اثر محمد نعیم، با تصحیح و تحقیق علی اوجبی، یکی از شروح کاملی است که بر ابیات مشکله شش دفتر مثنوی‎ ترتیب یافته‎ است.مصحح، مقدمه‌ای در ابتدای کتاب آورده و همچنان‌که در این مقدمه اذعان شده، مؤلف این اثر - که به‎‎ سال‎ ۱۰۹۱‎ق، کتابت شده - خود را «محمد نعیم» معرفی‎ نموده است. گویا‎ اطلاع زیادی از‎ زندگی مؤلف در دست نیست و آنچه از شخصی به نام محمد نعیم شاه‌جهان‌آبادی‎ در‎ تذکره «منتخب اللطائف» و نیز از محمد نعیم پنجابی در تذکره «مقالات الشعراء» میر علی‌شیر‎ قانع‎‎ تتوی نام برده شده است، مقصود شارح مزبور نیست. شرح محمد نعیم بر‎ مثنوی،‎ صبغه‎ عرفانی دارد و او کوشیده است‎ ابیاتی را که به نظرش دشوار بوده است، در‎ قالب‎ تأویلات عرفانی و گاهی با استناد به روایات و نیز اقوال مشایخ صوفیه و منابع عرفانی‎، چون‎ فتوحات‎ ابن عربی، تشریح کند و گاهی تأویلات و تفسیرهایی‎ خلاف تفسیرهای مشهور ارائه می‌کند. ویژگی دیگر این‎ شرح‎، آن است که ضبط ابیات مثنوی که شارح‎ ارائه می‌کند، گاهی بسیار‎ متفاوت‎ با‎ ضبط مشهور است و مهم‎ترین‎ ویژگی آن اینکه شرحی است بر تمام ابیات مشکله شش دفتر‎ که‎ به‎‎ زبان فارسی است. در تصحیح این اثر ارزشمند، از دو نسخه‎ خطی‎ موجود استفاده شده است. شیوه تصحیح، التقاطی‎ است‎ و افزوده‌های‎ قیاسی مصحح‎ داخل ‎[] مشخص شده است. در پایان‎ کتاب، در‎ کنار نمایه‌های فنی، تعلیقاتی در توضیح نکات مبهم، مآخذ اقوال و منابع روایات افزوده‎ شده‎ است و جهت سهولت استفاده، واژه‌نامه‌ای‎ نیز برای‎ آن‎ تنظیم‎ شده است. مقدمه مصحح در ۹ مبحث‎، بدین‎ شرح است: دورنمایی از حیات‎ مولانا، آثار مولانا، شکل‌گیری سرایش مثنوی و سبب‎ تألیف‎ آن، درون‌مایه و ساختار مثنوی، منابع مثنوی‎، شروح مثنوی، درباره شارح‎، ویژگی‌های‎ این شرح، دست‌نوشته‌ها و شیوه بازخوانی.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

شرح مثنوی(نعیم)

<strong>محمد نعیم</strong> (زنده پیش از ۱۰۹۱ق)، عارفی بلندپایه، شاعری پارسی‌گو، اما گمنام و یکی از شارحان مثنوی است که متأسفانه اطلاعات دقیقی از زندگانی وی در دست نیست.

<strong>زندگی‌نامه</strong>
«محمد نعیم»، عارفی بلندپایه، اما گمنام و یکی از شارحان مثنوی است. علی‌رغم جستجوهاى فراوان تا زمان نگارش این سطور، هیچ اطلاعى از وی به ‌دست نیامده است. در تذکره شعراى پنجاب، به نقل از مقالات الشعراء میر علی‏شیر قانع تتوى، از شخصیتى به نام «محمد نعیم پنجابى» چنین یاد شده است: «محمد نعیم، از مردم پنجاب بوده، دو سه روزى در بلده تته (سند) اقامت داشت». در «منتخب‌ اللطائف» نیز از شخصیتى به نام نعیم شاه‏‌جهان‌‏آبادى، این‌گونه یاد شده است: «میر محمد نعیم، نعیم تخلص، از سادات شاه‏‌جهان‌‏آباد است. در ملک کتهر آمده پیش نواب عنایت‌الله‌خان خلف‌الرشید حافظ رحمت‌خان بهادر می‌ماند. در آن ایام چند رسایل عروض و قافیه و غیره از فقیر سند کرده. در سنه یک‏هزارویک‏صدوهشتاد فوت شد و شعر ریخته که عبارت از زبان اردو باشد، اکثر مى‌گفت و گاهى شعر فارسى نیز موزون مى‌کرد. منه:

چو شمع جمله بدن صرف سوختن کردم هنوز در دلِ من ذوق سوختن باقى است.

همان‌ گونه که ملاحظه می‌کنید، صاحب «منتخب‌ اللطائف» تاریخ درگذشت محمد نعیم را ۱۱۸۰ق، دانسته است. از سوى دیگر تاریخ کتابت نسخه مجلس ۱۰۹۱ق و کتابخانه موزه بریتانیا ۱۱۰۴ق، است. از اینجا می‌توان دریافت که شارح مثنوى پیش از ۱۰۹۱ق، می‌‏زیسته است. اگر قرار باشد او همان محمد نعیم معرفى‌شده در «منتخب‌ اللطائف» باشد، سن او هنگام تألیف باید بیش از ۸۹ سال باشد و در سنین بالاتر درگذشته باشد و این قدرى بعید به نظر می‌رسد.

Born

Death

محمد نعیم

محمد نعیم

محمد نعیم

Author Books