Common title

View

حکومت جهانی     قائم آل محمد[عج  

<div class="header"></div>
<div class="content richcontent">
<div class="authour"> <strong>حجت الاسلام نجم الدین طبسی</strong></div>
<div class="td">

سؤال مشکل است و جواب مشکل تر و نیاز به احاطه و اطلاع بر کل یا اکثر روایات دارد. حکومتی که «یرضی بخلافته السماوات و الارض»(۱). آسمان و زمین متفقاً اظهار رضایت و خشنودی می کنند. حکومتی که «یحبه اهل السماوات و الارض»(۲).
طبق بعضی از روایات برای دسته ای از مردگان که در سجن گرفتاری های عذاب به سر می برند، به برکت ظهور این حکومت گشایش و فرج پدید می آید. حکومتی که بالاخره امنیتش عالم گیر است و همه را فرا می گیرد.
بعضی از روایات بر امنیت زنان زیاد تأکید کرده و گفته اند که در شب در فلان منطقه از شام از مناطق خوفناک و وحشتناک به طرف مکه یا سوی دیگر دنیا حرکت بکند، احدی معترض او نشود. گذشته از این که مرزهای جغرافیایی برچیده می شود، امنیت هم بالاخره همه جا را فرامی گیرد.
حکومتی که یَنصِف المظلوم یا یَنصُر المظلوم(۳) است. طبق بعضی از روایات: و لا مَظْلَم لاحدٍ من الناس الا رَدَّها(۴). طبق بعضی از عباراتی که ابن طاووس نقل می فرماید؛ حتی اگر در تحت ضرس انسان- می گوید زیرا دندان انسان چقدر ممکن است حق انسان باشد- حق کسی باشد، نمی گذارد ببلعد. همان را هم بالاخره باز سِتانی می کند از طرف و برمی گرداند.
خوب این حکومت ویژگی هایی دارد که سهم اصلی اش یا تمام سهم آن مربوط به رهبری است و دو بعد دیگر هم دارد که آن هم به برکت خود آقا و خود رهبر و خود حکومت است. دو بعد دیگرش، یکی کادر است. کسانی که در خدمت آقا و مجری دستورهای آقا هستند. منظورم از کادر آن ۳۱۳ نفر نیستند. در بعضی از روایات ۱۰/۰۰۰ و در بعضی از روایات ۲۵/۰۰۰ نفرند که طبق بعضی از روایات خمسین إمرئه یعنی پنجاه زن هم. عیاشی در تفسیرش پنجاه تا دارد و دلائل الامامه که هرکس نقل کرده از آن نقل می کند، سیزده تا دارد که هشت یا نه تای آن ها را نام می برد و بقیه را ذکر نمی کند.
خلاصه بُعد اول با خود رهبر مرتبط است. ویژگی هایی که در خود رهبر است. بُعد دوم ویژگی های کادر است و بُعد سوم ویژگی های مردم و منتظران، یعنی کسانی که منتظر دولت کریمه هستند.
من خیلی سریع به یکی از ابعاد آن اشاره می کنم. آنچه به کادر و کسانی که در خدمت آقا هستند ارتباط دارد، از ویژگی های آن ها برمی خیزد. از روایات یک سری ویژگی هایی استفاده می شود: اعتقاد به رهبر، عشق به رهبر، اطاعت صد در صد و بی چون و چرا از رهبر و عشق به شهادت. تمام این ها در کنار خشوع و خضوع و تسلیم و انقیاد نسبت به درگاه خداوند عزوجل.
یکی دیگر از ویژگی ها مردمی بودن کادر است. کادر مورد علاقه ی مردم هستند. مردم این ها را دوستشان دارند واقعاً خدمتگزار خودشان می دانند. درباره ی عشق به رهبری، در بعضی از روایات چنین آمده است: یَتَمَسَّحون بسَرجِ الإمامِ یطلُبونَ بذلک البَرَکهَ و یُحِفّونَ به(۵) به دور آقا می چرخند. یقونَهُ بأنفسِهِمْ فی الحُروبِ و یَکفونَهُ ما یُریدُ فیهِم(۶)؛ جان خودشان را سپر قرار می دهند، خودشان را سپر بلا قرار می دهند، و هرچه آقا می خواهد اجرا می کنند و در برابر اوامر آقا تسلیم هستند.
در خوف از خدا به گونه ای هستند که: «رجالٌ لا یَنامونَ اللَّیلَ لهمْ دَوِیٌّ فِی صلاتِهم کَدَوِیِّ النَّحلِ یَبیتونَ قِیاماً عَلَی أَطرافِهِم»(۷). روایتی که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است، به این جنبه از شخصیت آن ها اشاره دارد: «رُهبانٌ باللیلِ لیوثٌ بالنهارِ»(۸). درباره مطیع بودن آنها در اخبار ائمه (علیهم السلام) چنین آمده است: «هم أطوعُ لَهُ مِنَ الأمَهِ لسیِّدِها»(۹). روحیه و توان بالای آن ها چنان است که طبق روایات اگر این ها رو به رو بشوند با «اعظم جبلْ» (قوی ترین، بلندترین و رساترین کوه) آن ها را به لرزه درمی آورند، آن ها را از جای می کنَند.
درباره ی عشق به شهادت اینان در روایات چنین آمده است: در خواسته ی آنها این است که شهید بشوند. خواسته شان این است که در رکاب امام به شهادت برسند.»
معصومان (علیهم السلام) درباره ی محبوبیت و مردمی بودن اینان فرموده اند: «و قدْ اَحاطوا بین الخافِقَینِ لیس من شیٍ»(۱۰)، هیچ چیز روی کره زمین نیست «الا و هوَ مُطیعٌ لهم»(۱۱) چون آن ها مطیع بقیه ا... هستند.
«حتی سِباعُ الارض»(۱۲) درندگان هم مطیع این ها می شوند و «و سباعُ الطیر تطلب رِضاهُم»(۱۳) اطاعت می کنند و دوست دارند که در هر چیز این ها از آن ها راضی باشند. این نکته خیلی جالب است: «حتی تَفخَرُ الارض علی الارض»(۱۴). یکی از کادر خدمتگزار، در دولت کریمه، از یک محلی رد می شود، از یک سرزمینی رد می شود، از یک جایی عبور می کند. در روایات می خوانیم: زمین بر زمین افتخار می کند و «و تقولٌ مَرَّبی الیَوم رجلٌ من اصحاب القائم (علیه السلام)»(۱۵).
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
<p class="pey_titr">پی نوشت ها :</p>
<p class="pey_body">۱٫ محمدی ری شهری: میزان الحکمه، ج۱، ص ۱۸۷، حدیث ۱۲۴۰-۱۲۴۸؛ طبری، محمد بن جریر: دلائل الامامه، ص ۲۳۳٫
۲٫ سماواتیان از آن خوششان می آید و آن را دوست دارند. حکومتی که نتیجه و برکات آن برای همه، حتی مردگان، فرج و گشایش است.
۳٫ حکومتی که نسبت به مظلوم انصاف به خرج می دهد یا آن که مظلوم را یاری می کند.
۴٫ هیچ ظلمی به کسی نمی رود مگر آن که امام (علیه السلام) آن را دفع می کند.
۵٫ مجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، ج۵۲، ص ۳۰۷٫ (به زین اسب امام دست می سایند تا برکت یابند).
۶٫همان. (با جانشان امام را در جنگ ها یاری می کنند و هر دستوری بدیشان بدهد انجامش می دهند.)
۷٫همان. (مردانی که شب ها نمی خوابند. در نمازشان چنان اهتمامی و تضرّعی دارند که انگار زنبوران عسل در کندو وز وز می کنند شب را با نگهبانی دادن پیرامون خود به صبح می رسانند.)
۸٫همان. (زاهدان شب و شیران روزند).
۹٫همان. (آنان از کنیز به سرورشان، اطاعت پذیر ترند.)
۱۰-۱۵٫ همان، ص ۳۲۷٫</p>
<span class="p_zam1">منبع مقاله : </span>
<span class="p_zam">امینی، ابراهیم... [و دیگران]،‌ (۱۳۸۱) قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم)، چاپ چهارم</span>

https://rasekhoon.net

</div>
</div>

ویژگی های حکومت حضرت مهدی (عج)

آثار و برکات امام مهدی (عج) در زمان غیبت

<div class="header"></div>
<div class="content richcontent">

<strong>نویسنده: محمد عظیم محسنی دایکندی</strong>
<div class="td">
قبل از ذکر اقوال بزرگان درباره اجماع نسبت به مسأله رجعت، لازم دانستم که معنای اجماع را از حیث لغت و اصطلاح به طور خلاصه اشاره کنم.
صاحب معالم، مرحوم شهید ثانی می نویسد:
الأجماع یطلق لغه علی المعنیین احدهما العزم و ثانیهما الاتّفاق و قد نقل فی الاصطلاح إلی اتّفاق خاص...(۱)؛
اجماع در لغت به دو معنی عزم و اتّفاق استعمال می شود، امّا در اصطلاح، به اتّفاق خاص گویند؛ که در هر دوره ای، فقهای آن زمان بر یکی از مسائل دینی اتّفاق نظر داشته باشند که اتّفاق آنها، کاشف از رأی معصوم باشد. چنین اتّفاق و هم رأیی از جمله دلایلی است که برای اثبات حکم شرعی به کار می رود؛ «بنابر مذهب امامیه، اجماع از ادلّه سمعیه قطعیه می باشد.(۲)
به همین جهت از دیدگاه شیعه، اجماع، ادلّه ظنّیه است و از باب طریقیت، حجّت است. پس اجماع، خود به خود حجّت نیست؛ بلکه آن را در صورتی حجّت می دانند که کاشف از قول معصوم یا رضایت او باشد. پس حجّیت اجماع، به این اعتبار است که جزئی از سنّت می باشد، به اصطلاح منطقیون، قِسم سنّت است؛ برخلاف اهل سنّت و جماعت که اجماع را به خودی خود، حجّت می دانند و آن را، قسم سنّت می شناسند.
در مورد مسأله رجعت، با دلالت ظاهر آیات قرآن و احادیث که از طرق معصومان وارد شده دیگر نیازی به اقامه اجماع نیست؛ چون گفتیم اجماع، در صورتی دلیل می شود که کاشف از قول معصوم باشد و در مورد رجعت، متن قول معصوم را در اختیار داریم.
ولی برای آنکه سیر عقاید علمای قرون مختلف در این باره روشن شود، در این مقاله، گفتار چند تن از مشاهیر دانشمندان اسلامی را یادآور می شویم، تا معلوم شود که در بین مسائل ضروری اسلامی کمتر مسأله ای است که مانند اصل مسأله رجعت، همگی در آن این گونه همرأیی نشان داده باشند.
<p class="bb"><strong>رجعت از دیدگاه علمای شیعه</strong></p>

رجعت در این جا، عبارت است از باور به این که گروهی از نیکان خالص و ناپاکان، قبل از قیامت کبرا زنده شده و به دنیا باز می گردند، این عقیده، شیعه را از دیگر فرق متمایز می سازد.
بزرگانی هم چون: سیّد مرتضی، سیّد بن طاووس، شیخ طبرسی، شیخ مفید، شیخ صدوق، علّامه مجلسی و حرّ عاملی و...بر صحّت اجماع آن اتفّاق داشته اند.
بسیاری از محدّثان شیعه، در این خصوص کتاب های مستقل نوشته اند و روایات رجعت را در نوشته های خود آورده اند. سلیم بن قیس هلالی، روایات مربوط به رجعت را نقل کرده است. او از یاران بزرگ امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است و محضر امام حسن و امام حسین و امام سجاد (علیه السّلام) را نیز درک کرده است. ائمّه (علیهم السّلام) روایت او را به طور صریح و روشن تأیید کرده اند. کتاب او یکی از بهترین کتاب های حدیثی است. علامه مجلسی در جلد سوّم، ص ۱۲۲ بحارالأنوار می نویسد: مسأله رجعت، به تواتر در ضمن حدود دویست حدیث صریح از ائمّه اطهار (علیهم السّلام) نقل شده و توسط چهل نفر از راویان مورد وثوق، روایت شده است و علمای بزرگوار هم آن ها را در بیشتر از پنجاه جلد کتاب مطرح کرده اند.
سپس اسامی راویان و مؤلفان کتاب ها را با اسم کتاب هایشان آورده است.
مرحوم شیخ مفید چنین گفته است:
اتّفقت الامامیه علی وجوب رجعه کثیر من الأموات إلی الدّنیا قبل یوم القیامه (۳)؛
شیعه امامیه، بر وجوب برگشت عدّه زیادی از مردگان به سوی دنیا قبل از روز قیامت اتّفاق دارند.
سید مرتضی می فرماید:
قد اجتمعت الإمامیه علی أنّ الله تعالی عِند ظُهورِ القائم صاحب الزّمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یعید قوما من أولیائه لنصرته و الابتهاج بدولته، و قوما من أعدائه لیفعل بهم ما یستحق من العذاب. و إجماع هذه الطّائفه حجّه، لأنّ المعصوم فیهم، فیجب القطع علی ثبوت الرّجعه(۴)
شیعه امامیه، اجماع دارد که خداوند به هنگام ظهور قائم صاحب الزّمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) عده ای از دوستان خود را برای یاری دادن او و شادمانی از دولتش و عدّه ای از دشمنانش را هم برای عذابی که مستحق آن هستند، به دنیا باز می گرداند و اجماع علمای شیعه، حجّت است؛ زیرا امام معصوم در آنها است؛ پس اعتقاد به رجعت واجب است.
مرحوم مجلسی در بحارالأنوار به نقل از سید مرتضی می فرماید:
... اذا ثَبَت جَواز الرّجعه و دخوله تحت المقدور، فالطّریق إلی اثباتها اجماع الإمامیه علی وقوعها، فإنّهم لا یختلفون فی ذلک واجماعهم حجّه قد بیّنا فی مواضع من کتابنا لدخول قول الامام فیه و ما یشتمل علی قول المعصوم من الاقوال لا بدّ فیه من کونه صوابا...(۵)؛
وقتی جواز رجعت ثابت شد که محال نیست، پس راه اثبات وقوع آنها، اجماع امامیه است؛ زیرا آن ها در وقوع رجعت اختلاف ندارند و اجماع امامیه هم به سبب متضمن بودن گفتار امام معصوم (علیه السّلام) حجّت است. این مطلب را در چند جای از کتابم بیان کرده ام و هر کلام که قول معصوم در آن باشد، قطعاً حق و صواب است.
تقی بن نجم الحلبی معروف به ابو صلاح از شاگردان سید مرتضی، در الکافی فی الفقه، می نویسد:
و أجمعت الفرقه المحقه علی إعاده من محض الکفر أو الإیمان من أمتنا فی دوله المهدی (علیه السّلام) (۶)
گروه حق مدار شیعه، بر بازگشت هر کس از امّت ما که کفر یا ایمان خود را خالص کرده است، در دولت مهدی (علیه السّلام) اجماع دارد.
مرحوم طبرسی، در ذیل آیه ۸۳، سوره نمل در مجمع البیان می نویسد:
... و لِاَنّ الرّجعه لَم تَثبُت بِظَواهِر الأَخبار اَلمَنقُوله فیتطرّقُ التّأویلُ عَلیها، وَ إنّما المُعوّل فی ذلک عَلی اجماع الشّیعه الامامیه وَ إن کانَت الاخبار تعَضدُه و تُؤَیدُه؛
... و برای این که رجعت، تنها به ظواهر اخبار منقوله اثبات نشده؛ تا تأویل در آن راه پیدا کند، زیرا در اثبات رجعت، تکیه بر اجماع شیعیان امامیه است. اگر چه اخبار و روایات این باب نیز، آن را تأیید و یاری می کند.
شیخ حرّ عاملی در این باره فرموده است:
قد ثَبت اَنّ الرَّجعه حَقّ بتصریح الایات الکثیره و تصریح الاحادیث المتواتره، بل المتجاوز حدّ التّواتر و باجماع الامامیه؛
حقّانیت رجعت، به تصریح آیات زیاد و احادیث متواتر، بلکه متجاوز از حدّ تواتر و اجماعی امامیه، ثابت است.(۷)
۷٫مرحوم مجلسی رحمه الله می نویسد:
اجتمعت الشّیعه علی الرّجعه فی جمیع الاعصار؛ شیعه اجماع بر رجعت در جمیع زمان های گذشته دارند.(۸)
۸٫مرحوم شبّر نیز فرموده است:
اعلم ان ثبوت الرّجعه مما اجتمعت علیه الشیعه الحقه؛ بدان رجعت، از چیزهایی است که شیعه امامیه بر آن اجماع دارند.(۹)
۹٫ مرحوم شهید مطهّری می فرماید:
البتّه شاید در علمای شیعه یک نفر، دو نفر هم نمی شود پیدا کرد که رجعت را انکار کنند.(۱۰)
برای اختصار، به همین مقدار اکتفا می شود. اگر کسی بخواهد به پژوهش ادامه دهد، به صدها مورد بر می خورد که علمای شیعه در اعصار مختلف به پیروی از ائمّه (علیهم السّلام) بر حقّانیت آن اصرار ورزیده و کتاب ها نوشته و ادّعای اجماع کردند.
<p class="pey_titr"><strong>پی نوشت ها :</strong></p>
<p class="pey_body">۱٫معالم، ص ۱۷۴؛ قوانین، ص ۳۶۴٫
۲٫گوهر مراد، ص ۴۰۲٫
۳٫الفصول المختاره، ص ۴۶؛ اوایل المقالات، ص ۴۸٫
۴٫رسائل المترضی، ج۳، ص ۱۳۶٫
۵٫ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۳۸٫
۶٫الکافی فی الفقه، ص ۴۸۷٫
۷٫الإیقاظ، ص ۴۰۶٫
۸٫بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۲۲٫
۹٫حق الیقین فی معرفه اصول الدین، ج۲، ص ۵٫
۱۰٫مجموعه آثار، ج۴، ص ۶۶۰٫ البتّه ایشان در کیفیت رجعت نظر مشخصی ارائه نمی کند بلکه ابتدا نظریه کسانی را می آورد که قائل به بدن مثالی هستند سپس نظریه قائلان به بدن مادی را ذکر می کند و در آخر می گوید:« بعید نیست که به این شکل باشد.»</p>

<span class="p_zam1">منبع مقاله : </span>
<span class="p_zam">محسنی دایکندی، محمدعظیم، (۱۳۸۹)، رجعت در عصر ظهور، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مرکز تخصصی مهدویّت، چاپ اول</span></div>
</div>
<div class="header"></div>
<div class="content richcontent"></div>
<div class="content richcontent">https://rasekhoon.net</div>
&nbsp;

اجماع فقها در مسئله رجعت

ظهور، مقدمه ی رجعت

ویژگی های منتظران و جامعه ی منتظر

پیشینه ی تاریخی اعتقاد به ظهور

آثار فردی و اجتماعی عدالت مهدی (عج)

نشانه ها و حوادث ظهور (۲)

نشانه ها و حوادث ظهور (۱)

<div class="header"><strong>نویسنده: نجم الدین طبسی</strong></div>
<div class="content richcontent">
<div>
<div>
<div class="authour">قوانین ادیان و مکتب ها، هنگامی در جامعه اجرا می شود که حکومتی از آن پشتیبانی کند. از این رو، هر گروهی در پی بدست آوردن حکومت، برای اجرای اهداف خویش است. اسلام نیز- که برترین آیین آسمانی است- در پی تشکیل حکومت اسلامی بوده، ایجاد و حفظ حکومت حق را از بزرگترین فرایض می داند.
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) همه کوشش های خویش را برای تشکیل حکومت اسلامی به کار گرفت و در شهر مدینه به پایه ریزی آن پرداخت. پس از رحلت آن حضرت- هر چند امامان معصوم (علیه السلام) و عالمان، آرزوی تشکیل حکومت اسلامی را داشته اند- جز در موارد انگشت شماری، حکومت الهی نبوده است و تا زمان ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) نیز بیش تر حکومت ها بر باطل خواهند بود.
در روایاتی که از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه (علیه السلام) به ما رسیده است، چشم انداز عمومی حکومت ها، پیش از قیام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ترسیم شده است که به مواردی از آن اشاره می کنیم:
<p class="p2"><strong>الف) استبداد حکومت ها</strong></p>
یکی از مسائلی که جامعه بشری پیش از ظهور امام (علیه السلام) از آن رنج می برد، بیدادگری و ستمی است که به وسیله حکومت ها می رود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این باره می فرماید: « زمین از ستم و بیداد پُر می شود؛ تا جایی که در هر خانه ای ترس و جنگ وارد می گردد ». (۱)
حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: « زمین پر از ستم و بیداد می گردد؛ تا آن که از ترس و اندوه در هر خانه ای وارد شود ». (۲)
امام باقر (علیه السلام) می فرماید: « حضرت قائم (علیه السلام) قیام نمی کند، مگر در دورانی پر از بیم و هراس ».(۳)
این بیم و هراس چیزی است که غالباً از حکومت زمامداران ستمگر و خود سر جهان سرچشمه می گیرد؛ زیرا پیش از ظهور آن حضرت، ستمگران بر جهان فرمانروایی می کنند.
امام باقر (علیه السلام) در این باره می فرماید: « مهدی (علیه السلام) هنگامی قیام می کند که زمام کارهای جامعه در دست ستمکاران باشد. »( ۴)
ابن عمر می گوید: مرد شرافتمند و دارای مال و فرزند ( در آخر الزمان) به سبب رنج ها و گرفتاری هایی که از سوی فرمانروایان می بیند، آرزوی مرگ می کند.(۵)
نکته قابل توجه این است که پیروان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) تنها از تجاوز و هجوم قدرت های بیگانه رنج نمی برند، بلکه از سوی حکومت های خودکامه و مستبد خودشان نیز در فشار و رنجند؛ آن چنان که زمین با همه گستردگی اش بر آنان تنگ می شود و به جای احساس آزادی، خود را در زندانی بزرگ احساس می کنند. هم اکنون در جهان اسلام جز ایران- که با عنایات خداوند و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آن فقیه عادل حکومت می کند- باقی رهبران کشورهای اسلامی با اسلام و مسلمانان میانه خوبی ندارند و با آنان بیگانه اند.
در روایات، در این زمینه چنین آمده است:
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « در آخرالزمان بلای شدیدی- که سخت تر از آن شنیده نشده باشد- از سوی فرمانروایان اسلامی بر امّت من وارد خواهد شد؛ به گونه ای که فراخنای زمین بر آنان تنگ خواهد گشت و زمین از بیداد و ستم لبریز گردد؛ آن چنان که مؤمن برای رهایی از ستم، پناهگاهی که بدان پناهنده شود، نمی یابد ».(۶)
در پاره ای از روایات به ابتلای مسلمانان به رهبران خودکامه تصریح گشته، در پی حکمرانی آن فرمانروایان ستمگر، ظهور مصلح کّل، نوید داده شده است. در این دسته از روایات، از سه گونه حکومت- که پس از رسول گرامی اسلام بر سر کار می آیند- سخن به میان آمده است. این سه گونه حکومت عبارتند از: خلافت، امارت و ملوک و پس از آن، جباران حاکم می شوند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: « پس از من خلفایی بر سر کار خواهند آمد؛ بعد از خلفا، امرایی و پس از امرا، پادشاهان و پس از آنان جباران و ستمگران؛ سپس مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور می کند ». (۷)
<p class="p2"><strong>ب) ترکیب دولت ها</strong></p>
هنگامی مردم در آسایش و راحتی به سر می برند که کارگزاران حکومت، افرادی صالح و کاردان باشند؛ ولی وقتی که افراد نا شایست بر مردم فرمانروا شدند، طبیعی است که انسان ها از رنج و عذاب به ستوه آیند؛ درست همان وضعیتی که پیش از ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) پیش می آید. در این هنگام، دولت ها را افرادی خیانتکار؛ قاضیان، فاسقان و وزیران، ستمگر می گردند ». (۸)
<p class="p2"><strong>ج) نفوذ زنان بر حکومت ها</strong></p>
یکی دیگر از مسائلی که در حکومت های آخرالزمان مطرح است، سلطه و نفوذ زنان می باشد که یا به گونه مستقیم بر مردم فرمانروایی می کنند و یا فرمانروایان را به زیر سلطه خود می برند. این مطلب، پیامد های ناگواری را به دنبال دارد. حضرت علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: « زمانی خواهد رسید که افراد فاسد و زناکار به ناز و نعمت می رسند و فرومایگان مقام و موقعیتی پیدا می کنند و انسان های با انصاف ضعیف می شوند ».
سؤال شد: این دوره در چه وقت خواهد بوده فرمود: « هنگامی که زنان و کنیزان بر امور مردم مسلط گردند و خردسالان به فرمانروایی برسند ». (۹)
<p class="p2"><strong>د) فرمانروایی کودکان</strong></p>
حاکمان باید افرادی با تجربه و مدیر باشند تا مردم در راحتی و آسایش قرار گیرند. اگر به جای آنان، کودکان یا کوته فکران، سرپرستی کارها را در دست گیرند، باید از شر فتنه ای که رخ می دهد، به خدا پناه می برد.
در این باره به ذکر دو روایت بسنده می کنیم:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « از اوّلِ سال هفتاد و حکومت کودکان، به خدا پناه ببرید ». (۱۰)
سعید بن مسیّب می گوید: « فتنه ای رخ می دهد و ابتدای آن بازی کودکان خواهد بود ». (۱۱)
<p class="p2"><strong>هـ ) تزلزل حکومت ها</strong></p>
حکومتی قادر است به مردم کشورش خدمت کند که دارای ثبات سیاسی باشد؛ زیرا در صورتی که در حال تغییر باشد، قادر به انجام کارهای بزرگ در کشور نیست.
حکومت ها در آخرالزمان در حال تزلزلند و گاهی حکومتی در آغازِ روز بر سر کار می آید، ولی هنگام غروب از کار بر کنار می شود. امام صادق (علیه السلام) در این باره می فرماید: « چگونه خواهید بود، هنگامی که بدون امام هدایتگر و بدون نشانه راهنما بمانید و از یک دیگر بیزاری جوییده[ و این ] زمانی باشد که آزمایش شوید و افراد خوب و بد شما از هم جدا گردند و غربال و زیرو رو شوید. آن وقت که شمشیر ها در رفت و آمد باشد و جنگ شعله ور. حکومتی در آغاز روز، وی کار می آید و با کشتار در آخر روز بر کنار و سر نگون می شود ». (۱۲)
<p class="p2"><strong>و) ناتوانی قدرت ها از اداره ی کشورها</strong></p>
پیش از ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حکومت های ستمگر به ضعف می گرایند و این زمینه ای می شود تا حکومت جهانی حضرت مهدی را بپذیرند. امام سجاد (علیه السلام) درباره آیه ی شریفه ی( حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یوعَدُونَ فَسَیعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا؛ (۱۳) تا آن گاه که ببینند، آن چه وعده داده شده است و به زودی خواهند دانست چه کسی یاوران کم تری دارد و ناتوان تر است »، فرمود: « وعده ای که در این آیه داده شده است، مربوط به حضرت قائم (علیه السلام) و اصحاب و یاوران و دشمنانش است. آن گاه که امام زمان (علیه السلام) قیام کند، دشمنانش ناتوان ترین دشمنان خواهند بود و کم ترین نیروها و تجهیزات را خواهند داشت ». (۱۴)
<p class="pey_titr"><strong>پی‌نوشت‌ها:</strong></p>
<p class="pey_body">۱- عن النّبی (صلی الله علیه و آله و سلم) « تمتلی الأرض ُ ظلماً و جوراً حتّی یدخل کلِّ بیت خوف و حرب فیسألون در همین فلا یطعونه ».المصنّف لا بن أبی شیبه، ج ۱۵، ص ۸۹، کنز العمال، ج ۱۴، ص ۵۸۴٫
۲- عن علیّ (علیه السلام) « تملأ الأرض ظلماً و جوراً حتّی یدخل کلِّ بیت خوف وحزن » کنز العمال، ج ۱۴، ص ۵۸۴؛ إحقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۱۷٫
۳- عن أبی حمزه الثمالی، قال: سمعتُ أبا جعفر (علیه السلام) یقول: « لا یقوم القائم إلّا علی خوف شدید. » أمالی الشجری، ج ۲، ص ۱۵۶٫
انظر الغیبه للنعمانی، ص ۲۵۳؛ الغیبه للطوسی؛ ص ۲۷۴؛ إعلام الوری، ص ۴۲۸؛ مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۱۲؛ إثبات الهداه، ج۳، ص ۵۴۰؛ حلیه الأبرار، ج ۲، ص ۶۲۶؛ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۲۳۰؛ بشاره الإسلام، ص۸۲؛ عقد الدور، ص۶۴؛ القول المختصر، ص۲۶؛ البرهان للمتقی، ص ۷۴؛ لوائح الأنوار البهیه، ج۲،ص۸٫
۴- عن أبی جعفر (علیه السلام) : « لا یخرج المهدیّ حتّی یرقی الظلمه » ملاحم ابن طاوس، ص ۷۷٫
۵- عن ابن عمر: یتمنّی ذوالشرف و المال و الولد، الموت بما یری من البلاء من ولاتهم. عقد الدرر، ص ۳۳۳٫
۶- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) :« ینزل بأمّتی فی آخر الزمان بَلاءٌ شدید من سلطانهم لم یُسمَع ببلاء أشدّ منه حتّی یضیقّ علیهم الأرضُ الرحبهُ حتی تُملأ الأرضُ جوراً و ظلماً، لا یجد المؤمن ملجأ یلتجی إلیه من الظلم ». المستدرک علی الصحیحین، ج۴،ص ۴۶۵؛ عقد الدرر، ص ۴۳؛ إحقاق الحق ، ج ۱۹، ص ۶۶۴٫
۷- عن النّبی (صلی الله علیه و آله و سلم) :« سیکون من بعدی خلفاء أُمراء، و من بعد الأمراء ملوک، و من بعد الملوک جبابره، ثم یُخرج رجل من اهل بیتی یّملأ الأرض عدلاً کما مُلئت جوراً ». المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۳۷۵؛ الاستیعاب، ج۱، ص ۲۲۱، فردوس الاخبار، ج ۵، ص ۴۵۶؛ کشف الغمّه، ج ۳، ص ۲۶۴؛ اثبات الهداه، ج۳،ص ۵۹۶٫
۸- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) « یکون ولاه جوره، و أمراء خونه، و قضاه فسقه، و وزراء ظلمه ». الأمالی للشجری، ج۲، ص۲۲۸٫
۹- قال أمیر المؤمنین (علیه السلام) :« لیأتین علی الناس زمان یطرف (یظرف ) فیه الفاجر، و یقرب فیه الماجن، و یضعف فیه المنصف ». قال:
فقیل به: متی ذلک یا أمیرالمؤمنین ؟ فقال: « إذا اتخذت الأمانه مغنماً، و الزکاه مغرماً، و العباده الستطاله، و الصله مناً » قال: فقیل، متی ذلک یا أمیرالمؤمنین؟ فقال: « إذا تسلطن النساء، و سلطن الإماء، و أمر الصبیان »
الکافی، ج۸، ص ۶۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص ۲۶۵-۲۷۸٫
۱۰- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) :« تعوذوا بالله من رأس السبعین، و إماره الصبیان ». مسند احمد، ج۲، ص ۳۲۶، ۳۵۵، ۴۴۸٫
۱۱- عن سعید بن المسیب: « تمون فتنه کان أولها لعب الصبیان ». ملاحم ابن طاووس، ص۶۰٫
۱۲- عن أبی عبدالله (علیه السلام) « کیف أنتم إذا بقیتم بلا إمام هدی و لا علم، یتبرأ بعضکم من بعض، فعند ذلک تمیزون و تمحصون و تغربلون، و عند ذلک اختلاف السیقین، و إماره من أول النهار، و قتل و خلع من آخر النهار ». کمال الدین، ص ۳۴۸٫
۱۳- جن (۷۲) آیه ۲۴٫
۱۴- عن محمد بن الفضیل، عن علی بن الحسین- رضی الله عنهما- قال: « ما یوعدون فی هذه الآیه، القائم المهدی و أصحابه و أنصاره و أعداؤه تکون أضعف ناصراً و أقل عدداً، إذا ظهر القائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ». ینابیع الموده، ص ۴۲۹؛ و رواه فی الکافی، ج۱، ص ۴۳۴٫ عن الإمام الکاظم (علیه السلام)؛ نور الثقلین، ج۵، ص ۴۴۱؛ إحقاق الحق، ج۱۳، ص ۳۲۹؛ المحجه فیما نزل فی الحجه، ص ۱۳۲٫</p>
<span class="p_zam1">منبع مقاله : </span>
<span class="p_zam">طبسی، نجم الدین؛ (۱۳۸۵)، دولت موعود، قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )، چاپ ششم</span>

</div>
</div>
</div>
</div>

حکومت ها پیش از قیام مهدوی

<div class="header"><strong>نویسنده: نجم الدین طبسی</strong></div>
<div class="content richcontent">
<div>
<div>
<div class="authour">در این مقال به بررسی وضعیت دینی مردم پیش از ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می پردازیم.
از روایات فهمیده می شود که در آن روزگار، از اسلام و قرآن جز نامی بر جا نمی ماند، مسلمانان تنها به نام، مسلمان هستند. مساجد، دیگر جای ارشاد و موعظه مردم نیست.
فقهای آن زمان بدترین فقهای روی زمینند و دین با کالای کم ارزش و بهای اندکی معاوضه می شود.
<p class="p2"><strong>الف) اسلام و مسلمانان</strong></p>

اسلام به معنی تسلیم بودن در برابر دستورات الهی است. اسلام برترین و بهترین ادیان است که خوش بختی بشر را در دنیا و آخرت تضمین می کند؛ ولی آن چه ارزش دارد، عمل کردن به دستورات اسلام و قرآن است. در آخر زمان همه چیز بر عکس می شود؛ یعنی از اسلام جز نامی بر جای نمی ماند. قرآن در جامعه حضور دارد؛ ولی تنها خطوطی است که در برگ ها نقش بسته است و مسلمانان تنها از نام مسلمانی برخوردارند و از اسلام نشانی ندارند. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:« دورانی بر امّت من می آید که در آن، از اسلام جز نامی نماند و از قرآن جز نقش و تصویری نباشد. مسلمانان به نام، مسلمان خوانده می شوند؛ ولی نسبت به اسلام از هر کس بیگانه ترند ». (۱)
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: « به زودی دورانی فرا رسد که مردم خدا را نشناسند و معنای توحید را ندانند تا اینکه دجّال خروج کند ». (۲)
<p class="p2"><strong>ب) مساجد</strong></p>

مسجد جای پرستش خداوند و تبلیغات دینی و ارشاد و هدایت مردم است. در صدر اسلام، حتی کارهای مهم حکومتی در مساجد انجام می شد. جهاد در مساجد برنامه ریزی می شد و انسان از مسجد به معراج می رفت؛ ولی در آخرالزمان مساجد ماهیت خود را از دست می دهند و به جای آموزش و تبلیغات و ارشاد دینی، بر تعداد مساجد و تجملات آن افزوده می شود. در صورتی که مساجد از مؤمنان تهی است. پیامبر خدا می فرماید: « مسجد های آن زمان آباد و زیباست؛ ولی از هدایت و ارشاد در آن خبری نیست ». (۳)
<p class="p2"><strong>ج) فقیهان</strong></p>

عالمان و دانشمندان اسلامی، حافظان دین خدا در روی زمینند و راهنمایی و ارشاد مردم در دست آنان است. آنان با تحّمل زحمات، مسائل دینی را از منابع شرعی استخراج کرده، در دست مردم قرار می دهند؛ ولی در آخرالزمان وضع دگرگون می شود و عالمان آن روزگار بدترین عالمان خواهند بود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این باره می فرماید: « فقیهان آن روزگار، بدترین فقیهانی اند که در زیر آسمان به سر می برند. فتنه و آشوب،از آنان آغاز می شود و به آنان نیز باز می گردد ». (۴) شاید بتوان گفت: منظور، عالمان درباری و وابسته ای هستند که جنایات پادشاهان ستمگر و فرمانروایان خودسر را توجیه می کنند و به آنان رنگ اسلامی می دهند؛ آنانی که حاضرند با هر مجرم و جنایت پیشه ای، کنار آیند؛ مانند وعاظ السلاطین وابسته به وهابیت، که مبارزه با آمریکا و اسرائیل را خلاف شرع می دانند. آنان که در برابر جنایات اسرائیل دم بر نیاوردند و جنایات وهابیان را در کشتن زائران خانه خدا توجیه کردند و برایش آیه و روایت آوردند. آری، باید گفت: آنان بدترین فقیهانند که فتنه ها از آنان شروع شده، به آنان نیز باز می گردد.
<p class="p2"><strong>د) خروج از دین</strong></p>

یکی دیگر از علائم آخرالزمان این است که مردم از دین خارج می شوند. روزی امام حسین (علیه السلام) به نزد امیرمؤمنان (علیه السلام) آمد. گروهی در گرداگرد حضرت (علیه السلام) نشسته بودند. ایشان به آنان فرمود: « حسین پیشوای شماست. چنانکه رسول خدا او را سیّد و سرور نامیده است. از نسل او مردی ظهور خواهد کرد که در اخلاق و چهره، شبیه من است. او دنیا را پر از عدل و داد می کند؛ چنان که [ پیش از آن ] پر از ستم و جور شده است ». سؤال شد: این قیام در چه زمانی خواهد بود؟ فرمود:« افسوس! هنگامی که از دین خارج شوید؛ هم چنان که زن برای شوهرش از لباسش خارج می شود ». (۵)
<p class="p2"><strong>ه) دین فروشی</strong></p>

انسانم مکلّف است که اگر جانش به خطر افتاد، از مالش بگذرد تا جانش محفوظ بماند و اگر دینش را خطری تهدید کرد، از جانش مایه بگذارد تا خطر متوّجه دینش نشود؛ ولی در آخرالزمان دین را به بهای کمی می فروشند و انسان هایی که صبح مؤمن بوده اند، بعد از ظهر کافر می گردند.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این باره فرموده است: « وای بر عرب از شرّی که به آنان نزدیک شده است. فتنه هایی چون پاره های شب تاریک و ظلمانی. صبح گاهان مرد مؤمن است و به هنگام غروب کافر. گروهی دین خود را به بهای ناچیز و متاع اندک می فروشند. کسی که در آن روز به دین خود چنگ زده و پای بند است، همانند کسی است که گلوله ای از آتش را در دست گرفته یا بوته ای از خار را در دست می فشرد ». (۶)
این روایت به ضعف آگاهی مردم آن دوران دلالت دارد.
<p class="pey_titr"><strong>پی‌نوشت‌ها:</strong></p>
<p class="pey_body">۱- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « سیأتی علی أمتی لایبقی من القرآن إلا رسمه، و لا من الإسلام إلا اسمه، یسمون به و هم أبعد الناس ». ثواب الاعمال، ص ۳۰۱؛ جامع الاخبار، ص ۱۲۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص ۱۹۰٫
۲- عن أبی جعفر (علیه السلام) ...: « یا خیثمه، سیأتی علی الناس زمان لایعرفون الله و ما هو التوحید حتی یکون خروج الدجال... ». تفسیر فرات، ص ۱۳۹٫
۳-عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « سیأتی زمان علی أمتی... مساجدهم عامره، و هی خراب من الهدی... » بحار الانوار، ج۵۲، ص ۱۹۰٫
۴- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « سیأتی زمان... فقهاأ ذلک الزمان شر فقهاء تحت السماء، منهم خرجت الفتنه، و إلیهم تعود ». بحار الأنوار، ج۵۲، ص ۱۹٫
۵- دخل الحسین بن علی (علیه السلام) علی علی بن أبی طالب (علیه السلام) و عنده جلساؤه، فقال: « هذا سیدکم، سماه رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) سیداً، و لیخرجن رجل من صلبه، شبهی شبهه فی الخلق و الخلق، یملأ الأرض عدلاً، و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً، قیل له: و متی ذلک یا امیرالمؤمنین؟ فقال: هیهات إذا خرجتم عن دینکم کما تخرج المرأه عن ورکیها لبعلها ». ملاحم، ابن طاووس، ص ۱۴۴٫
۶- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « ویل للعرب من شر قد اقترب فتناً کقطع اللیل المظلم، یصبح الرجل مؤمناً و یمسی کافراً، و یبیع قوم دینهم بعرض من الدنیا قلیل، المتمسک یومئذ بدینه کالقابض علی الجمره- أو قال: علی الشوک ». مسند احمد، ج۲، ص ۳۹٫</p>

<span class="p_zam1"><strong>منبع مقاله :</strong> </span>
<span class="p_zam">طبسی، نجم الدین؛ (۱۳۸۵)، دولت موعود، قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )، چاپ ششم</span></div>
</div>
</div>
</div>

وضعییت دینی مردم پیش از ظهور

امنیت پیش از ظهور

انتظار،عدالت و صلح جهانی(مهدوی)

شرایط ظهور امام زمان (عج)

به نام خدا

<strong>علائم ظهور امام زمان عج :</strong>

روایاتی که در مورد حوادث قبل از ظهور و علائم ظهور رسیده بسیار و متنوع است؛ برخی از این روایات جوّ اجتماعات و بویژه وضع جوامع اسلامی را پیش از ظهور تشریح می کند، و برخی دیگر حوادثی را که نزدیک به ظهور واقع می شوند شرح می دهد، و برخی هم بروز اموری عجیب را بیان می نمایند. بررسی همۀ این روایات با پیچیدگی ها و رمزهایی که در برخی وجود دارد بعهدۀ کتابهای مفصّل است، و علاقمندان می توانند به کتابها و متونی که این روایات را نقل کرده اند مراجعه نمایند؛

ما در این مقال چند علامت را که روشنتر و به درک نزدیکترند ذکر می کنیم:
<strong>الف- روایاتی که جوّ قبل از ظهور را مشخص می سازد.</strong>
۱- شیوع ظلم و جور و فسق و گناه وبی دینی در سراسر جهان و در جوامع اسلامی: در بسیاری از روایات که پیشوایان، قیام مبارک امام زمان (عج) را نوید داده اند، به این که «قیام آن گرامی در وقتی است که ظلم و جور جهان را فرا گرفته باشد» نیز تصریح فرموده اند. و در پاره ای از روایات هم یادآوری کرده اند که پیش از ظهور امام قائم (ع) ، و بویژه نزدیک به ظهور او، حتی در جوامع اسلامی فسق و فجور انواع گناهان و زشتیها رواج کامل خواهد یافت، و از آن جمله به این فجایع اشاره فرموده اند:
شراب خواری و خرید و فروش مسکرات آشکارا انجام می شود، رباخواری رواج می یابد، زنا و اعمال شنیع دیگر متداول و شایع و آشکار می گردد، قساوت، تقلّب ، نفاق، رشوه خواری، ریاکاری، بدعت، غیبت و سخن چینی بسیار است؛ بی عفّتی و بی حیایی و ظلم و ستم عمومی خواهد بود، و زنان بی حجاب و با لباس های زننده در اجتماع آشکار می شوند، مردان در لباس و آرایش شبیه زنان می شوند، امر به معروف و نهی از منکر ترک می گردد، و مؤمنان خوار و بی مقدار و محزون بوده و توانائی جلوگیری از گناهان و زشتیهارا نخواهند داشت. کفرو الحاد و بی دینی رواج یافته و به اسلام و قرآن عمل نمی شود، فرزندان نسبت به پدران و مادران آزار و بی حرمتی روا داشته و کوچکتر احترام بزرگتر را رعایت نمی کند و بزرگتر به کوچکتر ترحم نمی نماید و صلۀ رحم مراعات نمی شود. خمس و زکات پرداخت نمی شود و یا به مصرف صحیح خود نمی رسد، بیگانگان و کافران و اهل باطل بر مسلمانان چیره می شوند و مسلمانان با خود باختگی در همۀ امور و در لباس و گفتار و کردار از آنان تقلید و پیروی می کنند و حدود الهی تعطیل می شود و ... .
و بسیاری از فجایع دیگر که با عبارات گوناگون در روایات پیشوایان ما ذکر شده است و

<strong>ب – حوادث پیش از ظهور</strong>
۲ و۳- «خروج سفیانی» و «فرورفتن سپاه سفیانی به زمین» :
از علاماتی که پیشوایان معصوم ما بر آن بسیار تأکید کرده و صریح و روشن بیان فرموده اند، خروج سفیانی است؛ «سفیانی» طبق پاره ای از روایات مردی اموی و از نسل یزید بن معاویه بن ابی سفیان و از پلید ترین مردم استف نامش «عثمان بن عنبسه» است و با خاندان نبوّت و امامت و شیعیان دشمنی ویژه ای دارد، سرخ چهره و کبود چشم و آبله رو و بد منظر و ستمگر و خیانتکار است، در شام (سابق که مشتمل بر دمشق و فلسطین واردن و حمص و قنسرین است) قیام و به سرعت پنج شهر را تصرف می کند، و با سپاهی بزرگ به سوی کوفه در عراق می آید و در شهرهای عراق و بویژه در نجف و کوفه جنایات بزرگی مرتکب می شود، و سپاهی دیگر به سوی مدینه در عربستان می فرستد، سپاه سفیانی در مدینه به قتل و غارت می پردازند و از آنجا به سوی مکه می روند، و سپاه سفیانی در بیابانی میان مدینه و مکه به فرمان خدای متعال به زمین فرو می روند؛ آنگاه امام قائم (ع) پس از جریاناتی از مکه به مدینه و از مدینه به سوی عراق و کوفه می آید، و سفیانی از عراق به شام و دمشق فرار می کند، و امام سپاهی را به تعقیب او روانه می فرماید که سرانجام او را در بیت المقدس هلاک کرده و سرش را جدا می سازند.

۴- بنابر روایات ائمه (ع)، سید حسنی مردی از بزرگان شیعیان است که در ایران و از ناحیه «دیلم و قزوین» (کوهستانهای شمالی قزوین که یک قسمت آن دیلمان نام دارد) خروج و قیام می کند. مردی خداجو و بزرگوار است که ادّعای امامت و مهدویت نمی کند، و فقط مردم را به اسلام و روش ائمه معصومین (ع) دعوت می نماید، و کارش بالا می گیرد و پیروان بسیار پیدا می کند، و مطاع و رئیس است و مانند سلطان عادلی حکومت می کند، و هنگامی که با سپاهیان و یاران خود در کوفه است به او خبر می دهند که امام قائم (ع) با یاران و پیروان خود به نواحی کوفه آمده است، سید حسنی با لشکریان خود با امام (ع) ملاقات می کند؛ امام صادق(ع) فرموده اند که سید حسنی امام را می شناسد اما برای آنکه به یاران و پیروان خود امامت و فضایل امام را ثابت کند آشنائی خود را آشکار نمی سازد، و از امام می خواهد که دلائل امامت را ارائه دهد، وامام (ع) ارائه می فرماید و معجزاتی آشکار می فرماید، و سید حسنی با امام بیعت می کند و پیروان او نیز با امام بیعت می کنند، بجر گروهی حدود چهار هزار نفر( دشمنان اهل بیت یا وهابیون و تکفیریان) که نمی پذیرند و به امام (ع) نسبت سحر و جادوگری می دهند، و امام (ع) پس از سه روز موعظه و نصیحت، چون می پذیرند و ایمان نمی آورند، دستور قتل آنها را صادر می فرمایند و همۀ آنان به فرمان امام کشته می شوند.

۵- «ندای آسمانی»:
یکی دیگر از علامات مشهور، ندای آسمانی است و آن چنان است که پس از ظهور امام غائب در مکّه، بانگی بسیار مهیب و رسا از آسمان شنیده می شود که امام را با اسم و نسب به همگان معرفی می کند، و این ندا از آیات الهی است؛ در این ندا به مردم توصیه می شود که با امام بیعت کنید تا هدایت یابید و مخالفت حکم او را ننمایید که گمراه می شوید.
و ندای دیگری قبل از ظهور صورت می گیرد که برای تثبیت حقانیت حضرت علی (ع) و شیعیان او خواهد بود.
۶- «نزول عیسی مسیح (ع) و اقتدای او به حضرت مهدی (ع)» :
در پاره ای از روایات نزول عیسی مسیح (ع) از آسمان و اقتدای او در نماز به حضرت مهدی (ع) جزو اموری که همراه ظهور آن حضرت صورت می گیرد ذکر شده است . رسول گرامی اسلام (ص) به دختر خود فاطمه زهرا (س) فرمودند: «ومنّا والله الّذی لا اله الّا هو مهدی هذه الامّه الّذی یصلّی خلفه عیسی بن مریم» (و به خدائی که پروردگاری جز او نیست سوگند که مهدی این امت از ما است همانکه عیسی بن مریم پشت سر او نماز می خواند).

علائم و نشانه های دیگری نز در کتاب ها جمع آوری شده است؛ امّا آیا این علائم همه واقع می شوند یا ممکن است در آنها تغییراتی بوجود آید موضوعی است که در جای خود بررسی و مقرر شده و فرموده اند علائم بر دو قسم است: حتمی و غیر حتمی، و آنچه حتمی است واقع می شود.
در پاره¬ای روایات فرموده اند حتی حتمیّات هم ممکن است تغییر یابد، و آنچه تغییر پذیر نیست چیزهایی است که خدای متعال وعده فرموده و خداوند خلف وعده نمی فرماید: «انّ الله لایخلف المیعاد»
بدیهی است روایاتی که محتومات را نیز قابل تغییر می داند حالت انتظار را درجامعۀ شیعه قوی ترمی سازد تا همیشه منتظر باشند و خود را آماده سازند زیرا ممکن است علائم واقع نشده باشد ودر عین حال آن حضرت ظهور نماید.

<strong>پی نوشتها</strong>
به: روضۀ کافی، ص ۳۶ – ۴۲، و اثبات الهداه، ج۷، ص ۳۹۰ – ۳۹۱، و بحار، ج ۵۲، ص ۲۵۴، و کفایه الموحدین، ج۲، ص ۸۴۴- ۸۴۶، و منتهی الآمال، زندگی امام دوازدهم، ص ۱۰۶ – ۱۰۷، و بسیاری کتب دیگر که علائم و فتن راذکر کرده اند رجوع شود.
منتهی الآمال زندگی امام دوازدهم، ص ۱۰۲-۱۰۳، اثبات الهداه، ج۷، ص ۳۹۸ و ۴۱۷، غیبت نعمانی باب ۱۴، در علامات ظهور، از ص ۲۴۷-۲۸۳، غیبت طوسی، علامات ظهور، از ص ۲۶۵ – ۲۸۰، روضۀ کافی، ص ۳۱۰، حدیث ۴۸۳، بحار ، ج۵۲، ص ۱۸۶ و ۲۳۷ – ۲۳۹، و دیگر صفحات باب علامات ظهور از ص ۱۸۱ الی ۲۷۸، کفایه الموحدین، ج۲، ص ۸۴۱ – ۸۴۲٫
منتهی الآمال ، زندگی امام دوازدهم، ص ۱۰۴ – ۱۰۳، بحار، ج۵۳، ص ۱۵ -۱۶، کفایه الموحدین، ج۲، ص ۸۴۲ – ۸۴۳٫
منتهی الآمال ، زندگی امام دوازدهم، ص ۱۰۲، غیبت شیخ طوسی، ص ۲۷۴، اثبات الهداه، ج۷، ص ۴۲۴، غیت نعمانی، ص ۲۵۷، حدیث ۱۴ و ۱۵ و نیز در دیگر روایات باب ۱۴ این کتاب، کفایه الموحدین، ج۲، ص ۷۴۰، روضۀ کافی، ص ۲۰۹ – ۲۱۰، و ص ۳۱۰، حدیث ۴۸۳، بحارالانوار، ۵۲ در بسیار روایات صفحات ۱۸۱ – ۲۷۸٫
اثبات الهداه، ج۷، ص ۳۹۹
اثبات الهداه، ج۷، ص ۱۴
اثبات الهداه، ج۷، ص ۴۳۱
بحارالانوار، ج۵۲، ص ۲۷۹و ۲۸۳و ۳۰۵ – ۳۰۸ و ۳۱۰ و ۳۱۱و ۳۴۰ و ۳۴۶و ۳۵۲و ۳۵۴و ۳۶۰و ۳۶۱و ۳۶۴و ۳۶۷و ۳۶۸و ۳۷۸ و ج ۵۳، ص ۱۲ ، اکمال الدین ، ج۲، ص ۳۶۷ و ۳۶۸، کشف الغمه، ج۳، ص ۳۶۰ – ۳۶۳ و ۳۶۵، ارشاد مفید، ص ۳۴۱ – ۳۴۴، غیبت نعمانی، ص ۲۳۱ و ۲۳۳ و ۲۳۴ و ۲۳۸ و ۲۴۳ و ۲۸۱ – ۲۸۲، غیبت شیخ طوسی، ص ۲۸۰ – ۲۸۶، منتخب الاثر، ص ۴۸۲٫

http://zamanezohur.blogfa.com/

علائم ظهور امام زمان عج

یاوران مهدی (ع) در حکومت جهانی

&nbsp;

<strong>چگونگی زندگی</strong>

زندگی بقیه‌الله‌الاعظم‌ عجل‌الله تعالی‌فرجه در زمان غیبت، و چگونگی آن، چنان است که خود آن حضرت در دعای حجاب از درگاه قادر متعال درخواست نموده که محجوب، و پشت پرده دیده‌ها باشد. اَللهُمَّ احْجِبْنِی عَن عُیونِ اَعدائِی وَ اجْمَع بَینِی وَ بَینَ اَولِیائِی. ۱

در تشرّف ابراهیم‌ بن مهزیار آمده که از طائف گذشتیم و به قسمتی از دشت حجاز رسیدیم که عواملی نامیده می‌شد. در این دیدار امام علیه‌السلام به پسر مهزیار فرموده است:

پدرم با من پیمان بسته که در مخفی‌ترین و دورترین سرزمین‌ها مسکن گزینم تا از تیررس اهل ضلالت در امان باشم. این پیمان مرا به این ریگ‌زارهای عواملی و دشت حجاز از نجد تا تهامه انداخته است.‌ ۲

در نقل دیگری آمده است که حضرت نمی‌خواهد در زیر پرچم هیچ حکومتی قرار گیرد تا بیعت کسی به گردنش نباشد.

البته این بدان معنا نیست که حضرت ولی‌عصر عجل‌الله تعالی‌فرجه در محل اقامت خود، تنها است. بلکه همواره تعدادی از بزرگان در محضر آن سرور هستند تا در این دوران عزلت، وسیله رفع غربت از وجود اقدس آن هادی امّت و عصاره خلقت باشند. امام صادق‌علیه‌السلام فرمود:

لابُدَّ لِصاحِبِ هَذا الاَمرِ مِن عُزلَهٍ وَ لا بُدَّ فِی عُزلَتِهِ مِن قُوّهٍ وَ مَا بِثَلاثِینَ مِن وَحشَهٍ وَ نِعمَ المَنزِلُ طِیبَه؛ برای صاحب این امر به ناگزیر دوران عزلتی هست و در ایام عزلت، نیرو و افرادی لازم است تا با وجود سی نفر، دیگر وحشتی نباشد. وه چه جایگاه خوبی است مدینه. ۳

علامه مجلسی پس از ذکر این روایت می‌نویسد:

این روایت دلالت دارد بر اینکه همواره سی تن از شیعیان و نزدیکان در محضر آن بزرگوار هستند که هرگاه عمر یکی از آنها به پایان رسید؛ دیگری به جای او تعیین می‌شود و جای او را پر می‌کند. ۴

در تشّرف علّامه سیدمحسن امین عاملی آمده که حضرت برای جمعی از یارانش بیاناتی ایراد می‌فرمود. از جمله فرمود: فرزندان حضرت زهراعلیها‌السلام اگر گرفتار انحرافی شوند، آخر کار، حقّ را دریافته از دنیا می‌روند. و فرمود: امیرعلی شریف مکّه در حال مرگ است. و من (سیدمحسن امین) که در عرض هفت سال اقامت در مکه و شرکت در مراسم حج، در آرزوی دیدار یار بودم؛ نگران آن دوست شدم و سریع خود را به منزل امیرعلی رساندم. دیدم همه اطرافیان نگران حال او هستند، و تا وارد سالن استراحتش گردیدم دیدم همان وجود مبارک بر بالین امیرعلی، نام امامان اثنی‌عشری را با کلمه حجهالله تلقین می‌کند. تا به خودش رسید، فرمود: بگو اشهد انک حجه‌الله. شهادت گفتن همان و تمام کردن همان.

من از مهابت آن حضرت ساکت بودم که خیلی سریع تشریف بردند. تکانی خوردم که آقا کجا رفت؟ دیگران و بی‌خبران گفتند: که کجا رفت یعنی چه؟ آری آن را که خبر شد، خبری باز نیامد. ۵
<strong>مکان زندگی</strong>

امام ششم علیه‌السلام می‌فرماید:

در غیبت کبری به جز نزدیکترین دوستان، کسی از جایگاه او اطلاع نخواهد داشت. ۶

نیز وارده شده که در غیبت کبری کسی از اقامتگاه او اطلاع ندارد، جز خدمتکاری که متصّدی امور آن سرور است. ۷

مرحوم شیخ مفید می‌فرماید:

اخبار فراوانی از پیشوایان معصوم علیهم‌‌السلام به ما رسیده که برای قائم عجل‌الله تعالی‌فرجه دو غیبت است که یکی طولانی‌تر از دیگری است. در غیبت کوتاه، خواصّ شیعه از جایگاه او آگاهند، ولی در غیبت طولانی او، مردم از اقامت‌گاه او بی‌خبر خواهند بود، به جز دوستان مورد اعتماد که متصدّی خدمت‌گزاری آن حضرت هستند. ۸

آنچه مسلّم و تردیدناپذیر است این که آن حضرت همه ساله در مراسم حجّ شرکت می‌کند و خانه خدا را زیارت می‌کند، ولی انبوه حج‌گزاران او را نمی‌بینند ۹ و اگر بینند نمی‌شناسند. ۱۰

از این رهگذر در طول غیبت آن خورشید جهان تاب، دلباخت‌گان کوی او به حج خانه خدا روی آورده، در مراسم حج به جستجوی او می‌پردازند، و چه بسیار نیک بختانی که توفیق تشرّف و به پیشگاه آن کعبه مقصود و قلبه موعود را در کنار خانه خدا یافته‌اند. ۱۱ ¬لیکن در غیر ایام حج، دلیل قاطعی بر اقامت آن بزرگوار در مکان معیّنی نداریم. فقط اشارات و کنایاتی در برخی از احادیث وارد شده که بخشی از آنها را یاد‌آور می‌شویم.
۱- سرزمین‌های دور دست:
در توقیع شریفی که در سال۴۱۰هجری از ناحیه مقدسه برای شیخ مفید صادر شده است؛ حضرت بقیه‌الله عجل‌الله تعالی فرجه چنین مرقوم فرموده‌‌اند:

اگر چه ما در سرزمین دوردستی سکنی گزیده‌ایم که از جایگاه ستمگران بدوریم – زیرا خداوند مصلحت ما و شیعیان مؤمن ما را در این دیده که تا حکومت دنیا در دست تبهکاران است در این نقطه دور دست مسکن نمائیم- ولی از اخبار شما آگاهیم و هرگز چیزی از شما بر ما پوشیده نمی‌ماند و می‌دانیم که چه گرفتاری و پریشانی به شمار رسیده است... ۱۲
۲- مدینه طیّبه:
هنگامی‌که از امام حسن عسگری علیه‌السلام پرسیدند: اگر حادثه‌ای بر شما روی داد از فرزند بزرگوار شما کجا سراغ بگریم؛ حضرت فرمود: در مدینه‌. ۱۳امام صادق‌علیه‌السلام نیز به‌هنگام بحث از غیبت کبری می‌فرماید: وه چه جایگاه خوبی است مدینه. ‌۱۴
۳- دشت حجاز:
توضیح آن در تشرف ابراهیم‌بن مهزیار به اختصار گذشت. ۱۵
۴- کوه رضوی:
امام صادق‌علیه‌السلام از کوه رضوی یاد می‌کند و می‌فرماید:

از هر درخت میوه در آن هست و چه پناهگاه خوبی است برای شخص خائف. وه چه پناهگاه خوبی!... صاحب این امر را در آن دو غیبت است: یکی کوتاه و دیگری طولانی. ۱۶
۵- جابلقا و جابلسا:
مرحوم نوری می‌نویسد:

اخبار بسیاری هست که از نظر معنی متواترند، و دلالت دارند بر اینکه در شرق و غرب جهان دو شهر به‌نام‌های جابلقا و جابلسا وجود دارند که اهل آنها از انصار حضرت‌ ولی‌عصر عجل‌الله ‌‌‌تعالی‌فرحه هستند و در محضر آن حضرت خروج می‌کنند. ۱۷
۶- شهر مهدی
عجل‌الله تعالی‌فرجه: علامه مجلسی در جلد السماء العالم بحارالانوار از کتاب قسمت اقالیم ارض و بلاد آن که تألیف یکی از علمای اهل سنّت است، نقل می‌کند که:

بلد مهدی‌ علیه‌السلام شهری است نیکو و محکم که آن‌را مهدی فاطمی بنا کرده و برای آن قلعه‌ای قرار داده است. ۱۸ [البته هیچ ربطی به مکان زندگی حضرت مهدی‌علیه‌السلام ندارد.]
۷- بیت‌الحمد:
امام صادق‌ علیه‌السلام می‌فرماید:

برای صاحب این امر خانه‌ای است که به آن بیت الحمد گفته می‌شود. در آن خانه چراغی است که از روز ولادت آن حضرت روشن است و این چراغ تا روزی که آن حضرت با شمشیر قیام کند خاموش نمی‌شود. ۱۹
۸- جزایر مبارکه:
داستان مفصّل و معروف انباری حکایت از آن دارد که شخص محترمی در مجلسی عون‌الدین وزیر اظهار داشت که من به سال ۶۲۲ هجری از زادگاه خود همراه یک کاروان تجارتی به سرزمین بربر رفتیم و از آنجا سفر دریائی خود را آغاز کردیم. سرانجام به جزیره‌هائی رسیدیم که همسفران و حتی ناخدای کشتی برای نخستین بار به آن جزیره‌ها رسیده بودند. اسامی آن جزایر عبارت بود از: مبارکه، زاهره، صافیه، ظلوم و عناطیس که ساکنان آنها همگی از شیعیان بودند و بر آنها ۵ نفر از اولاد حضرت صاحب‌الزمان‌عجل‌الله تعالی‌فرجه به نام‌های طاهر، قاسم، ابراهیم، عبدالرحمن و هاشم حکومت می‌کردند.

آنگاه بطور مفصّل از اخلاق و رفتار نیکوی آنها و از صفا و زیبائی بی‌نظیر آنجا سخن گفته است. پس از پایان یافتن سخنان وی، وزیر ناصبی از یکایک حاضران تعهدّ گرفته که این داستان را هرگز نقل نکنند، و آنها تا روزی که آن وزیر زنده بود آنرا مخفی نگه داشته‌اند.

این داستان در منابع فراوانی به تفصیل آمده است. از جمله:

۱- الصراط المستقیم تألیف زین‌الدین علی‌بن یوسف عاملی.

۲- السطان المفرج من اهل‌الایمان تألیف علی‌بن عبدالحمید نیلی.

۳- حدیقهالشیعه تألیف مقدس اردبیلی (ص۷۵۶- ۷۷۰).

۴- الانوارالنعانیه تألیف سید نعمه‌الله جزایری (ج۲، ص ۵۸- ۶۵).

۵- جنهالماوی تألیف مرحوم نوری طبرسی. ۲۰

۶- نجم الثاقب نوری (ص۲۱۷- ۲۲۸).

۷- العبقری‌الحسان تألیف نهاوندی (ج ۲، ص ۱۲۳- ۱۲۶).

و خلاصه آنرا مرحوم شیخ حرّ عاملی صاحب وسائل الشیعه در کتاب اثبات الهداه نقل کرده است. ۲۱

۹- جزیره خضراء: فضل بن یحیی نویسنده معروف قرن هفتم- به تاریخ ۱۱ شوال ۶۹۹ هجری- مشروح سرگذشت علی‌بن فاضل مازندرانی را در شهر حلّه از زبان شخص ایشان شنیده و آن را در کتابی بنام الجزیره الخضراء گرد آورده است. تحقیق و تقضیل این رویداد را، پژوهشگر معاصر استاد علی‌اکبر مهدی‌پور در کتاب جزیره خضراء تبیین نموده است.
<strong>پا‌نوشت‌ها:</strong>

۱- صحیفه المهدی، تالیف نگارنده، ص۷۲؛ مصباح کفعمی، ص۲۱۹؛ مهج‌الدعوات، ص۳۰۲٫

۲- کمال‌الدین، صدوق، ص۴۴۷٫

۳- غیبت، شیخ طوسی، ص ۱۰۲، غیبت، نعمانی، ص ۹۹٫

۴- بحار‌الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۸٫

۵- مقدمه خصائص زینبیه.

۶- بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵٫

۷- غیبت، نعمانی، ص ۸۹٫

۸- الفصول العشره، ص ۱۸٫

۹- ‌کمال‌الدین، ص ۴۳۷؛ بحار، ج ۵۲، ص ۱۵۱٫

۱۰- بحار‌الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۲٫

۱۱- غیبت، شیخ طوسی، ص ۱۵۶- ۱۵۸٫

۱۲- احتجاج، طبرسی، ص ۴۹۷٫

۱۳- غیبت، شیخ طوسی، ص ۱۳۹٫

۱۴- بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۷٫

۱۵- کمال‌الدین، ص ۴۴۷٫

۱۶- بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۲٫

۱۷- نجم ثاقب، ص ۲۰۰٫

۱۸- العبقری الحسان، ج۱، بساط ۲، ص ۵۸٫

۱۹- غیبت، نعمانی، ص ۱۲۶٫

http://rayatoalhoda.parsiblog.com/

زندگی امام زمان‌ علیه‌السلام در غیبت

&nbsp;

بسم الله الرحمن الرحیم

<strong>ابراهیم شفیعی سروستانی</strong>

حضرت رضا(علیه السلام) در روایت دیگری، در پاسخ اباصلت هروی که از ایشان پرسید: «نشانه‏های قائم شما هنگام ظهور چیست؟» می‏فرماید: نشانه‏اش این است که در سنّ پیری است، ولی منظرش جوان است، به گونه‏ای که بیننده می‏پندارد چهل ساله یا کمتر از آن است. نشانه دیگرش آن است که به گذشت شب و روز پیر نشود تا آنکه اَجَلش فرا رسد.

نویسنده ارجمند کتاب مکیال المکارم، در بخش چهارم کتاب خود، جمال و زیبایی حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را یکی از ویژگی‏های آن حضرت می‏شمرد و می‏نویسد:

بدان که مولای ما حضرت صاحب‏الزمان‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه)، زیباترین و خوش صورت‏ترین مردم است؛ زیرا شبیه‏ترین مردم به پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) است.۱

از بررسی روایات و مطالعه حکایت‏های نیک‏بختانی که توفیق زیارت آن امام را یافته‏اند، برمی‏آید که قامت و رخسار نازنین امام عصر(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) در کمال زیبایی و اعتدال بوده و سیمای مبارکش، دل‏ربا و خیره‏کننده است.

همین قامت رعنا و رخسار دل‏ربا موجب شده است هزاران عاشق دل‏سوخته در آغاز هر صبح با زاری و التماس از خدای خود چنین بخواهند:

خداوندا! آن چهره زیبا و جمال دل‏آرا را به من بنمای و چشمان مرا با یک نظر به او روشنایی بخش.۲

از آنجا که آشنایی بیشتر با صفات و خصال یوسف زهرا، حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) راهی برای شناخت مدعیان دروغین به شمار می‏آید و افزون بر این می‏تواند موجب انس و ارتباط شیعیان با آن عزیز غایب از نظر باشد، با بهره‏گیری از کلمات معصومان‏(علیهم السلام) و حکایت‏های نقل شده از تشرّف یافتگان، به بررسی این موضوع می‏پردازیم. باشد تا به مصداق «وصف العیش نصف العیش»، ما هم از آن جمال دل‏آرا بهره‏مند شویم.

روایات فراوانی در توصیف جمال دل‏آرای آخرین حجت خدا، حضرت مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) وارد شده است که در مجموع آنها را به دو بخش می‏توان تقسیم کرد:

الف) روایاتی که به توصیف کلی سیرت و صورت آن حضرت، بسنده و از ایشان به عنوان شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) یاد کرده‏اند که از آن جمله به روایات زیر می‏توان اشاره کرد:

۱٫ از «جابر بن عبدالله انصاری» نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام فرمود:
مهدی از فرزندان من است. اسم او، اسم من و کنیه او، کنیه من است. او از نظر خَلق و خُلق، شبیه‏ترین مردم به من است.۳

۲٫ «احمد بن اسحاق بن سعد قمی» می‏گوید: از امام حسن عسکری‏(علیه السلام) شنیدم که می‏فرمود:

سپاس از آن خدایی است که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشین مرا به من نشان داد. او از نظر آفرینش و اخلاق، شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) است.۴

با توجه به این روایات، همه خصال و صفاتی را که در قرآن و روایات به پیامبر گرامی اسلام نسبت داده شده است، به وجود مقدس امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) نیز می‏توان نسبت داد. روایاتی که به توصیف ویژگی‏های ظاهری پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) پرداخته‏اند، فراوانند. در اینجا به یکی از آنها اشاره می‏کنیم. در روایتی که از امام محمد باقر(علیه السلام) نقل شده، ویژگی‏های ظاهری پیامبر خاتم چنین توصیف شده است:

رخسار پیامبر خدا، سپید آمیخته به سرخی و چشمانش سیاه و درشت و ابروانش به هم پیوسته و کف دست و پایش پر گوشت و درشت بود؛ بدان سان که گویی طلا بر انگشتانش ریخته باشد. استخوان دو شانه‏اش بزرگ بود. چون به کسی روی می‏کرد، به خاطر مهربانی شدیدی که داشت، با همه بدن به جانب او توجه می‏کرد. یک رشته موی از گودی گلو تا نافش روییده بود، انگار که میانه صفحه نقره خالص، خطی کشیده شده باشد. گردن و شانه‏هایش مانند گلاب‏پاش سیمین بود. بینی کشیده‏ای داشت که هنگام آشامیدن آب نزدیک بود به آب برسد. هنگام راه رفتن محکم قدم برمی‏داشت که گویا به سرازیری فرود می‏آید. باری، نه قبل و نه پس از پیامبر خدا کسی مثل او دیده نشده است.۵

ب) روایاتی که خصال و سیمای امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را به تفصیل بیان کرده و ویژگی‏های آن حضرت را یک به یک برشمرده‏اند. برخی از روایاتی که در این زمینه وارد شده، به شرح زیر است:

۱٫ پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم)، امام مهدی(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را شبیه خود معرفی کرده، در توصیف او می‏فرماید:

پدر و مادرم به فدای او که هم نام من، شبیه من و شبیه موسی، زاده عمران است. بر [بدن] او نوارهایی [جامه‏هایی] از نور است که از شعاع قدس است.۶

۲٫ آن حضرت در روایت دیگری در توصیف چهره فرزندش، امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:
مهدی از فرزندان من است. چهره او مانند چهره ماه درخشنده است.۷

۳٫ پیامبر اعظم‏(صلی الله علیه و آله وسلم) در روایتی پیشانی و بینی امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) را این‏گونه توصیف می‏کند:
مهدی از من است، پیشانی گشاده و بینی کشیده دارد.۸

۴٫ در روایت دیگری از پیامبر خاتم‏(ص) نقل شده، رنگ چهره و اندام امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) چنین توصیف شده است:
مهدی مردی از فرزندان من است. رنگ [چهره] او رنگ عربی۹ و اندام او اندام اسرائیلی۱۰ است. بر گونه راست او خالی است که همانند ستاره درخشان است.۱۱

۵٫ با توجه به همه ویژگی‏های یادشده است که پیامبر اسلام‏(صلی الله علیه و آله وسلم) در وصف امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:
مهدی، طاووس اهل بهشت است.۱۲

۶٫ امام باقر(علیه السلام) از پدرش و جدش روایت می‏کند که روزی امام علی‏(علیه السلام) در حالی که بالای منبر بود، فرمود:
از فرزندان من در آخرالزمان، مردی ظهور می‏کند که رنگ [صورتش] سفید متمایل به سرخی و سینه‏اش فراخ و ران‏هایش ستبر و شانه‏هایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی، به رنگ پوستش و دیگری، مشابه خال پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله وسلم).۱۳

۷٫ امام رضا(علیه السلام) نیز در بیان صفات و ویژگی‏های امام عصر(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) می‏فرماید:
قائم کسی است که در سن پیرمردان و با چهره جوانان قیام کند و نیرومند باشد تا بدانجا که اگر دستش را به سوی بزرگ‏ترین درخت روی زمین دراز کند، آن را از جای برکند و اگر بین کوه‏ها فریاد برآورد، صخره‏های آن فروپاشد.۱۴

۸٫ حضرت رضا(علیه السلام) در روایت دیگری، در پاسخ اباصلت هروی که از ایشان پرسید: «نشانه‏های قائم شما هنگام ظهور چیست؟» می‏فرماید:
نشانه‏اش این است که در سنّ پیری است، ولی منظرش جوان است، به گونه‏ای که بیننده می‏پندارد چهل ساله یا کمتر از آن است. نشانه دیگرش آن است که به گذشت شب و روز پیر نشود تا آنکه اَجَلش فرا رسد.۱۵

۹٫ «علی بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی» که بیست مرتبه به شوق دیدار مولایش ـ امام مهدی(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) ـ به حج مشرف شد و سرانجام به آرزوی خود دست یافت، در گزارش دیدار خود، آن حضرت را این گونه توصیف می‌کند.

او میانه بالابود، نه بسیار بلند قد و نه بسیار کوتاه قد. صورتی گرد، سینه‏ای فراخ، پیشانی سفید و ابروانی به هم پیوسته داشت. بر گونه راست او خالی بود؛ چون دانه مشک که بر قطعه عنبر ساییده باشد.۱۶

۱۰٫ «ابراهیم بن مهزیار» نیز که به شرف ملاقات امام مهدی‏(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه) رسیده است، در بیان خصال آن امام می‏گوید:

او جوانی نورس و نورانی و سپید پیشانی بود با ابروانی گشاده و گونه‏ها و بینی کشیده و قامتی بلند و نیکو چون شاخه سرو. گویا پیشانی‏اش ستاره‏ای درخشان بود و برگونه راستش، خالی بود که مانند مشک و عنبر بر صفحه‏ای نقره‏ای می‏درخشید. بر سرش، گیسوانی پرپشت و سیاه و افشان بود که روی گوشش را پوشانده بود. سیمایی داشت که هیچ چشمی برازنده‏تر و زیباتر و با طمأنینه‏تر و باحیاتر از آن ندیده است.۱۷
<strong>پی‌نوشت‌ها:</strong>
۱٫ حائری قزوینی، مکیال المکارم، ج ۱، ص ۱۳۲٫
۲٫ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۱۱، (قسمتی از دعای عهد).
۳٫ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه: منصور پهلوان، ج ۱، باب ۲۵، صص ۵۳۴ و ۵۳۵، ح ۱٫
۴٫ همان، ج ۲، باب ۳۸، ص ۱۱۸، ح ۷٫
۵٫ کلینی، الکافی، ج۱، ص ۴۴۳٫
۶٫ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج ۳۶، ص ۳۳۷-۳۳۸، ح ۲۰۰٫
۷٫ همان، ج ۵۱، ص ۹۱٫
۸٫ همان، ص ۹۰٫
۹٫ رنگ عربی، گندمگون یا سفید است. در برخی روایات وارد شده است که رنگ چهره امام مهدی همانند رنگ چهره پیامبر اکرم(ص)؛ یعنی سپید آمیخته به سرخی است.
۱۰٫ اندام اسرائیلی، اندام فرزندان یعقوب(علیه السلام) است که به داشتن قد بلند و اندام رشید مشهور بودند.
۱۱٫ همان، ص ۹۵٫
۱۲٫علامه مجلسی، همان، ج ۵۱، ص ۹۱٫
۱۳٫شیخ صدوق، همان، ج۲، باب ۵۷ ، ص ۵۶۰ ، ح ۱۷٫
۱۴٫ همان، ج ۲، باب ۳۵، ص ۶۹ ، ح ۸ .
۱۵٫ همان، باب ۵۷ ، ص ۵۵۸ ، ح ۱۲٫
۱۶٫ علامه مجلسی، همان، ج ۵۲، .
۱۷٫شیخ صدوق، همان، ج ۲، باب ۴۳، صص ۱۸۰ و ۱۸۱٫

http://rayatoalhoda.parsiblog.com/

سیمای ظاهری امام مهدی‏(عج)

<h2 class="contentheading">حمزه کریم ‏خانى</h2>
<p dir="rtl"></p>
<p dir="rtl">زندگى آرمانى ‏اى که در حکومت حضرت مهدى(عج) تحقّق خواهد یافت، با زندگى تمامى جوامع و حکومت‏هاى موجود در جهان فرق دارد. حاکم، نوع حکومت، قوانین و سازمان‏ها و نهادهاى حکومت مهدى(ع)، هیچ شباهتى به حکومت‏ هاى موجود در جهان امروز ندارد. حکومت او، بر مبناى ایمان به خداى واحد، شکل خواهد گرفت و هدف آن، یکپارچه کردن ملّت‏ها و کشورها، برداشتن دیوار امتیازها و اعتبارهاى بیهوده، برقرارى وحدت کلمه و ایجاد ارتباط و همکارى میان مردم است. در حکومت آرمانى اسلام، هرگونه اختلاف‏ هاى نژادى، طبقاتى، جغرافیایى، مسلکى و حزبى و زبانى باید از میان برود و این امور، نباید سبب امتیاز و افتخار و اعتبار باشد. حتى در آن حکومت، نزاع‏هاى دینى هم کنار گذاشته مى‏شود و همه در زیر پرچم رحمت اسلامى، به گفتگو و مدارا روى مى ‏آورند و بحث‏هاى روشنگرانه و استدلال، جاى جنگ را مى‏گیرد و پیروان ادیان مختلف، در عین آزادى و امنیّت (در نگه داشتن ایمان شخصى و قلبى‏شان)، به تدریج، هدایت مى‏یابند و تحت تأثیر جاذبه شخصیّت و روش و منش حکومتگر اسوه اسلام (مهدى)، به اسلام مى‏گروند و تسلیم فرمان خداوند مى‏گردند. این، همان حکومت واحد جهانى است که در آن، کره زمین با یک حاکم، یک نوع حکومت و با یک روش عادلانه اداره مى‏شود.
<strong>در کلام دیگران</strong>
مسئله حکومت واحد جهانى، چیزى نیست که تنها مسلمانان و بویژه پیروان مکتب تشیّع از آن دم بزند؛ بلکه نظریه‏پردازان و صاحب‏نظران بزرگ اجتماعى مغرب زمین نیز در عصر حاضر به این حقیقت پى برده‏اند و در انتظار روزى به سر مى‏برند که حکومت واحد جهانى بر اساس ارزش‏هاى مشترک و معیارهاى فراگیر انسانى تأسیس گردد و جهان نوینى پدید آید و بشر در زیر یک پرچم و تحت فرمان یک فرمانده قرار گیرد و از همه دردها و رنج‏ها رهایى یابد.
پروفسور آلبرت انیشتین، نظریه ‏پرداز «نسبیّت» و از فیزیکدانان معروف جهان، در سخنانش چنین مى‏گوید: «فرا رسیدن آن روزى که در جاى جاى جهان، صلح و صفا حکومت کند و همه اعضاى جامعه بشرى با یکدیگر برادر و دوست باشند، دیرى نخواهد پایید».۱
بِرتراند راسِل، فیلسوف بزرگ انگلیسى مى‏گوید: «دنیا چشم به راه مصلحى است که همگان را در سایه یک پرچم و یک شعار، متّحد سازد».۲
پروفسور آرنولد تویْن بى، متفکر و مورّخ انگلیسى، در کنفرانس صلح نیویورک، به ضرورت تشکیل حکومت واحد جهانى اشاره مى‏کند و چنین مى‏گوید: «تنها راه صلح و نجات نسل بشر، تشکیل یک حکومت جهانى، و جلوگیرى از گسترش سلاح‏هاى اتمى است».۳
با در نظر گرفتن گفتارهایى که بیان شد، تا حدّى روشن مى‏شود که چگونه دنیاى ما براى پذیرش حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) آماده مى‏شود.
حکومت جهانى در آرمان‏شهر مهدى، افزون بر این‏که ضامن اجرایى دارد، از پشتیبانى عقیده و ایمان نیز برخوردار است، مردم را برادر مى‏سازد، صلح و امنیت را در سراسر جهان برقرار مى‏نماید، فقر و کمبود را با ثروت و رفاه، جایگزین مى‏کند و در آن، معنویت، اخلاق و علم و دانش، سراسر دنیا را فرا مى‏گیرد و عدالتِ کامل و حقیقى در همه جاى عالم جارى مى‏شود.
حکومت این آرمان‏شهر، زیر نظر حکومتگر الگوى اسلام و دیگر ادیان الهى، به بهترین شکل اداره مى‏شود و صالحان و مؤمنان واقعى، کارگزاران و مسئولان این حکومت در نقاط مختلف جهان‏اند.
<strong>رفاه عمومى</strong>
یکى از شرایط اساسى براى رسیدن به اهداف معنوى و تکامل حقیقى انسان‏ها، مبارزه با فقر اقتصادى و فراهم آوردن زمینه‏ هاى زندگى آبرومندانه براى همه انسان‏هاست. بنابراین، یکى از برنامه‏ هاى حکومتى در آرمان‏شهر مهدى، یک طرح اقتصادى کارآمد براى سراسر جهان بشرى است.
رفاه اقتصادى در این آرمان‏شهر، از جمله مسائلى است که در روایات اسلامى، تأکید فراوانى بر آن شده است. این امر، اهمیت موضوع و نقش آن را در ساختن جامعه الهى مى‏رساند و شاید پس از اصل «عدالت»، دومین موضوعى باشد که در آن دوران و جامعه مورد توجّه خواهد بود.
در دوران حکومت حضرت مهدى(عج)، از فقر، نشانه‏اى نخواهد ماند. دیگر برخى سیر نمى‏خوابند که برخى دیگر شب را در کنارشان با گرسنگى بگذرانند؛ دیگر منابع اقتصادى در اختیار گروه خاصى نیست تا کالاها و فرآورده‏هاى جامعه را به انحصار کشند، بلکه در دوران حکومت مهدى موعود(عج) هر که بخواهد کار کند، به آسانى، زمینه اشتغال مناسب برایش فراهم مى‏شود.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «امت من در دوران مهدى، چنان در نعمت غرق مى‏شود که تا آن روز، سابقه نداشته باشد. آسمان، پیوسته باران (رحمت) خود را برایشان فرو مى‏فرستد و چیزى از روییدنى‏هاى زمین باقى نمى‏ماند، مگر آن که بر آنان روییده شود. ثروت در آن روز، روى هم انباشته مى‏شود».۴
شکوفایى اقتصادى در آرمان‏شهر مهدى به گونه‏اى است که در طول تاریخ، پیشینه ندارد. گویى تمام نیروهاى زمینى و آسمانى، دست به دست هم داده‏اند تا تمامى ذخیره‏هاى هستى را آشکار کنند و زندگى سراسر رفاه و آسایش را براى بشریت ایجاد نمایند.
<strong>گسترش دانش و پیشرفت تمدّن</strong>
عصر حکومت حضرت مهدى(عج) روزگار گسترش و شکوفایى آگاهى و دانایى است و آرمان‏شهر مهدى، شهر دانش و تمدّن است.
آن امام موعود از حقایق گسترده براى بشریّت، پرده برمى‏دارد و مردمان را به دانش‏هاى یقینى و درست، هدایت مى‏کند و شناخت‏هاى ناب و خالص برایشان به ارمغان مى‏آورد، و از این رهگذر، دو محور اساسى تحقق مى‏پذیرد: ۱٫ با گسترش شناخت و کشف اسرار کائنات، پایه‏ هاى خداشناسى، استوار مى ‏گردد؛ ۲٫ گسترش شناخت و دانایى، تشکیل جامعه انسانى سالم و مرفّه را ممکن مى‏سازد؛ زیرا در پرتو شناخت درست مسائل حیات و بخش‏هاى گوناگون آن، موضوعات: تربیت، رشد، تکامل معنوى و مادى، آغاز و انجام دادن کار انسان، سرنوشت اکنون و آینده او، شیوه‏ها و روش‏هاى اداره زندگى، تأمین و تنظیم خانواده، بهره‏بردارى از مواهب و امکانات طبیعى و انسانى و ... به خوبى براى بشر، شکافته مى‏شود و از این رهگذر، شایستگى‏هاى لازم را براى اداره مطلوب زندگى در ابعاد مختلف آن به دست مى‏آورد.
آرى! در پرتو علم و آگاهى از مسائل مادى و فیزیکى جهان، زیست این دنیایى انسان، بهبود مى‏یابد و با شناخت درست ابعاد معنوى حیات و سعادت حقیقى انسان، راه تکامل معنوى گشوده مى‏شود و در نتیجه، جامعه آرمانى اسلام، در دو بُعد مادى و معنوى، پویا و پایدار مى‏گردد.
این شناخت‏ها، همه در روزگار رستاخیز امام مهدى(ع) تحقق مى‏پذیرند، و نقطه‏هاى ابهام و تردید و سرگردانى محو مى‏شوند و انسان، در رستاخیز ظهور، هر روز به شناخت‏ هاى اصیل و تازه‏اى دست مى‏یابد، و حقایقى نو براى او کشف مى‏شود، و به راه‏ها و روش ‏هاى متعالى‏ تر و بالاترى دست مى‏یابد و شیوه‏ هاى بهترى را در پیش مى‏گیرد.
امام صادق(ع) در زمینه آشکار شدن دانش ‏هاى جدید در عصر حکومت حضرت مهدى(عج) مى‏فرماید: «علم و دانایى ۲۷ حرف است. تمام آنچه پیامبران آورده‏اند و براى مردم آشکار ساخته ‏اند تنها دو حرف بوده است و مردمان بیش از این دو حرف، تاکنون نشناخته ‏اند. آن‏گاه که قائم ما قیام کند، ۲۵ حرف دیگر را آشکار مى‏سازد و میان مردمان، گسترش مى‏دهد و آن دو حرف را نیز به آنها ضمیمه مى‏سازد تا ۲۷ حرف را گسترش داده باشد».۵
و نیز در سخنى از امام باقر(ع) آمده است: «قائم ما، به هنگام ظهور خویش، نیروهاى عقلانى توده‏هاى مردم را متمرکز مى‏کند و خِردها و دریافت‏هاى خلق را به کمال مى‏رساند».۶
<strong>برقرارى امنیت و آسایش</strong>
بى‏شک، یکى از نیازهاى برجسته بشر در زندگى، «امنیت» است؛ امنیتى که در تمام جنبه‏ هاى زندگى فرد، بروز یابد و او را از نظر سیاسى، اجتماعى، اقتصادى، فردى، اخلاقى، حقوقى و ... در امان بدارد.
از سوى دیگر، در احادیث اسلامى، آرمان‏شهر مهدى، به عنوان شهر «امنیّت» و «صلح»، معرفى شده است؛ امنیتى که از کوچک‏ترین وسائل فردى تا بزرگ‏ترین مسائل جهانى را در بر مى‏گیرد.
در آرمان‏شهر مهدى، انسان‏ها مى‏توانند آسوده خاطر و به دور از هرگونه وحشت و دغدغه در کمال آرامش زندگى کنند. بنابراین، ناملایمات و نابسامانى‏ هایى که به سبب روابط نادرست حاکم در اجتماع در زندگى هر انسان پدید مى‏آید، در عصر ظهور جایگاهى ندارد.
با نظام دقیقى که در حکومت حضرت مهدى(عج) پیاده مى‏شود، در مدت کوتاهى، امنیت و صلح، در دورترین سرزمین‏ها نیز حاکم مى‏شود و مردم در فضایى آرام، زندگى خواهند کرد؛ راه‏ها امن مى‏گردد؛ مردم در امنیت قضایى به سر خواهند برد؛ امنیت جانى و مالى و شخصیتى آنها تضمین مى‏شود و به تدریج، دزدى و دروغ و فریب و ... در جامعه رنگ مى‏بازند.
پیامبر گرامى اسلام(ص) فرمود: «حکومت مهدى به گونه‏اى است که در آن، دو زن، شبانه مسافرت مى‏کنند و از بى‏عدالتى و ستم، هراسى ندارند»۷ و نیز در حدیث دیگرى آمده است: «چون قائم قیام کند در زمان او جور و ستم، ریشه‏کن مى‏شود و راه‏ها امن مى‏گردند و هر حقى به صاحب حق برمى گردد».۸
تحقّق عدالت حقیقى
انسان در طول تاریخ، همواره آرزوى تحقق عدالت کامل در جامعه را در ذهن خود مى‏پرورانده است. انسان‏هاى بسیارى مانند افلاطون و دیگر اندیشمندان دینى و غیر دینى، با اندیشه عدالت خواهى به فکر عملى کردن این آرزو بوده‏اند و تلاش‏هاى زیادى کرده‏اند؛ ولى تلاش آنان همیشه بى‏نتیجه مانده است.
در اسلام و آموزه ‏هاى این دین الهى، عدل، جایگاه بسیار مهمّى دارد، تا جایى که همه انسان‏ها مأمورند تا در تمام زمینه‏هاى زندگى خود، عدالت را رعایت کنند؛ ولى چنان که گفته شد تحقق کامل عدالت در ابعاد مختلف آن، براى بشر، به آرزویى دور از دسترس تبدیل شده است؛ امّا بشر براى رسیدن به این آرزو، هنوز ناامید نشده است و همیشه به گونه‏اى در انتظار رسیدن به عدالت به سر مى‏برد و بدون شک، روزى این انتظار، به سر خواهد آمد و آن روز، جز روز ظهور منجى بشر، حضرت مهدى(ع) نخواهد بود.
پیامبر اکرم(ص) در توصیف شخصیت عدالتگراى حضرت مهدى(ع) مى‏فرماید: «او آغاز عدالت و پایان آن است».۹
در بسیارى از روایاتى که درباره امام مهدى و ویژگى‏هاى او و عصر او هستند، به موضوع «عدالت» اشاره شده است و حتى برخى از آنها از حضرت مهدى(ع) به عنوان مظهر و تجلّى کامل عدالت، یاد شده و نام «عدل» را بر آن حضرت نهاده‏اند۱۰ که در واقع، ترجمان کامل رسالت اوست.
در آرمان شهر مهدى، تمام حقوقِ پایمال شده ملّت‏ها بازستانده مى‏شود و حقّ هر حقدارى به او باز مى‏گردد، اگر چه به دست گذشتگان، غصب شده باشد و هیچ مدرک و شاهدى هم براى اثبات آن وجود نداشته باشد؛ چرا که آن حضرت، با دانش بیکران خدادادى‏اش، حق را از ناحق مى‏شناسد و بدون نیاز به «شاهد» و «سند» و «مدرک»، قضاوت مى‏نماید۱۱ و نیز فرمان مى‏دهد که داد ستمدیدگان را از ستمگران بازستانند، گرچه حقّ همسر نسبت به همسر یا حق پدر نسبت به فرزند باشد.
امام صادق(ع) درباره عدالت فراگیر موعود آخرالزمان مى‏فرماید: «به خدا سوگند، عدالت او در خانه ‏هاى مردم وارد مى‏شود، هم چنان که گرما و سرما وارد مى‏شود».۱۲
برقرارى وحدت معنوى
یکى از ویژگى‏هاى مهم آرمان‏شهر مهدى، ایجاد وحدت معنوى و ایمانى در بین انسان‏ هاى نقاط مختلف جهان است؛ زیرا براى تشکیل جامعه واحد یا امّت واحد، داشتن معتقدات قوى مشترک، ضرورى است و جهان‏بینى‏هاى گوناگون و متضاد، به‏طور قطع، تفرقه و دوگانگى و ناسازگارى اجتماعى پدید مى‏آورند و مانع وحدت مردم مى‏شوند.
بنابر روایات اسلامى، در دوران ظهور حضرت مهدى، جهان‏ بینى واحدى بر قلب و اندیشه جهانیان غلبه مى‏یابد و یکپارچگى و یگانگى واقعى در پرستش خداى یکتا (توحید) پدید مى‏آید و مردمان، همه یکدل و یک زبان، به سوى سعادت و صلاح، حرکت مى‏کنند و در راه و روش‏هاى اجتماعى نیز اختلاف و چندگانگى دیده نمى‏شود.
امام صادق(ع) به یکى از اصحاب خویش به نام مُفضَّل، چنین فرمود: «اى مفضَّل! قائم از میان ملت‏ها و آیین‏ها، اختلاف را برمى‏دارد و یک آیین بر همه حاکم مى‏گردد».۱۳
[روشن است که این یکدلى و هماهنگى، نه به اجبار و قهر و غلبه، بلکه به سنّت رسول خدا و به مدد استدلال و جذب قلوب و تربیت تدریجى اجتماع، خواهد بود.]۱۴</p>
<p dir="rtl"><strong>پاورقی</strong>
۱٫ مفهوم نسبیّت، ترجمه: اکبر تبریزى، تهران: انتشارات پیک، ۱۳۶۳، ص۳۵٫
۲٫ در انتظار ققنوس، ص۴۵٫
۳٫ مشکلات مذهبى روز، ص۲۰٫
۴٫ عقدالدرر، ص۱۷۰٫
۵٫ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۳۲٫
۶٫ منتخب‏الأثر، ص۴۸۳٫
۷٫ المعجم‏الکبیر، ج۸، ص۱۷۹٫
۸٫ الارشاد، ج۲، ص۳۸۴٫
۹٫ کمال‏الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۱۸٫
۱۰٫ مکیال‏المکارم، ص۱۱۸٫
۱۱٫ ظهور حضرت مهدى(ع) از دیدگاه اسلام و مذاهب مختلف جهان، ص۳۱۲٫
۱۲٫ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۱۶٫
۱۳٫ همان، ج۵۳، ص۴٫
۱۴٫ در این باره، ر. ک: جهانى شدن، [آیه‏الله] سیدمحمد شیرازى، ترجمه: عبدالحسین هراتى، قم، ۱۳۸۴؛ اسلام و جهانى شدن (مجموعه مقالات)، قم: دانشگاه مفید، ۱۳۸۴٫ (بخش علمى)
منابع
۱٫ آینده جهان، رحیم کارگر،قم: بنیاد فرهنگى مهدى موعود، اوّل، ۱۳۸۳٫
۲٫ ظهور حضرت مهدى(ع) از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، سید اسداللّه هاشمى شهیدى،قم: انتشارات مسجد جمکران،اوّل، ۱۳۸۰٫
۳٫ عصر زندگى، محمد حکیمى،قم: بوستان کتاب، پنجم، ۱۳۸۱٫
۴٫ آینده از نظر ما و دیگران، على قائمى، تهران: انتشارات امیرى، ۱۳۸۰٫</p>
http://www.sibtayn.com/