ترجمه فارسى کتاب «تاریخ الیعقوبی» اثر عربى احمد بن ابویعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح یعقوبى (زنده در ۲۹۲ق) است که به قلم محمدابراهیم آیتى، نگارش شده است.

کتاب حاضر، ترجمه جلد اول و تقریبا یک‌چهارم جلد دوم (یعنى از میلاد رسول اکرم(ص) تا آغاز خلافت ابوبکر) است و بخش دوم؛ یعنى ترجمه قسمت باقى‌مانده جلد دوم (از دوران خلافت ابوبکر تا خلافت معتمد و ابتداى حوادث سال ۲۵۹ق) که پس از انتشار بخش اول، به چاپ خواهد رسید، همین مقدار مى‌شود.

در متن اصلى کتاب، افتادگى‌هایى وجود داشته است. علاوه بر افتادگى‌هاى نسخه اصل که از خود نسخه معلوم بوده و ناشر جاى آن را در نسخه چاپى، با نقطه‌گذارى، نشان‌دار ساخته است، افتادگى‌هاى دیگرى در نسخه بوده که تاکنون بدان توجه نشده و مترجم، در حواشى و مستدرک حواشى، جاى آن‌ها را نشان داده است و بیشتر هر دو قسمت را از روى مآخذ دیگر (بدون تصرف در متن) در پاورقى یا میان پرانتز، تکمیل کرده و چون معتقد است حواشى هوتسما چندان مفید نیست، براى تکمیل نقائص کتاب و توضیح آنچه نیازمند توضیح بود، حواشى ذیل صفحات و مستدرک حواشى را از مآخذ مختلف، جمع‌آورى و اقتباس نموده است و اگر در یکى - دو مورد از حاشیه اصل که در نسخه خطى بوده است، چیزى نقل شده، بدان تصریح کرده است.

وى اختلاف سه چاپ اروپا، نجف و بیروت را در موارد اختلاف نسخه‌ها، نشان داده و مبناى ترجمه خود را نسخه چاپ اروپا از کتاب‌هاى کتابخانه آستان مقدس رضوى قرار داده است و هرگاه در موردى، به غلط بودن نسخه اروپا، اطمینان داشته و یکى از دو نسخه دیگر را صحیح دانسته، در پاورقى، صورت نسخه اروپا را ضبط کرده و آنجا که همه نسخه‌ها با هم مطابق بوده و درعین‌حال نادرست به نظر مى‌رسیده است، در عبارت کتاب تصرف نکرده و صحیح آن را در حاشیه یا مستدرک حواشى، یادآور شده است و اگر در چنین موردى، ترجمه صحیح را در متن گذاشته باشد، در پاورقى و حاشیه، آن را توضیح داده است.

آنجه در ترجمه میان این علامت [] قرار گرفته، در اصل عربى چاپ اروپا نیز، به همین صورت است و آنچه میان این علامت () قرار داده شده، اضافاتى است که مترجم براى توضیح مطلب یا تکمیل عبارت، افزوده است.

از آنجا که در چاپ اروپا، براى دو جلد، دو فهرست مشترک تاریخى و جغرافیایى تهیه و تنظیم شده است، لذا مترجم فهرست‌هاى بخش اول را ضمیمه همین بخش ساخته و علاوه بر دو فهرست تاریخى و جغرافیایى که از دو فهرست هوتسما جامع‌تر و دقیق‌تر تنظیم شده، «فهرست قبایل و طوایف و سلسله‌ها و خاندان‌ها» و نیز «فهرست کتاب‌هایى که مؤلف نام برده است» تنظیم و ضمیمه شده و براى مزید فایده در اول هر باب و فصل، شماره صحفه را در چاپ اروپا نشان داده است و فهرست منابع و مآخذ حواشى دو جلد، با تعیین چاپ‌هایى که در اختیار مترجم بوده است، در پایان جلد دوم، قرار گرفته است.
<div>

&nbsp;

</div>

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

ترجمه کتاب تاریخ یعقوبی/ جلد دوم

احمد بن اسحاق یعقوبی (متوفای حدود ۲۹۲ق)، معروف به ابن واضح، یعقوبی، ابن یعقوبی، مورخ، جغرافی دان، شاعر، آثار برجا مانده از او البلدان، تاریخ الیعقوبی و مشاکله الناس لزمانهم

زندگی‌نامه
احمد بن ابى یعقوب اسحاق بن جعفر بن وهب بن واضح نامى است که از یعقوبى در منابع شرح حال یاد مى‌شود. وى به عنوان کاتب و اخبارى شهرت دارد. لقب نخست، اشاره به شغل دبیرى در دربار عباسى است و لقب دوم، به اعتبار مورخ بودن وى و آشنائى او با اخبار تاریخى. از او با عنوان «مصرى» و «اصفهانى» هم یاد شده که نشان از تعلق وطنى اجداد او دارد.

خود وى در بغداد به دنیا آمده و همانجا زیست کرده است. لقب «عباسى» براى وى، از آنجاست که جد او «واضح» از موالى منصور عباسى بوده و به همین دلیل خاندان یعقوبى، از موالى عباسیان شمرده شده‌اند.

تاریخ تولد وى دانسته نیست؛ اما «یاقوت حموى» تاریخ وفاتش را سال ۲۸۴ هجرى دانسته است. وى در کتاب «مشاکله الناس» خود، روال تاریخى کتاب را به معتضد عباسى (خلافت از بیستم رجب سال ۲۷۹ تا ربیع الثانى ۲۸۹) خاتمه داده است. به علاوه، در کتاب البلدان از سقوط طولونیان که درسال ۲۹۲ اتفاق افتاده یاد مى‌کند. در این صورت وى باید حداقل تا سال ۲۹۲ زنده بوده باشد.

واضح، در زمان منصور مدتى حاکم ارمینیه و آذربایجان و مصر بود، همچنان که پدر یعقوبى از کارمندان عالى رتبه دیوان برید به شمار مى‌رفت. از مشاغل یعقوبى اطلاعى در دست نیست اما در صورتى که «کاتب» لقب خود وى باشد، مى‌تواند اشاره به آن باشد که مانند پدرش به نوعى کار دبیرى در یکى از دیوانها مشغول بوده است.

تشیع یعقوبى
گفته‌اند واضح جد وى، علائق شیعى داشته و همو بوده که در زمان مسؤولیت «برید» مصر، ادریس بن عبدالله بن حسن - برادر نفس زکیه - را به مغرب فرارى داد و جانش را بر سر این کار گذاشت و گویا به دست هادى عباسى به قتل رسید.

بدین ترتیب باید گفت، تشیع در خاندان یعقوبى، به صورت سنتى وجود داشته و این علائق به یعقوبى مورخ نیز رسیده است. دانسته است که شیعیان امامى، در این دوران، در عین تشیع، در داخل دولت، به کارهاى ادارى اشتغال داشته‌اند. نمونۀ روشن، على بن یقطین است که به دستور امام کاظم(ع) در دولت عباسى مشغول بود.

بدون شک، یعقوبى مورخى شیعه مذهب است که آثار تشیع وى در کتاب تاریخش کاملا روشن است. اخبار وى در داستان سقیفه، برخوردهاى خلفا و نیز سیرى که از خلافت امیرمؤمنان(ع) بدست مى‌دهد، نشان از تشیع کامل، اما تا اندازه‌اى معتدل وى دارد. وى در سیرى که از تاریخ حوادث اسلام ارائه داده، پس از آغاز بحث از حکومت معاویه، به موازات عناوینى که براى روى کار آمدن خلفا دارد، از امامان شیعه(ع) نیز سخن مى‌گوید. عناوینى چون «وفاه الحسن بن على»، «مقتل حسین بن على»، «وفاه على بن الحسین»، «وفاه ابى جعفر محمد بن على»، «وفاه ابى عبدالله جعفر بن محمد و آدابه»، «وفاه موسى بن جعفر»، «وفاه على الرضا» علیهم‌السلام از جمله این عناوین است که ذیل آنها کلمات قصارى نیز از آن بزرگواران نقل مى‌کند.

آثار یعقوبى
یعقوبى . از میان چندین کتابى که در منابع مختلف به وى منسوب شده، تنها سه کتاب وى بر جاى مانده است. عناوین کتاب‌هاى مفقود وى عبارتند از: «کتاب المسالک و الممالک»، «فتح افریقیه و اخبارها» و «اخبار الطاهریین».

اما سه عنوان کتاب وى که بر جاى مانده و هر سه به چاپ رسیده عبارتند از:

تاریخ
البلدان
مشاکله الناس لزمانهم
دو کتاب «البلدان» و «مشاکله»، هر دو کم حجم‌اند. «البلدان» به زبان فارسى نیز ترجمه شده است. البلدان، جغرافى عمومى شهرهاست که فوائد تاریخى بسیار مهمى دارد. کتاب «مشاکله» نیز دربارۀ تقلید مردمان هر زمان از خلق و خوى خلیفۀ حاکم است که با نمونه‌هاى تاریخى ارائه شده است.

https://fa.wikinoor.ir/

Born

Death

احمد بن أبی یعقوب (ابن واضح یعقوبی)

احمد بن أبی یعقوب (ابن واضح یعقوبی)

Death:

احمد بن أبی یعقوب (ابن واضح یعقوبی)

Author Books