کتاب شریف «رسالۀ سیر و سلوک منسوب به علامه بحرالعلوم» با مقدّمه و شرح حضرت علامه آیت‌اللَه حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی قدّس‌اللَه‌سرّهما، رساله‌ای است که به منظور بیانِ «حقیقت سیر و سلوک ‌إلی اللَه» و «شرح منازل عالم خلوص» و «بیان لوازم سیر و سلوک» و «آداب و مراقبات مربوط به راه خدا» به رشتۀ تحریر درآمده که با مقدمه و شرح حضرت علامه و تبین اسرار و رموز طریق حق، بر غنای این اثر ذی‌قیمت افزوده شده و برای رهپویان طریق عرفان و شیفتگان حریم محبوب راهگشا و راهنما خواهد بود.
مهم‌ترین مطالب مندرج در این اثر:
• خاصیت عدد چهل در ظهور استعدادات
• نسبت انسان با قوای چهارگانه عقلیه، وهمیّه، غضبیّه، شهویّه
• مقام مظهریّت انوار الهیه
• اقسام خلوص و اخلاص
• فانی‌شدن همۀ موجودات، مگر وجه خدا یعنی تجلّی اسماء‌اللَه
• متفرّع بودن نبوّت بر ولایت
• ظاهر و باطن قرآن
• ورود به عالَم توحید، منوط به عبور از عالم هویٰ و نفس
• صعود بر عوالم بالا، وابسته به عبور از مراتب پایین‌تر
• خصوصیّات و مقامات واصلان به خلوص ذاتی (مخلَصین)
• انواع تجلیات الهی
• سیر در منازل چهل‌گانۀ عالَم خلوص
• شرح تفصیلی عوالم دوازده‌گانۀ مقدّم بر عالم خلوص
• ضرورت نیل به احکام طبّ روحانی برای اصلاح باطن
• لزوم استاد و شرائط مربّی نفس
• ذکر و فکر و تضرّع، طریق عمدۀ سیر انسان
• لوازم سلوک الی اللَه همچون: مراقبه، محاسبه، ادب، صمت، جوع و کم‌خوری، سَهَر، کتمان سرّ، نفی‌خواطر، عزم، ترک عادات و رسوم و تعارفات، خلوت، مبالغه در تضرّع و غیره.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم

سید‌ ‎محمّدمهدى بن مرتضى بن محمد بروجردى طباطبایى (۱۱۲۱-۱۱۷۷ش)، از مشاهیر علماى امامیه در قرن دوازدهم، فقیه، اصولى، محدث، متکلم، مفسر قرآن، ادیب و رجالى است

ولادت
در سال ۱۱۵۵ق (و به قولى در ۱۱۵۴ق) برابر با ۱۱۲۱ش. در کربلا متولد شد.

پدر و اجداد او از دانشمندان سرشناس بودند و با بعضى از خاندان‌هاى علمى شیعه، از جمله خاندان مجلسى، خویشاوندى سببى یا نسبى داشتند و به دلیل همین پیوند خانوادگى، بحر العلوم از مجلسى اول به عنوان جد و از مجلسى دوم به عنوان دایى یاد مى‌کند.

تحصیلات
بحر العلوم تحصیلات خود را در زادگاهش نزد پدر و شیخ یوسف بحرانى (صاحب حدائق) آغاز کرد، و بعد به نجف رفت و نزد شیخ مهدى بن محمد فتونى عاملى و شیخ محمدتقى دورقى و شیخ محمدباقرهزار جریبى به کسب علم پرداخت. سپس به کربلا بازگشت و به حوزۀ درس وحید بهبهانى (بهبهانى، آقا محمدباقر) پیوست.

بازگشت به نجف
پس از آن که وحید به علت کهولت درس خود را تعطیل کرد، به توصیۀ استاد به نجف بازگشت و در آنجا حوزۀ درسى تشکیل داد، شاگردان بسیارى تربیت کرد و به عده‌اى از علما اجازۀ روایت داد، که از آن جمله‌اند: سیّد صدرالدین عاملى، شیخ جعفر نجفى صاحب کشف الغطاء، سید‌ ‎جواد عاملى صاحب مفتاح الکرامه، شیخ ابوعلى حائرى صاحب منتهى المقال، ملا احمد نراقى، سید‌ ‎محمد مجاهد.

سید‌ ‎ابوالقاسم خوانسارى (که بحر العلوم از او حکمت و کلام مى‌آموخت و او نزد بحر العلوم فقه و اصول مى‌خواند)، شیخ اسد اللّه شوشترى، میرزا محمد نیشابورى معروف به اخبارى، حجت‌الاسلام شفتى، شیخ محمد على اعسم، سید‌ ‎دلدار على هندى.

سفر به مشهد
بحر العلوم در ۱۱۸۶ به مشهد سفر کرد و هفت سال در آنجا اقامت گزید. در این مدت گذشته از شرکت در مجالس علمى و مباحثه با علما، نزد میرزا مهدى شهید خراسانى به فراگیرى فلسفه پرداخت و این حکیم او را به سبب مقام شامخ علمیش بحر العلوم خواند. این لقب که پیش از آن به کسى اطلاق نشده بود بعدها عنوان خاندان وى شد که تا امروز به آن شهرت دارند.

ریاست عامه
بحر العلوم که در یکى از درخشان‌ترین دوره‌هاى علمى شیعه مى‌زیست، در بعضى از علوم دینى سرآمد اقران بود، و در بعضى دیگر آگاهى لازم را داشت، از این رو ریاست عامّه به او منتقل شد.

بحر العلوم به عربى شعر مى‌سرود و از جملۀ آثار او منظومه‌اى است در رثاى امام حسین علیه السّلام، که به اقتضاى دوازده بند محتشم سروده است.  علاوه بر این، عالمان دینى را نیز به آگاهى از فنون ادب تشویق مى‌کرد و شاعران مذهبى را محترم مى‌شمرد. تقدیر و تکریم او از شیخ کاظم ازرى، مرثیه سراى برجستۀ عراقى، معروف است.

آثار
بحر العلوم به رغم دانش فراوان، چندان توفیق تألیف نیافت. سبب عمدۀ این امر را احتیاط و دقت بیش از حدّ او در نوشتن ذکر کرده‌اند. آثار چندى از او بر جاى مانده که برخى از آنها عبارتند از:

المصابیح، در عبادات و معاملات، که از زمان تألیف تاکنون مورد توجه فقها بوده است.
الدرّه النجفیّه، که در آن دو باب طهارت و صلاه در بیش از ۲۰۰۰ بیت به نظم در آمده و بر آن شرح‌هاى فراوان نوشته شده است.
مشکاه الهدایه، که در واقع روایت منثور الدرّه النجفیّه در باب طهارت است.
الفوائد الرجالیّه، در علم رجال که به معرفى خاندان‌هاى معروف علمى و حدیثى و راویان و عالمان امامى و مطالب متفرقه دربارۀ کتب حدیث و رجال اختصاص دارد و نکاتى نو از مباحث رجالى در آن تبیین شده است.
تحفه الکرام فی تاریخ مکّه و البیت الحرام، دربارۀ وجه تسمیه و حدود و نقشه و نیز تاریخ بناى کعبه در روایات تاریخى دربارۀ تأسیس و تجدید بناهاى مختلف مکه، و نیز تاریخ بناى مسجد الحرام و ضمایم آن از قبیل صفا و مروه.
دیوان شعر، که افزون بر ۱۰۰۰ بیت و بیشتر در مدح و رثاى اهل‌بیت پیامبر صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌و‌سلّم است.
علاوه بر این کتاب‌ها، بحر العلوم بیش از هفده رساله دربارۀ موضوعات مختلف فقهى و اصولى تألیف کرده است. رساله‌اى نیز دربارۀ سیر و سلوک به او نسبت داده شده است که عده‌اى، به لحاظ عدم انطباق برخى مطالب آن با موازین و آراى شیعى، چنین نسبتى را منکرند.

وفات
بحر العلوم در سال ۱۲۱۲ق، برابر با ۱۱۷۷ش در ۵۷ سالگى، درگذشت و نزدیک آرامگاه شیخ طوسى در نجف به خاک سپرده شد.

Born

Death

محمدمهدی بن مرتضی (بحرالعلوم)

محمدمهدی بن مرتضی (بحرالعلوم)

Born:

Death:

محمدمهدی بن مرتضی (بحرالعلوم)

Author Books