منابع تاریخ اسلام

منابع تاریخ اسلام

کتابی است از رسول جعفریان با موضوع معرفی منابع تاریخی اسلام در قرون اولیه آن. در مقدمه نویسنده در توضیح درباره کتاب می‌خوانیم: آنچه ما را به تدوین این اثر برانگیخت، پرسش‌های فراوان دوستان و عزیزانی بود که از ما درخواست می‌کردند تا به ارزیابی آثار تاریخی نشسته و کتاب‌های مهم و قابل اعتماد را معرفی کنیم. مسئله دیگر آماده کردن متنی برای درس منابع تاریخ اسلام بود که درسی ضروری برای هر پژوهنده در تاریخ اسلام است. این دو نکته ما را بر آن داشت تا مروری بر آثار مهم تاریخی و زندگی مورخان داشته باشیم. نباید انتظار داشت که در چنین اثری می‌توان درباره کتاب‌های تاریخی – که گاه می‌توان درباره یکی از آنها کتابی مفصل‌تر از این اثر نوشت - ‌نکات تازه فراوانی عرضه کرد. بااین‌حال تلاش مؤلف آن بوده تا در معرفی مورخان و آثار آنها، به کلی‌گویی اکتفا نکرده و تا سرحد توان، نوعی ارزیابی و مأخذشناسی از کتاب‌ها انجام دهد. پس به‌طور قطع این اثر، نمی‌توانسته به‌تفصیل از هر اثری سخن بگوید. بنای نویسنده در این کتاب، معرفی تواریخی است که به‌نوعی مشتمل بر حوادث تاریخ صدر اسلام، یعنی سه قرن نخست اسلامی است. طبعا در همین زمینه هم، معرفی همه کتاب‌هایی که می‌تواند به‌نوعی در شمار منابع تاریخی درآید، در دستور کار نویسنده نبوده است. درهرحال هدف نویسنده از بحث، کتاب‌هایی است که به معنای دقیق در حوزه تاریخ نوشته شده است. باید در نظر داشت، بحث این کتاب به‌طور موضوعی، تاریخ‌نگاری نیست، بلکه در درجه نخست، منابع تاریخ اسلام است. به همین دلیل، مباحث علمی تاریخ‌نگاری که روزنتال به‌تفصیل درباره آنها گفته، در این کتاب نیامده است. شاید یکی از ویژگی‌های عمده این اثر، آن باشد که برای نخستین بار، سهم شیعه را نیز در تاریخ‌نگاری تا اندازه‌ای آورده است. این کار به دو صورت انجام شده: نخست در سیری که بر زندگی مورخان شده، از برخی مورخان امامی سخن به میان آمده و دیگر آنکه در مواردی نیز به‌صورت مستقل از فعالیت مورخان شیعه بحث شده است. فهرست مطالب درآمد مسلمانان وتاریخ نگارى گونه هاى مختلف تاریخنگارى مسلمانان سیره نویسى وسیره نگارن تاریخ نویسى و تاریخ نویسان منابع تاریخ صدر اسلام آثار شیعیان امامى در تاریخ زندگى امامان