سید محمد تیجانی در سال ۱۳۲۲ش در شهر «قفصه» در جنوب تونس زاده شد.خانواده او اصالتاً از شهر «سماوه» عراق بودند که بعدها به تونس مهاجرت کردند. تحصیلات ابتدایی را در یکی از شعبه‌های دانشگاه زیتونه گذراند و پس از استقلال تونس و به مدارس فرانسوی عربی رفت و نهایتاً مدارج دبیرستان پیش‌دانشگاهی را گذراند.

سپس استادیار مؤسسه پیش‌دانشگاهی یوبسای شد. پس از ۱۷ سال تدریس با مرخصی از آموزش و پرورش تونس، وارد دانشگاه سوربن شد. بیش از ۸ سال به بررسی و تطبیق میان ادیان، ادیان توحیدی سه‌گانه پرداخت و پس از گرفتن لیسانس تحقیقات تخصصی در این زمینه از دانشگاه سوربن فارغ‌التحصیل شد و همچنین در رشته فلسفه و علوم انسانی و پس از آن در رشته تخصصی تاریخ و مذاهب اسلامی از این دانشگاه دکترای درجه ۳ و سپس دکترای بین‌المللی را اخذ کرد.

وی به منظور آگاهی بخشی و نشر معارف اهل بیت و مذهب تشیع ویژه گردشگران بین‌المللی و مستبصرین در مشهد، مرکز نشر معارف اهل بیت را تأسیس خواهد کرد.

تا کنون، او ۱۱ کتاب پیرامون مذهب تشیع به مرحله ی چاپ رسانیده که از معروف‌ترین آنهاست:

آنگاه هدایت شدم
اهل سنت واقعی
همراه با راستگویان
از آگاهان بپرسید

&nbsp;

محمد تیجانی تونسی

<strong>ویلفِرْد فردیناند مادِلونگ</strong> (به آلمانی: Wilferd Ferdinand Madelung)، (۱۹۳۰-۲۰۲۳م)، اسلام‌شناس، شیعه‌شناس بزرگ آلمانی، استاد دانشگاه تاریخ اسلام دانشگاه آکسفورد، <strong>مهمترین اثر او جانشینی حضرت محمد(ص) است</strong>.

<strong>ولادت</strong>
در ۲۶ دسامبر ۱۹۳۰م برابر با ۵ دی ۱۳۰۹ش در شهر اشتوتگارت آلمان دیده به جهان گشود.

<strong>تحصیلات</strong>
پس از گذراندن تحصیلات مقدماتى و متوسطه به دانشگاه قاهره رفت و در سال ۱۹۵۳م. از آن جا به اخذ لیسانس در تاریخ و ادبیات اسلامى نائل گشت. وى تحصیلات عالى خود را در آلمان ادامه داد و در سال ۱۹۵۷م. از دانشگاه‌هامبورگ در مطالعات اسلامى به دریافت درجه دکترى نائل آمد. وى رساله دکتراى خویش را تحت نظر اسلام‌شناسان مشهور آلمانى، یعنى اشتروتمان و اشپولر به پایان رسانید.

مادلونگ به مدت سه سال از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰م. وابسته فرهنگى سفارت آلمان غربى در بغداد بود و سپس تلاش‌هاى آموزشى، پژوهشى و علمى خویش را در زمینه‌هاى اسلام‌شناسى به شرح ذیل پى‌گرفت:

استادیار مطالعات اسلامى در دانشگاه تگزاس در اوستین (سال ۱۹۶۳م).
استادیار و دانش‌یار مطالعات اسلامى در دانشگاه شیکاگو (۱۹۶۹-۱۹۶۴م).
استاد اسلام‌شناسى در دانشگاه شیکاگو (۱۹۷۸-۱۹۶۹م).
استاد کرسى Laudian در عربى و مطالعات اسلامى در دانشگاه اکسفورد.
یادآور می‌شود کرسى مذکور عالى‌ترین سطح اسلام‌شناسى در انگلستان و یکى از مهم‌ترین کرسى‌ها در نوع خود، در جهان است و تدریس زبان و ادبیات عربى در سطح عالى، جزو شرایط این کرسى مى‌باشد.

مادلونگ به عنوان استاد مدعو در دانشگاه کلمبیا و بسیارى دیگر از دانشگاه‌هاى آمریکا و اروپا تدریس کرد. وى عضو تعداد زیادى از مجامع بین‌المللى اسلام‌شناسى بود و همواره در مجامع و کنفرانس‌هاى بین‌المللى شرکت می‌کرد.

به عنوان نمونه در بهار سال ۱۳۷۴ش. سمپوزیومى بین‌المللى در دانشگاه اوترخت هلند در موضوع تصوف و مخالفانش برگزار شد که در سومین جلسه آن، ویلفرد مادلونگ به موضوع مخالفت زیدیه با تصوف پرداخت و مطالب جالبى را در این خصوص مطرح نمود. مادلونگ با مؤسسه مطالعات اسماعیلى مستقر در لندن و به ریاست دکتر لندلت نیز همکارى علمى و پژوهشى داشت.

مادلونگ از برجسته‌ترین اسلام‌شناسان معاصر به شمار مى‌آید و در زمینه تفکر اسلامى، فرق و مذاهب اسلامى تحقیقات مهمى انجام داده است.

<strong>وفات</strong>
سرانجام در روز سه شنبه ۹ مه ۲۰۲۳م برابر با ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش درگذشت.

<strong>آثار</strong>
برخى آثار وى که در ایران به زبان فارسى ترجمه شده‌اند، عبارتند از:

کتاب مکتب‌ها و فرقه‌هاى اسلامى در سده‌هاى میانه.
فرقه‌هاى اسلامى.
جانشینى حضرت محمد صلى‌الله‌علیه‌وآله (پژوهشى پیرامون خلافت نخستین).
مقاله شیعه و معتزله با ترجمه احمد آرام، مندرج در کتاب «شیعه در حدیث دیگران».
ملاحظاتى پیرامون کتاب‌شناسى فرق امامى، ترجمه چنگیز پهلوان، مندرج در کتاب «در زمینه ایران‌شناسى».
متون بازیافته عربى درباره تاریخ امامان زیدى طبرستان و دیلمیان و گیلان، ترجمه حشمت مؤید.

ویلفِرْد فردیناند مادِلونگ

سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱-۱۳۶۸ش) مشهور به امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران، از بزرگ‌ترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری.
<div><strong>شخصیت علمی و فرهنگی</strong></div>
<div>تحصیل در خمین</div>
<div>امام خمینی در همان کودکی درس را آغاز کردند و پس از آن به مکتب رفتند. بعد از اتمام مکتب به مدرسه‌های جدید رفتند و با پایان آن، تحصیل علوم اسلامی را در محضر دایی و برادرشان آغاز کردند.</div>
<div></div>
<div><strong>تحصیل در اراک</strong></div>
<div>سال ۱۳۳۹ ه.ق امام خمینی برای تکمیل تحصیلات خود به واسطه حضور آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی به اراک رفتند. در این دوره در محضر اساتیدی چون شیخ محمدعلی بروجردی و شیخ محمد گلپایگانی تلمّذ کردند.</div>
<div></div>
<div><strong>تحصیل در قم</strong></div>
<div>همزمان با عزیمت آیت‌الله حائری به قم، امام نیز به قم رفتند و در ۲۵ سالگی سطوح عالیه حوزه را به پایان رسانیدند. پس از آن با شرکت در درس آیت‌الله حائری به درجه اجتهاد نائل آمدند. از میان همه اساتید امام آن که بیش از همه روح ایشان را اشباع می‌کرد، درس عرفان نظری مرحوم محمدعلی شاه‌آبادی بود. شش سال، گاه هر روز و گاه هر چند هفته یکبار، نزد او می‌رفتند تا کنار فقه و فلسفه، عرفان را نیز بیاموزدند.</div>
<div></div>
<div><strong>تدریس</strong></div>
<div>امام تدریس کتب فلسفی را در حالی که بیش از ۲۷ سال نداشتند، آغاز کردند و در کنار درس فلسفه به تدریس اخلاق همت گماردند. عمّال رضاشاه برای تعطیلی این درس فشار می‌آوردند که با مقاومت امام به نتیجه نرسیدند اما ناچار شدند برنامه درس اخلاق را از مدرسه فیضیه به مدرسه حاج ملاصادق در منطقه دوردست شهر منتقل کردند. در کنار این‌ها به تدریس دروس فقه و اصول می‌پرداختند. تدریس علوم منقول و خارج فقه و اصول را در سال ۱۳۲۵ ه.ش. همزمان با ورود آیت‌الله بروجردی به قم آغاز کردند.در تبعید در شهر نجف هم با اصرار طلبه‌ها درس را آغاز و بهمن‌ماه ۱۳۴۸ درس ولایت فقیه را در ۱۳ جلسه ارائه کردند.</div>
<div></div>
<div><strong>آثار</strong></div>
<div>سیر تالیفی امام از مسائل عقلی آغاز گردیده و در زمینه اخلاقیات، فقه و اصول ادامه یافته است. در حدود ۲۷ سالگی کتاب مصباح‌الهدایه را به رشته تحریر درآوردند که بعضی از علمای بزرگ معاصر بر آن حاشیه زده‌اند. در ۲۹ سالگی شرحی بر دعای ماه رمضان نگاشتند و بعد آن کتاب اربعین حدیث. علاوه بر آن ۲۱ عنوان کتاب دیگر نگارش کرده‌اند که برخی از آن‌ها عبارتند از: اسرارالصلوه کشف اسرار، شرح حدیث جنود عقل و جهل، آداب‌الصلوه، تحریرالوسیله، توضیح‌المسائل، حکومت اسلامی یا ولایت فقیه، مبارزه با نفس یا جهاد اکبر.</div>
<div></div>
<div><strong>حیات سیاسی و اجتماعی</strong></div>
<div>در ۱۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۲۳ و در اوضاع آشفته و فضای آزادی نسبی پس از رضا پهلوی، امام در پیامی به ملت، از قیام برای خدا صحبت کرده‌اند و آن را تنها راه اصلاح دو جهان نامیده‌اند. در همین سال در پاسخ به شبهات کتاب اسرار هزارساله، به رضاخان هم تاختند و در آن ایده حکومت اسلامی و ضرورت قیام برای تشکیل آن را مطرح ساختند. در دوران مرجعیت آیت‌الله بروجردی امام از طرف ایشان عضو هیات مصلحین بودند که ماموریت اصلاح حوزه را داشت و باعث تحولاتی در حوزه شدند. در مسائل گوناگون مورد مشورت آیت‌الله بودند، مخصوصا مسائل مربوط به حکومت. یک بار در ۱۳۲۹ از طرف آیت‌الله بروجردی برای جلوگیری از اعدام عده‌ای به دیدار شاه رفتند. در مهرماه ۱۳۴۱ لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی مورد تصویب دولت قرار گرفت که طبق آن سه شرط مسلمان بودن، سوگند به کلام‌الله مجید و مرد بودن رای‌دهندگان و انتخاب‌شوندگان حذف شده بود تا زمینه حضور بهائی‌ها فراهم شود. امام در تلگرافی به عَلَم نوشتند:"مجدداً به شما نصیحت می‌کنم که به اطاعت خداوند متعال و قانون اساسی گردن نهید، و از عواقب وخیمه تخلف از قرآن واحکام علمای ملت و زعمای مسلمین و تخلف از قانون بترسید؛ و بدون موجب، مملکت را به خطر نیندازید؛ والّا علمای اسلام درباره شما از اظهار عقیده خودداری نخواهند کرد." پیام محکم امام در شرایط آن روز بی‌نظیر بود.</div>
<div></div>
<div><strong>قیام پانزده خرداد</strong></div>
<div>اندکی پس از غائله انجمن‌های ایالتی و ولایتی، شاه برای طرحی با عنوان "انقلاب سفید" اعلام رفراندوم کرد. امام در بیانیه‌ای صریح چهار روز پیش از رفراندوم، آن را مخالف اسلام و قانون اساسی قلمداد کردند.</div>
<div>در فروردین ۱۳۴۲ بعد از حمله ماموران به فیضیه امام در سخنرانی خود از سکوت بزرگان گلایه می کنند:"امروز سکوت، همراهی با دستگاه جبار است". روز بعد  بیانیه‌ای را منتشر می‌کنند و به صراحت از علما می‌خواهند که تقیّه را رها کنند و می‌افزایند: "من اکنون قلب خود را برای سرنیزه‌های مامورین شما حاضر کرده‌ام."</div>
<div>در شرایطی که ساواک از سخنرانان برای عدم تعرّض به شاه و اسرائیل تعهّد گرفته بود، امام در عاشورای سال ۱۳۴۲ در سخنرانی خود به شدّت به شاه و دخالت‌های اسرائیل انتقاد کردند. همان شب امام دستگیر شدند و از قم به تهران اعزام شدند. با قیام مردم تهران و ورامین و فشار علما، حکومت مجبور به آزادی ایشان شد.</div>
<div></div>
<div><strong>اعتراض به کاپیتولاسیون و تبعید به ترکیه</strong></div>
<div>۲۱ مهرماه ۱۳۴۳ لایحه کاپیتولاسیون در مجلس تصویب شد. خبر که به امام رسید، پیام هشدارآمیز صادر کردند. امام در ۱۳ آبان‌ماه با چند روز تاخیر به دلیل برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دستگیر و به ترکیه تبعید شدند. اقامت امام خمینی در ترکیه یازده ماه به درازا کشید.</div>
<div></div>
<div><strong>سال‌های نجف</strong></div>
<div>امام و فرزندشان مهرماه سال ۱۳۴۴ به نجف تبعید شدند. حکومت در نظر داشت امام در حوزه نجف و در فضای دور از سیاست آن منزوی شود. در حالی که امام در طول اقامت در نجف هر روز سه ساعت به زیارت و عبادت در حرم می‌پرداختند اما پیگیری فعالیّت‌های نهضت هم با وقفه‌ روبرو نشد. امام چهار روز پس از ورود به نجف در دیدار با آیت‌الله سید محسن حکیم، وی را به قیام فرا خواندند. فروردین ۱۳۴۶ در اعتراض به لوایحی که قوانین ضد اسلامی داشت به هویدا نامه‌ای با لحن تند نوشتند.</div>
<div></div>
<div><strong>اوج گرفتن نهضت</strong></div>
<div>اول آبان ۱۳۵۶ خبر درگذشت سید مصطفی، فرزند امام، بدون سابقه بیماری موجب حیرت شد. دکتر گفته بود که وی را مسموم کرده‌اند، امام اجازه کالبدشکافی ندادند و در پیامی شرایط کشور را مصیبت بارتر دانستند. لحن پیام امام، شاه را به خشم آورد و دستور داد در مقاله روزنامه اطلاعات به امام حمله کنند. مردم در اعتراض به جسارت به امام، در قم قیام کردند که با سرکوب مواجه شد. شهرهای ایران در چهلم شهدای شهرهای پیشین ملتهب می‌شد و امام برای هر کدام از این اتفاقات پیام می‌دادند.</div>
<div></div>
<div><strong>انقلاب</strong></div>
<div>با اوج گرفتن فعالیت‌های امام، ماموران حکومت عراق خانه امام را محاصره کردند و رفت و آمد به آن را قطع کردند. با افزوده شدن فشارها تصمیم گرفتند که به سوریه بروند. امکانش فراهم نشد، به پاریس رفتند و در پاریس به مصاحبه با رسانه‌های گروهی و تبیین دلائل و برنامه‌های انقلاب اسلامی پرداختند.</div>
<div>امام پس از سال‌ها دوری از وطن، سرانجام ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۷ وارد ایران شدند و در ۱۵ بهمن‌ماه بازرگان، را نخست‌وزیر دولت موقّت و مامور تشکیل کابینه کردند. ایشان با صدور اطلاعیه‌ای در مورد حکومت نظامی ۲۱ بهمن، آن را خدعه خواندند و از مردم خواستند که به آن اعتنا نکنند که این اقدام باعث به ثمر نشستن نهضت و پیروزی انقلاب اسلامی شد.</div>
<div></div>
<div>۱۰ اسفندماه، از تهران به قم رفتند تا در آن‌جا مستقر شوند، مردم تا کیلومترها به استقبال آمده بودند. از همان ابتدا بر برگزاری رفراندوم اصرار کردند تا نهایتا در ۱۰ فرودین ۱۳۵۸ مردم در رایی قاطع به جمهوری اسلامی آری گفتند.</div>
<div>در ۲۹ دی‌ماه وصیت‌نامه جدیدشان را نوشتند و آقایان منتظری و پسندیده را وصی خودشان قرار دادند. چند روز بعد به دلیل عارضه قلبی به بیمارستانی در تهران منتقل شدند. نظر پزشکان به جراحی بود، امام مخالفت کردند و قبول کردند که داروها را منظم استفاده کنند. پس از دو ماه، امام بهبود پیدا کردند و پزشکان صلاح ندیدند که دوباره در قم اقامت کنند و تأکید نمودند که در اطراف بیمارستان قلب منزلی برای امام گرفته شود و علاوه بر آن به تشخیص پزشکان الزاماً می‌بایست در شمال تهران که از هوای مناسب برخوردار است سکونت داشته باشند.</div>
<div>در فروردین ۱۳۶۵ قلب امام برای لحظاتی ایستاد، تلاش پزشکان ممکن بود که به نتیجه نرسد اما ناگهان قلب در آخرین شوک بازگشت.</div>
<div><strong>وفات</strong></div>
<div>حضرت امام خمینى به دنبال بروز مشکل دستگاه گوارش در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۶۸، از روز دوم خرداد تحت عمل پزشکى قرار گرفتند. به دنبال مشکل اساسى که در ساعت سه بعد ظهر ۱۳ خرداد در روند بیمارى ایشان به وجود آمده بود، در شامگاه شنبه، ساعت ۲۲ و ۲۰ دقیقه ۱۳ خرداد سال ۱۳۶۸ خورشیدى(۳ ژوئن ۱۹۸۹ م) برابر با ۲۴ شوال ۱۴۰۹ ق، در ۸۷ سالگى، روحشان از این دنیا رحلت کرده، به ملکوت اعلا پیوست.</div>
<div></div>
<div></div>

روح الله موسوی خمینی

<b>سید ابوالحسن ندوی</b> (۱۹۱۳-۱۹۹۹م)، از علمای معاصر هندوستان، مصلح برجسته دیوبندی، صاحب کتاب «ماذا خسر العالم بانحطاط المسلمین» می‌باشد، از محضر علمایی همچون مولانا احمدعلی الهوری بهره برده و تحت تأثیر اندیشه‌های محمد اقبال لاهوری و حسن البنا ببود.

ندوی، تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش لکهنو آغاز نمود و تا سیزده سالگی، زبان عربی، انگلیسی و فارسی را به‌خوبی آموخت. او در سال ۱۹۲۶م، در کنفرانس ندوه ‎العلماء به زبان عربی سخنرانی کرد. وی پس از اتمام دوره متوسطه در سال ۱۹۲۷م، وارد دانشگاه لکهنو شد و سپس در سال ۱۹۳۰م، برای ادامه تحصیلات عالی عازم لاهور شد و از محضر مولانا احمدعلی الهوری بهره گرفت و گواهی‌نامه عالی علمی دریافت نمود. او همچنین در دانشگاه دیوبند از محضر مولانا حسین احمد مدنی کسب فیض نمود.

وی در سال ۱۹۳۴م، در ۲۰ سالگی در دانشگاه ندوه ‎العلماء لکهنو به تدریس پرداخت و در آنجا با رهبران و مصلحان عصر خود همچون مولانا محمد زکریا، محمد الیاس و انور شاه کشمیری آشنا شد و از محضر آنان کسب فیض نمود. در سال ۱۹۵۵م، از سوی دانشگاه دمشق برای همکاری و تدریس فراخوانده شد و به‌عنوان استاد مهمان، این مسئولیت را پذیرفت. همچنین در سال ۱۹۶۲م، از سوی حاکم سعودی برای تدریس در دانشگاه اسلامی مدینه منوره دعوت شد، اما تدریس همیشگی و قبول کرسی رسمی را نپذیرفت؛ ولی در سال ۱۹۶۳م، بنا به دعوت دانشگاه اسلامی مدینه به‌عنوان استاد مهمان، در آنجا مشغول تدریس گردید

<strong>وفات</strong>

ندوی، در ۲۳ رمضان المبارک آخرین روز سال ۱۹۹۹م، قبل از نماز جمعه، دار فانی را وداع گفت. مهم‎ترین شخصیت‎هایی که بر اندیشه و نگرش ندوی تأثیر گذاشته‌اند، عبارتند از: محمد اقبال لاهوری، حسن البنا، سید قطب، امین الحسینی، محمد الیاس الکاندهلوی و ابوالعلا مودودی.

<strong>آثار</strong>

ندوی، آثار و تألیفات بسیاری دارد که گویند شمار آنها به بیش از سیصد کتاب می‌رسد. برخی از آثار استاد ندوی که به فارسی ترجمه شده است، به شرح زیر می‌باشند:

تاریخ دعوت و اصلاح؛

حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمین؛

نبرد ایدئولوژیک یا ارزیابی تمدن غرب؛

آیین زندگی؛

تفسیر سیاسی اسلام؛

قصه‌های پیامبران، در ۵ جلد؛

یقین بندگان خدا؛

نقش انبیا در سعادت بشر؛

بازگشت به اسلام؛

نسل جوان را دریابید؛

گامی به‌سوی بیداری اسلامی؛

نگرشی نوین بر تزکیه و احسان یا تصوف و عرفان؛

امام سید احمد شهید در آینه تاریخ؛

تاریخچه دعوت اسلامی در هند و ادوار آن؛

آشنایی با شخصیت و افکار امام عبدالقادر گیلانی؛

تجلی حقیقت ایمان؛

علامه اقبال در مدینه؛

مذهب قادیانی؛

سخنانی چند به برادران ایرانی؛

دو اندیشه ضد و نقیض.

ابوالحسن ندوی

<b>نجاح عطا عبد محمد طائی</b> (متولد ۱۳۷۶ق-کوت عراق)، از علمای عراق، نویسنده شیعی ضد تکفیری

<strong>تحصیلات</strong>

وی دروس آکادمیک را در عراق گذرانید. پس از آن راهی شهر مقدس قم شد و دروس حوزوی را در سطوح مقدمات، سطوح و خارج در این شهر گذراند و از محضر عالمان بزرگ آن دیار بهره برد. و در همانجا به اخذ درجه دکترای الهیات معارف اسلامی نائل آمد.

<strong>اساتید</strong>

از اساتید ایشان سید احمد مدنی، شیخ وحید خراسانی، سید محمد هاشمی، شیخ ناصر مکارم شیرازی، شیخ جواد تبریزی را می‌توان نام برد

<strong> فعالیت‌های فرهنگی</strong>
از جمله فعالیت‌های فرهنگی وی می‌توان به تاسیس حوزه‌های علمیه در کشورهای چین، ژاپن، بریتانیا و... اشاره کرد.

<strong> آثار</strong>
وی تاکنون پنجاه اثر در موضوع معارف اسلامی به نگارش درآورده که عناوین برخی آنها عبارت است از:
إغتیال أبی بکر والسیده عائشه
إغتیال النبی صلى‌الله‌علیه‌وآله
البطین معاویه ولیس علیاً
الدوله الشیعیه
السیره النبویه
المدرسه العلمیه فی الحدیث
تحریف أسماء أولاد المعصومین علیهم‌السلام
تحریم الخمر أول البعثه هو الصحیح
زعماء مکه
سم النبی فی صحیح البخاری
سیره الإمام علی علیه‌السلام
سیره سیّده نساء العالمین فاطمه الزهراء (علیها‌السلام)
سیره عائشه وأحادیثها
صاحب الغار أبوبکر أم رجل آخر؟
فقه السیره النبویه للدکتور
لماذا لم یصل علی ع على الملوک الثلاث
لماذا لم یبایع علی علیه‌السلام الملوک الثلاث
مقتل الحسین وأنصاره
من هو دلیل النبی فی الغار؟
من وراء المحرقه الکبرى لکتب البشریه؟
نظریات الخلیفتین
نظریات عثمان بن عفان
یهود بثوب الاسلام
مثالب العرب والعجم

نجاح عطا عبد محمد طائی

<p dir="RTL">دکتر<strong> یوسف قرضاوی</strong> در روستای صفت تراب مرکز محله الکبری در استان غربی مصر به دنیا آمد؛ به نوشته حافظ ابن حجر و دیگر نویسندگان، عبدالله بن حارث بن جزء الزبیدی آخرین صحابه ای که در مصر وفات کرده است در این روستا مدفون است. تاریخ ولادت قرضاوی مصادف با ۹/۹/۱۹۲۶ بوده است؛ وی در حالی که کمتر از ده سال داشت حفظ قرآن را در روستای یادشده به پایان رساند و تجوید را به نیکی فرا گرفت. سپس وارد دانشگاه الازهر شد و دوران ابتدایی و متوسطه را با رتبه ممتاز طی کرد. با این که در آن زمان چندین بار بازداشت شد اما توانست با رتبه دوم کشوری قبول شود. وی سپس وارد دانشکده اصول دین دانشگاه الازهر شد و در سال ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۳ از میان یکصد و هشتاد نفر از هم کلاسی هایش در تحصیلات عالیه رتبه نخست را به دست آورد. سپس به گواهی نامه بین المللی دست یافت و همزمان در سال ۱۹۵۴ در دانشکده زبان عربی اجازه تدریس یافت و باز در میان پانصد نفر از همکلاسی هایش که از فارغ التحصیلان دانشکده های سه گانه الازهر بودند رتبه نخست را به کسب کرد. در سال ۱۹۸۵ در رشته زبان و ادبیات در مؤسسه عالی مطالعات عربی مدرک دیپلم گرفت و در سال ۱۹۶۰ به مدرک مطالعات عالی معادل فوق لیسانس در شعبه علوم قرآن و سنت دانشکده اصول دین نائل آمد. در سال ۱۹۷۳ در همان دانشکده با رتبه برتر پیرامون مقوله “زکات و نقش آن در حل مشکلات اجتماعی” به مدرک دکترا نائل آمد.</p>
<p dir="RTL"><b>فعالیت های رسمی</b></p>
<p dir="RTL">وی دورانی مشغول سخنرانی و تدریس در مساجد بود سپس سرپرستی مؤسسه ی ائمه وابسته به وزارت اوقاف مصر را بر عهده گرفت. پس از آن به منظور نظارت بر مطبوعات الازهر و کار در دفتر فنی اداره ی دعوت و ارشاد به اداره ی کل فرهنگ اسلامی الازهر شریف پیوست. در سال ۱۹۶۱ وارد قطر شد و به عنوان رئیس مؤسسه ی دینی متوسطه مشغول فعالیت شد و به توسعه و تثبیت ر آن همت گمارد به طوری که توانست قدیم نافع و جدید مفید را در آن جمع کند.</p>
<p dir="RTL">در سال ۱۹۷۳ دانشکده‌های تربیتی پسرانه و دخترانه در دانشگاه قطر تأسیس شد و شیخ برای راه اندازی بخش مطالعات اسلامی وارد آنجا شد.</p>
<p dir="RTL">در سال ۱۹۷۷ دانشکده شریعت و مطالعات اسلامی دانشگاه قطر تأسیس شد و شیخ ریاست آن را به عهده گرفت و تا پایان سال تحصیلی ۱۹۹۰–۱۹۸۹ در این سمت باقی ماند. وی همچنین به عنوان مدیر مؤسس مرکز مطالعات سنت و سیره ی نبوی دانشگاه قطر انتخاب شد که تا امروز هم این سمت را داراست.</p>
<p dir="RTL">در سال تحصیلی ۱۹۹۰ -۱۹۹۱ از قطر به الجزایر رفت و ریاست شوراهای علمی دانشگاه و مؤسسات عالی اسلامی را بر عهده گرفت سپس به قطر بازگشت و به کار خود در مدیریت مرکز مطالعات سنت و سیره ادامه داد. در سال ۱۴۱۱ هجری جایزه‌ی بانک توسعه ی اسلامی در اقتصاد اسلامی را دریافت کرد. همچنین در سال ۱۴۱۳ به جایزه‌ی بین المللی ملک فیصل برای مشارکت در مطالعات اسلامی نائل آمد. در سال ۱۹۹۶ جایزه‌ی ویژه‌ی علمی را از رئیس دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی دریافت کرد. در سال ۱۹۹۷ نیز جایزه‌ی سلطان حسن بلقیه (سلطان برونئی) را در فقه اسلامی دریافت کرد.</p>
<strong>● آثار:</strong>

۱) قطوف دانیه من الکتاب و السنه: در سال ۱۹۵۱ تألیف شده است.

۲) الحلال و الحرام فی الاسلام: در سال ۱۹۶۰ به دستور رؤسای الأزهر تألیف و به زبان‌های ترکی، فارسی و اردو ترجمه شده است.

۳) العباده فی الاسلام: در سال ۱۹۶۱ تألیف شده است و به زبان فارسی ترجمه شده است..

۴) الناس و الحق: در سال ۱۹۶۶ تألیف و به زبان‌های ترکی و فارسی ترجمه شده است.

۵) مشکله الفقر و کیف عالجها فی الاسلام: در سال ۱۹۶۷ تألیف و به زبان‌های فارسی و اردو ترجمه شده است.

۶) الایمان و الحیاه: در سال ۱۹۶۹ تألیف و به زبان فارسی ترجمه شده است.

۷) فقه الزکات: در سال ۱۹۶۹ در دو مجلد منتشر گردیده و اثر مهمی در فقه مقارن و حقوق تطبیقی است که به شایسته‌ترین وجهی به بررسی همه جانبه‌ی زکات در اسلام در پرتو قرآن و حدیث و با مراجعه‌ی دقیق به منابع معتبر فقهی هر یک از مذاهب مشهور اسلامی، پرداخته است.

۸) شریعه الاسلام خلودها و صلاحها للتطبیق فی کل زمان و مکان: در سال ۱۹۷۲ تألیف شده است.

۹) الخصائص العامه للاسلام: در سال ۱۹۷۷ تألیف شده است.

۱۰) الصبر فی القرآن: نمونه‌ای از تحقیق موضوعی در قرآن است و به زبان فارسی ترجمه شده است.

۱۱) عالم و طاغیه: یک نمایشنامه‌ی تاریخی است در سال ۱۹۶۶ نوشته وبه ترکی و فارسی ترجمه شده است.

۱۲) هدی الاسلام: مجموعه‌ای از فتاوی استاد و راه‌حلهای اصیل اسلامی برای مشکلات مسلمانان معاصر است.

۱۳) غیر المسلمین فی المجتمع الاسلامی: در سال ۱۹۷۷ منتشر یافته است.

۱۴) الحلول المستورده و کیف جنت علی امتنا: در سال ۱۹۷۱ تألیف و به ترکی ترجمه شده است.

۱۵) الحل الاسلامی فریضه و ضروره: در سال ۱۹۷۴ منتشر شده است.

یوسف قرضاوی

سلیمان کتانی ( سال ۱۹۱۲م / ۱۲۹۰ش- سال ۲۰۰۴م / ۱۳۸۲ش)اندیشمند، نویسنده، ادیب و شاعر مسیحی لبنانی است که بیش از ۲۳ کتاب درباره تاریخ اسلام و شیعه از خود به جای گذاشته است. این نویسنده کتاب «الامام علی علیه‌السلام نبراس و متراس» را در مورد شخصیت امام علی(ع) نوشته است که این کتاب از طرف شیخ مرتضی آل یاسین (رئیس وقت جماعت علمای عراق) به عنوان بهترین کتاب انتخاب شد. در سال ۱۳۸۷ هجری قمری کتابخانه العلمین العامه در نجف اشرف کتاب «فاطمه الزهرا وتر فی غمه» اثر این نویسنده را به عنوان کتاب برتر انتخاب کرد. کتانی به خاطر تالیف کتاب‌هایی در مورد شخصیت امام حسن(ع) و امام سجاد(ع) تقدیر شده است. وی همچنین کتاب «الامام الخمینی شراره باسم الله واحترق الهشیم (امام خمینی؛ جرقه‌ای به نام خدا)» را تالیف کرده است. بسیاری از آثار این نویسنده به زبان‌های انگلیسی و فارسی ترجمه شده است.

<strong>زندگی نامه و تحصیلات</strong>
سلیمان کتانی در ۲۹ فوریه سال ۱۹۱۲ برابر با ۹ اسفند ۱۲۹۰ در آمریکا به دنیا آمد.  وی در دو سالگی، به همراه خانوادۀ خود به لبنان بازگشت.  او دوران ابتدایی را در شهر کوچک بَسکِنتا (شمال بیروت) گذارند وسپس به انستیتوی عینطوره نزدیک جونیه رفت و دو سال در آنجا درس خواند. آنگاه به انستیتو الحکمه در بیروت رفت و با اتمام تحصیلات خود موفق به اخذ دانشنامۀ فلسفه شد. وی در انستیتو درس‌های خود را به دو زبان عربی و فرانسه انتخاب کرد و بعد از پایان تحصیلات به کار آموزشی پرداخت و به عنوان استاد زبان و ادبیات عربی در تعدادی از مدارس لبنان به مدت بیست سال مشغول تدریس بود.  سلیمان کتانی که مسیحی مارونی بود، علاقه خاصی به پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) داشت؛ تا آنجا که حتی بیشترین و مهم‌ترین کتاب‌های خود را در این زمینه به رشته تحریر درآورد.

<strong>آثار</strong>
محمد صلی الله علیه وآله وسلم شاطی ء و سحاب
الامام علی علیه‌السلام نبراس و متراس
این اثر کتاب توسط جلال الدین فارسی با نام امام علی مشعلی و دژی ترجمه شده است.

فاطمه الزهراء علیها السلام وتر فی غمد
در مقدمه این اثر، بخشی با عنوان «زهرا(س)، فصلی از کتاب رسالت» به قلم امام موسی صدر آورده شده است.[۵] همچنین این کتاب توسط سید جعفر قمی به فارسی ترجمه شده است.

الامام الحسن علیه‌السلام الکوثر المهدور
الامام الحسین علیه‌السلام فی حله البرفیر
الامام زین العابدین علیه‌السلام عنقود مرصع
الامام الباقر علیه‌السلام نجی الرسول
الامام الصادق ضمیر المعادلات
الامام الکاظم ضو‌ء مقهور الشعاع
الامام الخمینی شراره باسم الله واحترق الهشیم
الجذور
لبنان علی تریف خواصره
جبران خلیل جبران فی مداره الواسع در خصوص شخصیت جبران خلیل جبران است.
میه زیادی
میخائیل نعیمه بیدر مفطوم

<strong>درگذشت</strong>
کتانی در سن ۹۲ سالگی، دقیقاً در روز تولدش، یعنی در ۲۹ فوریه سال ۲۰۰۴ (۹ اسفند ۱۳۸۲) درگذشت. در کلیسای مارجرجس بسکنتا، دو روحانی مسیحی و مسلمان در آیین خاکسپاری‌اش، بر پیکر او نماز و فاتحه خواندند.

سلیمان کتانی

<strong>محمدحسن گنجى</strong> (۱۲۹۱-۱۳۹۱ش)، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی، رئیس هواشناسی ایران، رئیس هواشناسی منطقه آسیا و عضو کمیته اجرایی سازمان هواشناسی جهان

<strong>ولادت:</strong>
در ۲۱ خرداد ۱۲۹۱ش در بیرجند به دنیا آمد. پدرش ابوتراب به‎ ‎کشاورزی و دامپروری اشتغال داشت. وی سه برادر و دو خواهر داشت که چهار نفر‎ ‎آنها در مدارس محلی بیرجند به تدریس اشتغال‎ ‎داشتند.

<strong>تحصیلات:</strong>
وی پس از طى تحصیلات ابتدایى در مدرسه شوکتیه و به پایان رساندن تحصیلات متوسطه در زادگاه خود، در مهرماه ۱۳۰۹ش به تهران آمد تا حقوق بخواند. ولى در تهران متوجه شد که بیشتر استادان مدرسه عالى حقوق آن زمان، فرانسوى هستند و چون زبان فرانسوى نمى‌دانست به دارالمعلمین عالى رفت که نخستین بنیاد آموزش عالى آن زمان بود. دارالمعلمین عالى، که در ۱۳۰۷ بنیان‌گذارى شده بود، دو گروه «فلسفه و ادبیات» و «تاریخ و جغرافیا» داشت. گنجى در رشته تاریخ و جغرافیا نام‌نویسى کرد و پس از سه سال در ۱۳۱۲ لیسانس آن رشته را دریافت کرد.

از آن‌جا که گنجى در کنکور اعزام به خارج در بخش معلمى تاریخ و جغرافیا مقام اول را به دست آورده بود، در ۲۵ شهریور ۱۳۱۲ همراه با حدود ۹۰ نفر دیگر که ۲۰ نفر از آنان از دانش‌آموختگان دانشسراى عالى بودند، به فرانسه فرستاده شد. چون به زبان انگلیسى آشنایى داشتند، پس از چند روز ماندن در پاریس به لندن فرستادند.  او را بى‌درنگ پس از ورود به انگلستان به دانشگاه ویکتوریا در منچستر معرفى کردند که در آن زمان یکى از پنج دانشگاه معتبر پس از آکسفورد و کمبریج به شمار مى‌آمد. در سال دوم در انگلستان بود که پس از یک سال مطالعه و بررسى رشته‌هاى گوناگون، تصمیم خود را گرفت که در زمینه جغرافیا کار کند و از آن زمان تاریخ براى او در درجه دوم اهمیت قرار گرفت. او در آن سال در گروه تخصصى جغرافیا در دانشگاه منچستر نام‌نویسى کرد و پس از چهارسال توانست لیسانس تخصصى و ممتاز در جغرافیا B.A.Honurs را به دست آورد که برابر کارشناسى ارشد به شمار مى‌آید. وى بار دیگر با استفاده از دو بورس تحصیلى در سال ۱۳۳۱ به منظور تکمیل تحصیلات خود عازم آمریکا شد و در دانشگاه کلارک آمریکا به اخذ درجه دکتراى جغرافیا توفیق یافت. دکتر گنجى پس از پشت سر نهادن رتبه‌هاى علمى و مسئولیت‌هاى دانشیارى، استادى، مدیریت گروه جغرافیا، ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانى و معاونت دانشگاه تهران، بازنشسته گردید. با وجود این، استاد هیچگاه دست از کار نکشید و از سال ۱۳۶۴ با مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامى همکارى خود را آغاز کرد.

وى از سال ۱۳۷۰ به عنوان مشاور رئیس دانشکده علوم زمین، با دانشگاه شهید بهشتى همکارى دارد. از جمله سمت‌هاى دیگر او، ریاست اداره کل هواشناسى ایران، ریاست هواشناسى منطقه آسیا و عضو کمیته اجرایى سازمان هواشناسى جهان است. وى برگزیده همایش طرح سپاس در سال ۸۶ در فرهنگسراى سینا مى‌باشد.

ایشان عضو مادام العمر انجمن جغرافیایى انگلستان، عضو سابق انجمن سلطنتى مردم‌شناسى انگلستان و ایرلند، عضو شوراى عالى آمار، عضو هیئت تحریریه دایرهالمعارف بریتانیا، عضو افتخارى انجمن آمریکایى پیشرفت علوم، عضو شوراى عالى مردم‌شناسى، عضو انجمن جغرافیایى کشورهاى آسیا و آفریقا، عضو کمیته ملى آب‌شناسى یونسکو، عضو هیئت ممیزه دانشگاه تهران، عضو شوراى دانشگاه تهران، عضو کمیسیون همکارى فرهنگى دانشگاهى ایران و فرانسه، عضو کمیته جغرافیایى فرهنگستان ایران، عضو شوراى عالى جغرافیایى وابسته به سازمان جغرافیایى کشور، عضو کمیته برنامه‌ریزى وزارت آموزش و پرورش، عضو هیئت امناى مدرسه عالى بازرگانى رشت، و... بود.

<strong>اساتید:</strong>
اساتید وى عبارت بودند از: میرزا احمد نراقى، شیخ احمد سلیمانى نراقى، کلنل علینقى وزیرى مفیدالملک، سید رضى حسین (ناظم هندى)، عباس اقبال آشتیانى، ماژور مسعودخان کیهان، بدیع‌الزمان فروزانفر، سید محمدکاظم عصار، دکتر صادق رضازاده شفق، عبدالحسین شیبانى وحیدالملک، دکتر عیسى صدیق، دکتر اسدالله بیژن و...

<strong>افتخارات و جوایز:</strong>
ایشان در سال ۱۳۵۴ به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران انتخاب شد. در سال ۲۰۰۱ از سوی سازمان جهانی هواشناسی، دکتر محمدحسن گنجی به عنوان دانشمند برتر جهان و دانشمند سال هواشناسی معرفی شد. در بیست و نهمین کنگره ‏اتحادیه بین‌المللی جغرافیایی در کره‎ ‎جنوبی در سال ۲۰۰۰ نیز به عنوان یکی از ۱۵ جغرافی‌دان ‏برجسته جهان معرفی شد و‎ از سوی سازمان هواشناسی جهانی، جایزه علمی سال را دریافت نمود.‬ ایشان همچنین نشان درجه سه در خدمات دولتى را دریافت کرده است. وى از اوایل انقلاب تا اکنون بالغ بر ۶۳ لوح تقدیر از مراکز آثار و مفاخر علمى، چهره‌هاى ماندگار، انجمن‌هاى علمى جغرافیایى و دانشگاه‌ها دریافت کرده است. وى برگزیده همایش طرح سپاس در سال ۸۶ در فرهنگسراى سینا مى‌باشد.

<strong>آثار:</strong>
از آثار ایشان مى‌توان به ۱ جزوه درسى، ۱۶ اثر تألیفى، ۶ نقد کتاب، ۱۲ مقدمه کتاب، ۸۰ مقاله علمى، ۱۹ سخنرانى و ۱۴ مقاله به زبان انگلیسى اشاره نمود. آب و هواى ایران، آب و هواى کشورهاى آسیاى مرکزى، آتشفشان سنت هلن، آمار بارندگى در ایران، آثار و نقشه‌هاى جغرافیایى در تمدن اسلامى (ترجمه)، تاریخچه جغرافیا در تمدن اسلامى (ترجمه)، آمایش زمین به صورت یک منبع طبیعى، آمریکا را بشناسید، آموزش جغرافیا، اطلس اقلیمى ایران، اطلس کامل تهران، اکولوژى و اقلیم‌شناسى، انحطاط جغرافیایى شهر بیرجند، ایران، برتراند راسل و جغرافیا، برداشتى جغرافیایى از جمعیت مسلمان جهان، تاثیر آب و هوا در زندگى بشر، تاریخ جغرافیاى اسلامى، تاریخچه جغرافیا در اسلام، تاریخچه نهضت‌هاى پان، ترجمه بشر چیست؟، تغییرات آب و هوا، تغییرات ناگهانى هواى ساحل جنوبى، تقسیمات اقلیمى ایران، جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامى، جغرافیا و آمار، جغرافیاى ایران، جغرافیاى سال پنجم ابتدایى، جغرافیاى سال ششم ابتدایى، جنگ و جغرافیا یا روابط دول بزرگ در اقیانوسیه، خاورمیانه کجا است، خشکسالى در قائنات، دون ژوان ایرانى، روند تحقیقات جغرافیایى در ایران، سازمان هواشناسى جهانى و هواشناسى ایران، سخنى چند درباره هواشناسى، شمه‌اى از خدمات جغرافیایى سازمان جغرافیایى، کلیات جغرافیاى طبیعى، کمک به اقلیم‌شناسى باستانى ایران، لزوم تهیه نقشه‌هاى جغرافیایى، مشخصات جغرافیاى طبیعى ایران، مطالعه اجمالىِ فرهنگ‌هاى جغرافیایى، مطالعه جغرافیاى در خواص جمعیتى امت مسلمان در جهان، مفهوم جغرافیا و روش تدریس و...

<strong>وفات:</strong>
پروفسور محمدحسن گنجی پدر جغرافیای نوین ایران پنجشنبه‌شب ۲۹ تیرماه سال ۹۱ش در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت.

محمد حسن گنجی

<strong>زندگینامه</strong>

ناصر مَکارِم شیرازی متولد سال ۱۳۰۵شمسی از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم است. او یکی از هفت مرجع معرفی‌شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ش است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ش، نزدیک به یک‌صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به‌ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. تفسیر نمونه، یکی از مهم‌ترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی اوست. مکارم شیرازی، صاحب فتاوایی است که در فقه شیعه کم‌سابقه است؛ از جمله حرمت سیگار کشیدن و عدم نجاست ذاتی کفار. مدارس علمیه مانند مدرسه فقهی امام کاظم (ع)، مؤسسات پژوهشی مانند مرکز تخصصی شیعه‌شناسی، و همچنین شبکه ماهواره‌ای ولایت از جمله مراکزی است که از سوی دفتر وی اداره می‌شود.

ناصر مکارم شیرازی، از روحانیان فعال و یکی از سخنرانان انقلابی بوده که پیش از انقلاب اسلامی در نقاط مختلف ایران دست به فعالیت زده و زندانی و تبعید شده است. او عضو مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده است. در سال ۱۳۹۳ش، همایشی با مدیریت وی در قم و با عنوان «کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام» در واکنش به تحرکات گروه داعش برگزار شد و عالمانی از ۸۰ کشور جهان در آن حضور داشتند.

<strong>زندگی و تحصیل</strong>

ناصر مکارم شیرازی، در سال ۱۳۰۵ش در شیراز متولد شد. پدر او بازرگان و فروشنده بود. تحصیلات دبستان و دبیرستان را در شیراز گذراند و در ۱۴ سالگی دروس دینی خود را در مدرسه آقا بابا خان شیراز آغاز کرد و در ۱۸ سالگی (۱۳۲۳ش) وارد حوزه علمیه قم شد. در سال ۱۳۲۹ش به نجف رفت، اما پس از یک سال اقامت و تحصیل، در سال ۱۳۳۰ش به قم بازگشت.

مکارم شیرازی، در درس آیت الله بروجردی، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای و سید محمد محقق داماد در قم شرکت می‌کرد. در نجف، در درس آیت الله خویی و سید محسن حکیم حاضر می‌شد و در بازگشت از نجف، در ۲۴ سالگی، از محمدباقر اصطهباناتی و محمدحسین کاشف الغطاء اجازه اجتهاد دریافت کرد.

سید محمد حسینی بهشتی و امام موسی صدر، از هم‌مباحثه‌های مکارم شیرازی بوده‌اند.

<strong>مرجعیت</strong>
ناصر مکارم شیرازی یکی از مراجع تقلید شناخته‌شده در جمهوری اسلامی ایران، و یکی از هفت فقیهی است که پس از درگذشت آیت الله اراکی در آذر ۱۳۷۳ش، از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، واجد شرایط مرجعیت شناخته و اعلام رسمی شد.

<strong>اقدامات علمی و فرهنگی</strong>

مکارم شیرازی، از ابتدای جوانی دست به تألیف و تحقیق زد و علاوه بر تحصیلات حوزوی مرسوم، اقدامات فرهنگی را هم با جدیت دنبال کرد. این فعالیت‌های او در شرایطی بوده که تعداد نویسندگان حوزوی در آن دوره بسیار اندک بود. برخی از فعالیت‌های او از این قرار است:

<strong>نویسنده برگزیده کتاب سال ۱۳۳۳ش</strong>

مکارم شیرازی در سال ۱۳۳۳ش کتابی با عنوان «فیلسوف‌نماها» نوشت که برنده جایزه کتاب سال شد. این کتاب، با زبانی داستانی، عقاید مارکسیستی را نقد کرده است. او پیش از این، کتاب «جلوه حق» را در نقد فرقه صوفیه و در پی تبلیغات گسترده آن‌ها تألیف کرده بود. انتشار مجله درس‌هایی از مکتب اسلام
آیت‌الله مکارم شیرازی و جمعی دیگر از حوزویان، مجله درس‌هایی از مکتب اسلام را در سال ۱۳۳۷ش پایه‌گذاری کردند و یک سال پس از راه‌اندازی آن، در پی جدایی برخی اعضا، صاحب امتیازی و مدیرمسئولی این نشریه را عهده‌دار شد و این مسئولیت را تا سال ۱۳۶۶ش بر عهده داشت. برخی از کتاب‌های منتشر شده از سوی ناصر مکارم شیرازی اولین بار به‌صورت مقاله‌های متناوب در نشریه مکتب اسلام چاپ شده است؛ کتاب‌هایی از جمله «معاد و جهان پس از مرگ»، «مشرق‌زمین به پا خیزد» و «مهدی، انقلابی بزرگ».

سرمقاله‌های آیت‌الله مکارم شیرازی در مجله مکتب اسلام، موضعی انتقادی و معترضانه در برابر حکومت پهلوی داشت و به توقیف چندباره این مجله انجامید.

<strong> پایه‌گذاری جامعه مدرسین حوزه علمیه قم</strong>
آیت الله مکارم شیرازی، یکی از اعضای اصلی هیئتی بود که در زمان حیات آیت الله بروجردی برای ساماندهی وضعیت حوزه‌های علمیه شکل گرفت و پس از درگذشت او در سال ۱۳۴۰ش نیز ادامه یافت. این هیئت در سال ۱۳۳۷ش برای رسیدگی به امور حوزه علمیه با نظر آیت الله بروجردی که در آن زمان، مرجع عام و زعیم حوزه علمیه بود تشکیل شد و علاوه بر مکارم شیرازی چهره‌های حوزوی‌ای از جمله حسینعلی منتظری، ربانی شیرازی، سید مهدی روحانی، سید موسی زنجانی، احمد آذری قمی، مهدی حائری تهرانی، محسن حرم‌پناهی وجعفر سبحانی، عضو آن بودند.

ادامه کار این هیئت، موجب شکل‌گیری جامعه مدرسین در سال ۱۳۴۴ش شد. مکارم شیرازی همچنان یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.

<strong>تالیفات</strong>

برخی از تألیفات وی عبارتند از:

۱۱۰ سرمشق از سخنان حضرت علی

۱۵۰ درس زندگی

۱۸۰ پرسش و پاسخ

۵۰ درس اصول عقاید برای جوانان

آفریدگار جهان

آیات ولایت در قرآن

آیین رحمت

آئین ما (اصل الشیعه)

احکام بانوان (جدید)

احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی

احکام عزاداری

اخلاق اسلامی در نهج البلاغه ۲ جلد

اخلاق در قرآن ۳ جلد

ارتباط با ارواح

از تو سؤال می‌کنند

استفتائات ۳ جلد

اسرار عقب‌ماندگی شرق

اسلام در یک نگاه

اسلام و آزادی بردگان

اسلام و کمک‌های مردمی

اعتقاد ما

اعتکاف، عبادتی کامل

انوار هدایت جلد ۱

اهداف قیام حسینی

فاجعهٔ تمدن

بازاریابی شبکه‌ای یا کلاهبرداری مرموز

بررسی طُرُق فرار از ربا

برگزیده تفسیر نمونه ۵ جلد

پاسخ به پرسش‌های مذهبی

پیام امام امیرالمؤمنین ۱۱ جلد

پیام قرآن ۱۰ جلد

پیدایش مذاهب

تعزیر و گستره آن

تفسیر نمونه ۲۷ جلد

تقیّه، سپری برای مبارزه عمیق‌تر

جامعه سالم در پرتو اخلاق

جلوه حق

چند نکته مهم دربارهٔ رؤیت هلال

چهره منافقان در قرآن حدیث غدیر: سند گویای ولایت

حکومت جهانی مهدی

حیله‌های شرعی و چاره جویی‌های صحیح

خدا را چگونه بشناسیم

خطوط اساسی اقتصاد اسلامی

خمس: پشتوانه استقلال بیت المال

دائرهالمعارف فقه مقارن جلد ۱

در جستجوی خدا

راه غلبه بر نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها

ربا و بانکداری اسلامی

رساله احکام بانوان

رساله احکام پزشکی

رساله احکام (پسران)

رساله احکام (دختران)

رساله احکام نوجوانان

رساله توضیح المسائل

رمی جمرات در گذشته و حال

رهبران بزرگ و مسئولیت‌های بزرگ‌تر

زندگی در پرتو اخلاق

زهرا برترین بانوی جهان

سوگندهای پربار قرآن

سیگار پدیده مرگبار عصر ما

شأن نزول آیات قرآن

شیعه پاسخ می‌گوید

شیوه همسری در خانواده نمونه

عاشورا: ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها

عقیده یک مسلمان

فضیلت سوره‌های قرآن

فیلسوف‌نماها

قرآن کریم

قرآن و آخرین پیامبر

قهرمان توحید

گفتار معصومین ۲ جلد

مثال‌های زیبای قرآن ۲ جلد

مدیریّت و فرماندهی در اسلام

مشروعیّت سقیفه؟!

مشکات هدایت

مشکلات جنسی جوانان

معاد و جهان پس از مرگ

معراج، شقّ القمر، عبادت در قطبین

معمای هستی

مفاتیح نوین

مناسک جامع حج

مناسک حج

مناسک عمره مفرده

مناظرات تاریخی امام رضا

وهابیت بر سر دوراهی

بحثی دربارهٔ ماتریالیسم و کمونیسم

از تبعید تا پیروزی: زندگی‌نامه، مقالات و مصاحبه‌های ناصر مکارم شیرازی[۶۴]

<strong>اندیشه‌های فقهی</strong>

ناصر مکارم شیرازی، در قامت یک فقیه و مرجع تقلید شیعه، فتاوایی صادر کرده که برخی از آن‌ها در تاریخ فقه شیعی کم‌نظیر بوده یا با فتاوای مشهور تفاوت داشته است. برخی از این موارد در زیر آمده است:

<strong>عدم نجاست ذاتی کفار</strong>

به فتوای مکارم شیرازی، کفار، نجاست ذاتی ندارند، ولی چون از نجاست ظاهری پرهیز نمی‌کنند، در معاشرت با آنان باید احتیاط کرد.

<strong>تحریم توهین به مقدسات اهل سنت</strong>

به فتوای مکارم شیرازی، توهین به مقدسات اهل سنت جایز نیست.

<strong>جواز ترک حجاب در ضرورت</strong>
به فتوای مکارم شیرازی، اگر دختران مسلمان در شرایطی قرار بگیرند که گذراندن دروس عالی جز با عدم رعایت حجاب امکان‌پذیر نباشد، به مقدار ضرورت می‌توانند حجاب اسلامی را رعایت نکنند. این فتوا در پاسخ به پرسشی درباره وظیفه دانشجویان زن مسلمان در کشور‌هایی مانند ترکیه صادر شده است. انتشار این فتوا در رسانه‌ها، برخی واکنش‌ها را در پی داشت. دفتر آیت الله مکارم شیرازی، در توضیحی، حجاب زنان در اسلام را از ضروریات دین اسلام دانست، اما در عین حال تأکید کرد که بنابر فتوای مذکور، در موارد ضرورت، اجازه ترک حجاب داده می‌شود.

<strong>حرمت استعمال دخانیات</strong>

به فتوای مکارم شیرازی، کشیدن سیگار و انواع دخانیات حرام است.

<strong>حرمت جریمه دیرکرد وام</strong>
به فتوای مکارم شیرازی، گرفتن جریمه دیرکرد مشروعیت ندارد، همانطور که تأخیر در پرداخت وام از سوی قرض‌گیرندگان هم جایز نیست.

در فتوایی دیگر از آیت الله مکارم شیرازی، تصریح شده که جریمه دیرکرد هر گاه به عنوان یک قانون بانکی طبق محاسبه سود پول اعمال شود، نوعی رباخواری و حرام است و اگر به عنوان تعزیر در برابر تأخیر در پرداخت دین باشد، مبلغ آن جریمه، متعلق به بیت‌المال است، نه سیستم بانکی.

&nbsp;

<strong>لزوم قربانی کردن در وطن، به جای منا در شرایط خاص</strong>

به فتوای مکارم شیرازی، اگر مکلف بداند که قربانی حج تمتع که در منا انجام می‌شود، از بین می‌رود و قابل استفاده نیست، باید پول آن را کنار بگذارد و در ماه ذی الحجه همان سال در شهر خودش قربانی کند. بنابر این فتوا، اگر مکلف در همان سال نتوانست، باید در ایام تشریق سال بعد، احکام قربانی را انجام دهد. بنابر نظر فق‌های شیعه، قربانی حج تمتع باید در سرزمین منا ذبح شود. با این حال اهل سنت معتقدند ذبح در منا مستحب است و آنچه واجب است، ذبح در محدوده حرماست. نظرات تفصیلی آیت الله مکارم شیرازی در این باره به همراه دلایل او، در رساله مستقل فقهی با عنوان «حکم الأضحیه فی عصرنا» آمده است.

بر اساس فتوای مکارم شیرازی، در صورت اطمینان به حصول شرایط قربانی در منا، اولویت با ذبح در همان جاست.

<strong>ورود زنان به ورزشگاه</strong>
در اردیبهشت ۱۳۹۴ در دیدار با رئیس کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال و اعضای این کمیته گفت که در مورد دعوت بانوان به ورزشگاه‌ها مسائلی وجود دارد و ما نمی‌توانیم هر کاری که غربی‌ها انجام می‌دهند، انجام دهیم؛ خط قرمز‌هایی در آئین ما وجود دارد که باید آن را رعایت کرد و باید استقلال فرهنگی خود را در زمینه فرهنگی نیز حفظ کنیم. وی در دیدار با فرمانده پلیس هم چنین گفت که در شرایط کنونی کشور چه ضرورتی دارد که زنان به ورزشگاه بروند و چه مشکلی پیش می‌آید اگر نروند؟

ناصر مکارم شیرازی

<strong> مرضیه محمدزاده</strong> (متولد ۲۸ بهمن سال ۱۳۳۷) نویسنده و پژوهشگر ایرانی است.

مرضیه محمدزاده در خانواده‌ای مذهبی در اهواز متولد شد. تحصیلات محمدزاده در رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه یافت و پایان نامه خود را با عنوان “زندگی و نقش ام سلمه در تاریخ اسلام” ارائه کرد. از سال ۱۳۷۵ کار تحقیق و پژوهش درباره زندگی امام سوم شیعیان حضرت اباعبدالله الحسین ‌(ع) را شروع کرد و در طول پنج سال این کار تحقیقی را به پایان رساند. این تحقیق در دو بخش متمایز صورت پذیرفت: بخش نخست بررسی زندگانی امام حسین (ع) از بدو تولد تا پس از شهادت با رویکردی تحقیقی و تحلیلی از وقایع هفتاد سال اول هجرت و بررسی زمینه‌ها، علل و انگیزه‌ها، فلسفه و محتوای فکری قیام عاشورا بود که در قالب کتابی با نام حسین بن علی (ع)، امام ارزش‌ها در سال ۱۳۸۱ چاپ و عرضه شد. بخش دوم زندگی منظوم امام حسین (ع) بود با نام دانشنامه شعر عاشورایی که در بردارنده ادبیات شیعه و عقاید و احساسات و جهت‌گیری شاعران عرب و پارسی‌گوی در طول تاریخ به ویژه بر محور واقعه کربلا که در قالب کتابی در دو جلد با قطع رحلی و در بیش از دو هزار صفحه توسط انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۸۳ منتشر شد. دکترای وی در رشته فیلولوژی (مردم‌شناسی) است و عنوان رساله‌اش عاشورا در شعر و فولکلور معاصر مردم ایران است. او هم اکنون مدرس "تاریخ اسلام" در دانشگاه مذاهب اسلامی است و با دانشنامه جهان اسلام و دائره المعارف تشیع نیز به عنوان مؤلف همکاری دارد.

<strong>آثار</strong>
کتابشناسی
۱. ام سلمه و نقش او در تاریخ اسلام
۲. حقیقت توبه بررسی مقوله توبه از دیدگاه عرفای اسلام
۳. حسین‌ بن‌ علی‌ (ع‌) امام‌ ارزش‌ها
۴. دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌
۵. علی بن موسی علیه‌ السلام، امام رضا این کتاب اختصاص به بررسی و تحلیل زندگانی هشتمین امام شیعیان دارد.
۶. حسن‌ بن‌ علی (ع) امام مصلح
۷. حسین‌ بن علی علیه‌ السلام امام شهدا
۸. عاشورا در شعر معاصر و فرهنگ‌ عامه

مرضیه محمدزاده

سید‌ ‎<strong>کاظم ارفع</strong> (۱۳۲۳-۱۴۰۲ش)، از نویسندگان و مترجمان و اساتید اخلاق مطرح معاصر کشورمان مى‌باشد که با تألیف آثار گوناگون در حوزه‌هاى علوم اسلامى و ترجمه‌هاى گران‌سنگ خود، گام‌هاى بزرگى در راه توسعه و اعتلاى فرهنگ اسلامى برداشته است. ترجمه ایشان دارای نثرى معتدل و روان بر اساس ساختار دستور زبان فارسى و فاقد هرگونه توضیح و تفسیر است.

<strong>ولادت</strong>
وی در سال ۱۳۲۳ش در تهران متولد شدند.

<strong>تحصیلات</strong>
به سفارش پدر و علاقه خودش به تحصیل علوم اسلامى پرداخت و در حوزه علمیه آیت‌اللَّه مجتهدى حدود چهار سال کسب فیض نمود. سپس در سال ۱۳۴۲ عازم قم شد و از محضر اساتید بزرگوارى مانند مرحوم آیت‌اللَّه فاضل لنکرانى، آیت‌اللَّه سید محمدباقر سلطانی، آیت‌اللَّه نورى همدانى و مرحوم دکتر مفتح بهره‏‌هاى علمى وافرى برد.

پس از ارتحال پدر به تهران بازگشت و از محضر اساتیدى چون مرحوم آیت‌اللَّه میرزا على آقاى فلسفى و آیت‌اللَّه میرزا باقر آشتیانى استفاده نمود و همزمان با خواندن درس، به کار تألیف و تبلیغ و سخنرانى پرداخت.

مترجم گرامی صاحب بیش از پنجاه کتاب اعم از تألیف و ترجمه است و همه‌ی آثار ایشان در زمینه‌ی علوم و معارف اسلامی و نشر و ترویج فرهنگ اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام است. ایشان موفق به ترجمه قرآن کریم و نهج البلاغه و صحیفه‌­ی سجادیه گردید. او در سال ۱۳۹۱ش در بخش پژوهش دوره هجدهم قرآن کریم، نمایشگاه قرآن کریم برگزیده گردید.

<strong>وفات</strong>
آیت‌الله ارفع در ۱۹ مهر ۱۴۰۲ش در ۷۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.  پیکر وی در امام زاده ابوالحسن(ع) شهر ری به خاک سپرده شد.

<strong>آثار</strong>
برخى از آثار این استاد فرهیخته عبارت است از:

ترجمه قرآن کریم؛
ترجمه روان نهج‌البلاغه؛
ترجمه صحیفه سجادیه؛
چهل منزل سلوک؛
اسماءالحسنى؛
اخلاق قرآن و...

https://fa.wikinoor.ir/

کاظم ارفع

<strong>محمداسحاق فیاض </strong>(زادهٔ سال ۱۳۰۹ خورشیدی، در جاغوری، ولایت غزنی) روحانی و مجتهد شیعهٔ اهل افغانستان و از مراجع تقلید شیعهٔ ساکن شهر نجف در کشور عراق است. وی از شاگردان برجستهٔ سید ابوالقاسم خویی بوده‌است و جزو معدود کسانی هستند که از سید ابوالقاسم خویی اجازه اجتهاد دریافت کردند. ایشان در بین شیعیان افغانستان بیشترین مقلد را دارند و ایشان یکی از مراجع تقلید افغانستانی هستند؛ هم‌چنین از جمله سه مرجع تقلید مشهور به اعلمیت در جهان تشیع هستند.[نیازمند منبع]

<strong>ولادت</strong>
محمداسحاق فیاض در سال ۱۳۴۸ق در جنوب کابل، پایتخت افغانستان در روستای صوبه از بخش جاغوری در ولایت غزنی واقع در افغانستان به‌دنیا آمد. والدین محمداسحاق فیاض از قوم هزاره بودند. پدرش، محمدرضا (وفات ۱۳۶۸ش) کشاورز بود.

نسب آقای فیاضی مربوط خانواده جغفری از مردم شیرداغ ولسوالی مالستان است. شمال شیرداغ سیاه بغل و پیک، در غرب آن ولسوالی خاص ارزگان ولایت ارزگان، جنوب آن خاکران ولایت زابل و شرق آن پشی و جاغوری می باشند.

<strong>تحصیل</strong>
به اهتمام پدرش جهت فراگیری علوم در حوزه‌های علمیه مشغول به تحصیل شد و پس از آموختن قرآن، کتاب جامع‌المقدمات و بهجهالمرضیه را فراگرفت. برای مدت تقریباً یک سال همراه آصف محسنی در مدرسه شیح وحیدی هوتقول درس خواند. بعد از آن راهی مشهد گردید.

سپس ادامهٔ تحصیلاتش را در مشهد و آنگاه در نجف ادامه داد و شروع به تکمیل علوم حوزوی نمود. در آنجا کتاب قوانین‌الاصول از ابوالقاسم قمی و قسمتی از کتاب روضهالبهیه در شرح کتاب لُمعه را نزد میرزا کاظم تبریزی و سیداسدالله مدنی و میرزا علی فلسفی فراگرفت. سپس به مراحل سطوح عالی رسید و کتاب کفایه از آخوند خراسانی و کتاب رسائل و مکاسب محرمه از انصاری را نزد مجتبی لنکرانی آموخت، و این مراحل ادامه داشت تا اینکه در جلسات درس استادان حوزه در دروس خارج شرکت کرد. در اصطلاح به این مرحله خارج می‌گویند؛ زیرا کتاب معینی را استاد تدریس نمی‌کند و دروس در این مرحله خارج از کتاب بیان می‌شود، بلکه موارد تحقیق‌شده از چندین کتاب و آرا و نظرات چند تن از علمای صاحب‌نظر مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، و این مسئله به قوهٔ اجتهاد طلاب کمک فراوانی می‌کند.

<strong>تدریس</strong>
در همین ایام بود که وی شروع به تدریس کرد و به یکی از استادان مبرز در حوزهٔ نجف بدل شد و جمع کثیری از اندیشمندان علوم دینیه به محضر درس او حاضر می‌گشتند. سطح عالی حوزه را در مسجدی معروف به مسجد هندی شروع نمود و در دوره‌های متعدد کتب مختلف حوزه را تدریس کرد. سرانجام در سال ۱۳۹۸ هـ. ق شروع به بحث خارج نمود. هم‌اکنون شاگردان زیادی در درس او حاضر می‌شوند.

<strong>تالیفات</strong>
المباحث الاصولیه در پانزده مجلد (دوره کامل اصول فقه)
محاضرات در اصول فقه در پنج جلد
حاشیه بر عروه الوثقی، ده جلد
جایگاه زن در نظام سیاسی اسلام
منهاج الصالحین در سه جلد
النظره الخاطفه فی الاجتهاد
حکومت اسلامی[۵]
أحکام البنوک
مناسک حج
الأراضی

محمد اسحاق الفیاض کابلی

<strong>صبحی صالح</strong> (۱۳۴۵-۱۴۰۷ق)، متفکر، نویسنده، ادیب معاصر عرب، استاد زبان و ادبیات در دانشکده ادبیات دانشگاه بیروت لبنان، مصحح و محقق نهج‌البلاغه

<strong>ولادت:</strong>
صبحی ابراهیم صالح در ۱۳۴۵ق برابر با ۱۹۲۶م در شهر ساحلی میناء در نزدیکی طرابلس، از خانواده‌ای ترک تبار به دنیا آمد، که از آن علمای نابغه‌ای مثل برادرش شیخ ناصر، رئیس محاکم شرعی لبنان و طه صابونچی، مفتی لبنان شمالی و محمد رشید رضا برخاستند.

<strong>تحصیلات:</strong>
او تحصیلاتش را در یک مدرسه ابتدایی در شهر ساحلی میناء در نزدیکی طرابلس گذراند، در سال ۱۹۳۸م تحصیلات متوسطه‌اش را در دبیرستانی در طرابلس آغاز نمود. در سال ۱۹۴۳م برای تحصیل در الازهر به قاهره رفت، سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره به تحصیل پرداحت، و در ۱۹۵۴م از دانشگاه سوربن به درجه دکترا نایل شد و در دانشگاه‌های لبنان، سوریه، عراق و اردن تدریس کرد و به عنوان نایب رئیس «مجلس اعلای اسلامی»، برگزیده شد.

او از شخصیتی قوی و منزلتی شایسته برخوردار بود و نقش بزرگی در مجاهدت‌های مسلمانان لبنان بر عهده داشت. از این رو دشمنان اسلامی‌ وی را دستگیر و زندانی نمودند.

برخی از مسئولیتهای ایشان عبارت است از: دبیرکل رابطه علماء لبنان، دبیرکل جبهه اسلامی وطنی لبنان، استاد دانشگاه لبنان و دانشگاه عربی بیروت،

<strong>شهادت:</strong>
صبحی صالح در ۱۴۰۷ق برابر با ۷ اکتبر ۱۹۸۶م در بیروت بر اثر شلیک سه تیر توسط دو فرد مسلح نقابدار به سرش به شهادت رسید.

<strong>آثار:</strong>
او بیش از ۲۰ کتاب از خود به یادگار گذاشته است، وی همچنین ده‌ها پژوهش علمی، ادبی، اسلامی به زبان عربی و فرانسوی دارد که در تعدادی از مجلات و دائرهالمعارف‌های عربی و بین‌المللی چاپ شده است.

ترجمه معانی القرآن الکریم إلى الفرنسیه
مباحث فی علوم القرآن
علوم الحدیث ومصطلحاته
منهل الواردین فی شرح ریاض الصالحین
دراسات فی فقه اللغه
نهج البلاغه لأمیر المؤمنین علی بن أبی طالب (تحقیق وفهرسه)
فلسفه الفکر الدینی بین الإسلام والمسیحیه
أحکام أهل الذمه لابن قیم الجوزیه (تحقیق وتعلیق)
شرح الشروط العمریه (مجردا من أحکام أهل الذمه
النظم الإسلامیه نشأتها وتطورها
معالم الشریعه الإسلامیه
الإسلام والمجتمع العصری، حوار ثلاثی حول الدین وقضایا الساعه
المرأه فی الإسلام، مؤسسه الدراسات العربیه، معهد الدراسات النسائیه فی العالم العربی
الحریه ومفهومها الإیجابی فی الإسلام
الإسلام ومستقبل الحضاره
الضمیر الدینی والتسارع التکنولوجی والحضاری
الوعی الکونی فی التصور الإسلامی
صفوه شروح نهج‌البلاغه
فرهنگ نهج‌البلاغه

https://fa.wikinoor.ir/

صبحی صالح

<strong>رودلف پی متی</strong>، معروف به <strong>رودی متی</strong> (متولد ۱۹۵۳)، استاد برجسته تاریخ در گروه تاریخ دانشگاه دلاور، جان و دوروتی مونرو، تدریس تاریخ خاورمیانه و متخصص در تاریخ اوایل ایران مدرن است. او دکترای خود را در سال ۱۹۹۱ از دانشگاه کالیفرنیا دریافت کرد.متی یکی از اعضای انجمن مطالعه جوامع فارسی زبان است، که او همچنین دو بار در سال های ۲۰۰۳-۲۰۰۵ و ۲۰۰۹-۲۰۱۱ به عنوان رئیس آن فعالیت کرد. وی نویسنده کتابها و مقالات متعددی در مورد ایران صفویه و قاجاریه است.

<strong>آثار</strong>

اقتصاد و سیاست خارجى عصر صفوى

روس‌ها در ایران: دیپلماسی و قدرت در ایران، از آغاز دوره قاجار تا پایان جنگ جهانی دوم

سیاست تجارت در ایران عصر صفوی

ایران در بحران: زوال صفویه و سقوط اصفهان