لمعات، اثری فارسی در عرفان نظری ، از شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی ، متخلص به عراقی است.
موضوع لمعات، بنا بر مقدمۀ مؤلف، در بیان مراتب عشق ، و مطابق با شیوۀ سوانح احمد غزالی است.عراقی در این کتاب دربارۀ عاشق و معشوق و عشق سخن گفته و در هر لمعه‌ای نیز انحای گوناگون ارتباط عاشق و معشوق را بیان کرده است. در این کتاب، مراد وی از عاشق، خلق و از معشوق، حق است و «حُبّ» و «عشق» سریان فیض حق و وجود منبسط را در موجودات بیان می‌دارد. البته رابطۀ حق و خلق به معنای وجود دو چیز یا دو موجود نیست، بلکه به زعم عراقی، حق خود را در آیینۀ عاشقی و معشوقی بر خود عرضه می‌کند و حُسن خود را بر خود جلوه می‌دهد و از این رو، یک مشهود بیش نیست. بدین ترتیب، سرتاسر لمعات تبیینی شاعرانه برای اثبات وحدت وجود ابن‌عربی است. وی از تجلیات حق در موجودات به دگرگونی‌های درون عاشق بر اثر نگاه، سخن، عشوه و ناز معشوق تعبیر می‌کند. بنابراین، درواقع، عراقی برای رفع ابهام از مطالب غامض و مبهم فصوص، به جای استفاده از اصطلاحات ابن عربی مانند احدیت ، واحدیت ، حضرات ، تجلی و غیره، دربارۀ ارتباط حق و مخلوقات از شیوۀ احمد غزالی، یعنی آوردن تعبیرات شاعرانه‌ای همچون عشق و عاشق و معشوق، کرشمه، ناز و نیاز، استفاده کرده‌است

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

لمعات

شیخ فَخرُالدّین ابراهیم  معروف به فخر الدین عراقی در سال ۵۹۲ق در کمیجان از توابع استان مرکزی به دنیا آمد.

وی در کودکی قرآن را حفظ کرد. وقتی که هفده ساله بود جمعی از قلندران به همدان فرود آمدند و عراقی نیز بهمراه آنان به هندوستان سفر کرد و در شهر ملتان  از محضر شیخ بهاء الدین زکریا ملتانی تلمذ جست و بعد از مدتی با دختر او ازدواج کرد که از وی پسری آمد و به کبیرالدین معروف گشت.

بعد از بیست و پنج سال و شیخ بهاءالدین وفات یافت، در حالی‌که، عَراقی را جانشین خود کرده بود. بعد از هند، عَراقی به مکه و مدینه رفت، و پس از حجبه روم سفر کرد. در قونیه، به خدمت مولانا رسید، و مدتها در مجالس سماع حاضر شد. وی پس از سال‌ها اقامت در روم  به شام سفر کرد

آثار
از عَراقی آثاری به نظم و نثر باقی مانده‌است:

رساله‌ها
لَمعات که مهم‌ترین اثر منثور عَراقی است در زمان صحبت صدرالدین قونوی و تحت تأثیر آثار ابن عربی نوشته شده‌است. این کتاب یک دیباچه٬ یک مقدمه و ۲۸ لمعه دارد و موضوع اصلی آن عشق است که عراقی به پیروی از سوانح احمد غزالی و با توجه به آراء ابن عربی ابعاد مختلف آن را تبیین کرده‌است.

عراقی در دیباچه کتاب تصریح می‌کند که لمعات را بر سنن سوانح شیخ احمد غزالی نوشته است.   وقتی لمعات به اتمام رسید و شیخ (عراقی) آن را به صدرالدین قونوی عرضه کرد٬ صدرالدین آن را بوسید و بر دیده نهاد و فرمود: «فخرالدین سِرّ سخن مردان آشکار کردی و لمعات به حقیقت لبّ فصوص است.»

مکاتیب و رساله اللطیفه فی الذوقیات از دیگر آثار منثور عراقی است.

رسالهٔ‌اصطلاحات: عراقی خود درباره این اثر گوید: «این کلماتی چند است از مصطلحات و نبذه‌ای از مشهورات که در میان طایفه‌ متصوفه - ایدهم‌الله بتوفیقه - در نثر و نظم وارد است و در این رساله آن بر سه مطلب افتاد:»

«مطلب اول: در کلماتی که اکثرش مخصوص به محبوب است و بعضی از آن متعلق به محب.» (۹۷ اصطلاح)
«مطلب دوم: در اسامی‌ای که میان عاشق و معشوق مشترک و دایر است و در اسمی اطلاق خصوصیت ندارد ولیکن از روی معانی گاهی خصوصیت گیرند و گاه نگیرند.» (۱۶۲ اصطلاح)
«مطلب سوم: در کلماتی چند که مخصوص به عاشق و احوال او است و اگرچه بعضی در نوغی به معشوق تعلق گیرد.» (۶۰ اصطلاح)
اشعار
دیوان اشعار وی نیز مشهور است گرچه عَراقی در بیشتر قوالب شعری طبع خود را آزموده، اما هنر شاعری او بیشتر در غزلیاتش ظهور یافته‌است. عشاق نامه یا رساله ده فصل اثر منظوم دیگری از عراقی است که در قالب مثنوی و غزل و در بحر خفیف مسدس محذوف سروده شده‌است. احتمالاً پیش از عراقی سرودن ده فصل یا عشاق نامه وجود داشته‌است اما عَراقی با ابتکار این قالب ادبی را رونق بخشید.

فخرالدین عراقی نخستین کسی است که ساقی‌نامهٔ مستقلی در قالب ترجیع بند سرود . مخاطب عراقی در بیشتر ابیات٬ ساقی آتش دست است. عراقی از وی می‌خواهد از بند خویش رهاییش دهد و آن جام جهان‌نمایی که آفتاب روی ساقی را در آن می‌توان دید٬‌ بدو بخشد. نمونه‌هایی از ابیات در ساقی‌نامه ذکر گردیده است.

وفات

در سال ۱۳۳۵ اشعار عراقی با عنوان کلیات عراقی به تصحیح و کوشش سعید نفیسی منتشر و پس از آن در چندین نوبت منتشر گردیده است.

فخرُالدّین عَراقی در ۸ ذوالقعده ۶۸۸ ه‍. ق، در دمشق درگذشت.

Born

Death

فخرالدّین ابراهیم (فخرالدین عراقی)

فخرالدّین ابراهیم (فخرالدین عراقی)

Born:

Death:

فخرالدّین ابراهیم (فخرالدین عراقی)

Author Books