Абулқосим Фирдавсии Тӯсӣ (329-411 ё 416 ҳиҷрӣ) шоир ва ҳамосавси эронӣ дар асри 4 ҳиҷрӣ буд. Дар бораи номи ӯ чизе гуфтан имкон надорад, аммо ба эҳтимоли зиёд Ҳасан ибни Мансур аст. Бархе ӯро шиъа ва бархеи дигарро суннӣ медонанд. Асари маъруфи ӯ «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ аст, ки дар он таърихи зиндагии шоҳони Эронро дар қолаби шеър навиштааст, албатта, осори дигаре аз қабили ҳаҷв низ дорад. Ӯ дар замони султон Маҳмуди Ғазнавӣ «Шоҳнома»-ро таълиф намуда, дар он Султон Маҳмудро ситоиш кардааст, вале аз ҷониби Султон истиқбол нашуд. Бархе шеваи таълифи «Шоҳнома»-и ӯро аз усули Қуръон баргирифта медонанд.
Фирдавсӣ дар яке аз рустоҳои шаҳри Тус ба дунё омада, дар синни беш аз ҳаштодсолагӣ даргузашт ва дар боғи шахсиаш дар Тус ба хок супурда шуд.

Абулќосим Фирдавсї

Сайидмуҳаммадҳусейни Таботабоӣ (март 1281 – 24 ноябри 1360), маъруф ба Алломе Таботабоӣ, муфассир, файласуф, усулист, фақеҳ, ирфон ва рӯҳонӣ буд. Ӯ устоди семинарияи Қум буд ва аз рӯҳониёни бонуфузи шиа дар фазои фикрӣ ва мазҳабии Эрон дар садаи 14 маҳсуб мешуд. «Тафсири мизон» муњимтарин асари ў буда, «Нањая-ул-њикма», шиа дар ислом, асосњои фалсафа ва усули реализм аз дигар асарњои ўст.

Аллома Сайид Мухаммад Таботабай

Сайид Иброҳим Ҳусейн Шазли Қутб маъруф ба Сайид Қутб (9 октябри 1906 – 29 августи 1966) нависанда ва назарияшиноси исломии мисрӣ буд. Ӯ ба далели баррасии таъсири бархе аз мафҳумҳои исломӣ ба таҳаввулоти иҷтимоӣ ва сиёсӣ, аз қабили Ҷиҳод, дар миёни пажӯҳишгарони исломи сиёсӣ маъруф аст. Бархе ӯро дар қарни 20 "Муаллими сухани такфирӣ" номидаанд.
Андешаи ӯ ба мафкураи ҷараёну гурӯҳҳои исломгароӣ, ҷиҳодӣ ва салафия таъсири сахт гузошта, мафҳумҳои «ҷаҳолати ҷаҳонӣ», «давлати Худо» ва «умумияти ислом» ба «такфир», «инқилоб» ва «зӯроварӣ» пайванди ногусастанӣ доштанд. ". Мактаби тафаккури ӯ бо номи "поляризм" маъруф аст.
Хаёт
Қутб дар деҳаи Мошеи музофоти Ассиут дар Миср ба дунё омадааст. Падараш Ҳоҷ Қутби Иброҳим аз фаъолони муътабар ва ҷамъиятии макони худ буд. Солҳои ибтидоии худро дар ҳамин деҳа гузаронидааст. Ӯ аз кӯдакӣ ба омӯхтани Қуръон шурӯъ карда, дар синни 10-солагӣ тамоми Қуръонро аз худ кардааст. Азбаски падараш узви Ҳизби Ватании Ал-Лва буд, ҳар ҳафта дар манзили ӯ баҳсу гуфтугӯҳо оид ба масъалаҳои муҳими Миср ва ҷаҳони ислом баргузор мешуд, ки ӯ низ дар он фаъолона ширкат мекард. Дар замони инқилоби Миср дар соли 1919, ки аз синни 13-сола зиёд набуд, ҳамроҳи падараш дар назди мардум суханронӣ карда, мардумро ба ҷиҳод ва муқовимат ташвиқ мекард.
Соли 1920 барои идомаи таҳсил ба Қоҳира рафт. Дар синни 16-солагӣ ба Донишгоҳи Абдулазиз дохил шуд. Пас аз он ба Донишгоҳи Дорул-Улум дохил шуд. Дар айёми донишҷӯӣ аз ҷумлаи шогирдони боистеъдод ва боғайрат буд ва таваҷҷуҳи устодонашро ба худ ҷалб кард. Дар охири давраи донишҷӯияш дар Вазорати маорифи Миср ба кор даромад. Ӯ ҳамчун нависанда ва мунаққид бештари вақти худро ба адабиёт сарф мекард.

Сайид Қутб

Алломе Сайид Муртазо Аскарӣ, маъруф ба Алломе Аскарӣ (1293-1386) зиндагиноманавис ва муаррихи боғайрат буд, ки тамоми талоши худро дар заминаи муъаррифии мазҳаби шиъа сарф мекард ва дар ин роҳ талоши худро дареғ намедошт, зеро бовар дошт, ки агар туҳматҳо Агар дини ҳақиқии шиъа аз миён бардошта шавад ва чеҳраи аслии ин дин ошкор шавад, душманӣ бо мазҳаби Аҳли байт (ъ) аз байн меравад. Аз ин рў, бо њамин бархурд ва бо як нигоњи тањќиќ ва тањќиќкунанда таърихи исломи аввалро тањќиќ ва тањлил кардааст. Самараи пажӯҳишҳои чандинсолаи ӯ таълифи беш аз панҷоҳ асари илмӣ дар заминаи таблиғ ва нашри мактаби Аҳли байт (а. дунё. Марҳум Алломе Аскарӣ бар иловаи осори хаттии ҷовидонаи худ як донишкадае низ таъсис дод, то дар густариши илму дониши мазҳаби Аҳли байт (ъ) хидмат кард.
Ӯ узви Шӯрои олии Маҷмаи ҷаҳонии Аҳли Байт (АС), яке аз рӯҳониёни фаъол алайҳи режими Бааси Ироқ ва яке аз аъзои саршиноси Ҳизбу Даво ал-Исломӣ буд.

хаёт
Соли 1293 дар Самарра ба дунё омада, падару модараш эронитабор буданд. Пас аз таҳсил дар семинарияи Сомарра дар риштаи фиқҳ ва ҳадис дар соли 1350 ҳиҷрӣ ба Қум рафт, то дар ин мазҳаб таҳсил кунад ва дар баробари Сайид Шаҳобуддини Марашии Наҷафӣ, Шайх Муҳаммадҳусейн Шариатмадори Савҷӣ, Имом Хомаӣ ва Имом Хумиёнӣ дарси асос ва дарсҳои фиқҳиро омӯхт. Мирзо Халил Камрей ва дигар уламои дин рафтанд.
Таъсиси мадрасаҳои нави динӣ бо усулҳои нави таълим ва истифода аз ашроф барои тадрис дар онҳо ва омӯзиши фиқҳ дар назди устоди Ҳабибулло Аскари Эштредӣ дар Сомарра ва оғози таълифи асарҳои ҳадис ва таъсиси марказҳои илмӣ ва мактабҳо дар Ироқ ва сипас таъсиси Мактаби Асоири дин Дар соли 1384 ҳиҷрӣ дар пайи фишорҳои афзояндаи ҳукумати Ироқ ва омаданаш ба Эрон дар соли 1389 ҳиҷрӣ ба Лубнон рафт.

Фаъолияти фарҳангии Алломе Аскарӣ
Марҳум Алломе Аскарӣ дар он замон дар фаъолиятҳои сиёсии Ироқ ширкат дошт ва ҳамзамон дар Ироқ чанд коллеҷ, бемористон ва муассисаҳои хайрия таъсис дод. Ӯ ҳамчунин дар табодули профессорҳо байни ин факултаҳо ва Ал-Азҳари Миср нақши муҳим дошт. Аксари афроде, ки ҳоло раҳбарии Ироқ ҳастанд, шогирдони марҳум Алломе Асгарӣ ва хатмкардаи факултаи равияҳои динии ӯ ҳастанд.

Аллома Сайид Муртазо Аскарӣ ба забонҳои арабӣ ва форсӣ асарҳои зиёде дорад. Асархои у дар мамлакатхои араб, махсусан дар Миср. Интишор ва аз ҷониби уламои исломӣ истиқбол шудааст. Бархе аз осори Алломе ба забони англисӣ тарҷума шудаанд.Вай дар баробари баррасии китобҳои шиъа, ҳамчунин ҳадис ва суннатҳои аҳли суннатро мавриди баррасӣ қарор додааст, то ин осор барои онҳо истинод ва сарчашмаи мӯътамад маҳсуб шавад. Талошҳои Алломе Аскарӣ барои ҳифзи ислом аз таҳриф аз ҷониби ҳарду мактаб ситоиш шудааст. Муҳимтарин вижагиҳои осори Алломе Аскарӣ дар он аст, ки ӯ тамоми осори худро бо истифода аз сарчашмаҳои суннатӣ навиштааст. Баъзе аз китобҳои ӯ инҳоянд:
Ақидаҳои исломӣ дар Қуръони Карим; Нақши Оиша дар таърихи ислом; Мушаф дар ривоят ва ахбор; Аз ин миллат дувоздаҳ нафар имом-хатиб ҳастанд; Гиря кардан бар мурдагон аз суннатҳои Расули Худо (с) аст.

марг
Сайид Муртазо Аскарӣ 25 Шаҳривори соли 1386 (4 Рамазони 1428 ҳиҷрӣ) дар синни 93-солагӣ пас аз як давраи беморӣ даргузашт ва дар шаҳри Қум дар оромгоҳи Ҳазрати Маъсума (р) ба хок супурда шуд.

Аллома Сайид Муртазо Аскарӣ

Муртазо Мутаҳарӣ (1358-1298), фақеҳ, файласуф, диншинос, нависанда, мутафаккир, омӯзгор, назарияшинос, муфассири Қуръон, яке аз шогирдони Оятуллоҳ Буруҷердӣ, Имом Хумайнӣ ва Аллома Сайидмуҳаммадҳусайни Таботабоӣ
таваллуд
13 бањмани соли 1298 њиљрї, мутаносибан ба 12 Љумади-л-авли 1338 њиљрї (1920 милодї) дар шањри Фриман дар наздикии шањри Машњад дар оилаи рўњонї ба дунё омадааст.
маориф
Пас аз кӯдакӣ ӯ ба мактаб рафта, ба омӯхтани дарсҳои ибтидоӣ шурӯъ кардааст. Дар синни дувоздаҳсолагӣ ба семинарияи Машҳад рафта, асосҳои улуми исломиро меомӯхт. Соли 1316 бо вуҷуди муборизаи шадиди ҳукумати Ризошоҳи Паҳлавӣ бо рӯҳониён ва бо вуҷуди мухолифати дӯстону наздиконаш, барои анҷоми таҳсил ба семинарияи Қум рафт.
профессорон
Дар давоми понздаҳ соли будубоши худ дар Қум дар ҳузури Оятуллоҳ Ал-Узами Боруҷердӣ (дар фиқҳ ва усул), Имом Хумайнӣ (р) (дувоздаҳ сол дар фалсафаи Мулло Садра, тасаввуф, ахлоқ ва усул) ва Алломаи Сайид Муҳаммадҳусайни Табобаъӣ (дар фалсафаи Бӯалӣ) ва фалсафаи муқоисавӣ). Устод Шаҳиди Медатӣ низ аз ҳузури Оятуллоҳ Ҳоҷ Мирзо Алӣ Оғои Шерозӣ аз лиҳози ахлоқ ва тасаввуф бисёр баҳра бурдааст. Аз дигар устодони Устод Мутаҳарӣ, марҳум Оятуллоҳ Сайид Муҳаммад Ҳуҷҷат (дар усул) ва марҳум Оятуллоҳ Сайидмуҳаммадмуҳаммади Домод (дар фикҳ) метавон ном бурд. Дар замони будаш дар Қум дар баробари омӯхтани илм дар корҳои ҷамъиятиву сиёсӣ низ фаъолона ширкат дошт.
Муҳоҷират, таълим ва мавъиза
Дар соли 1331 дар ҳоле ки аз устодони маъруф ва яке аз умедҳои ояндаи ин соҳа маҳсуб мешуд, бо сабабҳо, аз ҷумла мушкилоти рӯзгор ба Теҳрон ҳиҷрат кард. Дар Теҳрон дар мактаби Маравӣ - дар он ҷо улуми семинария таълим медод - дарс мегуфт ва ҳамчунин дарсҳои таҳқиқотӣ менавишт. Соли 1334 нахустин ҷаласаи тафсири Қуръонро барои донишҷӯён баргузор кард. Дар ҳамон сол дар факултаи илоҳиёт ва исломшиносии Донишгоҳи Теҳрон ба тадрис шурӯъ кард. Дар солҳои 1337 ва 1338, ки Анҷумани исломии табибон таъсис ёфт, профессор Мутаҳарӣ аз суханварони аслии ин анҷуман буд ва дар солҳои 1340 то 1350 сухангӯи беназири ин иттиҳодия ва бархе аз осори ӯ буд. махсули ин вохурихо мебошанд.

Муртазо Мутаҳарӣ осори зиёде дорад, ки бархе аз онҳо аз:

Маҷмӯаҳо
Баъзе асарҳои Алломе Шаҳид Муртазо Мутаҳарӣ:
Хизматҳои мутақобилаи ислом ва Эрон
озодии рӯҳонӣ;
ошноӣ бо Қуръон;
Омадани инқилоби исломии Эрон;
Эҳёи афкори исломӣ;
Одоби ҷинсӣ дар ислом ва ҷаҳони ғарбӣ;
Ислом ва ниёзҳои замон;
Инсон ва тақдир;
инсони комил;
Баррасии ҳаракатҳои исломӣ дар сад соли охир;
Посухҳои профессор ба интиқодҳо дар китоби "Мушкилоти ҳиҷоб";
понздаҳ суханронӣ;
Таълим дар ислом;

Муртазо Мутаҳҳарӣ

Муҳаммад Муҳаммади Ник маъруф ба Рай Шаҳрӣ (1325-1401) рӯҳонии шиа, муҳаддис, ҳомии Остон Абдулазими Ҳуснӣ ва яке аз маъмурони Ҷумҳурии Исломии Эрон буд. Райшаҳрӣ ҳамчунин намояндаи мардуми Теҳрон дар Маҷлиси коршиносон ва муассис ва раиси Донишгоҳи Қуръон ва Ҳадис ва раиси ҳаҷ буд.
«Мизонул-ҳикма» маъруфтарин асари ӯ буда, бар асоси ҳадисҳои шиа китобҳои зиёде таълиф кардааст. Якчанд маҷмӯаҳо аз қабили «Донишномаи Амирулмӯъминин», «Донишномаи Имом Ҳусайн», «Донишномаи Имом Маҳдӣ» ва «Донишномаи «Қуръону ҳадис» низ таҳти роҳбарии ӯ таълиф шудаанд.

Муҳаммадии Райшаҳрӣ

Алӣ Асғари Ризвонӣ (соли таваллуд 1341), устоди Маркази махсуси Маҳдавит, Семинарияи Қум ва Донишгоҳи Байналмиллалии Ал-Мустафо ва дорои таҳсилоти семинарӣ ва муаллифи китобҳои зиёде дар риштаи илоҳиёт ва эътиқод, аз ҷумла “Шияшиносӣ ва посухҳо ба Шубҳаҳо» ва ваҳҳобия, аз ҷумла «Худпарастӣ ва посух ба шубҳа.
таваллуд
Алӣ Асғари Ризвонӣ рӯзи дувуми моҳи баҳмани соли 1341 дар шаҳри Қум ба дунё омадааст.
маориф
Вай баъд аз иштирок кардан дар курсҳои ҷамъиятӣ то соли аввали мактаби миёна ба семинария дохил шуд. Аз Адиби Исфаҳонӣ адабиёти арабӣ, «Хоҳиди Мулло Абдуллоҳ», «Шаҳри Шамсия», боби 11-и «Эшор» ва «Адаби талъъмин»-ро омӯхтааст.
Оятуллоҳ Табрезӣ, Оятуллоҳ Воҳид, Оятуллоҳ Беҳҷат, Оятуллоҳ Мунтазарӣ ва Оятуллоҳ Сайид Аҳмад Мададӣ аз устодони сатҳи баланд дар соҳаи худ ҳастанд.
Дар баробари ин дар курсҳои семинария дарс медод. Пас аз эҳтиёҷ ба посух додан ба шакҳое, ки алайҳи шиъа ва масъалаи вилоят матраҳ шуда буд, вориди масоили динӣ шуд ва ба шакҳо посух дод ва ба вижа равияи ваҳҳобиро шадидан интиқод кард.
То имрӯз зиёда аз сад китобҳои муаллиф ва тарҷумаи ӯ ба табъ расидаанд, ки чанде аз онҳо инҳоянд:
Таъсирҳо
Ваҳҳобӣ ва Тасул;
Ваҳҳобӣ ва покӣ;
Парҳез аз андешаҳои такфирӣ;
тафсири сифатҳои Худо;
рафтори ваҳобиён бо мусулмонон;
Зиёрати паёмбар ва авлиё;
Ақл аз дидгоҳи ваҳобиён;

Али Асғар Ризвонӣ

Нуриддин Абдурраҳмон ибни Аҳмад ибни Муҳаммади Ҷомӣ (23 Шаъбон 817 ҳиҷрии Торбат Ҷам - 17 Муҳаррами 898 Ҳирот), маъруф ба Ҷомӣ ва маъруф бо Хотамаш-Шора, донишманди маъруф, шоир, навозанда, нависанда ва тасаввуфи забони форсии Эрони асри 9. Вай бо илҳом аз Гулистон Саъдӣ яке аз муҳимтарин китобҳои худ "Баҳористон"-ро навишт. Ӯро ба муносибати зодгоҳаш "Ҷом" лақаб кардаанд ва ҳамчунин ба далели дӯстӣ бо Шайхул-Ислом "Аҳмад Ҷам" ном гузоштаанд.

Аз ҷониби падараш аз Муҳаммад ибни Ҳасани Шибонӣ, фақеҳи маъруфи ҳанафии асри 2-и қамарӣ аст. Аз Хуросон кӯчида, бо шуҳрати Даштӣ дар шаҳри Ҷам мақоми қозӣ гирифт ва дар он ҷо монд.
Давраи кӯдакӣ ва таҳсили ибтидоии Ҷомӣ дар Харгерди Ҷам, ки он замон яке аз вилоятҳои Ҳирот буд, бо падараш гузашт. Дар синни сездахсолагиаш хамрохи падараш ба Хирот рафта, дар он чо маскан гирифт; Дар он ҷо таҳсил карда, бештари умри худро дар он ҷо гузаронидааст ва аз он вақт инҷониб машҳур шудааст. Дар шеър нахуст насаби Даштиро ба кор бурда, баъд онро ба Ҷомӣ иваз кардааст, ки сабаби ба дунё омаданаш дар шаҳри Ҷом ва садоқат ба Шайхул-ислом Аҳмад Ҷам зикр кардааст.
Ҷомӣ асосҳои адабиёти форсӣ ва арабиро аз падараш омӯхтааст ва ҳангоме ки аҳли хонаводааш шаҳри Ҳиротро барои иқомат интихоб карданд, ӯ низ имкон пайдо кард, ки дар мактаби ҳарбии Ҳирот, ки яке аз бонуфузтарин марказҳои илмии он замон ба шумор мерафт, таҳсил кунад. ва улуми маъмули замони хешро омӯхт, аз қабили синтаксис, мантиқ, ҳикмати роҳравӣ, ҳикмати маърифат, физика, риёзӣ, фиқҳ, асл, ҳадис, қироат ва тафсирро омӯзад ва аз ҳузури устодоне чун Хоҷа Алӣ истифода кунад. Самарқандӣ ва Муҳаммад Ҷаҷермӣ.
Маҳз дар ҳамин давра Ҷомӣ ба тасаввуф ошноӣ пайдо кард ва ба он мафтун шуд, то дар ҳалқаи шогирдони Саъдиддини Муҳаммади Кошғарӣ нақшбандӣ шуд ва оҳиста-оҳиста мақоми маънавии худро чунон боло бурд, ки пас аз марги устодаш (860 ҳиҷрӣ баробар ба соли 1455 милодӣ) халифаи Тарикати Нақшбандӣ шуд. Пас аз чанд сол Ҷомӣ роҳи Самарқандро пеш гирифт, ки бо сарпарастии подшоҳи илмдӯсти Темури Оғбек ба макони ҷамъомади олимону донишҷӯён табдил ёфтааст. Нуриддин дар Самарканд тавонистааст, ки бо зираку дониши худ устодони худро мафтун кунад. Ў, ки дар айёми љавонї ба шеъргўї шурўъ карда, дар он шўњрат пайдо кардааст, бо такя ба мавќеи рањнамої ва ташкили таълимоти ирфонї ва тасаввуфї дар миёни ањли илм шўњрати зиёд пайдо кардааст.
Ҷомӣ бо саховатмандӣ ва ошкорбаёнӣ машҳур буд ва ҳарчанд зиндагии хеле содда ба сар мебурд ва ҳеҷ гоҳ қудратмандонро ситоиш намекард, подшоҳон ва шоҳзодагон ҳамеша ба ӯ арҷ мегузоранд ва худро шогирди ӯ медонистанд. Ҷонишинони Ал-Оғбей, ба хусус Султон Ҳусайни Бойқро ва амири ӯ Алишири Навоӣ, ӯро то охири умраш эҳтиром мекарданд ва Узон Ҳасани Оққуюнлу, султон Муҳаммад Фотиҳ, подшоҳи усмонӣ ва Малик ал-Ашраф, подшоҳи Миср. аз чумлаи мухлисони у буданд.

Абдураҳмони Ҷомӣ

Мирсайд Алии Ҳамдонӣ (714-786 ҳиҷрӣ) маъруф ба Шоҳ Ҳамадон ва лақаби Амир Кабир, як тасаввуф аз Ҳамадон буд, ки ба нимҷазираи Ҳинд рафт ва дар таблиғи ислом ва шиъа дар он ҷо, бахусус дар Кашмир нақш дошт. Ӯ яке аз пирони Кобаруё буд ва пас аз маргаш пайравонашро Ҳамдония меномиданд.
Дар бораи дини ӯ ихтилофи назар вуҷуд дорад. Муҳаббат ва таваҷҷуҳи ӯ ба имомони шиъаро далели шиъа буданаш медонанд. Ҳамчунин, интиқоли фарҳанги эронӣ ва забони форсӣ ба нимҷазираи Ҳинд натиҷаи сафари ӯ ва ҳамроҳонаш ба Ҳинд дониста мешавад.
Аҷдодӣ
Сайид Алӣ ибни Шаҳобуддин Ҳасани Ҳамдонӣ дар соли 713 ё 714 ҳиҷрии қамарӣ дар Ҳамадон дар баробари подшоҳии Улҷайто (Ҳақ: 716-703 ҳиҷрӣ) ба дунё омадааст. Насаби ӯ аз ҷониби падараш ба Имом Саҷҷод (а) бармегардад. Модараш низ алави буд.
сафарҳо
Як бахше аз умри Миришад Алии Ҳамадонӣ дар сафарҳои тӯлонӣ гузаштааст. Сафари ҳаҷ, сафар дар шаҳрҳои Эрон ва сафар ба фаротар аз дарёи Нил, Ҳинд ва Сейлон аз сафарҳои ӯ ҳастанд, ки дар ин бора манобеъи зиндагиномае мавҷуданд.
Mirsajd Alii Hamdonī (714-786 hiçrī) ma'ruf ʙa Şoh Hamadon va laqaʙi Amir Kaʙir, jak tasavvuf az Hamadon ʙud, ki ʙa nimçazirai Hind raft va dar taʙliƣi islom va şi'a dar on ço, ʙaxusus dar Kaşmir naqş doşt. Ū jake az pironi Koʙarujo ʙud va pas az margaş
аз олам гузашт
Санаи даргузашти Алии Ҳамдонӣ шаби чаҳоршанбеи 6 зулҳиҷҷаи 786 ҳиҷрӣ аст.

Мир Саййид Алии  Ҳамадонӣ

Сайид Рухуллоҳ Мӯсавии Хумайнӣ (1381-1281) маъруф ба Имом Хумайнӣ, пешвои инқилоби исломӣ ва бунёдгузори Ҷумҳурии Исломии Эрон, яке аз бузургтарин тақлидгарони шиа дар садаи чордаҳуми ҳиҷрӣ.

Аз соли 1341 дар Эрон муборизаи оммавиро ба мукобили подшохии пахлавй огоз намуд. Ҳукумат ӯро ду бор боздошт ва бори дуюм ба Туркия ва сипас ба Ироқ ихроҷ кард. 13 сол дар семинарияи Начаф ба муборизони инкилоб сарварй карда, дар семинария ва улуми динй низ дарс ва навиштааст. Вай 3 феврали соли 1979 бо густариши муборизаи мардум ба Эрон баргашт ва пас аз инқилоби 11 феврали соли 1979 то охири умр (5 июни 1989) раҳбари Ҷумҳурии Исломии Эрон буд. .

Имом Хумайнӣ

Абдулмуҳаммад Айитӣ (1305-1392) мутарҷим, нависанда, корректор, пажӯҳишгар, мутарҷим ва шахсияти барҷастаи Қуръон аст. Тарҷумаи ӯ аз «Қуръон» ва «Наҳҷул-балоға»-ро форсизабонон истиқбол кардаанд. Асарҳои зиёдеро аз забонҳои гуногун, ба хусус забони арабӣ ба форсӣ тарҷума кардааст, ки машҳуртарини онҳо маҷмӯаи 5-ҷилдии «Таърих ибни Халдун» ва «Маалқат Сабъа» мебошад. Айти узви доимии Академияи забонҳо буд. Ӯ ҳамчунин тарҷумаи Саҳифа Саҷҷодиёро барои ҷомеаи форсизабон пешкаш кардааст.
хаёт
Абдулмуҳаммад Айитӣ, писари Содиқ, моҳи майи соли 1305 дар Боруҷерд таваллуд шудааст. Ӯ дар синни шашсолагӣ ба мактаб рафт ва ба омӯхтани алифбо ва мутолиаи китобҳои адабӣ шурӯъ кард. Вай дар соли Меҳри 1314 ба мактабҳои расмӣ дохил шуда, шашсолаи ибтидоиро дар мактабҳои Этизод, Фотемия, Намус ва Панздеҳи Баҳмани Боруҷерд хатм кардааст.
Таҳсил дар соҳа
Бо исрор Аитӣ ризоияти падарашро, ки мухолифи таҳсили ӯ буд ва майл ба кори озод дошт, ба даст овард ва аввалин курси мактаби миёнаро барои се сол дар мактаби миёнаи Боруҷерд хатм кард.
Ба далели шавқу рағбати худ ба илми семинария дар баробари таҳсил дар мактаби миёна дар тобистон ба семинарияи Оғо рафта, аз Ҷомеъулмуқаддам ва Сиютӣ омӯхтааст. Абдулмухаммад Айти дар мехри 1324 ба Кум рафт ва як сол дар семинарияи Кум тахсил кард.
Дохилшавӣ ба донишгоҳ
Соли 1325 ба факултаи окилона ва исломшиносии Донишгохи Техрон (Иллох ва исломшиноси) дохил шуда, курси окилона ва сайёрро хатм кард ва дар соли 1328 унвони бакалаврро бо рутбаи аввал гирифт. Аз устодони ӯ метавон Маҳмуд Шаҳобӣ, Мӯсо Омид, Мадраси Разавӣ, Алӣ Акбари Фаёз, Ғуломҳусайни Сиддиқро номбар кард.

Таълим ва таҳрир
Мохи сентябри хамон сол уро ба вазифаи муаллими мактаби миёнаи Бабол бо рутбаи муаллим таъин карданд. Баъди як сол уро ба Хуррамобод гузаронданд. Аз Меҳри 1332 даҳ сол дар мактабҳои миёнаи Саве дарс додааст. Баъд чанде дар Техрон ва Гармсор муаллим буд.
Дар соли 1349 Абдулмухаммад Айти сармухаррири мачаллаи маорифи мохона шуд ва дах сол дар ин вазифа кор кард. Дар ин рӯзҳо ӯ дар мактабҳои миёнаи шабонаи Теҳрон дарс мегуфт.
Муаллиф, узвияти Академия
Оитӣ дар соли 1359 ба нафақа баромад ва баъд аз он вақташро ба навиштан бахшида ва дар 20-уми меҳри 1370 узви доимии Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ интихоб шуд. Пас аз таъсиси гурӯҳи энсиклопедияи илмии адабӣ дар солҳои 1371 то 1379 раҳбари ин гурӯҳ ва баъд аз он раиси шӯрои илмии энсиклопедияи пажӯҳиши адабии Фарҳангистон буд.
Фаъолияти тадқиқотӣ ва тадқиқотӣ
Айти дар баробари омӯзгорӣ ҳамеша ба пажӯҳиш машғул буд. Тавре худи ӯ мегӯяд, аз соли 1329 ба навиштан шурӯъ карда, ҳеҷ гоҳ қаламро ба замин нагузоштааст. Натичаи заҳмати илмии ӯ тақрибан бист номгӯи китоб дар беш аз чиҳил ҷилд аст.
Ҳарчанд ба таълифи осори мустаќил бештар таваљљуњ дошт, аз осори мустаќил, бо назардошти зарурати ошноии мардуми кишвараш бо фарњанги муосир, вале барои сањмгузорї дар интиќоли донишу фарњанги миллатњои дигар роњи тарљумаро интихоб кардааст. Ба ҷуз чанд маҷмӯаи достон ва романҳое, ки Айитӣ аз инглисӣ ба форсӣ баргардон кардааст, тарҷумаҳои дигари ӯ аз матнҳои кӯҳна ва нави арабӣ мебошанд.
Асархои Айти аз чихати услуб, аз чихати мавзуъ гуногун, гуно-гун буда, матнхои кадимаи таърихй, адабй ва чугрофй, чи кухна ва чи навро дар бар мегиранд. Гуногунии осоре, ки бо қалами Аитӣ тарҷума шудаанд, аз васеъ ва умқи маълумоти таърихӣ, ҷуғрофӣ, динӣ ва адабӣ ва аз маҳорати ӯ дар техникаи тарҷума ва услубҳои гуногуни адабӣ ва навишторӣ шаҳодат медиҳад.
Тарҷумаи Қуръон
Абдулмуҳаммад Айтӣ тарҷумаи Қуръонро таҳия кардааст, ки ба гуфтаи коршиносон, хуб анҷом шудааст. Ӯ се соли умрашро ба тарҷумаи Қуръони карим сарф кардааст. Дар ин тарчума танхо матн ба форсй тарчума шуда, дар тафсир дохил нашудааст. Баҳоуддини Хуррамшоҳӣ, донишманд ва мутарҷими Қуръон, тарҷумаи Айтиро яке аз се тарҷумаи беҳтарини Қуръон медонад, ки дорои забони фасеҳ, устувор ва муосир аст.
Саодат ва тавоноии ҷумла ва парҳез аз эпитетҳои форсӣ ва арабизми ифротӣ ва парҳез аз ҳар гуна исрофкорӣ аз вижагиҳои тарҷумаи байт аст, ки ба назари мунаққидон, арзиши бузурги адабӣ дорад.
Тарҷумаи Наҳҷ ал-Балоға
Яке аз тарљумањои маъруфи Оитї тарљумаи ў «Нањљул-балоѓа» аст, ки бори нахуст аз љониби Бунёди Нањљул-балоѓа нашр шудааст. Ба гуфтаи мунаққидон, тарҷумаи ӯ аз ин китоб аз мӯътамадтарин тарҷумаҳои форсии ин китоб аст.
кор мекунад
Тарҷумаҳо
Маљид Ќуръон, Тењрон, Суруш, 1367.
Наҳҷ ал-Балоға, Теҳрон, Бунёди Наҳҷ ал-Балоға
Саҳифаи Саҷҷодие, Теҳрон, Соруш, 1372
марг
20 сентябри соли 1392 дар синни 87-солагӣ даргузашт ва дар қабристони Беҳишти Заҳро ба хок супурда шуд.

Абдулмуҳаммад Айитӣ

Сайид Алӣ Ҳусайнӣ Хоманаӣ (таваллуд 1318) аз пайравони шиъа ва раҳбари дуввуми Ҷумҳурии Исломии Эрон аст. Қабл аз интихоб шуданаш ба ҳайси раҳбар дар соли 1368 ду муддат раисиҷумҳур ва чанд муддат узви Шӯрои исломӣ буд. Имоматии Имом Хумайнӣ дар Теҳрон яке аз мавқеъҳои динии ӯ аст. Қабл аз пирӯзии Инқилоби Исломии Эрон ӯ аз муассиртарин рӯҳониёни Машҳад маҳсуб мешуд.
Дар Машҳад таҳсил мекунад
Сайид Алии Хоманаӣ дар синни чаҳорсолагӣ аз мактаб ва бо омӯхтани Қуръони карим таҳсилро оғоз кардааст. Мактаби ибтидоии худро дар нахустин мактаби исломии Машҳад Дорут-телим Диёнти хатм кардааст. Дар ин рӯзҳо ӯ дар Машҳад бо чанде аз қориёни Қуръон хондан ва ҳифзи Қуръонро омӯхтааст.
Дар баробари хондан дар синфи панчуми мактаби ибтидой ба омузиши семинарияи тайёрй низ шуруъ намуд. Шавқу рағбати ӯ ба омӯзиши семинария ва ташвиқи волидайн ӯро водор сохт, ки пас аз хатми мактаби ибтидоӣ вориди ҷаҳони маориф шуд ва таҳсили улуми динӣ дар мактаби Сулаймонхонро идома диҳад. Вай бо падараш баъзе тайёриро аз cap гузаронд. Баъд ба мактаби Навоб рафта, курси сатњи он љо тамом шуд. Дар баробари ин то соли дуюми мактаби миёна таҳсили мактаби миёнаро идома дод.
Вай аслан аз Оятуллоҳ Сайид Ҷалил Ҳусайни Систонӣ ва тавсифи Ламъаро аз падараш ва Мирзо Аҳмад Модариси Яздӣ омӯхтааст. Ӯ ҳамчунин аз падараш ва Оятуллоҳ Ҳоҷ Шайх Ҳошим Қазвинӣ Расоил, Макасаб ва Кефоёро омӯхтааст. Соли 1334 дар курси фиқҳи хориҷӣ Оятуллоҳ Сайид Муҳаммад Ҳодии Милонӣ таҳсил кардааст.
ноҳияи Наҷаф
Соли 1336 дар як сафари кутоҳ бо аҳли хонаводааш ба Наҷаф Ашрафи Мушарраф рафта, дар маърӯзаҳои устодони ба номи Наҷаф семинария, аз ҷумла абёти Сайид Муҳсин Ҳаким, Сайид Абулқосим Хоӣ, Сайид Маҳмуди Шаҳрудӣ, Мирзо Боқири Занҷонӣ ва Мирзо Ҳасан ширкат кард. Баҷнорудӣ, вале ба далели нохоҳии падараш дар он шаҳр ба Машҳад баргашт ва як соли дигар дар дарсҳои Оятуллоҳ Милонӣ ширкат кард. Сипас, соли 1337 барои идомаи таҳсил ба семинарияи Қум рафт. Дар ҳамон сол ва пеш аз сафараш ба Қум, Оятуллоҳ Муҳаммад Ҳодии Милонӣ ба ӯ иҷозаи нақл кардан дода буд.
Минтақаи Қум
Сайид Алии Хоманаӣ дар Қум аз пиронсолоне чун Оят Ҳоҷ Оғо Ҳусейн Боруҷердӣ, Имом Хумайнӣ, Ҳоҷ Шайх Муртазо Ҳоерӣ Яздӣ, Сайид Муҳаммадмуҳаммади Домад ва Аллома Таботабоӣ таҳсил кардааст. Дар давоми будубоши худ дар Қум бештари вақти худро ба пажӯҳиш, омӯзиш ва таълим сарф мекунад.
Бозгашт ба Машҳад
Оятуллоҳ Хоманаӣ дар соли 1343 ба далели мушкилоти диди падараш аз Қум ба Машҳад баргашт ва ниёз ба кумак ба ӯ кард ва бори дигар дар дарсҳои Оятуллоҳ Милонӣ ширкат кард, ки то соли 1349 идома дошт. Ӯ аз ибтидои будубош дар Машҳад ба омӯзиши дараҷаи баланди фиқҳ ва усулҳо (паёмҳо, мақасаб ва кифоя) ва баргузории нишастҳои тафсирӣ барои мардум машғул буд. Дар ин вохӯриҳо шумораи зиёди ҷавонон, махсусан донишҷӯён ширкат доштанд. Дар ҷаласаҳои тафсири худ аз оятҳои Қуръон муҳимтарин пояҳои фикрии ислом ва афкори исломиро баровард ва баён кард ва пояҳои андешаи мубориза ва сарнагунии ҳукумати Тоғутро амиқтар кард, то ширкаткунандагони тафсири ӯ дарсњо ба хулосаи зарурї ва табиї омаданд, ки бояд дар кишвар њукумате бар пояи ислом ва маърифати динї амалї шавад. Яке аз аҳдофи аслии ӯ дар тафсир ба ҷомеъа интиқоли умдаҳои инқилоби исломӣ буд, ки аз соли 1347 курси тахассусии тафсириро барои донишҷӯёни диншиносӣ низ оғоз кард, ки то соли 1356 то боздошт ва ба Эрон бадарға шуданаш идома дошт. Ҷаласаҳои тафсирӣ дар солҳои раёсати ҷумҳурӣ ва баъд аз он идома доштанд.
Таълими дарсҳои хориҷӣ
Аз соли 1369 ба таълими фиқҳи хориҷӣ шурӯъ карда, аз бобҳои ҷиҳод, қисос, максаби Маҳрама ва намози мусафарӣ дарс додааст.
Характери адабй
Оятуллоҳ Хоманаӣ ба арсаи шеъру адаб ошноӣ дорад ва ҳамеша ба омӯзиши роману достонҳо таваҷҷуҳ дошта, бисёре аз романҳо ва достонҳои муътабари ҷаҳонро омӯхтааст. Ин шавқу рағбат бо омӯзиши роману осори адабии адибони бузурги ҷаҳон ва таъриху фарҳанги миллатҳои Шарқу Ғарб идома ёфт. Хатто китобхои адабй ва шеърро танкид мекунанд. Вай бо бисьёр шоирону нависандагон ва зиёиёни замон робита дошт.
Дар баробари харакати Имом Хумайнй
Оятуллоҳ Хоманаӣ дар соли 1341 дар Қум ҳузур дошт ва ҷунбиши инқилобӣ ва эътирозии Имом Хумайнӣ алайҳи сиёсатҳои зиддиисломӣ ва амрикоии Муҳаммадризошоҳи Паҳлавӣ оғоз шуд, онҳо ба майдони муборизаҳои сиёсӣ ворид шуданд ва шонздаҳ сол бо вуҷуди пастиву баландиҳои зиёд вориди майдони муборизаҳои сиёсӣ шуданд. ва шиканҷаю бадарға ва зиндонҳо дар ин роҳ меҷангиданд ва аз ягон хатар наметарсиданд. Бори нахуст дар моҳи Муҳаррами соли 2013 аз ҷониби Имом Хумайнӣ (Қудс-Сира) ба Оятуллоҳ Милонӣ ва уламои Хуросон дар бораи барномаҳои таблиғотии рӯҳониён дар моҳи Муҳаррам ва ифшои ифшои зидди амрикоии Шоҳ супориш дода шуд. сиёсат ва вазъияти Эрон ва вокеахои Кум. Онњо ин рисолатро анљом доданд ва барои мавъиза ба шањри Бирљанд рафтанд ва дар рисолати имом Хумайнї таблиѓ ва фош кардани режими пањлавї ва Амрикоро карданд.

Муаллиф ва тадқиқот
Шарҳи андешаи исломӣ дар Қуръон;
аз умқи намоз;
Сухан дар бораи сабр;
Чаҳор китоби асосии илми инсон;
вилоят;
Зиндагиномаи имомони шиъа
Пешва Содиқ;
ягонагй ва партия-вй;
Санъат аз дидгоҳи Оятуллоҳ Хоманаӣ;
Дарки дурусти дин;
Унсури мубориза дар зиндагии Имом (а);
Рӯҳияи тавҳид, инкори ибодати ғайри Худо;
Зарурати бозгашт ба Қуръон;
Зиндагиномаи Имом Саҷҷод (а);
Имом Ризо (а) ва Вилоятоҳедӣ;

Оятуллоҳ Сайид Алии  Хоманаӣ

Мулло Муҳаммад ибни Муртазо бин Маҳмуди Кошонӣ (1091-1007), маъруф ба Мулло Муҳсин ва лақаби Файз Кошонӣ, файласуф, муҳаддис, муфассири Қуръон ва фақеҳи шиа дар асри 11-уми қамарӣ аст. Дар назди донишмандоне чун Мулло Садра (вафот: 1050 ҳиҷрӣ), Шайх Баҳоӣ (953-1031), Мирфендерский (тақрибан 1050-970 ҳиҷрӣ) ва Мирдамад (вафот: 1041 ҳиҷрӣ) таҳсил кардааст.
Файз дар мавзуъхои гуногун асархои зиёде навиштааст: «Тафсири Сафй», «Ал-Вафй», «Муфатихи шариат», «Ал-махча-л-байда» ва «ал-калматул-макнунона» му-химтарин асархои у дар тафсир, хадис, фикх, ахлок ва тасаввуф ба шумор мераванд. .
Файз шеваи ахборони мӯътадилро пазируфта буд, бинобар ин дар бисёр мавридҳо андешаҳои ӯ аз фақеҳони пешин фарқ мекард. Аз муҳимтарин андешаҳои вижаи ӯ метавон ҷоиз будани сарват (дар шароити муайян), тафовути камолот нисбат ба вазифаҳои гуногун ва воҷиб будани намози ҷумъаро зикр кард.
Хондани намози ҷумъа дар Кошон ва Исфаҳон аз фаъолиятҳои сиёсиву иҷтимоии ӯ буд.
биография
Файз 14 Сафари соли 1007 ҳиҷрӣ (мувофиқ ба соли 977 ҳиҷрӣ) дар Кошон таваллуд шудааст. Хонаводаи Файз аз хонаводаҳои маъруф ва донишманди шиъа буд, ки падараш Розӣ-диншоҳи Муртазо (950-1009 ҳиҷрӣ) ва модараш Заҳро Хотун (вафот: 1071 ҳиҷрӣ), духтари Зиё Арфо Розӣ буданд. Бобои Файз Тољиддиншоњи Мањмуд, писари Мулло Алии Кошонї дар Кошон ба хок супурда шудааст.

маориф
Файз дар Кошон таҳсилро оғоз намуда, дар синни 20-солагӣ барои идомаи таҳсил ба Исфаҳон рафт. Пас аз он ду сол дар Шероз дар назди Сайид Маҷиди Баҳронӣ (вафот: 1028 ҳиҷрӣ/1619 милодӣ) таҳсил кард. Файз бори дигар ба Исфаҳон баргашт ва дар дарси Шайх Баҳоӣ ширкат кард. Ҳангоми сафари ҳаҷ ӯ аз Шайх Муҳаммад, аз авлоди шаҳид Сонӣ иҷоза гирифт. Пас аз он дар Қум бо Мулло Садра шогирд шуд ва ҳангоми бозгашт ба Шероз ҳамроҳи ӯ шуд ва тақрибан ду сол дар он ҷо монд. Соњиби Рўзат ва дигарон бар ин назаранд, ки Файз дар нахустин сафараш ба Шероз ба назди Мулло Садра шогирдї рафтааст, вале ин гуфтањо ба навиштањои худи Файз мувофиќ нест. Файз ниҳоят ба Кошон баргашт ва ба таълиму тарбия ва навиштан машғул шуд. Дар бораи сабаби номгузории мактаби Файзия гуфта мешавад, ки Файз дар онҷо зиндагӣ мекардааст.

Устодон
Дар байни устодони у шахсони зеринро номбар кардан мумкин аст:
Мачлиси Мухаммад Таги
Шайх Бахои
Домод
Мирфендерский
Мулло Садра

аз олам гузашт
Файзи Кошонӣ дар 22-юми рабиатсонӣ дар соли 1091 ҳиҷрӣ (мувофиқ ба соли 1058 ҳиҷрӣ) дар Кошон даргузашт ва дар қабристоне ба хок супурда шуд, ки дар замони зиндагии худ ин сарзаминро бахшида буд. Моҳи ноябри соли 2007 ба ифтихори ӯ конгресс баргузор шуд.

Алломе Муҳсин Файз Кошонӣ

Абол-Али Мавдуди
Ӯ соли 1903 дар шаҳри Аурангободи иёлати Ҳайдарободи Ҳиндустон таваллуд шудааст. Айёми ҷавонии худро ҳамчун рӯзноманигор гузаронидааст. Соли 1927 аввалин асари муҳими худро бо номи «Ҷиҳод дар Ислом» дар шумораҳои пай дар пайи рӯзнома навишт. Пас аз чанд сол ӯ маҷаллаи ҳармоҳаеро бо номи «Тарҷаман-ул-Қуръон», ки ба тарҷума ва тафсири Қуръон бахшида шуда буд, нашр кард ва то охири умраш дар соли 1979 ба нашри он идома дод. Ӯ бо даъвати Иқболи Лоҳорӣ аз Ҳайдаробод ба Лоҳур ҳиҷрат карда буд.

фаъолият
Ӯ соли 1941 Ҷамоати Исломиро таъсис дод. Ташкилоти вай аз руи намунаи партияхои коммунистии Европа ташкил карда шудааст.

Ҷамоати Исломӣ зидди ташкили Покистон буд. Далели Мавдудӣ ба таври равшан ва оммавӣ ин буд, ки ислом наметавонад бо давлати миллӣ маҳдуд шавад ва набояд маҳдуд шавад. Аммо пас аз таќсимоти Њиндустон Маудудї ба Покистон рафт ва барои истиќрори шариат ё шариати ислом талоши беандоза кард. Талаби аслии ҳизби Ҷамоати Исломӣ таъсиси ҳукумати исломӣ ва иҷрои қонунҳои исломӣ дар Покистон буд. Исломи сиёсӣ дар андешаҳои одамоне чун Мавдудӣ реша мегирад.

Фикру мулохизахо
Мавдудӣ ба ҷунбиши фундаменталистӣ тааллуқ дорад. Ин ҷунбиш дар вокуниш ба замонавӣ ташкил шудааст ва бовар дорад, ки бидуни васвасаи мутобиқ кардани он ба таълимоти башарӣ баргардад. Яке аз вижагиҳои барҷастаи Мавдудӣ бархӯрди инкорӣ нисбат ба падидаҳои ғарбӣ аст. Исломи сиёсӣ дар андешаҳои афроде чун Мавдудӣ реша мегирад. Мавдуди ошкоро эълом дошт, ки ислом демократия ва либерализм нест. Ислом конститутсионӣ ё либерализм нест. Ислом ягона ислом аст ва мусулмонон бояд тасмим гиранд, ки ё мусалмони пок бошанд ва аз ширк бипарҳезанд ва ё аз муқовимат бо ҷаҳониён дар мавриди Ислом ва талаботи эътиқоди худ парҳез кунанд. Мавдудӣ таъкид мекунад, ки ислом барои низоми иҷтимоӣ ва шаҳрвандӣ қонунҳои зиёде ва гуногун дорад.

марг
Мавдуди соли 1979 вафот кард.

Characters

Characters