دروس استاد آیه الله مجتبى تهرانى
مقدمه
هجم بهم العلم على حقیقه البصیره ، و باشروا روح الیقین ، واستلانوا ما استعوره المترفون ، و انسوا بما استوحش منه الجاهلون ، و صحبو الدنیا بابدان ارواحها معلقه بالمحل الاعلى ...(۱)
وجود پر برکت استاد فرهیخته ما، فقیه عارف آیت الله مجتبى تهرانى - دام ظله - همچون کوهسارانى است که بر دامنه هاى نشاطانگیز و طراوت خیز آن ، چشمه ساران زلالى جارى است که شریعه انبوه دلهاى تشنه ى معرفت و آبشخور خیل جانهاى شیفته و شائق سلوک الهى است .
سالهاست کرسى دروس فقه و اصول استاد، رکن و رکین سطوح عالى حوزه علمیه تهران و مجمع فضلاى مجد و مستعد ام القراى انقلاب اسلامى است ، هر صبحدم طلاب تشنه جان در محضر دروس استاد، حاضر و سیراب از آن خارج مى شوند.(۲)
جلسات نورانى دروس تفسیر استاد نیز، جوانان تحصیل کرده و مشتاق معارف قرآن را کهربا گونه به دور خود گرد آورده است ؛ همچنین از دیرباز، محفل اشراقى دروس اخلاق و عرفان معظم له ، کانون تجمع طالبان طهارت و معرفت است و جعلنا له نورا یمشى به فى الناس (۳) سالهاى سال است که هزاران جوان از سرچشمه ى صافى تعلیمات شرقانى استاد سیراب و سرشار مى شوند و انفاس قدسى و مواعظ بالغه او، بر نفوس ‍ مستعد و قلوب معد به گونه اى شگرف تاءثیر قرار مى گذارد و آنها را تزکیه مى سازد.
ان فى ذلک لذکرى لمن کان له قلب او الق السمع و هو شهید (۴) چرا که استاد خود تندیس پارسایى و تجسم ساده زیستى و مظهر فروتنى و نفسانیت ستیزى است .
زمانه افسر رندى نداد جز به کسى
که سرفرازى عالم در این کله دانست

بر آستانه میخانه هر که یافت رهى

ز فیض جام جم اسرار خانقه دانست

استاد از شاگردان برجسته حضرت امام خمینى - سلام الله علیه - و از یادگاران ملکوتى آن بزرگوار و از ساقه هاى آن طوباى طیبه به شمار مى رود که بر اثر الفت و مؤ انست بسیار با آن حضرت ، در شخصیت فقهى ، اخلاقى و عرفانى او فانى شده است . توتى اکلها کل حین باذن ربها(۵)؛ هم از این روست که خوشه چینان محضر تعلیم و تربیتش ، از او رایحه روح خدا را به دماغ دل مى شوند. اولئک کتب فى قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه (۶)
فیض روح القدس ار باز مدد فرماید

دیگران هم بکنند آنچه مسیحا مى کرد

دروس معنوى استاد، اخلاق نظرى متعارف نیست و قرابتى با اخلاق فلسفى و یونانى ندارد. تعلیمات او با عرفان مسلکى نیز نسبتى ندارد؛ دروس استاد آمیزه اى از اخلاق نبوى و عرفان علوى است که با آیات و روایات آمیخته و از جویبار لسان او در کام تشنه طالبان سلوک الى الله فرو مى ریزد.
فطوبى لهم ثم طوبى لهم

هنیئا لارباب النعیم نعیمهم

مجموعه مباحث چندین ساله اخلاق و عرفان معظم له ، از یکهزار و هشتصد درس افزون گشته است . استاد از سر لطف و حسن ظن ، این ذخیره گرانبها را به این بى بضاعت وا گذار فرمودند؛ بنده نیز از برخى دوستانم تقاضا کردم تا طبق برنامه و طرحى که تنظیم و ارائه شد، دروس را از نوار پیاده کنند و به نگارش و آماده ساختن آنها جهت نشر اهتمام ورزند و اکنون ، این مباحث بر حسب موضوع به شکل رساله هایى مستقل سامان یافته است و به تدریج ویراسته شده و در دسترس علاقمندان مباحث معرفتى و اخلاقى قرار مى گیرد. مجموعه این سلسله نورانى به دو بخش : سیرو سلوک و اخلاق اسلامى تقسیم مى شود که در حال حاضر بخش سیرو سلوک آماده و عرضه مى شود از حضرت منان توفیق عرضه بخش اخلاق را نیز مثئلت دارم .
بر اصحاب ذوق و معرفت روشن است که عرفا در عدد و ترتیب منازل سلوک متفق القول نیستند: برخى یک ، برخى دو، بعضى سه ، برخى دیگر هفت ، بعضى هفتاد و کسانى یکصد منزل برشمرده اند و بعضى تا هزار و حتى هفتاد هزار نیز ادعا کرده اند:
این راه را نهایت صورت کجا توان بست

کز صد هزار منزل بیش است در بدایت

البته غالبا این راه از یقظه آغاز و به وحدت منتهى دانسته اند، بى گمان بسیارى از نظرات با هم قابل جمع هستند هر چند راههاى سلوک و وصال به شمار آفریدگان است ، (الطرق الى الله بعدد انفاس الخلاق ) (۷)
استاد در بیان منازل السالکین نخست از اوصاف الاشراف اثر گرانسنگ خواجه طوسى - رضوان الله علیه - پیروى کرده اند.خواجه منازل سلوک را در سى و یک منزه خلاصه کرده از که از ایمان آغاز و با توحید پایان مى پذیرد. اما در ادامه بحث ، بنا را بر تکمیل مباحث به رویه منازل السائرین نهادند، لهذا این مجموعه نیز بر اساس یکصد منزل تدوین و ارائه مى شود. و طبعا سیر عناوین سلسله به ترتیب زیر خواهد بود:
۱٫یقظه ۲٫توبه ۳٫ محاسبه ۴٫ انابه ۵٫ تفکر ۶٫تذکر ۷٫اعتصام ۸٫ فرار۹٫ریاضت ۱۰٫ سماع ۱۱٫حزن ۱۲٫خوف ۱۳٫ اشفاق ۱۴٫ خشوع ۱۵اخبات ۱۶٫زهد ۱۷٫ ورع ۱۸٫تبتل ۱۹٫رجاء ۲۰٫ رغبت ۲۱٫ رعایت ۲۲٫ مراقبت ۲۳٫ حرمت ۲۴٫ اخلاص ‍ ۲۵٫ تهذیب ۲۶٫ استقامت ۲۷٫ توکل ۲۸٫ تفویض ۲۹٫ ثقه ۳۰٫تسلیم ۳۱٫ صبر۳۲٫رضا ۳۳٫شکر ۳۴٫حیاء ۳۵٫صدق ۳۶٫ ایثار۳۷٫ خلق ۳۸٫تواضع ۳۹٫فتوت ۴۰٫انبساط۴۱٫قصد ۴۲٫ عزم ۴۳٫ اراده ۴۴٫ ادب ۴۵٫ یقین ۴۶٫ انس ۴۷٫ذکر۴۸٫فقر ۴۹٫غنا ۵۰٫ مقام مراد۵۱٫احسان ۵۲٫علم ۵۳٫حکمت ۵۴٫بصیرت ۵۵٫ فراست ۵۶٫تعظیم ۵۷٫ الهام ۵۸٫ سکینه ۵۹٫طماءنینه ۶۰٫ همت ۶۱٫محبت ۶۲٫غیرت ۶۳٫ شوق ۶۴٫قلق ۶۵٫عطش ۶۶٫وجد۶۷٫هیمان ۶۹٫برق ۷۰٫ذوق ۷۱٫لحظ ۷۲٫وقت ۷۳٫صفا ۷۴٫ سرور۷۵٫سر ۷۶٫نفس ‍ ۷۷٫ غربت ۷۸٫ غرق ۷۹٫غیبت ۸۰٫تمکن ۸۱٫مکاشفه ۸۲٫مشاهده ۸۳٫ معاینه ۸۴٫حیات ۸۵٫قبض ‍ ۸۶٫بسط۸۷٫سکر۸۸٫صحو ۸۹٫اتصال ۹۰٫انصال ۹۱٫معرفت ۹۲٫فنا ۹۳٫بقا۹۴٫تحقیق ۹۵٫تلبیس ‍ ۹۶٫وجود۹۷٫تجرید۹۸٫تفرید ۹۹٫جمع ۱۰۰٫توحید.
در خور یاد آورى است :
۱٫ پیش از انتشار دفاتر حاوى منازل نخست دو دفتر: یکى با نام در آمدى بر سیرو سلوک که حاوى درسهاى استاد در زمینه مبادى و مقدمات مباحث معرفتى است و دیگرى با نام کیش پارسایان که شامل بحث هایى در باب ایمان و صفات مؤ منان است آماده باشد تا به عنوان مدخلى بر این مجموعه مینوى و پیش از عناوین بالا، در دسترس ‍ علاقه مندان قرار گیرد. که - به شکر خدا - این دو دفتر به طور مکرر به محض انتشار، کمیاب شد و اکنون ، به عنوان بار چهارم تجدید چاپ مى شود، و دفتر دوم رساله اى ست که هم اکنون آن را پیش رو دارید.
این دفتر مشتمل بر سه بخش است با عنوانهاى :
۱- ایمان ؛ ۲- صفات مؤ منان ؛ ۳- پیام پارسایى .
در بخش نخست ، امهات مسائل ایمان ، همچون : ماهیت ، مراتب ، عوامل کاهش و افزایش ، و آثارى فردى و اجتماعى ایمان بررسى شده است .
در بخش دوم ، صفات و حالات مؤ منان به استناد آیات و روایات ، بررسى و طبقه بندى شده است .
بخش سوم ، به شرح و تفسیر خطبه همام روایت منقول در اصول کافى اختصاص یافته است و حقا حاوى بحثهاى روح بخش و دلپذیرى است .
۲- در تنظیم مطالب این مجموعه ، از جمله این رساله اگر چیزى از محتواى القائات استاد کاسته نشده باشد بر آن افزوده نگردیده است ، لذا آنچه حسن در این دفترها مشاهده شود از آن استاد است و هر چه عیب در آنها ملاحظه گردد به بنده و همکارانم باز مى گردد و از اخوان الصفا، به ویژه شاگردان و ارادتمندان استاد، مخلصانه تقاضا مى کنم از تذکر خالصانه کاستیها و ارائه راهنماییهاى سازنده جهت تکمیل این مجموعه ارجمند دریغ نفرمایند.
وفقه اللهم و ایانا لما تحب و ترضى و اهدنا الى السداد فانک خیر موفق و هاد.
اقل الطلبه على اکبر رشاد
تهران ۴/۹/۷۶ - ۲۴ رجب ۱۴۱۸

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

کیش پارسایان

علی‌اکبر رَشادی (زادهٔ ۱۳۳۵ خورشیدی/ ۱۳۷۵ قمری)، معروف به علی‌اکبر رشاد، محقق اسلامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، بنیان‌گذار و رئیس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مؤسس و رئیس حوزهٔ علمیهٔ امام رضا، رئیس شورای حوزه‌های علمیهٔ استان تهران و عضو پیوسته فرهنگستان علوم می‌باشد.

زندگی‌نامه
علی‌اکبر رشاد، دانش‌آموختهٔ حوزه‌های علمیهٔ تهران و قم است؛ وی دورهٔ مقدمات و سطح یک حوزه را طی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۹، نزد آقایان کمالی، محمدزادهٔ مزینانی، علی افخمی (افخم‌رضایی)، مجتهد زنجانی نجفی، عبدالصمد خویی در تهران فراگرفت. سپس برای ادامهٔ تحصیل در ۱۳۴۹، به حوزهٔ علمیهٔ قم مهاجرت کرد و در مدرسهٔ علمیهٔ سیدمحمد رضاگلپایگانی ـ که نخستین مرکز آموزشی تحت برنامه و به شیوهٔ جدید حوزهٔ قم قلمداد می‌شد ـ پذیرفته و مشغول به تحصیل شد.

وی پایه‌های سطح دو را نزد باکویی، حسن تهرانی، مختار امینیان گیلانی، سید جواد احمدی طالقانی، اشتهاردی، محمودی اشتهاردی، و صلواتی اراکی در این مدرسه سپری کرد. همچنین در همین دوره در دروس تفسیر و عقاید اسلامی شب‌زنده‌دار شیرازی، و دروس ادیان و فرق (یهودیت و مسیحیت، وهابیت و بهائیت) عبدالقائم شوشتری شرکت کرد.

رشاد سطح سه حوزه را نزد آقایان علی‌پناه اشتهاردی، محسن حرم‌پناهی قمی، مرتضی مقتدایی اصفهانی، مصطفی اعتمادی خواجوی تبریزی، سیدابوالفضل موسوی تبریزی (ریحانی)، مرتضی بنی‌فضل، آقا رسول موسوی تهرانی، ستودهٔ اراکی، قافی یزدی، سیدعلی محقق داماد و جعفر سبحانی تبریزی طی کرد. وی پس از اتمام سطوح سه‌گانهٔ حوزه، مجموعاً بیست و پنج سال در دروس خارج فقه و اصول آقایان حسین وحید خراسانی، علی مشکینی، حسینعلی منتظری (در قم) و سید علی خامنه‌ای و مجتبی تهرانی (در تهران) شرکت جست. ایشان مقارن فراگیری فقه و اصول، سطوح مختلف فلسفه را نیز نزد استادان احمد بهشتی، مرتضی مطهری، سید محمد بهشتی، یحیی انصاری شیرازی و محمد محمدی گیلانی، فراگرفت.  مرتبهٔ علمی او استاد  و در حوزه مدرس خارج فقه و اصول است. وی همچنین سرپرست تدوین کتاب «دانشنامه امام علی علیه السلام» بوده‌است.  او مباحثاتی با جان هیک داشته‌است.

فعالیت‌های علمی
علی‌اکبر رشاد، در سه دههٔ گذشته به تدریس سطوح عالیهٔ فقه و اصول، فلسفهٔ دین، فلسفه و عرفان در حوزهٔ تهران، و فلسفهٔ دین و کلام، تفسیر قرآن و منطق فهم دین، در دانشگاه‌های تهران و مشهد اشتغال داشته‌است. وی چندین کتاب منتشر و به گفته خویش بیش از سی جلد کتاب در دست تالیف دارد. همچنین وی پنجاه عنوان مقاله در زمینه‌های فلسفه، فلسفهٔ دین، کلام، علوم و معارف قرآنی، اندیشهٔ سیاسی، شعر و ادبیات، فقه، اصول، فلسفهٔ اصول تألیف و منتشر نموده‌است.

آثار
آسیب‌شناسى ادبیات اجتماعى معاصر با درنگى در باب خشونت و مدارا؛
تماشاى جمال؛
دین‌پژوهى معاصر؛
کیش پارسایان (دروس استاد مجتبى تهرانى)؛
علل ظهور سکولاریزم در غرب؛
منطق فهم دین؛
موانع نقد و نوآورى در حوزه دین‌پژوهى؛
اختناق سپید نقد و نوآورى و گفتمان جدید؛
پى‌ساختهاى معرفت‌شناختى این جهانى‌گرى؛
دانش‌نامه امام على(ع)؛
هندسه مناسبات دین دولت و جامعه در ایران؛
الهیات فلسفى (دروس منظومه حاج ملاهادى سبزوارى)؛
سنن حاکم بر تاریخ از منظر قرآن؛
و مقالات متعدد منتشر شده در نشریات داخلى و خارجى از جمله آثار ایشان است.

Born

Death

علی اکبر رشاد

علی اکبر رشاد

Born:

علی اکبر رشاد

Author Books