پژوهشى در نظم قرآن

پژوهشى در نظم قرآن

تألیف عبدالهادى فقهى زاده می‌باشد کتاب پیرامون نظم قرآن نوشته شده است مؤلف که از فارغ التحصیلان دانشگاه مى‌باشد مطالب این کتاب را در اصل براى اخذ درجۀ کارشناسى ارشد رشتۀ علوم قرآن و حدیث از دانشگاه تربیت مدرس تهران نگارش و تدوین نموده است وى مباحث را در سه بخش ارائه کرده که هر کدام از بخش‌ها شامل چند فصل مى‌باشد. بخش اول مربوط است به توقیفى یا اجتهادى بودن آیات و سوره‌ها که شامل چهار فصل مى‌باشد.فصل اول دربارۀ جمع قرآن در زمان پیامبر(ص) بحث نموده، و با ذکر ادله‌اى همچون:اهتمام پیامبر و مسلمانان به قرائت و حفظ قرآن، ختم قرآن در زندگى پیامبر(ص)، این موضوع را اثبات مى‌نماید فصل دوم مربوط است به جمع قرآن در زمان خلفا، که ابتدا توضیح مى‌دهد که منظور از خلفاء چه کسانى هستند و با توضیحى که مى‌دهد حضرت على(ع) را از این مجموعه خارج مى‌نماید و در ادامه پیرامون ویژگی‌هاى مصحف حضرت على(ع) سخن گفته، سپس جمع قرآن در زمان ابوبکر و عثمان را تشریح مى‌کند. فصل سوم:در این فصل توقیفى یا اجتهادى بودن ترتیب آیات را بحث مى‌کند و با ذکر چند دلیل توقیفى بودن آن را ثابت مى‌کند در فصل چهارم توقیفى یا اجتهادى بودن ترتیب سوره‌ها را مطرح نموده وى در این زمینه ۳ نظریه:توقیفى، اجتهادى بودن، قول به تفصیل را ذکر کرده، قول به اجتهادى بودن را مى‌پذیرد بخش دوم:این بخش شامل پنج فصل است که در فصل اول معناى لغوى و اصطلاحى تناسب را بیان نموده، در فصل دوم از انواع تناسب همچون:تنظیر، تضاد، استطرداد و...سخن گفته است. در فصل سوم با طرح مشکلاتى دربارۀ برخى از آیات مانند آیۀ اکمال دین، آیه تبلیغ، تطهیر، آنها را مورد بررسى قرار داده جایگاه آنها در بین آیات را توضیح داده، ارتباط آنها را با آیات قبل و بعد روشن مى‌نماید در فصل چهارم با ذکر نمونه‌هایى از آیات قرآن، نقش سیاق در فهم آیات را بیان کرده است و در فصل پنجم در تناسب سوره‌ها، و اینکه آیا سوره‌ها با یکدیگر ارتباط دارند یا خیر، بحث نموده چند دیدگاه را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد. بخش سوم:این بخش مربوط است به پراکنده به نظر آمدن آیات قرآن که شامل دوفصل مى‌باشد در فصل اول دلایل کسانى را که مى‌گویند آیات قرآن داراى پراکندگى مى‌باشند مورد نقد و بررسى قرار داده است. در فصل دوم دلایل عدم تفکیک موضوعى در قرآن بحث شده است وى با ذکر آیاتى از قرآن ارتباط موضوعى آنها را بیان نموده و نتیجه مى‌گیرد که قرآن گرچه مطالبش در طول ۲۰ سال نازل شده ولى هیچ نوع اختلافى در آن وجود ندارد و موضوعات آن با یکدیگر ارتباط دارند ویژگى‌ها متن کتاب سلیس و روان است به گونه‌ایى که مطالب آن براى عموم خوانندگان قابل فهم مى‌باشد در توضیح مطالب از آیات و روایات فراوانى استفاده نموده است اکثر آیات و روایات، ترجمه شده است. از منابع دست اول و فراوانى استفاده کرده‌اند مطالب بخش‌بندى شده که هر کدام از بخش‌ها داراى فصل‌هاى جداگانه مى‌باشد در توضیح مطالب دیدگاههاى مختلف را ذکر نموده آنها را مورد نقد و بررسى قرار داده، خود اظهار نظر مى‌کند. برخى از موارد که نیازمند به توضیح اضافى مى‌باشد، در پاورقى توضیحات را آورده است مانند آنچه که در صفحۀ ۷۹ دربارۀ واژۀ «صرفه» و بیان معناى اصطلاحى آن، آورده است در پاورقى‌ها، ارجاعات متعددى براى مطالعۀ بیشتر، آدرس دهى کرده است اشکالات از آنجا که این کتاب، پایان‌نامۀ فوق لیسانس ایشان مى‌باشد و بر اساس ضوابط پایان‌نامه نویسى نوشته شده است، به همان صورت نیز چاپ نموده که بحث مقدمۀ آن نیازى به چاپ آن در این کتاب وجود نداشت(مقدمه شامل:کلیات-تعریف مسأله-فرضیات-اهداف و...) در خصوص جمع قرآن در زمان خلفاء، توضیحات بیشترى نیازمند مى‌باشد لازم بود در فصل جداگانه‌ایى پیرامون آیات مکى و مدنى و نقش شناخت و ویژگی‌هاى هر کدام از آنها نیز بحث مى‌نمود.