پژوهشی پیرامون تاریخ تفسیر قرآن

پژوهشی پیرامون تاریخ تفسیر قرآن

معرفى کتاب‏ نام کتاب:پژوهشى پیرامون تاریخ تفسیر قرآن کریم‏ مؤلف:سهراب مروتى‏ کتاب پیرامون یکى از موضوعات مهم و اساسى علوم قرآن،یعنى مسالهء تاریخ تفسیر قرآن نوشته شده است.مؤلف که یکى از قرآن‏پژوهان‏ معاصر مى‏باشد در این کتاب مسالهء تفسیر و تاریخ آن را در سدهء نخست مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.وى مطالب کتاب را در پنج فصل بیان نموده که در فصل اول به کلیات پرداخته و در آن تفسیر و اهمیت‏ آن را تشریح نموده،در فصل دوم پیدایش تفسیر که مربوط به زمان‏ پیامبر(ص)مى‏باشد را بررسى،و در فصل سوم تفسیر در زمان صحابه و ویژگى‏هاى تفسیر آنان و در فصل چهارم،تفسیر در دوران تابعین‏ که دورهء گسترش تفسیر مى‏باشد را توضیح داده است. وى در فصل پنجم که فصل آخر مى‏باشد به تحلیل نهایى از مباحث گذشته‏ پرداخته،علل عدم دسترسى مردم به روایات تفسیرى را بیان مى‏نماید. با توجه به محدودهء تحقیق کتاب که مربوط به صد سال اول هجرت مى‏باشد و توضیحات‏ ارائه شده دربارهء دورهء تفسیر صحابه و تابعین و بررسى اوضاع سیاسى اجتماعى‏ هردوره که نقش مهمى در پیدایش شیوه‏هاى تفسیرى داشته،کتاب مى‏تواند منبع خوبى براى بحث تفسیر در سدهء نخست باشد. ساختار کتاب: کتاب داراى پنج فصل مى‏باشد که فهرست مطالب آن به‏ قرار زیر است: فصل اول:کلیات شامل: تعریف تفسیر،اهمیت تفسیر و نقد و بررسى تاریخ تفسیر. فصل دوم:دورهء پیدایش تفسیر شامل: اوضاع سیاسى،اجتماعى و فرهنگى،پیامبر و تفسیر قرآن و نمونه‏هایى از تفسیر پیامبر(ص) فصل سوم:دورهء شکل‏گیرى تفسیر شامل: اوضاع سیاسى،اجتماعى و فرهنگى،صحابه و تفسیر قرآن،اهمیت تفسیر صحابه،ویژگیهاى تفسیر در عصر صحابه،جریان متصل به وحى و نبوت و جریان‏ عمومى تفسیر. فصل چهارم:دورهء گسترش تفسیر شامل: اوضاع سیاسى،اجتماعى و فرهنگى،تابعین و تفسیر قرآن،منابع و مصادر تفسیر تابعین،ویژگیهاى تفسیر تابعین و پیدایش مکاتب تفسیرى. فصل پنجم:تحلیل نهایى شامل: تحلیل نهایى تاریخ تفسیر در دورهء پیدایش،علل عدم دسترسى مردم به‏ روایات تفسیرى و تحلیل تاریخ تفسیر در دوره‏هاى شکل‏گیرى و گسترش. ویژگى‏ها ١-در هردوره از دورانهاى تفسیر،ابتدا اوضاع سیاسى، اجتماعى و فرهنگى آن دوره را مورد بررسى قرار مى‏دهد. ٢-در هردوره‏اى،پس از ذکر افراد معروف و مفسرین شایسته آن‏ دوره،نمونه‏هاى از آیات تفسیر شده را ذکر مى‏نماید. ٣-در فصل چهارم:پیرامون گسترش تفسیر بحث نموده و مى‏گوید این دوره مربوط است به دورهء تابعین،لذا منابع و مصادر تفسیرى‏ و ویژگیهاى تفسیر آنها را بیان مى‏نماید. ۴-در همین فصل مکاتب تفسیرى بوجود آمده در عصر تابعین را که عبارتند از مکتب تفسیرى مکه،مدینه،کوفه و بصره ذکر و مهمترین و معروفترین‏ مفسران هرکدام از مکاتب را همراه با شرح مختصرى از زندگى آنان نام مى‏برد. ۵-در فصل سوم:به دورهء شکل‏گیرى تفسیر که دوران صحابه‏ مى‏باشد پرداخته که پس از ذکر ویژگیهاى تفاسیر این دوره،نمونه‏هاى از آیات‏ تفسیر شده توسط حضرت على(ع)و امام حسن(ع)و امام حسین(ع)و امام سجاد(ع)را ذکر مى‏نماید. ۶-در فصل دوم:پیرامون دورهء پیدایش تفسیر سخن گفته،نقش پیامبر(ص) در تفسیر قرآن و مقدار آیات تفسیر شده توسط آن حضرت را توضیح مى‏دهد.