Қуръон, ниме аз муваффақияти худашро аз ин роҳ дорад, ки аз мақулаи зебоӣ ва ҳунар аст. Қуръон фасоҳате дорад фавқи ҳадди башар, ва нуфузи худро марҳуни зебоияш аст. Фасоҳат ва зебоии сухан, худаш беҳтарин васила аст барои ин ки сухан битавонад муҳтавои худашро ба дигарон бирасонад.

Ва худи Қуръони Карим ба ин зебоӣ ва фасоҳати худ чӣ қадр менозад ва чӣ қадр дар ин заминаҳо баҳс мекунад, ва аслан роҷеъ ба таъсири оёти Қуръон дар худи Қуръон чӣ қадр баҳс шудааст! Ин таъсир марбут ба услуби Қуръон яъне фасоҳат ва зебоии он аст.

اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُّتَشَابِهًا مَّثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاء...

"Худо зеботарин суханро нозил карда; китобе, ки оёташ (аз назари зебоӣ ва умқи муҳтаво) ҳамонанди якдигар аст; оёте мукаррар дорад (такроре шавқангез), ки аз шунидани оёташ ларза бар андоми касоне ки аз Парвардигорашон хошеъанд меуфтад, сипас буруну дарунашон нарм ва мутаваҷҷеҳи ёди Худо мешавад. Ин ҳидояти илоҳӣ аст, ки ҳар касро бихоҳад, бо он роҳнамоӣ мекунад..." (Зумар, 23)

Ва дар ояти дигаре мефармояд:

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ

"Мӯъминон ҳамон касоне ҳастанд, ки ҳар вақт номи Худо бурда шавад, дилҳояшон тарсон мегардад, ва ҳангоме ки оёти ӯ бар онҳо хонда мешавад, имонашон афзун мегардад ва танҳо бар Парвардигорашон таваккул доранд." (Анфол, 2)

Дар баъзе оёт ҳам, аз афроде ёд мекунад, ки ҳангоми шунидани Қуръон, бар рӯйи замин меуфтанд (Исро, 107), ва ё дар бораи баъзе масеҳиён мегӯяд: вақте ки оёти Қуръонро мешунаванд, ашкҳояшон ҷорӣ мешавад. (Моида, 83)

Аслан, инқилоби Ҳабаша чӣ гуна рух дод? Инқилоби Ҳабашаро чӣ чиз оғоз кард? Ҳабаша чаро мусалмон шуд, маншаи исломи Ҳабаша чӣ буд?

Оё ғайр аз Қуръон ва зебоии Қуръон?

Он достони муфассал, ки Ҷаъфар ибни Абӯтолиб (р) дар Ҳабаша вориди он маҷлис мешавад ва баъд шурӯъ мекунад оёти Қуръонро хондан ва ҷаласаро якҷо мунқалиб мекунад, чӣ буд?

Қуръон аз назари баён ва фасоҳат, равонӣ ва ҷозиба ва қудрати таъсир ба гунае сохта шудааст, ки рӯйи дилҳо инчунин асар мегузорад.

Зебо хондани Қуръон

Боз масъалаи дигаре арз бикунам: худи Қуръон хондан чӣ тавр? Албатта, Қуръон мисли азон нест. Барои азон як нафар болои маъзана ё манора меравад ва азон мегӯяд, вале Қуръонро ҳама мехонанд. Ҳамаи касоне ки мехонанд, муваззафанд онро ҳарчӣ метавонанд зебо бихонанд. Ин, ҳам дар руҳи қорӣ беҳтар асар мегузорад ва ҳам дар руҳи шунаванда.

Ин масъалаи тартил дар Қуръон, "Ва раттилил Қуръона тартила" (Муззаммил, 4) яъне чӣ? Яъне, вақте ки калимотро мехонӣ, он қадр тунд нахон, ки часпида ба якдигар бошад, он қадр ҳам байни онҳо фосила наяндоз, ки ин калима аз он калима бехабар бошад, балки тавре ин калимотро бихон, ки ҳолати илқоӣ дошта бошад, яъне тавре бихон, ки гӯӣ касе бо ту ҳарф мезанад. Ба қавли урафо, инсон ҳамеша бояд Қуръонро тавре бихонад, ки фарз кунад, ки гӯянда Худост ва мухотаб худаш, ва худаш мустақиман ин суханро аз Худо мешунавад ва талаққӣ мекунад.

Иқболи Лоҳурӣ мегӯяд:

Падарам сухане ба ман гуфт, ки дар сарнавишти ман фавқулъода асар бахшид. Мегӯяд, рӯзе дар утоқи худ нишаста ва машғули хондани Қуръон будам. Падарам, ки омад аз ҷилави утоқи ман бигузарад, рӯ кард ба ман ва гуфт: Қуръонро ончунон бихон, ки гӯӣ бар худат нозил шудааст. Аз он вақт, ман ҳаргоҳ ба оёти Қуръон муроҷеа мекунам ва онҳоро қироат мекунам, чунин фарз мекунам, ки ин Худои ман аст, ки бо ман, ки Муҳаммад Иқбол ҳастам, ҳарф мезанад.

Дар ҳадис дорем, ки Қуръонро бо оҳангҳои бисёр зебо бихонед. Албатта, на он оҳангҳое, ки муносиби маҷолиси лаҳву лаъиб ва шаҳватомезу шаҳватолуд бошад, ки ҳаром ва номашрӯъ аст.

Яке аз мӯъҷизоти Қуръон, оҳангпазирии он аст, он ҳам оҳангҳои маънавӣ ва руҳӣ на оҳангҳои муносиби маҷолиси лаҳву лаъиб. Қуръони Абдулбосит чаро ин қадр дар тамоми кишварҳои исломӣ тавсиъа пайдо кардааст? Барои ин ки Абдулбосит бо садо ва оҳанги олӣ ва бо донистани анвоъи қироатҳо ва оҳангҳо ва шинохтани ин ки ҳар сураеро бо чӣ оҳанге бояд хонд, мехонад.

Достоне, ки Сайид Қутб нақл мекунад

Сайид Қутб, муфассири олимақом ва донишманди рӯшангари даврони ҷадид ва соҳиби тафсири гаронсанги "Фи зилолил-Қуръон" (дар сояи Қуръон), дар зимни тафсири ояти 37-и сураи Юсуф достони ҷолиберо, ки барои худаш иттифоқ уфтодааст нақл мекунад. Мегӯяд:

Мо 6 нафар мусалмонон бо як киштии мисрӣ уқёнуси Атласро ба сӯи Ню-йорк мепаймудем. Мусофирони киштӣ 120 марду зан буданд, ки дар байни онон ҷуз мо мусалмонони дигаре набуд. Як мубашшири масеҳӣ дар дохили киштӣ даст аз барномаи таблиғии худ барнамедошт ва ҳатто моил буд моро низ ба дини масеҳият дароварад.

Рӯзи ҷумъа ба ин фикр уфтодем, ки намози ҷумъаро дар қалби уқёнуси Атлас ва бар рӯйи киштӣ ба ҷой оварем, то илова бар иқомаи фаризаи динӣ, ҳамосае дар муқобили он мубаллиғи масеҳӣ биёфаринем.

Киштибон, ки як нафар англисӣ буд мувофиқат кард, ки мо намозро дар арсаи киштӣ бихонем ва ба коркунони киштӣ, ки аз мусалмонони Офриқо буданд, иҷоза дод, ки бо мо намоз бихонанд ва онон низ бисёр хушҳол шуданд; зеро нахустин боре буд, ки намози ҷумъа бар рӯйи киштӣ иқома шуд.

Ман худам ба хондани хутба ва иқомаи ҷумъа пардохтам ва дидам, ки соири мусофирони ғайримусалмон низ дар атрофи мо ҳалқа задаанд ва бо диққат кори моро зери назар доранд.

Пас аз намоз, гурӯҳи зиёде назди мо омаданд ва бо мо сӯҳбат карданд. Дар он миён, хонуме - ки баъдан фаҳмидем аҳли Югословӣ будааст ва аз дасти кумунистҳо фирор карда, фавқулодда таҳти таъсири намози мо қарор гирифта буд; ба ҳадде ки ашк аз чашмонаш сарозер буд ва қодир ба идораи худ набуд. Ӯ, ба забони англисӣ ва омехта бо таассури шадид ва бо хоксории хоссе эҳсосот худро баён мекард ва гуфт:

"Ончи таваҷҷӯҳи маро хеле ҷалб кард ин буд, ки дар байни хутбаи имоми шумо ҷумлаҳое вуҷуд дошт, ки аз дигар ҷумлаҳо фарқ мекард. Онҳо дорои оҳанги фавқулодда таъсирнок ва амиқе буданд, ончунон ки ларза бар андоми ман андохт. Фикр мекардам, ҳангоме ки имоми шумо ин ҷумлаҳоро ба забон меовард, ҷону дилам пур аз Руҳул-қудс шуда буд."

Мо каме фикр кардем ва баъд фаҳмидем, ки мурод аз он ҷумлаҳо оятҳои Қуръон будаанд, ки дар байни хутба ва намоз тиловат мешуд. Ин мавзӯъ моро сахт ба такон овард ва мутаваҷҷеҳи ин нукта сохт, ки оҳанги махсуси Қуръон ончунон муассир аст, ки ҳатто инсонеро ки як калима аз мафҳуми онро намефаҳмад,боз таҳти тасири шадиди худ қарор медиҳад.

Маҷмаи Ҷаҳонии Тақриби Мазоҳиби Исломӣ

Author

Common title

View

Зебоии Қуръон

Саид Абдуллоҳи Нурӣ (15 марти 1947 - 9 августи 2006) - яке аз бунёдгузорон ва раҳбарони Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон ва Раиси Кумисюни оштии миллӣ пас ҷанг дар ин кишвар буд.

1 Зиндагинома
2 Таҳсил
3 Фаъолият
4 Осор
5 Манобеъ
Зиндагинома
Сайид Абдуллоҳи Нурӣ 15 марти соли 1947 дар деҳаи Оштиёни ноҳияи Сангвор зода шудааст. Вай чаҳорумин фарзанди Нуриддин Саидов (1900 - 1982), раиси райпо ва ҷамоати деҳои Арғанкӯл, буд. Соли 1953, пас аз он ки ноҳияи Сангвор барҳам зада ва мардумаш ба водии Вахш кӯчонда шуданд, хонаводаи Нурӣ дар совхози «Туркманистон» дар ноҳияи Вахш сокин шуд.
Таҳсил
Мактаби миёнаи маълумоти ҳамагониро соли 1964 дар ноҳияи Вахш хатм кардааст. Аз падараш ва бархе аз уламо, аз ҷумла муддарисон ва донишмандони маъруф Сиёмиддин Наҷмиддинов ва Мавлавӣ Қорӣ Муҳаммадҷон маъруф ба Ҳиндустонӣ, улуми исломиро, аз ҷумла «Сарфу наҳви арабӣ», «Маонӣ», «Мантиқ», «Фиқҳ», «Усули Фиқҳ», «Шарҳи ақида», «Таърихи Ислом», «Ҳадис» ва «Тафсири Қуръон», фаро гирифта аст.
Ҳамзамон дар муассисаи байниноҳиявии баҳисобгирии техникии шаҳри Қӯрғонтеппа давраи муҳандисиро хатм карда сипас то миёнаҳои соли 1986 дар идораи мазкур инженер–геодезист буда аст.
Фаъолият
Моҳи июни соли 1986 мақомоти амниятӣ Нуриро бо иттиҳоми «паҳн кардани хабарҳои бардурӯғе, ки сохти ҷамъиятиву давлатии сотсиалистиро бадном мекунанд» ба ҳабс гирифта ва моҳи феврали соли 1987 бо ҳукми Додгоҳи вилояти Қӯрғонтеппа аз рӯи моддаи 203 Кодекси Ҷиноии ҶШС Тоҷикистон барои якуним сол аз озодӣ маҳрум карда шуд. Мӯҳлати ҷазоро дар маҳбасҳои Сибир ва Шарқи Дур сипарӣ намудааст.
Дар солҳои 1989 - 1992 сардабири нашрияи «Минбари Ислом» - органи чопии Идораи расмии Мусалмонони Ҷумҳурии Тоҷикистон буд. Дар паи ҷанги шаҳрвандӣ аввалҳои соли 1993 ба Афғонистон ҳиҷрат гузашта ва дар он ҷо Ҳаракати Наҳзати Исломии Тоҷикистонро таъсис дод ки ҳастаи аслии Оппозисюни муттаҳиди тоҷик дар ҷанг бо ҳукумати Эмомалӣ Раҳмон буд. Ин Ҳаркат масъулияти нигаҳбониву пуштибонии беш аз 60 ҳазор муҳоҷири тоҷик дар Афғонистон ва муборизаи сиёсиву низомиро барои бозгардонидани ҳуқуқҳои аз дастрафтаи муҳоҷирин ва оворагони тоҷик ба дӯши худ мегирад.
Ҳаракати Наҳзати Исломии Тоҷикистон бо роҳбарии Сайид Абдуллоҳи Нурӣ дар оғоз гардидани музокироти Сулҳи тоҷикон дар моҳи апрели соли 1994 нақши калидиро дошт. Раванди музокироти Сулҳи тоҷикон (апрели 1995 то июни соли 1997) таҳти раҳбарии бевоситаи Нурӣ қарор дошт. Барои ҳарчӣ зудтар расидан ба оштиву тавофуқи ниҳоӣ Нурӣ ҳафт бор хориҷ аз кишвар бо Раиси Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дидору гуфтугӯ мекунад. Ин мулоқотҳо дар раванди музокироти Сулҳ нақши сарнавиштсоз доштанд.
Нурӣ аз июли соли 1997 то 31 марти соли 2000 Раиси Комиссияи Оштии Миллӣ буд. Аз сентябри соли 1999 то даргузашташ Раиси Ҳизби Наҳзати Исломии Тоҷикистон буд.
Сайид Абдуллоҳ Нурӣ 9 августи 2006 аз бемории саратон дар Душанбе даргузашт. Мазораш дар гӯристони Сари Осиё наздики Масҷиди Мавлоно Яъқуби Чархӣ аст.
Осор
Сайид Абдуллоҳи Нурӣ муаллифи чандин китобҳои илмӣ, сиёсӣ ва дарсӣ, аз ҷумла «Дар он сӯи сиёсат» (1996), «Назаре ба ҳуқуқи башар аз дидгоҳи Ислом», «Имрӯзу фардои Тоҷикистон» (2001), аст.
Барои хизматҳои арзанда барои татбиқи нуктаҳои шартномаи истиқрори Сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон бо ордени «Исмоили Сомонӣ» сарфароз гардида аст.

Саид Абдуллоҳи Нурӣ

Асбоби инҳитоти мусалмонон

Намоз маросими махсусе барои парастиши Худо ва розу ниёз бо ӯст. Дар он лаҳза, одамӣ ба камол ва шукуҳи бениҳояти офаридгори ҷаҳон меандешад, саропо шефтаи он мешавад, дилу ҷонаш ба хузӯу хушӯъ ва фурутанӣ мегарояд, бо оҳанги фитрат дар баробари он ҳама камол ва азамат сари таъзим фуруд меоварад, рукӯъ мекунад, сар ба замин месояд, саҷда мекунад ва забон ба ситоиш мекушояд, ҳамду тасбеҳ мегӯяд.
Паёмбар (с) мефармоянд:
Намоз шиори яктопарастӣ аст ва мусалмонон ба ҳеч ваҷҳ набояд аз он ғафлат кунанд. Қуръони Карим ҳам мефармояд:
Дар роҳи зиндагӣ аз шикебоӣ ва намоз кумак бигиред, ҳар чанд намоз худ кори сангине аст, магар бар фурутанҳо, ки ақида доранд саранҷом пеши Худои худ мераванд ва ба сӯи ӯ боз мегарданд.
Намоз ба одам нишоти маънавии хосс медиҳад ва аз пажмурдагӣ ва афсурдагии руҳӣ ҷилавгирӣ мекунад. Мо бояд дар намозҳо аз Худо бихоҳем, то гуноҳони мо ва дигаронро бибахшад, (яъне тавба кунем) ва бо Худои худ аҳд кунем, ки корҳои бадеро, ки анҷом додаем дигар такрор накунем ва онҳоро ҷуброн намоем. Худои мутаол мефармояд:
Эй бандагони исрофкори ман! Эй бандагони маъсият- кори ман, эй бандагони ман, ки бар худатон зулм кардаед, аз раҳмати ман ноумед набошед, биёед ба сӯи ман, ман мепазирам, ман қабул мекунам, дар фазои тавба ворид бишавед. Ба ростӣ, ки Худованд раҳмону раҳим аст. Дар яке аз ҳадисҳои қудсӣ омадааст:“Нолаи гунаҳкорон дар назди ман маҳбубтар аст аз тасбеҳи тасбеҳгӯяандагон”.
Намоз барои муъмин сабаби мӯҳкам шудани тақво ва пешрафти ӯ дар дурустӣ ва растагорӣ аст, ҳамон гуна ки бенамоз будан барои гунаҳкор сабаби бештар шудани гуноҳ ва пешрафт дар шақоват ва торикӣ аст, то он ҷо ки гунаҳкорро ба дӯзах мекашонад.
Тарки намоз
Дар Қуръон омадаст, ки баъзе аз аҳли ҷаҳаннамро дар ҳоле ки муаззаб ҳастанд, мепурсанд: Шуморо чӣ андохт андар сақар?
Чӣ чизе шуморо дар ҷаҳаннам қарор дод?
Бигӯянд дар посух ин нукта боз, Ки ҳаргиз набудем аҳли намоз.
Ба мискин надодем ҳар гиз таом,
Намудем парҳез аз ин маром.
Аз ин ҷо мефаҳмем, чаро намоз дар ислом ин қадар муҳим аст, чаро Паёмбар(с) мегӯяд: Намоз амуди дин аст. Чун агар намоз бошад ва ба дурустӣ иҷро шавад, ҳама чиз дуруст мешавад. Агар мо намозро тарк кунем, ҳам дар дунё зарар мебинем ва ҳам дар охират.
Зиёнкор ҳастанд аз ҳар ҷиҳат.
Чи дар дори дунё чи дар охират.
Аҳамияти намоз дар Ислом
Дар ин ҳол хонед комил намоз
Бигардед машғули розу ниёз
Ки бар муъминон ба парвардигор
Бувад воҷиб ин ҳукм дар рузгор
Намоз ибодате аст, ки дар вақтҳои хосс бар муъминон воҷиб гардидааст.
Оё ба посухи дузахиён гӯш фаро намедиҳед, он ҳангом ки аз онҳо пурсиданд: Чи чизе шуморо ба инҷо (дузах) кашонда аст? Гуфтанд: Мо аз намозгузорон набудем.
Ҳамоно намоз, гуноҳонро ҳамчун баргҳои поизӣ фурӯ мерезад ва ғулу занҷири гуноҳонро аз гардан мекушояд.
Паёмбари Ислом(с) намозро ба чашмаи оби гарме, ки бар дари сарои марде ҷараён дошта бошад, ташбеҳ кард, агар рӯзе панҷ бор худро дар он шустушӯ диҳад, ҳаргиз чирк ва олудагӣ дар бадани ӯ намонад. Ҳамоно касоне аз муъминон ҳаққи намозро шинохтаанд, ки зевари дунё аз намоз бозашон намедорад, ва равшании чаш- машон яъне амвол ва фарзандон монеи намозашон намешавад. Худои субҳон мефармояд:
Ба касбу тиҷорат гуруҳе риҷол
Нагаштанд ғофил зи Рабби ҷалол
Мардоне ҳастанд, ки тиҷорат ва хариду фурӯш, ононро аз ёди Худо ва барпо доштани намоз ва пардохти закот боз намедорад. Расули Худо (с) бо вуҷуди инки башорат ба биҳишт дода шуда буд, худро дар намоз хондан ба заҳмат меандохт, зеро Худованд ба ӯ фармуд: Хонаводаи хешро ба намоз фармон деҳ ва бар анҷоми он шикебо бош.
Манбаъ: сомонаи Тоҷикон

Rate

Votes

Намоз ва аҳмияти он

Ҳадисҳо дар васфи Ҳазрати Ҳусайн (а)

<h3 style="text-align: left;">Манзур аз шиа чист?</h3>
Ҷавоб: “Шиа” дар луғати араб ба маънои “пайрав” аст. Қуръони маҷид мефармояд:
"إنّ من شيعته لإبراهيم".
“Яке аз пайравони Нўҳ, Иброҳим аст”.( Аммо дар истилоҳи мусалмонон, шиа ба касоне гуфта мешавад, ки эътиқод доранд Паёмбар саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам пеш аз реҳлати худ, ҷонишини худ ва халифаву раҳбари мусалмононро дар муносибатҳои гуногуне, аз ҷумла дар рўзи 18-и зулҳиҷҷа дар соли даҳуми ҳиҷрӣ, ки ба рўзи “Ғадир” маъърўф аст, дар як иҷтимои бузург, мушаххас фармуданд ва ўро ба унвони марҷаъ ва раҳбари сиёсӣ, илмӣ ва динии пас аз худ, таъин намуданд.
Тавзеҳ ин ки: пас аз Паёмбари гиромӣ саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам, муҳоҷиру ансор ба ду гурўҳ тақсим шуданд:
1-Гурўҳе мўътақид буданд, ки Паёмбар саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам масъалаи хилофатро нодида нагирифта ва ҷонишини худро таъин фармудааст ва ў ҳамон Алӣ ибни Абутолиб алайҳис-салом аст нахустин касе, ки ба он ҳазрат имон овард.
Ин ҷамъият, ки аз муҳоҷиру ансор ташкил шуда буданд ва дар раъси онҳо, ҳамаи шахсиятҳои болои Банӣ Ҳошим ва ҷамъе аз бузургони саҳоба, монанди Салмон, Абўзар, Миқдод, Хаббоб ибни Арат, Аммор ва амсоли онон қарор доштанд, бар ҳамин ақида боқӣ монданд ва шиаи Алӣ алайҳис-салом ном гирифтанд.
Албатта ин лақабро Паёмбари гиромии ислом саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам дар ҳоли ҳаёти худ ба пайравони Амирал-мўъминин алайҳис-салом ато фармудааст. Онҷо ки ба Алӣ ибни Абитолиб салавотуллоҳи алайҳ мефармояд:
"والذي نفسي بيده انّ هذا و شيعته لهم الفائزون يوم القيامة".
Савганд ба он ки ҷони ман дар дасти ўст ў (Алӣ алайҳис-салом) ва пайравону шиаёнаш дар рўзи қиёмат, растагоранд.<a title="" href="#_ftn1">[1]</a>
Бинобар ин шиа, иборат аст аз гурўҳе аз мусалмонони садри Ислом, ки ба хотри эътиқод ба “тансисӣ будани”<a title="" href="#_ftn2">[2]</a> мақоми вилоят, ба ин ном маъруф гардидаанд ва ин ҷамъият то кунун низ бар хатти васоят ва пайравӣ аз Аҳли Байти Паёмбар боқӣ мондаанд.
Мақому мавқеияти шиа, аз ҳамин роҳ муайян мешавад ва ба ин баён, бепоягии гуфтори баъзе аз дурўғсозони нодон ё муғриз мабнӣ бар ин ки шиа дар замонҳои баъд ба вуҷуд омадааст, равшан мегардад.
2-Гурўҳи дигар бар ин ақида буданд, ки мақоми хилофат мақоме аст интихобӣ, аз ин рў бо Абўбакр байъат намуданд ва баъдҳо лақаби “аҳли суннат” ё “тасаннун”-ро ба худ гирифтанд. Ва саранҷом натиҷа ин шуд, ки байни ҳар ду гурўҳи исломӣ бо доштани муштаракоти бисёр дар усул, ихтилофи назар дар масъалаи хилофат ва ҷонишинии Паёмбар саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ба вуҷуд омад ва ҳастаҳои нахустини ҳар ду гурўҳро ҳамон муҳоҷир ва ансор ташкил метиҳанд.
Саййид Ризо Ҳусайнӣ Насаб
Манбаъ: Шиа посух медаҳад
Баргардонанда И. Қосмиов

<div dir="ltr"> 

<hr align="left" size="1" width="33%" />

<div>

<a title="" href="#_ftnref1">[1]</a> -Дур-ул-мансур-и Суютӣ ҷ.6.Дар тафсири ояти ҳафтуми сураи Баййинаҳ.  Аҳодиси зиёде дар ин мавзўъ ворид шудааст, ки мо дар зер ба отҳо ишора мекунем:

1-Вақте ин оят нозил шуд "Касоне, ки имон оварданд ва амалҳои солеҳ анҷом доданд, онҳо беҳтарини халқи (Худо) ҳастанд" Паёмбари гиромии Ислом (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам) фармуданд: Беҳтарин халқ ту ва шиаёнат ҳастед, эй Алӣ. Ту ва шиаёнат дар рўзи қиёмат меоед дар ҳоле ки шумо розӣ ҳастед ва аз шумо низ розӣ ҳастанд ва душманонат ғазабнок меоянд". Ба китобҳои зер муроҷиа кунем: "Тафсир"-и Табарӣ. "Тафсир"-и Шавконӣ. "Тафсир"-и Олусӣ. "Шавоҳид-ут-танзил"-и Ҳасконӣ ҷ1.с.459 то 462. "Савоиқ-ул-муҳриқа"-и Ибни Ҳаҷар ҷ.2.с.468. Таърихи Ибни Асокир ҷ.42.саҳ.371.

2-Паёмбари гиромии Ислом (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам) ба Алӣ фармуданд: "Ту ва пайравонат (шиаёнат) хушҳол ва масрур вориди ҳавз мешавед дар ҳоле ки суратонатон зебо ва сафед аст ва душманони ту вориди ҳавз мешаванд дар ҳоле ки ташнаву ғазабнок хоҳанд буд". "Мўъҷам-ул-кабир"-и Табаронӣ ҷ1.саҳ.319, р.948. "Маҷмаъ-уз-завоид"-и Ҳайсамӣ ҷ.9.саҳ.131. "Назми дурару симтайн"-и Зарандӣ саҳ.92.

3-Паёмбари гиромии Ислом (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам) ба Алӣ фармуданд: "Эй Абулҳасан, ту ва шиаёнат дар биҳишт хоҳед буд". "Мўъҷам-ул-авсат"-и Табаронӣ ҷ.6.саҳ.354,р.6605.ҷ.7.с.355. "Таърихи Бағдод" ҷ.4.с.329,ҷ.12.саҳ.284-353. "Таърихи Ибни Асокир ҷ.42. с.332 то 335 бо нуҳ санад. 9)"Савоиқ-ул-муҳриқа" ҷ.2.с.505. "Канз-ул-уммол" ҷ.1.с.223.р.1127,ҷ.11.с.323,р.31631.

4-Паёмбари гиромии Ислом (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам) фармуданд: "Алӣ ва шиаёнаш наҷотёфтагон ҳастанд дар рўзи қиёмат". Таърихи Ибни Асокир ҷ.42.саҳ.332-333. "Ал-Ағонӣ"-и Абулфараҷи Исфаҳонӣ ҷ.18.саҳ.90.

5-Паёмбари гиромии Ислом саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ба Алӣ алайҳис-салом фармуданд:

"Меоӣ ту ва шиаёнат дар рўзи қиёмат дар ҳоле ки шумо розӣ ҳастед ва аз шумо низ розӣ ҳастанд ва душманонат меоянд дар ҳоле ки ғазабнок хоҳанд буд".

 “Мўъҷам-ул-авсат"-и Табаронӣ ҷ.4.саҳ.187.р.3934. "Маҷмаъ-уз-завоид" ҷ.9.саҳ.131. "Руҳ-ул-маони"-и Олусӣ ҷ.3.саҳ.207. ""Канз-ул-уммол" ҷ.13.саҳ.156,р.36484.

6-Паёмбари гиромии Ислом (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам) ба Алӣ фармуданд: "Ваъдагоҳи ман бо ту ва пайравонат (шиаёнат дар рўзи қиёмат) сари ҳавзи Кавсар аст". "Маноқиб"-и Хоразмӣ саҳ.266. "Шавоҳид-ут-танзил”-и Ҳасаконӣ ҷ.2.с.459. "Дурр-ул-мансур"-и Суютӣ ҷ.6.с.379. "Файз-ул-қадир”-и Муновӣ ҷ.5.с.477. 

</div>
<div>

<a title="" href="#_ftnref2">[2]</a> -касоне, ки мўътақид ба ҷонишин таъин кардани Паёмбар саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам буданд ва таъини мақоми хилофатро аз сўи Худованд медонистанд.

</div>
</div>

Манзур аз шиа чист

Нақл шуда аст, ки рӯзе Юнус ибни Юсуф бо зане рӯ ба рӯ шуд ва нигоҳаш ба он зан афтод. Пас аз он дардманд шуду гуфт:
“Худоё! Чашмам неъмату эҳсонест, ки Ту бар ман ато намудаӣ ва ман бим дорам аз инки ин чашм мусибате барои ман қарор гирад, онро аз ман бозгир”.
Дар натиҷа Худованд ӯро нобино сохт.
Ҳаргоҳ, ки мехост ҷиҳати адои бандагӣ дар пешгоҳи Парвардигори оламиён ба масҷид биравад бародарзодаи хурдсолаш дасти ӯро мегирифту ба масҷид мерасонд ва сипас мерафт бо баччаҳо бозӣ мекард. Ҳаминки барои шайх коре ва ё ниёзе пеш меомад бародарзодаашро садо мезад ва ӯ ҳам меомаду ниёзашро бароварда месохт.
Рӯзе дар масҷид буд, ки ногаҳон эҳсос кард чизе дар атрофаш оҳиста мехазад аз ин ҳолат тарсида писарбаччаро садо зад. Вале аз онҷое ки ӯ бо баччаҳо саргарми бозӣ буд, ба фарёди шайх посух надод. Ин ҳангом шайх сарашро ба сӯи осмон барафрошту гуфт:
”Худои ман! Ту аз фазли худ эҳсон намудиву чашмам додӣ то бо он нигоҳ кунам, вале ман тарсидам, ки ин чашм мояи мусибати ман нашавад. Лизо аз Ту хостам, ки барои ҳифзи ин неъмат онро аз ман бигири. Ва Ту низ чунин кардӣ. Вале ҳоло ба он эҳтиёҷ дорам чун метарсам, ки расво шавам пас онро ба ман баргардон”.
Худованди мутаъол биноияшро ба ӯ баргардонд ва бо чашми бино ба хонааш бозгашт.
Худованд бандагоне дорад, ки эшонро бо раҳматҳои хоссааш мавриди навозиш қарор дода, дар як лаҳзаи воҳид хоставу ниёзашонро бароварда месозад.
Имруз куҷоянд он бузургмардони соҳибдиле, ки дар камоли эҳсон бо ҳамчунин ҳаё, ҳисси посдории амонат ва адои ҳаққи он дар пешгоҳи Парвардигори оламиён ба тоати холисонаву бандагии оҷизона бипардозанд? Куҷоянд он дурдонаҳои бани одамӣ, ки бо қалбҳои поку дастони кушода ба сӯи осмон ва нағмаҳои ошиқонаи нимашабии худ Худовандро барои ислоҳу ҳидояту сарафрозии уммати мазлуму ба хоку хун ошуфтаи мусалмон фарёд зананд.
Худоё! Аз тақсироти мо даргузар ва дуъои бандагони мухлисатро дар ҳаққи мову уммати ягонаат иҷобат фармо.
Tojikon.org

Бандаи мухлиси даргоҳи Худо

"Имом" вожаест, ки асли арабӣ дорад ва яке аз нодиркалимоте ҳаст, ки дар байни мусулмонҳо истифодаи густурда мешавад. Муродифи тоҷикии он "роҳбар" ва ё "пешво" ҳаст. Мусулмонҳо аз дидгоҳи эътиқодӣ ба ду дастаи асосӣ тақсим мешаванд: суннӣ ва шиъа. Сунниҳо, ки 90 фоизи мусулмонҳоро дар ҷаҳон ба шумули аксарияти мутлақи мусулмонҳои кишвари мо ташкил медиҳанд, калимаи "имом"-ро ба маъноҳои гуногун истифода мебаранд. Аз ҷумла:

&nbsp;

"Имоми масҷид" ба касе, ки дар намоз пеш медарояд, мо дар Тоҷикистон "имом" мегӯем. На танҳо мо, балки ҳамаи мусулмонҳо, "пешво" ва ё "роҳбар"-и намозро "имом" мегӯянд. "Имом" ба маънои "роҳбар" ва ё "пешво"-и намоз вақте истифода мешавад, ки лафзи "имом" изофа ба масҷид ва намоз шавад. Пас дар он сурат маънои "имом" мушахассан ба маънои "пешвои намоз" мешавад. Ин лақабро ҳар мусулмон бо пешвоӣ дар намоз метавонад касб кунад, ҳатто агар муваққатан ва барои як лаҳзаи кӯтоҳ ҳам бошад.

&nbsp;

"Имом хатиб" яке аз истифодаҳои дигари калимаи имом дар байни муслимин, истифодаи он бо изофа ба вожаи "хатиб" аст. Хатиб касе ҳаст, ки дар намозҳои хутбадор, мисли ҷумъа ва намозҳои ид хутба мехонад. Хутба баромаде ҳаст, ки бо ҳамду санои худованд ва дуруду салавот шурӯъ шуда, дар мавзӯъоти гуногуни динӣ ва марбут ба умури мусулмонҳо эрод мешавад. Пас масҷидҳо ду намуд "имом" доранд. Яке, имоме, ки фақат дар намоз пешвоӣ мекунад ва яке имоме, ки илова ба пешвоӣ хутба ҳам мехонад, ки онро "Имом хатиб" меноманд.

&nbsp;

"Имоми қавм" гоҳҳо дар байни мардуми мо ин вожа "имоми қавм" ҳам ба гӯш мерасад, ки метавонад ҳам ба маънои мӯйсафед ва ё ба риши қавм бошад ва ҳам ба маънои имоми намоз.

&nbsp;

"Имом" вақте дар танҳоӣ ва барои яке аз бузургони аҳли Ислом ва барои донишмандон истифода шуд, ин фақат як лақабе ҳаст, ки барои эҳтиром ва қадршиносии донишманде истифода мешавад. Ин ягон рутбаи илмии хосе ё ягон дараҷаи муайяни касбӣ нест. Ва чунин истифодаи ин лақаби зебо барои бузургворе чун Абу Ҳанифа ба касрат истифода шудааст: "Имоми Аъзам". Вақте мо мегӯем "Имоми Аъзам" ин ба маънои ин нест, ки ин бузургвор ба дараҷаи имомӣ расидаасту дигар касе аз ӯ болотар нест. Дар ҳақиқат ӯ дар илми фиқҳ (масъала) яке аз пешвоён ҳаст, вале фақат барои пайравони мазҳабаш. Масалан, барои як шофеъимазҳаб Имом Шофеъӣ пешво ҳаст, на Абу Ҳанифа. Пайравони дигар мазҳабҳо ҳам вақте номи Абу Ҳанифаро бигиранд, қабл аз номаш вожаи "имом"-ро истифода мебаранд ва мо ҳам пайравони Имоми Аъзам вақте масалан, пешвои мазҳаби шофеъиро ном бибарем, Имом Шофеъӣ мегӯем, ки ин аз рӯйи одоб ва қадрдонист.

&nbsp;

"Имоми масҷид" ба касе, ки дар намоз пеш медарояд, мо дар Тоҷикистон "имом" мегӯем. На танҳо мо, балки ҳамаи мусулмонҳо, "пешво" ва ё "роҳбар"-и намозро "имом" мегӯянд. "Имом" ба маънои "роҳбар" ва ё "пешво"-и намоз вақте истифода мешавад, ки лафзи "имом" изофа ба масҷид ва намоз шавад. Пас дар он сурат маънои "имом" мушахассан ба маънои "пешвои намоз" мешавад. Ин лақабро ҳар мусулмон бо пешвоӣ дар намоз метавонад касб кунад, ҳатто агар муваққатан ва барои як лаҳзаи кӯтоҳ ҳам бошад.

&nbsp;

"Имом хатиб" яке аз истифодаҳои дигари калимаи имом дар байни муслимин, истифодаи он бо изофа ба вожаи "хатиб" аст. Хатиб касе ҳаст, ки дар намозҳои хутбадор, мисли ҷумъа ва намозҳои ид хутба мехонад. Хутба баромаде ҳаст, ки бо ҳамду санои худованд ва дуруду салавот шурӯъ шуда, дар мавзӯъоти гуногуни динӣ ва марбут ба умури мусулмонҳо эрод мешавад. Пас масҷидҳо ду намуд "имом" доранд. Яке, имоме, ки фақат дар намоз пешвоӣ мекунад ва яке имоме, ки илова ба пешвоӣ хутба ҳам мехонад, ки онро "Имом хатиб" меноманд.

&nbsp;

"Имоми қавм" гоҳҳо дар байни мардуми мо ин вожа "имоми қавм" ҳам ба гӯш мерасад, ки метавонад ҳам ба маънои мӯйсафед ва ё ба риши қавм бошад ва ҳам ба маънои имоми намоз.

&nbsp;

Вожаи "имом", ки дар байни шиъамазҳабон истифодаи бештар мешавад, бар иловаи "имоми масҷид" ва "имоми ҷумъа" истифодаҳои дигаре низ дорад, ки махсуси аҳли ташайуъ аст:

&nbsp;

"Имом" ба маънои раҳбари инқилоб. Дар Ҷумҳурии Исломии Ирон вожаи "имом" ба чанд нафари калидӣ ҳамеша истифода мешавад, ки асосан ба маънои "пешво" ва "раҳбар" меояд. Мисли истифодаи ин калима барои раҳбари инқилоби исломии Ирон: "Имом Хумайнӣ". Ҳар гоҳ дар ҶИИ гуфта шавад, ки "имом" мардум Имом Хумайниро мефаҳманд.

&nbsp;

"Имом" ба маънои эътиқодӣ.

Машҳур аст, ки аҳли ташайуъ яке аз фарқиятҳояшон аз аҳли суннат вал ҷамоъат ин аст, ки илова бар мафҳуми нубувват эътиқод ба мафҳуми дигаре доранд, ки онро "имомат" мегӯянд. Бинобар эътиқоди шиъаён дин амонати илоҳӣ ҳаст, ки танҳо афроди махсус  ва интихоб шуда аз тарфи Худо  метавонанд онро ба наслҳои баъдӣ интиқол диҳанд ва онро ҳифз намоянд. Шиаён бар ин боваранд, ки чунин афрод ҳатман бояд аз насли хонадони нубувват, ба хусус аз насли ҳазрати Алӣ   ва  Фотима разияллоҳу анҳумо  бошанд. Асосан силсилаи писарии насли ҳазрати Алӣ силсислаи "имомон"-и шиамазҳабро ташкил медиҳанд.  Шиъаҳо бо истифода аз оятҳои қуръонӣ ва аҳодиси шарифи Паёмбар (с) ва далелхои ақлӣ  имомони худро афроди баргузидаи илоҳӣ, поку маъсум аз гуноҳ ва дар маҷмӯъ афроди ғайри оддӣ ва бузургворе  ба исбот мерасонанд.  Пас дар назди аҳли ташайуъ "имом" нафақат барои эҳтиром, балки барои "бузургӣ" истифода мешавад. Шиаё тибқи ҳадиси Сақалан  ва Ҳадиси 12 халифа ва амир баъди Паёмбар ( с) иътиқод ба давоздах Имом доранд,ки охирини онро Имом Маҳдӣ медоннад ки уро ба амри Худо зинда ва аз чашми мо гойиб мхисобанд  ва итоъати ва маваддати ин давоздаҳ  имомро  мисли итоъати Ҳазрати Муҳаммад (с) фарзу ваоҷиб медонанд.

Хулосаи баҳси мо то ин ҷо ин аст, ки лафзи "имом" истифодаи бисёр зиёде ва ба маъноҳои гуногуне мешавад......

Ин мақола

Имом ба маънои эътиқодӣ

Аз рӯи толеъномаи Умари Хайём ҳисоб карда шудааст, ки ӯ 18 майи соли 1048 дар шаҳри Нишопур таваллуд шудааст. Нишопур яке аз шаҳрҳои асосии санъатии Эрон буда, дар вилояти Хуросон ҷойгир шудааст. Солҳои кӯдакӣ ва наврасии Умари Хайём дар Нишопур гузаштааст. Умари Хайём аввал дар мадрасаи Нишопур, ки дар он вақт шӯҳрати калон дошт, машғули илм гашта ва баъдан таҳсили худро дар Балх, Самарқанд ва Бухоро давом додааст.

Умари Хайём илмҳои дақиқ аз ҷумла алҷабр, ҳандаса, ҳайъат, астрономия ва фалсафаро ба хубӣ омӯхтааст. Қуръон, таьрих, хуқуқшиносӣ ва ғайраҳоро аз бар намуда, забони арабӣ ва адабиёти арабиро ба хубӣ медонист. Маҳорати шеьрнависии баланд дошт. Умари Хайём астрология ва тибро низ омӯхта, аз нозукиҳои санъати мусиқӣ низ огаҳӣ доштааст. Ӯ асарҳои файласуфони қадими Архимед, Евклид, Аристотелро ба забони арабӣ тарҷума намудааст.

Хайём Қуръонро на фақат аз ёд медонист, балки ҳар як ояти онро эзоҳ дода метавонист.

Яке аз самтҳои асосии фаъолияти ӯ дар соҳаи такмил ва ривоҷи масъалаҳои математикӣ зоҳир мешавад. Ихтирои аввалини ӯ дар 25 солаги сурат гирифта буд. Дастоварди илмиаш «Трактат» дар бораи илми алҷабр ва алмуқабала, ки дар Самарқанд таълиф намуда буд, номи Умари Хайёмро ҳамчун олим шӯҳрат бахшид.

Фаъолияти илмии Умари Хайём дар Бухоро (дар дарбори шаҳзодаи Хокон Шамс Алмулк) оғоз меёбад. Соли 1074 Умари Хайём ба дарбори шоҳ Малик, ки дар шаҳри Исфаҳон аст, даъват карда шуда буд.

Умари Хайёмро барои идора кардани обсерваторияи дарбор даъват карда буданд. Дар давоми 5 сол Умари Хайём бо ҳамроҳии олимони дарбор дар обсерватория назорат бурданд ва моҳи марти соли 1079 тақвими нав ихтироъ карданд, ки аз тақвими пешина 7 сония аниқтар буд.

Дар Исфаҳон дар дарбори шоҳ Малик, Умари Хайём бо математика шуғл меварзид. Дар охири соли 1077 рисолаи илмиашро аз геометрия ба охир расонд. Соли 1080 аввалин рисолаи фалсафии Умари Хайём доир ба моҳияти умр ва ҳаёт таълиф гардид.

Соли 1092 баъди фавти шоҳ Малик лаҳзаҳои осоиштаи умри Умари Хайём ҳам ба охир расид.

Дар дарбори Турканхотун зани шоҳ Малик, Умари Хайём ягон дастгирӣ намедид. Обсерватория пӯшида шуд. Пойтахти давлат аз Хуросон ба шаҳри Марв кӯчонида шуд. Умари Хайём ба Нишопур баргашт ва дар он ҷо то охири умри худ зиндагонӣ кард. Хайём дар мадрасаи Нишопур машғули мударриси гардид. Дар он ҷо ҳам корҳои илмии худро давом дода, Рисола «Дар бораи санъати муайян кардани миқдори тилло ва нуқра дар моеъҳо»-ро навиштааст. Солҳои охири ҳаёти Умари Хайём бисёр ҳам вазнин буданд. Умари Хаём на танҳо чун олим ва файласуфи тавоно, балки ҳамчун шоири озодандеш ва дақиқбаён дар миёни мардум ва аҳли сухан шӯҳрат ёфта буд.

Бино ба маълумоти сарчашмаҳо Умари Хайём дар пиронсолагӣ ба зиёрати Маккаву Мадина мушарраф гаштааст. Баъди бозгашт аз Ҳаҷ дар яке аз деҳаҳои Нишопур ҷой гирифта, то охири умр он ҷо мондааст.

Аз рӯи маълумоти маъҳазҳои адабии асрҳои миёна Умари Хайём оиладор набуда, фарзанд надоштааст. Хайём зиндагии фақирона гузаронида, чоруми декабри соли 1131 аз олам чашм мепушад.

Ҳоло марқади Умари Хайём аз зеботарин мавзеъҳо дар Нишопур ба ҳисоб рафта, зиёратгоҳи аҳли хунар ва дӯстдорону алоқамандони шеъри порси ва каломи мавзун мебошад. Дар сари қабри шоир мақбарае барҷост, ки ҳамеша гулафшону озода аст.

Гар бар фалакам даст буди чун Яздон,

Бардоштаме ман ин фалакро зи миён.

В-аз нав фалаке дигар чунон сохтаме,

К-озода ба коми дил расидӣ осон.

<a href="http://tojikon.org/">Tojikon.org</a>

Articles

Articles