<h5><strong>تنها کتاب کامل و معروف مؤلّف که مورد توجه واقع شده همین تفسیر حدائق است که در دو مرتبه به چاپ رسیده است. دفعه‌ى اول به نام «احسن القصص» جوینى معروف شده و به دستور بهرام میرزا، به سال ۱۲۷۸ق، چاپ و منتشر شده است و دفعه‌ى دوم در هند لکهنو، به سال ۱۳۰۹ق، به چاپ رسیده است و هر دو نسخه ناقص است.</strong></h5>
<h5><strong>مؤلف، در مقدمه‌ى کتاب مى‌گوید: «دوستان از من خواهش کردند که تفسیر کاملى بر قرآن کریم بنگارم و این بنده در مقام اجابت مسئول آنها شروع بدین کار مهم کردم، لکن چنین مقرّر شد که ابتدا جهت اهل ذوق و عرفان سوره‌ى یوسف را جداگانه تفسیر و به رشته‌ى تحریر درآورم.»</strong></h5>
<h5><strong>قابل توجه اینکه بسیارى از نام‌ها که در این قصّه آمده است، به‌طور قطع نمى‌تواند اصالت تاریخى داشته باشد، چه آنکه بسیارى از این نام‌ها از نام‌هاى اسلامى است که از لحاظ تاریخى با نام‌هاى عبرى و چند قرن قبل از ظهور حضرت موسى وفق نمى‌دهد. </strong></h5>
<h5><strong>از آن‌جا که مؤلّف از منابع مختلف ادبى و عرفانى استفاده کرده است، لذا ساختار و نثر کتاب یک‌دست و یک‌نواخت نیست. در بعضى از موارد، نثر بسیار ساده و روان مى‌باشد و در بعضى از موارد در نهایت تکلّف و دشوارى است. کتاب، علاوه بر آنکه لغات تازى بسیارى دارد، از لحاظ معانى و بیان و صنایع ادبى نیز مفید به نظر مى‌رسد. هم‌چنین مشحون از بیانات و لطایف عرفانى است که به ارزش و اهمیّت آن مى‌افزاید. </strong></h5>
<h5><strong>مؤلّف، با استفاده از مراجع و مآخذ مختلف ادبى و عرفانى فارسى و مطالعه‌ى یوسف و زلیخاهاى منثور و منظوم کتاب را به رشته‌ى تحریر درآورده است. پاره‌اى از مطالب کتاب بدین قرار است:</strong></h5>
<h5><strong>۱٫ بیان عرفانى در مورد حسن و جمال یوسف(ع) و مقایسه‌ى آن با حضرت رسول:</strong></h5>
<h5><strong>مؤلّف، در ذیل این عنوان، در لطیفه‌اى، یوسف را صدیق و محمّد را محبوب مى‌خواند و مى‌گوید: پرده از جمال یوسف برداشتند تا همه کس او را آشکار ببینند، ولى پرده از جمال محمّدى برنداشتند، چرا که محبوب بود و محبوب را شرط باشد در پرده نگاه‌داشتن…</strong></h5>
<h5><strong>۲٫ بیان آنکه حضرت رسول خود را نمکین خواند:</strong></h5>
<h5><strong>اگر در دیگ دل تو دوستى حق تعالى و دوستى همه پیغمبران باشد، تا نمک محبت محمدى علیه الصلوات الابدى در آن دل نبود، شرف قبول الهى جل جلاله درنیاید…</strong></h5>
<h5><strong>۳٫ در بیان معنى غفلت:</strong></h5>
<h5><strong>غفلت بر سه گونه است: مذموم، محمود و غیر مذموم و محمود. آن غفلت که مذموم است، غفلت از یاد حق تعالى است و آن غفلت که محمود است، غفلت از بدى است و آنکه غیر مذموم و محمود است، آن است که در این آیه بیان فرمود: «ان کنت من قبله لمن الغافلین»؛ یعنى اى محمّد من قصّه مى‌کنم به واسطه وحى خویش به تو این سوره یوسف را و به‌درستى که بودى پیش از این از جمله کسانى که مطلع نیستند، بر قصّه‌ى یوسف، پس مراد از غفلت این‌جا نادانستن از مضمون این حکایت است و…</strong></h5>
<h5><strong>۴٫ مقدمه معاملات بنده:</strong></h5>
<h5><strong>معاملات بنده از چهار وجه بیرون نیست؛ معامله با خلق، معامله با دین[دنیا]، معامله با مولى و معامله با نفس. معامله با خَلق، به مایه خُلق و معامله با دنیا به سرمایه زهد و معامله با مولى تعالى، به رأس المال شکر و معامله با نفس به دست‌مایه صبر است…</strong></h5>
<h5><strong>۵٫ در بیان نفس مکّاره و سحاره و مطمئنه و امّاره.</strong></h5>
<h5><strong>۶٫ در بیان مراتب بلا و محنت:</strong></h5>
<h5><strong>متحمّلان بار بلا سه فرقه‌اند: بعضى، بلا مى‌کشند و مى‌نالند؛ اینها جَزوعانند و بعضى دیگر بلا مى‌کشند و مى‌نازند و اینها صبورانند و سبب نازیدن ایشان آن است که در کشیدن بار بلا مشاهده مبلى کنند و فرقه‌ى سوم، آن است که بلا مى‌کشند، ولى نه مى‌نالند و نه مى‌نازند و اینها صابرانند…</strong></h5>

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

تفسیر حدائق الحقائق(قسمت سورہ یوسف)

نصاب الصبیان مهمترین متنی است که سالیانی دراز به عنوان کتاب درسی در علم لغت مورد تعلیم وتعلّم قرار گرفته است.این اثر هم از حیث آموزشی و از حیث قدمت آن مورد توجه اهل نظر است.کتاب حاضر دربردارنده این کتاب کلاسیک و شرح و آموزش آن با خط نستعلیق علامه حسن زاده آملی است که می تواند مورد استفاده نوآموزان قرار بگیرد. کتاب نصاب الصبیان تآلیف ابونصرفراهی سجستانی که در آن لغات عربی رابه فارسی چون شیر و شکربه هم آمیخته وبرای آموزش نوآموزان بهترین نیرنگ را ریخته است.روش دلپذیرش موردپسند خورد وکلان وسرمشق عده زیادی از نصاب گویان شد به هرزبانی به تقلیداونصاب گفته‌اند ولی پیش از صاحبانش دربستر خاموشی خفته امّا نصاب سالخورده‌اش هفتصدواندی سال تاامروزجهان به سر برده هنوز جوان و هر روز بانشاط‌تراست آری:از مـقـلّـد تـا مـحـقّـق فـرق‌‌هـاسـت کاین چو داود است و آن دیگر صداست
علّامه ذوالفنون معلّم عصر الحاج میرزا ابوالحسن شعرانی (رحمه الله) به اصرار و ترغیب از تلمیذ بارعش علامه حسن زاده آملی (دامت معالیه) خواستار تصحیح و نشر این کتاب در عصر کنونی می‌شوند و در مقدّمه نفائس الفنون چنین می‌فرمایند:
عباراتی که اسلاف ما برای ادای مقاصد خود بکار بردند در بلاغت بدان حد است که چون بگوش رسد تا اعماق قلب فرو میرود و بدان چاشنی که لذت آن سالیان دراز فراموش نمیگردد، این شیرینی خاص اشعار مدح و غزل نیست بلکه اشعار علمی و عبارات منثور نیز درین وصف شریکند، رباعیات یوسفی هروی در طب و اشعار خواجه نصیر الدین طوسی در نجوم و نصاب الصبیان‏ ابو نصر فراهی در لغت و گلشن راز شبستری چنان شیرین است که انسان برای دفع ملال بدان‏ها زمزمه میکند تا خاطر بسته را انبساطی فراهم شود و لذت تکرار آن کدورت دل را بزداید با آنکه شأن کتب علمی امروز این نیست، ما با عدم رغبت، خویش را حاضر بخواندن چند سطر کتب علمی میکنیم و بتکرار نظر چند باریک عبارترا میخوانیم و اگر مقصود آنرا فهمیدیم و کوفته خاطر از مضایق آن خلاص شدیم، شکر گویان آنرا کناری مینهیم تا اگر ضرورتی الزام کند باز بدان باز گردیم و از خدا میخواهیم هرگز آنچنان ضرورتی پیش نیاید

نصاب الصبیان

<div><strong>معین‌الدّین فراهى هروى</strong> (متوفای۹۰۸ق)، مشهور به ملامسکین، نویسنده، شاعر، مفسر، عارف و واعظ شهیر سیستانی</div>
<div></div>
<div><strong>ولادت</strong></div>
<div>معین‌الدین محمد بن شرف‌الدین محمد مسکین فراحى سهروردى، تاریخ تولدش به درستى معلوم نیست و زندگى کودکى و جوانى وى در تذکره‌ها نیامده است. تنها در کتاب‌هاى روضهالصفا جلد هفتم و الذریعه به نقل از روضهالصّفا و کشف‌الظنون به طور اختصار از وى نام برده شده است.</div>
<div></div>
<div>زادگاه و پرورش‌گاه او در شهر فراه، منطقه‌ای در سیستان بوده سپس در کنار خانواده و خاندان خود یا جدا از آنان به شهر هرات که مرکزی علمی و پایتخت حکومت تیموریان بوده نقل مکان کرده و در آنجا ساکن شده است.</div>
<div></div>
<div><strong>تحصیلات</strong></div>
<div>درباره چگونگی دوره تحصیل علم و دیگر جزئیات زندگی معین در منابع و تذکره‌ها اطلاعات مبسوطی نیامده است ولی با توجه به آثار به جامانده از او روشن است که او طبق معمول، در دوره‌ی کودکی و نوجوانی علوم رایج زمان خود یعنی فارسی، عربی، فقه، قرآن و ادب را فراگرفته و آموخته است، به ویژه در مورد قرآن و تفسیر آن تبحر شایانی به دست آورده است، سپس به مطالعه کتابهای عرفانی پرداخته و به سبب استعداد فطری و طبع خداداد به قلمرو شعر عرفانی وارد شده و شمار قابل توجهی غزلیات عرفانی سروده است که در دیوان او موجود است.</div>
<div></div>
<div><strong>فعالیت‌ها</strong></div>
<div>معین به سبب وضع روحی و بینش و گرایش عرفانی نسبت به امور دنیا بی‌اعتنا بوده و به علت تمایلات زاهدانه‌ی خویش با رجال و فرمانروایان معاصر خود رابطه‌ی مناسبی نداشته و در هر فرصتی به نقد و خرده‌گیری از برخی از آنان می‌پرداخته است.</div>
<div></div>
<div>معین علاوه بر نویسندگی سخنوری توانا بوده است، چنانکه خود در ضمن سروده‌هایش اشاره می‌کند که در زمان نوجوانی‌اش مانند کودکی حضرت عیسی سخنور و اهل منبر بوده است.</div>
<div></div>
<div>معین در ضمن شرخ خال خود در مقدمه کتاب‌هایش می‌نویسد: مدت چهل سال به مطالعه تفاسیر قرآن و احادیث پیامبر اسلام و کتاب‌های فرهنگ اسلامی پرداخته و آنچه از آن کتاب‌ها به دست اورده و مناسب می‌دیده است در ضمن وعظ و سخنرانی در بالای منبر مسجد هرات، که مسند آبا و اجداد او بوده، برای شنوندگان بازگو می‌کرده است.</div>
<div></div>
<div>نقل شده که او برادر قاضى نظام‌‏الدین محمد، قاضى هرات، است که پس از درگذشت برادرش به درخواست سلطان مدت یک سال مسند قضاوت هرات را عهده‏‌دار شد.</div>
<div></div>
<div>گویند منصب قضا را رد کرد و از تصدّى آن سرباز زد.</div>
<div></div>
<div>همچنین بیان شده که او از علماء و عرفاى زمان سلطان حسین بایقرا بود و مردى زاهد و پارسا بوده است و از دنیا و بهره‌هاى آن گریزان؛ مدّتى امامت جماعت مسجد جامع هرات را بر عهده داشت؛ ولى شغل وى ارشاد و هدایت مردم از راه وعظ و درس و بحث بوده است.</div>
<div></div>
<div><strong>وفات</strong></div>
<div>بنا به قولى وى در سال ۹۰۸ق درگذشت و در مقبره‌ى خواجه عبدالله انصارى مدفون گردید.</div>
<div></div>
<div><strong>آثار</strong></div>
<div></div>
<div>معارج النّبوه در سیرت حضرت رسول(ص)</div>
<div>قصص حضرت موسى(ع)</div>
<div>اربعین در چهل حدیث نبوى</div>
<div>تفسیر سوره فاتحه الکتاب</div>
<div>بحرالدرر</div>
<div>تفسیر حدائق الحقائق در تفسیر سوره یوسف.</div>
<div>روضهالواعظین</div>
<div>تفسیر سوره فاتحه</div>
<div>ارشادالطالبین</div>
<div>ارشادالمسلمین</div>
<div>دیوان اشعار</div>
<div>رساله نعوت</div>
<div>شرایف‌الاوقات</div>
<div>مجالس مرتبه در تذکیر</div>
<div>قصهالمعراج</div>
<div>نفایس‌الکلام و عرایس الاقلام</div>

Born

Death

معین الدین فراهی هروی (ملامسکین)

معین الدین فراهی هروی (ملامسکین)

Death:

معین الدین فراهی هروی (ملامسکین)

Author Books