امیرالمؤمنین علی(ع) در خطبه‌ای در روز عید قربان  فرمود:
در دنیا فریفته آرزوها نشوید
پس از بندگان خدا براى کوچ از این سراى بسیج شوید، از این سرایى که فنا بر اهل آن مقدّر شده و ساکنینش از بقاء ممنوع شده‌اند و جانهاشان به خوارى مرگ کشیده شده است، چنان که هیچ زنده‌‏اى در بقاء طمع نبندد و جانى نیست مگر آنکه فرمان مرگ را گردن نهاده باشد. پس مبادا که آرزو بر شما چیره شود و پایان عمر و اجل را دور بپندارید و در دنیا فریفته آرزوها نشوید و چند روزه زندگى را به عبادت خدا پردازید. زیرا به خدا سوگند اگر شما در طلب قرب به ساحت قدس خدا در بالا رفتن درجه‌‏اى نزد او یا آمرزیده شدن گناهى که نویسندگان او آن را احصاء کرده‌اند و فرشتگان موکّل بر اعمال بندگان آن را ثبت و ضبط کرده‌‏اند، همچون مادر سرگشته غمزده فرزند از دست داده‌‏اى بنالید و مانند خلائق نوحه سر کنید و فریاد تضرّع و استغاثه‌‏اى بسان راهبان تارک دنیا از دل برآورید و از اموال و اولاد خود دل برکنید، هر آینه این اعمال در برابر ثوابى که من از جانب او براى شما امید می‌دارم و نجات از عقاب دردناکى که از نزول آن بر شما مى‏‌ترسم، بهایی اندک است.
به خدا قسم اگر شما از سر شوق و از روى رغبت به سوى خدا و به علّت بیم و هراس از او دلهاتان گداخته و ذوب شود و چشمهاتان از شدّت ترس  خون شود، و به جاى اشک خون بگرید و بر گونه‌‏هایتان روان شود، و آنگاه تا دنیا باقى است در فضاى آن زندگى کنید و سراسر عمرتان را به انقطاع و عبادت خدا بگذرانید و در برابر نعمت‌هاى عظیمى که به شما ارزانى داشته و اینکه شما را به سر منزل ایمان رهبرى کند، منتهاى کوشش خود را به کار برید، هرگز و تا جهان بر پا باشد به وسیله اعمالتان استحقاق بهشت او و رحمت او را نخواهید یافت، ولى شما به برکت رحمت او مورد ترحم واقع می‌شوید، و در پرتو راهنمایى او هدایت مى‏‌یابید، و با مدد آن رحمت و هدایت سرانجامتان به سوى بهشت او خواهد بود. خداوند ما و شما را از تائبان و عابدان قرار دهد.
و امروز روزى است که حرمتى بس بزرگ دارد و برکتش مورد امیدوارى است، و در این روز امید آمرزش گناهان می‌رود، پس خدا را بسیار یاد کنید و از او آمرزش بخواهید و به درگاه او توبه کنید، زیرا که او توبه‌پذیرى مهربان است.
(من لایحضر الفقیه، ج۱، ص۵۱۸)

Rate

View

Votes

عید قربان؛ روز بندگی و بخشودگی

نگاه به حج باید نگاه به یک نعمت و فرصت بزرگ الهى باشد. همه‌ى عبادات اینجور است؛ نماز هم یک فرصت است، یک نعمت است. اگر نماز بر ما واجب نمیشد، بیم آن بود که در دریاى غفلت محض غرق بشویم. این نعمت بزرگ که هر روزى چند نوبت ما کشانده میشویم به سمت ملاقات با پروردگار، مکالمه‌ى با پروردگار، خشوع و تضرع در مقابل پروردگار، این نعمت بسیار بزرگى است، این فرصت عظیمى است؛ حج هم همین جور است. امتیاز حج بر سایر واجبات و فرائض اسلامى، جهانى بودن آن است، بین المللى بودن آن است. این تضرعى که هر مسلمانى در دل خود به آن نیاز دارد که در مقابل پروردگار خضوع کند، خشوع کند، تضرع کند، این در حج یک جلوه‌ى عمومى و بین‌المللى پیدا میکند. همه‌ى مسلمانان با هم، با اختلاف لغاتشان، با اختلاف نژادهایشان، با اختلاف عاداتشان، آدابشان، آنجا که میرسند، همه خاشعند، همه متضرعند. این خیلى پدیده‌ى عجیبى است که ما به آن عادت کرده‌ایم و اهمیت و عظمت آن را درست متوجه نمیشویم. همه‌ى مسلمانان جمع بشوند، متوجه به یک مرکز، به یک نقطه، خاشع در مقابل این نقطه؛ با این چشم به حج نگاه کنیم؛ به عنوان یک فرصت.
اگر به چشم فرصت نگاه کردیم، آن وقت دید ما باز خواهد شد، وظائف خودمان را بیشتر توجه خواهیم کرد. شما این فرصت را پیدا میکنید که در خانه‌ى خدا در کنار بقیه‌ى مسلمانان اظهار عبودیت کنید. این اولین نقطه‌ى این فرصت است. اگر این به چشم فرصت نگاه شود، آن وقت لازمه‌اش این است که انسان این را به هیچ قیمتى از دست ندهد.

&nbsp;

بیانات رهبر انقلاب اسلامی در دیدار کارگزاران و دست‌اندرکاران حج‌  ۴ /آبان/ ۱۳۸۸

حج؛ نعمت و فرصت

امام خمینی(ره):

همان‌طوری که آن وقت در کنار شما بودیم و حالا هم در کنار شما هستیم و امیدواریم که همه با هم مثل برادر با مشکلات مقابله کنیم. من از خدای تبارک وتعالی عزت اسلام و مسلمین و رجوع قدس به برادران خودمان را می‌خواهم.[ صحیفه نور،ج ۵، ص ۹۳٫]

دفاع از آرمان فلسطین

حج هر چند سابقه تاریخی دارد و حتی قبل از ظهور اسلام، به عنوان یک مسئله عبادی مطرح بوده است، ولی آن گونه که در اسلام لازم شمرده شده و با شرائط خاص تبیین گردیده است، آثار و برکات بی شماری دارد که مجموعا می توانند در تحول و سازندگی انسان نقش شگرف و معجزه آسایی داشته باشند.

به راستی اگر از حج درست و صحیح بهره برداری شود، هر سال می تواند میلیونها انسان را به سوی خدا متحول کرده، سازندگی عمیقی در آنان ایجاد کرد. نه تنها در خود زائران و ضیوف الرحمان می تواند چنان تحولی را ایجاد کند؛ بلکه در بستگان و منتظران زائر بعد از برگشت او نیز می تواند اثر گذار باشد. آنچه پیش رو دارید، نگاهی است به برخی از آثار و برکات معنوی حج که امید است بتواند برای مبلغان و خوانندگان عزیز مفید و راهگشا باشد.

آثار و برکات معنوی حج

روز قدس نشان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی حق و باطل، صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی عدل در مقابل ظلم است. روز قدس فقط روز فلسطین نیست؛ روز امت اسلامی است..

.

.

.

.

.

.

.

آیه الله خامنه ای ۲۹/شهریور/۱۳۸۸

روز قدس؛ روز امّت اسلامی

روزه، آثار فروانی بر جسم و روح آدمی دارد که بعضی از مهم ترین آنها توضیح داده می شود.

۱- تقویت تقوا

نخستین فلسفه ی روزه، ایجاد و تقویت روحیه ی پرهیزکاری است. در نگرش اسلامی، تقوا اهمیت ویژه ای دارد،‌ تا آنجا که ملاک پذیرفته شدن عبادت ها و اعمال حسنه ی ما در پیشگاه خداوند، معرفی شده است:

روزه، یکی از اسباب تقویت کننده ی تقوا ست.

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

" روزه بر شما مقرر گردید تا به تقوا دست یابید"

در واقع راز این تقوا در پرتو روزه تقویت می شود، آن است که روزه،‌روحیه ی خداگرایی و گرایش به مسایل عرفانی و معنوی را در انسان افزایش می دهد.

آیا می دانید بهترین اعمال در ماه رمضان چیست؟

بهترین اعمال در این ماه، پرهیز از معاصی پروردگار است.

۲- تقویت صبر و پایداری

قرآن کریم با این بیان آسمانی، مؤمنان را به صبر و پایداری سفارش می کند:

" یا ایها الذین اموا استعینوا بالصبر و الصلاه"

مراد از صبر در این آیه، روزه است. به این ترتیب، فلسفه ی روزه، تقویت صبر و شکیبایی روحی آدمی است. یکی از عوامل شکست آدمی در برابر دشواری های زندگی، اظطراب ها، نگرانی ها و دلهره هاست. در برابر این گونه عوامل که ناراحتی روحی و درونی در پی دارد، مقاومت روحی زیادی لازم است و این مقاومت تنها در پرتو نماز و روزه به دست خواهد آمد.

یکی از راه های دست یابی به صبر و پایداری در مشکلات زندگی، روزمره است.

۳- تندرستی

اسلام برای تندرستی و سلامت جسمی، ارزش فوق العاده ای قایل است و نسبت به رعایت بهداشت جسمی توجه و تأکید فروان دارد. روزه که امروزه به عنوان یکی از عوامل مهم تندرستی، توجه مجامع پزشکی جهان را به خود معطوف داشته، نتیجه ی همان رهنمود معروف رسول خدا است که فرمودند:

"صووا تصحوا"

برنامه ی معین و مشخص سالیانه ای که اسلام به عنوان روزه داری برای پیروان خود قرار داده، برنامه ای کاملاً منظم و اصولی است، که از جهات مختلف برای تأمین سلامت انسان مفید است.

۴- پاکسازی دل و افزایش نور معرفت

روزه، مایه ی زودن زنگارها از دل و صفای باطن و دوری از ناپاکی ها و آلودگی هاست. روزه، دل را از گناه پاک می کند، به روح صفا و جلا می بخشد و سبب تقویت نور معرفت می شود. انسان در پرتو روزه داری و پرهیز از گناه و محرمات و گرایش به معنویات، زمینه ی تجلی نور معرفت را در وجود خود فراهم می کند.

۵- تعدیل غرایز

روزه در تعدیل غرایز و اصلاح انسان نقش شگفت انگیزی دارد. اگر روزه بر اساس اجرا شود، اثر بسیار سازنده ای بر جای می گذارد و نظم و تعادل غرایز را برقرار می سازد. در واقع، نفس و طبیعت آدمی می خواهد هر سختی را بشنود، هر غذایی را بخورد و هر منظره ای را ببیند؛ ولی روزه و مقرارت و احکامش، این خواسته های نفسانی و نامتعادل دل انسان را کنترل می کند.

نفس سرکش آدمی تنها با تقید به اعمال و فرایض دینی، از جمله روزه داری، به کنترل رهبر عقل و خرد در می آید.

۶- تقویت اراده و تسلط بر نفس

همچنان که گفته شد، روزه در جلوگیری از خواسته های نامشروع نفس آدمی اثر دارد. به همین سبب، هنگامی که انسان با خواسته های نفس خود مخالفت می کند، یعنی غذا را می بیند و نمی خورد، یا تشنه است، ولی آب نمی نوشد، رفته رفته بر نفس خود چیره شده و اراده اش تقویت می شود.

ای جوان! اگر می خواهی بدانی اراده و عزمی راسخ داری و می توانی در برابر وسوسه های شیطان و شیطان نماها مقاومت کنی، خودت را در آزمون روزه محک بزن.

۷- تقویت روحیه یا آخرت گرایی

تردیدی نیست که روزه داری، توجه به امور ماورایی، روحیه ی آخرت گرایی و نیز زهدورزی نسبت به زندگی مادی را در انسان تقویت می کند و بر این اساس، توجه به سرای ابدی در آدمی بیش از پیش متجلی می شود.

امام رضا علیه السلام فرمودند:

" مردم به انجام روزه مأمور شدند، تا طعم گرسنگی و تشنگی را بچشند و به یاد آخرت بیفتند"

آدمی با روزه گرفتن به تدریج نسبت به دنیا و لذت های آن بی توجه می شود و روحش را با معنویت آشنا می سازد.

۸- نزدیک شدن به خدا

خداوند مهربان، برای برقراری رابطه ای انسان با خود، راه هایی را بیان کرده است که انسان می تواند در سایه ی عمل به آن، از مقربان درگاهش شود. یکی از این راه ها، روزه است.

انسان با روزه گرفتن به صفت فرشتگان دست می یابد؛ زیرا همه ی شهوت ها را نادیده می گیرد و در هم می کوبد و مانند فرشتگان مقرب درگاه می شود.

در واقع، برای انسان در حال روزه، حالت های معنوی و روحانی خوبی فراهم می آید که در غیر روزه کم تر تحقق می یابد. به همین دلیل، پیشوایان دین، پیروان خود را به روزه گرفتن سفارش می کردند. پیامبر اکرم صلی علیه و الله وآله فرمودند:

" هر کس برای رضای خدا و پاداش اخروی، در ماه رمضان روزه بگیرد و گوش و چشم و زبان خود را از مردم بازدارد خداوند روزه او را می پذیرد و همه گناهان او را می بخشد و به او ثوابی معادل ثواب صابران عنایت می کند."

۹- استجابت دعا

یکی از برکت های بزرگ روزه در این است که مایه ی استجابت دعا می شود؛ چون روزه دار حالتی روحانی پیدا می کند و ارتباط با خدا برقرار می سازد. ماه رمضان نیز زمان بسیار با فضیلتی است. به همین سبب، پیامبر اعظم صلی علیه و الله وآله می فرمایند:

" دعا روزه دار رد نمی شود"

مگر آرزو نداریم دعایمان مستجاب شود و مگر نمی خواهیم پروردگار تقاضایمان را لبیک گوید.

پس بیایید ایام ماه مبارک رمضان را غنیمت شمریم و در حق یکدیگر دعا کنیم.

۱۰- ایجاد روحیه ی قناعت

فرهنگ اسلام بر خلاف مکتب های مادی شرق و غرب که دنیا و نعمت های مادی را هدف اصلی زندگی بشر می دانند، قناعت و ایثار و پرهیز از مادیات را راهی برای رسیدن به تکامل معنوی می داند. روزه نیز فریضه ای است که مسلمان را از غرق شدن در مادی گرایی و حرص برای لذت های مادی و تن پروری و مصرف می رهاند و می آموزد که به اندازه ی نیاز مصرف کند، قناعت نماید، به فکر دیگران باشد و از اسراف و تبذیر بپرهیزد.

روزه، به مسلمان می آموزد که با کم هم می توان زیست و با قناعت می توان خود را در مقابل مادیات و انحراف از معنویت حفظ کرد؛ چرا که‌: قناعت، توانگر کند مرد را.

منبع: رمضان معراج مهمان

آثار و برکات معنوی روزه

امام هشتم شیعیان حضرت امام رضا(ع) همچون دیگر اهل بیت، الگوی ناب برای حفظ حقوق خانواده و رعایت ارزش و کرامت انسانی در این بستر مقدس است؛ الگویی که متکی بر رویدادهای مرسوم درس‌های ماندگاری برای پیروان حقیقی‌ ایشان دارند. در اینجا با اشاره به روایاتی از حضرت رضا (ع) به دنبال یافتن سبک زندگی حضرت در رابطه با خانواده هستیم.

حسن رفتار در خانواده

خانواده کانونی است که هر چه با صفا و گرم‌تر باشد، زندگی شیرین‌تر و توفیقات انسان بیشتر خواهد شد. از این رو امام رضا (ع) در اشاره به اهمیت این کانون، به بیان برخی از عواملی که در صفا و گرما بخشیدن به کانون خانواده مؤثر است، می‌پردازند.

آن حضرت در سخنی نورانی از قول رسول خدا، هم به حسن رفتار در خانواده توصیه کرده و هم از نوع رفتار ایشان با همسرشان خبر داده و می‌فرمایند: قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): أَحْسَنُ النَّاسِ إِیمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُکمْ بِأَهْلِی؛ (عیون اخبارالرضا: ج ۲، ص ۳۸) رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که ایمانش برتر از دیگران است، اخلاقش نیکوتر و به خانواده اش مهربان‌تر است و من نسبت به خانواده خود، مهربان ترم.

ایشان در فرمایش دیگری از قول رسول خدا (ص) می‌فرمایند: أَقْرَبُکمْ مِنِّی مَجْلِساً یوْمَ الْقِیامَهِ أَحْسَنُکمْ خُلُقاً وَ خَیرُکمْ لِأَهْلِهِ؛ (همان) نزدیک‌ترین شما به من در روز قیامت کسی است که خوش خلق‌تر و برای خانواده خود بهترین باشد؛ بنابراین، یکی از اصول اولیه که لازم است هر مسلمان به کار گیرد، خوش خلقی در جامعه و مهربانی و رأفت با خانواده است.

خودآرایی در خانه

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، بایستگی آراستگی و خودآرایی مردان در خانواده است؛ یعنی همان طور که مردان، از همسران خود توقع دارند تا خود را برای آنان بیارایند، آن‌ها نیز باید در حد معمول، به ظاهر خود برسند و برای ایجاد محبت در همسر، خود را بیارایند.

این دستور دینی و انسانی و عملی ساختن آن را از بزرگواری، چون امام رضا (ع) بیاموزیم که آراستگی در منزل را، نه برای خود که برای خانواده و برای تربیت درست، امری بایسته می‌دانستند.

حسن بن جَهْم می‌گوید: نزد امام رضا (ع) رفتم و او موهایش را رنگ سیاه زده بود، گفتم: فدایت شوم، با رنگ سیاه موهایت را رنگ کردی؟ فرمود: در رنگ آمیزی مو پاداش است. رنگ کردن موی و آمادگی (با آراستن ظاهر) از چیز‌هایی است که پاکدامنی زنان را افزون می‌سازد، زنان پاکدامنی‌ها را رها کردند، چون همسرانشان خود را برای ایشان آماده نکردند. (بحارالانوار: ج ۷۳، ص ۱۰۰)

آن حضرت در حدیثی دیگر به نقل از پدران خود، نزدیک به همین مضمون فرمودند: «زنان بنی اسرائیل از عفت و پاکی دست برداشتند و این مسئله هیچ سببی نداشت جز آن که شوهرانشان، خود را نمی‌آراستند». سپس افزود: «زن نیز از مرد همان را انتظار دارد که مرد از او دارد». (همان:۱۴۷)

امنیت روانی و اطمینان قلبی

وقتی آرایش و پیرایش برای یکدیگر صورت گیرد، علاوه بر ایجاد روابط پسندیده اخلاقی و روانی و ازدیاد عواطف قلبی، موجبات اطمینان زوجین نسبت به هم را پدید می‌آورد. اینجاستکه نه زن به مردی غیر از شوی خویش نظر خواهد داشت و نه مردی نسبت به زن دیگریمی اندیشد و امنیتی که از این رفتار متقابل به دست می‌آید همه ابعاد زندگی زن و مرد را تحت پوشش قرار می‌دهد و هرگونه بدبینی و بی اطمینانی در روابط خانوادگی را محو می‌کند.

بدین گونه پایه‌های نظام خانواده بر اساس حُسن روابط و سلامت روحی استوار خواهد شد و این همان است که قرآن می‌فرماید: «هُنّ لباسٌ لَکُمْ و انتم لباسٌ لَهُنّ»؛ (بقره / ۱۷۸) یعنی هر کدام حافظ امنیت دیگری و مایه زینت و افتخار همسر می‌گردد.

کلینی در فروع کافی حدیثی را بدین مضمون از امام رضا (ع) نقل می‌کند: عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِی بْنِ مُوسَی الرِّضَا (ع) قَال: مَا أَفَادَ عَبْدٌ فَائِدَهً خَیراً مِنْ زَوْجَهٍ صَالِحَهٍ إِذَا رَآهَا سَرَّتْهُ وَ إِذَا غَابَ عَنْهَا حَفِظَتْهُ فِی نَفْسِهَا وَ مَالِه؛ (کافی: ج ۵، ص ۳۲۷) هیچ فایده‌ای به کسی نمی‌رسد بهتر از اینکه برایش بانویی باشد که نگاه کردن به او و مصاحبت با او موجب شادمانی همسر باشد و در غیاب شوهر امانت دار و حافظ حریم خویش و خانواده و اموال شوهر است.

ابراز محبت و ایجاد مودت

اصل محبت را خداوند در قلب زن و شوهر قرار می‌دهد و بر آنان است که این نعمت باطنی و حالت قلبی را که موجب آرامش زندگی و صفا و پاکی است به وسیله جانبداری از هم، گذشت و فداکاری، خوش اخلاقی، توقع در اندازه و ظرفیت لازم، حفظ شئون و شخصیت طرفین و اجتناب از بگو مگو‌های بیهوده حفظ کنند و از عواملی که به محبت و عاطفه خلل وارد می‌کند بپرهیزند؛ زیرا تبدیل این عاطفه و شوق به کینه و نفرت و بغض در صورتی که ملاک شرعی و عقلی در کار نباشد مبدل کردن نعمت به نقمت و بلاست و خود نوعی ناسپاسی به شمار می‌آید.

زن و شوهر در روابط عاطفی با یکدیگر باید این بیان گُهربار امام رضا (ع) را در نظر گیرند که می‌فرمایند: «اگر مؤمنی خشمگین شود عصبانیت، وی را از طریق حق بیرون نمی‌برد و اگر شادمانییابد این خرسندی وی را دچار باطل نمی‌سازد و، چون به اقتداری می‌رسد بیشتر از آنچه حق دارد، نمی‌گیرد». (فقه الرضا: ص ۱۴)

گشایش برای اهل خانه

تأمین معاش حلال و فراهم بودن امکانات زندگی برای اهل خانه در ایجاد آرامش و افزایش صمیمیت دخالت مهمی دارد. امام علی بن موسی الرضا (ع) فرموده اند: مَنْ أَصْبَحَ مُعَافًی فِی بَدَنِهِ مُخَلًّی فِی سَرْبِهِ عِنْدَهُ قُوتُ یوْمِهِ فَکأَنَّمَا حِیزَتْ لَهُ الدُّنْیا؛ (من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۴۱۹) هر کس صبح کند در حالی که تنش سالم و خاطرش آسوده و معاشش تأمین باشد از مواهب یک زندگی مطلوب و آرام برخوردار است.

امام رضا (ع) در روایتی دیگر از پیروان خود می‌خواهد برای ایجاد گشایش در زندگی و رفاه اهل خانه بکوشند: «صاحبُ النّعمهِ یَجِبُ انْ یُوَسّع علی عیالهِ؛ افرادی که از نعمتی برخوردارند باید بر زن و فرزند خود گشایش دهند)»مجلسی، بحارالانوار: ج ۷۵، ص ۳۳۵)

در فرهنگ اهل بیت (ع) یکی از نشانه‌های سعادت انسان این است که بتواند به وضع خانواده خود رسیدگی کند. در این باره نیز هشتمین ستاره درخشان آسمان امامت چنین گوهر افشانی کرده اند:

ینْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یوَسِّعَ عَلَی عِیالِهِ لِئَلَّا یتَمَنَّوْا مَوْتَه؛ (من لایحضره الفقیه: ج ۲، ص ۶۸)

شایسته است مرد بر اهل خانه (از لحاظ مخارج زندگی) گشاده دستی کند تا آنان مرگ او را از خداوند درخواست نکنند.

البته گشاده دستی موجب نمی‌شود آدمی از اعتدال، قناعت و کسب رزق حلال دوری گزیند. حضرت امام رضا (ع) در این باره تأکیدکرده اند: مَنْ رَضِی مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْقَلِیلِ مِنَ الرِّزْقِ رَضِی اللَّهُ مِنْهُ بِالْقَلِیلِ مِنَ الْعَمَلِ؛ (بحارالانوار: ج ۷۵، ص ۳۵۳) هرکس در مقابل روزی اندک از خداوند متعال راضی باشد، خداوند نیز در مقابل عمل اندک او از وی راضی خواهد شد.

مهرورزی به زن و دختر

یکی از دستورات مؤکد اسلام، عطوفت و مهربانی بیشتر نسبت به زن و دختر است؛ چرا که آنان از احساساتی ظریف‌تر و شکننده‌تر برخوردارند. امام رضا (ع) در ضرورت رعایت این اصل، به نقل از رسول خدا (ص) فرمودند: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی عَلَی الْإِنَاثِ أَرَقُ مِنْهُ عَلَی الذُّکورِ وَ مَا مِنْ رَجُلٍ یدْخِلُ فَرْحَهً عَلَی امْرَأَهٍ بَینَهُ وَ بَینَهَا حُرْمَهٌ إِلَّا فَرَّحَهُ اللَّهُ یوْمَ الْقِیامَهِ. (وسائل الشیعه: ج ۲۱، ص ۳۶۷) خداوند بزرگ نسبت به زنان مهربان‌تر از مردان است و مردی نیست که زنی از محارم خویش را شاد کند مگر آنکه خداوند او را در قیامت شاد خواهد کرد.

احترام به پدر و مادر

امام رضا (ع) در تأکید بر حفظ حرمت پدر و مادر و در اشاره به فلسفه این دستور، بی توجهی به پدر و مادر را نوعی بی توجهی به خدا و فرمان شکنی او می‌دانند و می‌فرمایند: حَرَّمَ اللَّهُ عُقُوقَ الْوَالِدَینِ لِمَا فِیهِ مِنَ الْخُرُوجِ مِنَ التَّوْفِیقِ لِطَاعَهِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خداوند نافرمانی پدر و مادر را به این دلیل حرام کرد کهموجب بیرون رفتن از توفیق اطاعت خداوند می‌شود. (همان: ص ۷۴)

آن حضرت (ع) در حدیثی جامع، ضرورت اطاعت از پدر و مادر را گوشزد می‌کنند و در حفظ احترام آنان می‌فرمایند: بر تو باد که پدرت را اطاعت و نیکی کنی، در برابر او تواضع و خضوع به خرج دهی، او را بزرگ شماری و اکرام کنی، در نزد او صدای خود را آهسته گردانی؛ چرا که پدر اصل و ریشه فرزند است و فرزند فرع بر اوست، اگر او نبود فرزند نیز نبود... در دنیا با بهترین صورت ممکن پدران خود را اطاعت کنید و پس از مرگ آنان را دعا و برایشان طلب رحمت کنید؛ زیرا روایت شده است اگر کسی در حیات پدر، به او نیکی کند، ولی پس از مرگش، او را دعا نکند، خداوند او را عاق پدر می‌نامد. (همان: ص ۷۷)

معلم و برادر بزرگ در حکم پدر

امام رضا (ع) معلم و برادر بزرگ را به منزله پدر دانسته و رعایت حقوق آنان را نظیر حقوق پدر لازم می‌دانند. آن حضرت (ع) درباره ضرورت تکریم استاد فرمودند: مُعَلِّمُ الْخَیرِ وَ الدِّینِ یقُومُ مَقَامَ الْأَبِ وَ یجِبُ لَهُ مِثْلُ الَّذِی یجِبُ لَهُ فَاعْرِفُوا حَقَّه (همان) معلم خیر و آموزنده دین به مثابه پدر است و رفتاری همچون رفتار با پدر نسبت به معلم واجب است پس حق معلم را یاد بگیر و آن را به موقع، ادا کن.

همچنین درباره ضرورت تکریم برادر بزرگ نیز فرمودند: «الْأَخُ الْأَکبَرُ بِمَنْزِلَهِ الْأَب؛ برادر بزرگ جایگزین و به منزله پدر خواهد بود)»وسائل الشیعه: ج ۲۰، ص ۲۸۳)

&nbsp;

&nbsp;

زندگی به سبک امام رضا(علیه السلام)

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

أیُّهَا النّاسُ! نافِسو فِی المَکارِمِ وَ سارِعوا فِی المَغانِمِ؛

&nbsp;

&nbsp;

&nbsp;

ای مردم!در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سبقت بگیرید و در سود بردن از پاداشهای اخروی شتاب به خرج دهید.

&nbsp;

&nbsp;

کشف الغمّه، ج۲، ص۲۹

&nbsp;
<h5>شرح حدیث:
- دنیا همچون میدان مسابقه است.
- افراد زیادی در این میدان، در حال رقابت با دیگرانند.
برخی بر سر تصاحب اموال و رسیدن به پست و مقام به مسابقه می پردازند؛ عده ای در پی جلو افتادن از دیگران در زمینه ی دانش و مهارت و فن آوری هستند؛ گروهی هم در میدان «مکارم اخلاقی» از دیگران پیشی می گیرند.
- نه دنیا برای کسی می ماند، نه پست و مقام و ریاست به کسی وفا می کند.
- آنچه ارزشمند، ماندگار و سعادت آفرین است، معنویات و ارزشهای اخلاقی و کمالات انسانی است و اگر کسی در این عرصه با دیگران رقابت کند، برنده است.
- بعضی به سرعت به سمت و سوی خسران و زیان و تباه شدن و تباه ساختن عمر و فرصت و استعداد خویش در حرکتند. برخی هم اگر سرعت دارند، در راه رسیدن به نیکیهای ماندگار و رشد و شکوفایی و به تعبیر امام حسین(علیه السلام)، در راه «مغانم» است.
- خوشا به حال آنان که می روند، اما به سوی خوبیها و نفعها می شتابند، اما در وادی رشد و کمال، برنده می شوند، اما در عرصه ی مکارم اخلاقی و فضیلتها گوی سبقت را می ربایند.
- این گونه رقابت و مسابقه است که ارزشمند است و هر که در این زمینه، رتبه و امتیاز آورد، هم به رضای الهی می رسد، هم در قیامت به سعادت ابدی نایل می شود.
- وگرنه، پیشتازان در دنیاطلبی و شتابگران در لذایذ نفسانی و مادیّات، روزی احساس خواهند کرد که بازنده اند و دیگر فرصت جبران نیست.
منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی.</h5>

سبقت در انجام کار خیر

با توجه به اهمیت شیوه زیستن به عنوان یکی از ابعاد پیشرفت بشر با مفهوم اسلامی آن و لزوم برخورداری از امنیت روانی و اخلاقی و همچنین نقش مهم نهادهای فرهنگی در اشاعه فرهنگ اسلامی  داده نما سبک زندگی  تولید شد. آسیب های تقلید از سبک زندگی غرب، پیشرفت تمدن در منطق مادی غرب، برخی از آسیب های رفتارهای اجتماعی نیز به صورت تصویری در داده نمای سبک زندگی ترسیم شده است.

سبک زندگی اسلامی

امام خمینی(ره):

یکی از بزرگترین نتایجی که ما از این نهضت می‌بریم و بردیم همین مواجهه شدن با برادرهایی است که در طول این مدت‌ها مواجه نشدیم. در این مجلس، الان برادرهای ایرانی، بحرینی، پاکستانی دور هم نشسته‌ایم و مشکلات خودمان را می‌توانیم بیان کنیم.

[ صحیفه نور، ج ۶، ص ۲۰۱٫]

یکی از بزرگترین نتایج انقلاب اسلامی؛ همگرایی امت اسلام

انسان موجودى است پویا‌ و تربیت‏ پذیر‌ که‌ تعالى و بالندگى وى در پرتو عمل به آموزه ‏هاى دینى صورت مى ‏گیرد؛ براى همین، مکتب حیات‏بخش‌ اسلام براى رساندن او به کمال شایسته، یک سلسله احکام عبادى و وظایف اخلاقى‌ را معین نموده تا‌ وى‌ در سایه عمل به آن احکام و وظایف، به کمال حقیقى دست یابد. یکى از این دستورهاى عبادى، فریضه بزرگ روزه‏ گرفتن است که به‏ صورت ضمنى تمرین مقاومت و آمادگى روحى را جهت تزکیه‌ درون و تصفیه روح را به روزه ‏داران یاد مى‏ دهد.با الهام از آموزه‏ هاى دینى، علمى و تربیتى  آثار و فواید فردى روزه عبارت است از:.

الف. صفاى‌ دل و بالندگى روح
از بزرگ‏ترین موانع پیشرفت معنوى بشر سرگرم شدن به خوردن و آشامیدن و لذایذ بدنى است و بهترین عامل رشد روحى وى نزاهت و پرهیز از این امور است. وقتى انسان‌ از‌ امور مادى و خواهش ‏هاى نفسانى روى برگرداند، گرایش‏ هاى تقوا و پرهیزکارى در وى تقویت مى‏ شود به‏ طورى که براى درک حقایق جهان هستى آماده ‏تر مى ‏شود.

روزه؛ انسان را از اشتغال به مسایل‌ مادى‌ باز مى‏ دارد و فراغت بیشترى براى او فراهم مى ‏کند تا به راز آفرینش خویش بیندیشد و زاد راهش را فراهم کند. کم‏خورى و پرهیز از پرخورى و بدخورى است که انسان سالک را‌ به درجات بالاى معنوى مى‏ رساند.

مهارکردن طغیان شهوت
انسانِ سیر در پیش‏گاه خداوند خشوعِ بایسته ندارد. از این‏رو پروردگار‌ سبحان‌ فرموده‌ است: روزه بگیرید تا باتقوا باشید. منشأ فجور )مقابل تقوا( شهوت و غضب‌ است‌ و قوه‌ غضب در خدمت شهوت است. انسان‏هاى شهوت ‏پرست، قوه غضب را براى دفاع از هواهاى‌ نفسانى‌ و تأمین‌ غرایز به کار مى ‏برند.

خوى انسان سالم درندگى نیست. بعضى از انسان‏ها که سلامت‌ فطرى‌ خود را از دست داده‏اند، گرگ‏صفت هستند و از دریدن لذت مى‏برند. هشتمین فروغ‌ امامت‌ حضرت‌ امام رضاعلیه السلام مى‏ فرماید: «روزه گرفتن، عامل شکسته‏ شدن شهوت مى ‏شود و روزه انواع شهوت‏ها، یعنى‌ لهو‌، لعب، تفاخر و تکاثر را تعدیل مى‏ کند»[۱] بنابراین فرد روزه‏دار مى ‏تواند با تمرین از‌ عقبه‏ هاى‌ دشوار‌ شکم و شهوت‏ پرستى به آسانى عبور کند و بر هوس‏ هاى خود مسلط گردد.پیامبر‌ اکرم‏ صلى‌ الله علیه‌ وآله‌ فرموده‌ است: «روزه بگیرید زیرا شهوت را‌ کم‌ مى‏ کند و سرمستى را از بین مى‏ برد»{۲].

افزایش صبر و مقاومت
انسان در زندگى‌ فردى‌ و اجتماعى خویش براى رسیدن به اهداف‌ باید با مشکلات و معضلات‌ دست‌ و پنجه نرم کند تا بر‌ آن‏ها‌ فایق آید. صبر و پایدارى، تنها راهبرد غلبه بر مشکلات است. روزه ‏گرفتن به‏ ویژه در‌ روزهاى‌ گرم و طولانى تابستان به انسان‌ صبر‌ و مقاومت‌ مى‏دهد و تحمل رنج‌ و سختى‌ را براى او آسان‌ مى‏ کند‌. قرآن کریم با توجه به همین اثر است که از روزه به "صبر" تعبیر‌ کرده‌ است: «و استعینوا بالصبر و الصلوه»[۳]: از صبر‌ (روزه) و نماز کمک‌ بگیرید‌. نبى‌ مکرم اسلام ‏صلى الله علیه‌ وآله ماه رمضان را "ماه صبر" نامیده است و فرموده است: «رمضان ماه صبر است و پاداش‌ صبر‌، بهشت است»[۴].
<h5>تقویت اراده
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت و کامیابی انسان، داشتن اراده‌ای قوی و محکم است. انسان توانایی دارد در برابر میل‌های درونی خود ایستادگی کند و فرمان آنها را اجرا نکند. انسان این توانایی را به حکم یک نیروی دیگر دارد که از آن به «اراده» تعبیر می‌شود و تحت فرمان عقل عمل می‌کند؛ یعنی عقل تشخیص می‌دهد و اراده انجام می‌دهد. اگر اراده قوی باشد، بدن او را همراهی می‌کند؛ چنان‌که امام صادق(علیه السلام) در حدیثی فرموده است: «مَا ضَعُفَ بَدَنٌ عَمَّا قَوِیَتْ‏ عَلَیْهِ النِّیَّه؛[۵] هیچ بدنی از تحمل آنچه نیت و اراده بر انجام آن قوی باشد، ناتوان نشده است». یکی از آثار روزه، تقویت اراده و تمرین مقاومت است. رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) هر ‌گاه با مشکلی روبه‌رو می‌شد که او را ناراحت می‌کرد، از نماز و روزه مدد می‌گرفت.[۶]</h5>
نظم ‏پذیرى
یکى از‌ مؤلفه‏ هاى‌ مهم موفقیت و پیشرفت، ‌وقت‏ شناسى و انضباط در کارهاست. شاید برخى افراد گمان کنند که توجه به این موضوع از ویژگى‏هاى‌ زندگى‌ غربى‌ است درحالى که انضباط و تنظیم اوقات، از تعالیم اصیل اسلام‌ است. اولین فروغ امامت حضرت على‏ علیه السلام در وصیت خود به فرزندان، آنان را به نظم در کارها‌ سفارش‌ مى ‏کند.[۷] اصولاً انجام به موقع فرایض اسلامى، نشان‏گر توجه اسلام به نظم‌ و انضباط‌ است.

شناخت ارزش نعمت ‏ها
تحمل گرسنگى و تشنگى در ماه رمضان، میدان امتحان دین‏داران‌ حقیقى‌ است. روزه؛ طعم واقعى گرسنگى را به روزه‏دار مى‏چشاند تا حرمت نعمت‏هاى‌ موجود‌ را‌ نگاه دارد و ارزش آن‏ها را بداند. پیشوایان معصوم ‏علیهم السلام بر تحمل گرسنگى و تشنگى تأکید زیادى‌ داشتند‌ و مردم‌ را از پرخورى و اسراف نهى مى‏کردند؛ زیرا معتقد بودند که انسان وقتى‌ با‌ کمبود غذا و آب روبه ‏رو باشد، هم قدر نعمت‏هاى خوردنى و آشامیدنى را بیشتر مى داند و هم به یاد‌ گرسنگى‌ و عطش روز قیامت مى‏ افتد. پیامبر اکرم‏ صلى الله علیه وآله در خطبه شعبانیه‌ مى‏ فرماید‌: «واذکروا بجوعکم و عطشکم فیه جوع یوم القیامه‌ و عطشه‌».[۸]«با تحمل گرسنگى و تشنگى خود در ماه‌ رمضان‌ به یاد گرسنگى و تشنگى روز قیامت باشید».

انسانى که با گرفتن روزه گرسنگى‌ و تشنگى‌ را تحمل مى ‏کند، دلش نورانى‌ و باصفا‌ مى ‏گردد به‏ طورى‌ که‌ از‌ مناجات و طاعات خویش لذت مى‏برد و نسبت‌ به‌ بینوایان دلسوزى مى‏ کند.

ایجاد فرصت
عده‏اى از مردم تصور مى‏کنند که ماه‌ مبارک‌ رمضان فرصت‏گیر است و مانع انجام بعضى‌ امور هم‏چون مسافرت یا‌ کارهاى‌ دیگر مى‏شود. در حالى‏که این‌ دیدگاه‌ یک اشتباه محض است. ماه رمضان نه‏تنها فرصت‏گیر نیست، بلکه فرصت‏ساز است. روزه‌، این‌ امکان را براى روزه‏دار فراهم‌ مى‏ سازد‌ تا‌ خودسازى را تمرین‌ کند‌ و ویژگى بارز انسانیت را‌ در‌ خود احیا و شکوفا سازد. در این ماه مبارک، کشتى توفان‏زده روح انسانى به ساحل‌ آرامش‌ مى‏ رسد و فرصت ارزنده‏اى به دست مى‏ آید‌ که‌ آدمى در‌ این‌ کرانه‌ معنوى، قلب خویش را‌ به ملکوت پیوند زند و این ماده خام را که در وجود خویش دارد، به محصولات‌ مولّد‌ و مفیدترى تبدیل کند.{۹]

سلامت جسم‌
امروزه‌ پزشکان‌ عقیده‌ دارند‌ که عامل بسیارى‌ از‌ بیمارى‏ها، زیاده ‏روى در خوردن غذاهاى گوناگون است. چون مواد اضافى جذب بدن نمى‏گردد و به‏ صورت چربى‏ هاى مزاحم‌ یا‌ مواد‌ رسوب ‏کننده در اعضاى انسان یا خون باقى‌ مى ‏ماند‌ و بهترین‌ راه‌ دفع‌ این‌ مواد زاید روزه‏ دارى است.

در ماه مبارک رمضان فضولات و مواد مزاحمى که اطراف بافت‏هاى بدن را اشغال کرده است، پاک‏سازى و تصفیه مى‏ شود. یکى از خطرناک‏ترینِ آن‏ها چربى ‏هایى‌ است که در اطراف کبد و جدار رگ‏ها جمع مى ‏شود. این چربى‏ ها مى ‏تواند جانشین سلول‏هاى کبد شود و باعث تورم این عضو حیاتى گردد و منجر به وقوع بیمارى‏هاى خطرناک کبدى شود. هم‏چنین‌ این‌ چربى‏ ها بر اثر رسوب در رگ‏ها باعث سخت شدن جدار آن‏ها مى‏ شود و بیمارى "تصلب شرایین" را پدید مى ‏آورد و این وضع اگر در رگ‏هاى تغذیه ‏کننده قلب روى دهد، موجب سکته‌ قلبى‌ مى ‏شود. هنگام روزه ‏گرفتن به سبب امساک از خوردن و آشامیدن در روز، مواد زاید و سمى که در اثر متابولیسم (سوخت و ساز) ایجاد شده است‌، از‌ بدن دفع مى ‏گردد.

در ماه رمضان با برنامه منظمى که براى ساعت غذاخوردن فرد پیش‏بینى مى‏ شود، فرصت خوبى براى دستگاه گوارش است تا با‌ این‌ نظم جدید بتواند دوران استراحت و بازسازى را پشت‏ سر بگذارد و بدن در ماه‏هاى آینده با نشاط افزون‏ترى به زندگى خود ادامه دهد.[۱۰] پیامبر گرامى اسلام‏ صلى الله علیه وآله در همین‌ رابطه‌ فرموده است‌: «صوموا تصحّوا»[۱۱]؛ روزه بگیرید تا سالم باشید.

پی نوشت ها:

[۱] عیون اخبار الرضا، ابن بابویه، ج ۲، ص ۷۳٫

[۲] میزان الحکمه، رى‏شهرى، ج ۷، ص ۳۲۰۹٫

[۳] بقره‌: ۴۵‌.

[۴] فروع‌ کافى، کلینى، ج ۴، ص ۶۳٫

[۵]. محمد بن علی صدوق؛ کتابُ من لا‌یحضره الفقیه؛ ج‏ ۴، ص ۴۰۰٫

[۶]. فضل بن حسن طبرسی؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ ج ۱، ص ۲۱۷٫

{۷} نهج ‏البلاغه‌، ترجمه‌ محمد‌ دشتى، نامه ۴۷، ص ۵۵۸٫

[۸] بحارالانوار، مجلسى، ج ۹۶، ص ۳۵۶٫

{۹}ماهنامه‌ «پاسدار‌ اسلام‌»، شماره ۳۱۰، مهر ۱۳۸۶، ص ۳۸٫

[۱۰] همان، ص ۴۳

[۱۱] بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۵۵٫

&nbsp;

آثار و فواید فردی روزه

آیه الله خامنه ای:

اساسا اهمیت‌ اربعین‌ در آن‌ است‌ که‌ در این‌ روز، با تدبیر الهی خاندان‌ پیامبر(ص‌)، یاد نهضت‌ حسینی برای همیشه‌ جاودانه‌ شد و این‌ کار پایه‌گذاری گردید. اگر بازماندگان‌ شهدا و صاحبان‌ اصلی، در حوادث‌ گوناگون‌ ـ از قبیل‌ شهادت‌ حسین‌بن‌علی(علیه‌السلام‌) در عاشورا ـ به‌ حفظ یاد و آثار شهادت‌ کمر نبندند، نسل های بعد، از دستاورد شهادت‌ استفاده‌ی زیادی نخواهند برد.

درسی که‌ اربعین‌ به‌ ما میدهد، این‌ است‌ که‌ باید یاد حقیقت‌ و خاطره‌ی شهادت‌ را در مقابل‌ طوفان‌ تبلیغات‌ دشمن‌ زنده‌ نگهداشت‌.

۲۹/شهریور/۱۳۶۸

Pictures

Pictures