ترجمه کتاب تاریخ یعقوبی/ جلد دوم

ترجمه کتاب تاریخ یعقوبی/ جلد دوم

ترجمه فارسى کتاب «تاریخ الیعقوبی» اثر عربى احمد بن ابویعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح یعقوبى (زنده در ۲۹۲ق) است که به قلم محمدابراهیم آیتى، نگارش شده است. کتاب حاضر، ترجمه جلد اول و تقریبا یک‌چهارم جلد دوم (یعنى از میلاد رسول اکرم(ص) تا آغاز خلافت ابوبکر) است و بخش دوم؛ یعنى ترجمه قسمت باقى‌مانده جلد دوم (از دوران خلافت ابوبکر تا خلافت معتمد و ابتداى حوادث سال ۲۵۹ق) که پس از انتشار بخش اول، به چاپ خواهد رسید، همین مقدار مى‌شود. در متن اصلى کتاب، افتادگى‌هایى وجود داشته است. علاوه بر افتادگى‌هاى نسخه اصل که از خود نسخه معلوم بوده و ناشر جاى آن را در نسخه چاپى، با نقطه‌گذارى، نشان‌دار ساخته است، افتادگى‌هاى دیگرى در نسخه بوده که تاکنون بدان توجه نشده و مترجم، در حواشى و مستدرک حواشى، جاى آن‌ها را نشان داده است و بیشتر هر دو قسمت را از روى مآخذ دیگر (بدون تصرف در متن) در پاورقى یا میان پرانتز، تکمیل کرده و چون معتقد است حواشى هوتسما چندان مفید نیست، براى تکمیل نقائص کتاب و توضیح آنچه نیازمند توضیح بود، حواشى ذیل صفحات و مستدرک حواشى را از مآخذ مختلف، جمع‌آورى و اقتباس نموده است و اگر در یکى - دو مورد از حاشیه اصل که در نسخه خطى بوده است، چیزى نقل شده، بدان تصریح کرده است. وى اختلاف سه چاپ اروپا، نجف و بیروت را در موارد اختلاف نسخه‌ها، نشان داده و مبناى ترجمه خود را نسخه چاپ اروپا از کتاب‌هاى کتابخانه آستان مقدس رضوى قرار داده است و هرگاه در موردى، به غلط بودن نسخه اروپا، اطمینان داشته و یکى از دو نسخه دیگر را صحیح دانسته، در پاورقى، صورت نسخه اروپا را ضبط کرده و آنجا که همه نسخه‌ها با هم مطابق بوده و درعین‌حال نادرست به نظر مى‌رسیده است، در عبارت کتاب تصرف نکرده و صحیح آن را در حاشیه یا مستدرک حواشى، یادآور شده است و اگر در چنین موردى، ترجمه صحیح را در متن گذاشته باشد، در پاورقى و حاشیه، آن را توضیح داده است. آنجه در ترجمه میان این علامت [] قرار گرفته، در اصل عربى چاپ اروپا نیز، به همین صورت است و آنچه میان این علامت () قرار داده شده، اضافاتى است که مترجم براى توضیح مطلب یا تکمیل عبارت، افزوده است. از آنجا که در چاپ اروپا، براى دو جلد، دو فهرست مشترک تاریخى و جغرافیایى تهیه و تنظیم شده است، لذا مترجم فهرست‌هاى بخش اول را ضمیمه همین بخش ساخته و علاوه بر دو فهرست تاریخى و جغرافیایى که از دو فهرست هوتسما جامع‌تر و دقیق‌تر تنظیم شده، «فهرست قبایل و طوایف و سلسله‌ها و خاندان‌ها» و نیز «فهرست کتاب‌هایى که مؤلف نام برده است» تنظیم و ضمیمه شده و براى مزید فایده در اول هر باب و فصل، شماره صحفه را در چاپ اروپا نشان داده است و فهرست منابع و مآخذ حواشى دو جلد، با تعیین چاپ‌هایى که در اختیار مترجم بوده است، در پایان جلد دوم، قرار گرفته است.