شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام اثر تقى‌الدین ابوالطیب محمّد بن احمد بن على الحسنى الفاسى (۷۷۵-۸۳۲) و تحقیق علی محمد عمر، پیرامون تاریخ مکه مکرمه است.کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز شده است. متن کتاب از چهل باب تشکیل شده که تا باب ۲۳ در جلد اول و الباقی آن در جلد دوم جای گرفته است.نویسنده از مشهورترین مورخان شهر مکه است که آثار مفصّل و متعددى درباره تاریخ این شهر تألیف کرده است. مهم‌ترین اثر او کتاب شفاء الغرام فى اخبار البلد الحرام است.

کتاب حاضر پس از کتاب‌هاى اخبار مکه ازرقى، و اخبار مکه فاکهى از معتبرترین کتاب‌هاى در تاریخ مکه مکرمه است.

فاسى کتاب خود را در چهل باب تنظیم نموده و از دوره جاهلى تا زمان خود آنچه را که به تاریخ مکه مربوط مى‌شود، ذکر کرده است. و نیز تاریخ تاسیس و ساخت و عمارت مسجدالحرام را در زمان‌هاى گوناگون و همچنین ویژگى‌هاى جغرافیایى تاریخى، سیاسى و اجتماعى جزیره‌العرب را در همه دوره‌هاى تاریخى بیان کرده و به فضائل کعبه و اعمال مربوط به آن و اماکن مقدس مکه و اطراف آن اشاره نموده است. نیز تاریخ مکه را در زمان جاهلیت رقم زده و از آثار بنا شده در مکه و اطراف آن؛ از جمله مکتب خانه‌ها، نوان‌خانه‌ها و... سخن رانده و هر آنچه درباره کارگزارن مکه در دوره اسلامى مى‌دانسته، به طور اجمال بر مطالب کتاب خود افزوده است. در ضمن درباره ابعاد و اندازه کعبه و مسجدالحرام مطلب نوشته و انواع داستان‌هاى سودمند و حوادث تاریخى را که ازرقى و فاکهى در کتاب‌هاى خود نیاورده‌اند، گرد آورده است.

فاسى خود مى‌گوید، پایه‌هاى اصلى کتابش را بر اساس گفته‌هاى آن دو استوار کرده است. در کتاب فاکهى، مطالب مفید بسیارى است که در کتاب ازرقى یافت نمى‌شود. ازرقى و فاکهى هر دو در سده سوم هجرى زیسته‌اند و پس از ایشان درباره تاریخ مکه و کارگزاران آن و فضیلت‌هایى که دارد، جز شمارى اندک، کتابى به رشته تحریر درنیامده تا اینکه فاسى این کتاب را که منبع بسیار ارزشمندى در تاریخ مکه، به ویژه در فاصله زمانى قرن چهارم تا نهم هجرى به شمار مى‌آید، نوشت.

گر چه مى‌توان گفت، اساس و ریشه کتاب بر گرفته از دو کتاب اخبار مکه ازرقى و اخبار مکه فاکهى است، لیکن به دلیل این که او خود از علم و دانش بهرمند بوده و با دانشمندان هم عصر خود نیز محشور بوده است، طبعا مطالب دیگرى نیز بر آن افزوده است و مى‌توان گفت ویژگى‌هایى خاص خود را داراست.

فاسى به کتاب خود نظمى مناسب بخشید و در آن از مکه و حرم، روایات مربوط به آن، توصیف کعبه و عمارت، آن، مصلاى پیامبر در کعبه، ثوا

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

شفاء الغرام باخبار البلد الحرام/جلد ۲_۱

ابوالطیب تقى‌الدین محمد بن احمد فاسىِ مکّىِ مالکى (۷۷۵- ۸۳۲ق)، ملقّب به تقى‌الدین بود و کنیۀ «ابوالطیب» داشت، قاضى شرع مالکى‌ها در مکه مکرمه، از اشراف و تاریخ‌نویسان مشهور حجاز است، و پس از ازرقى و فاکهى، از برجسته‌ترین مورخانى است که آثارى بس مهم و ارجمند در تاریخ مکه تألیف کرده است. وى از اعقاب امام حسن(ع) است و در کارهاى علمى خود از بیشتر کتاب‌هاى موجود تا آن زمان، بهره برده است. وى شرح حال خود را در کتاب «العقد الثمین» به تفصیل آورده است.

ولادت و وفات
او در شب جمعه بیستم ربیع‌الأوّل سال ٧٧۵ در مکّۀ مکرّمه به دنیا آمد و در سال ٨٣٢ق نیز پس از انجام عمره در بیست و هفتم ماه مبارک رمضان در همان شهر از دار دنیا رفته است.[۱]

اساتید
از میان استادان او، افراد زیر را مى‌توان نام برد:

علامه جمال‌الدین محمّدبن عبداللّٰه‌بن ظهیره قرشى مخزومىِ مکى، قاضى مکّه.
جدّ مادرى وى کمال‌الدین ابوالفضل محمّدبن احمد نویرى شافعى، قاضى‌القضاه و خطیب مکّه، روحانى حجاز و تاریخ‌نگار مشهور.
فرزند جدّ مادرى (ردیف٢)؛ یعنى دایى مؤلف محب‌الدین نویرى قاضى حرمین.
امام ابوالمعالى عبداللّٰه‌بن عمر صوفى.
علّامۀ لغوى مجدالدین محمدبن یعقوب شیرازى فیروزآبادى (٧٢٩ - ٨١٧) قاضى یمن و صاحب «قاموس المحیط».
علّامه شیخ کمال‌الدین محمّد دمیرىِ مصرىِ شافعى و سپس مالکى، مؤلف و مفتى، در گذشتۀ ٨٠٨ ه‍. ق.
علّامه ابراهیم‌بن محمّد دمشقىِ صوفى، معروف به برهان.
ابن‌ خلدون،
امام شهاب احمد علایى.

آثار
کتاب‌هاى وى در تاریخ مکه عبارتند از: «تجرید ولاه مکه» که مواردى از آن را ابن فهد مکى در «غایه المرام» نقل کرده است.

«تحصیل المرام من تاریخ البلد الحرام» که مختصر «تحفه الکرام» اوست و در چهل فصل تنظیم شده و نسخه‌هایى از آن برجاى مانده است.

مختصر دیگرى از «شفاء الغرام» توسط خود او با عنوان «ترویج الصدور باختصار الزهور» به انجام رسیده که در اصل کتاب «الزهور المقتطفه من تاریخ مکه المشرفه» خلاصه «شفاء الغرام» است و «ترویج الصدور» تلخیص «الزهور».

مهمترین کتاب او «شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام» است که در چهل باب تدوین شده و به طور جامع تاریخ مکه را از هر حیث ارائه کرده است.

کتاب مهم دیگر او «العقد الثمین فى تاریخ البلد الامین» است که وى با تفصیل تمام به شرح حال رجال مکه از آغاز تا زمان خود پرداخته و در هشت مجلد به چاپ رسیده است. وى در مقدمه کتاب‌هاى «شفاء الغرام» و «العقد الثمین» به تفصیل از چگونگى پدید آوردن این آثار سخن گفته است.

کتاب دیگر وى درباره والیان مکه «المقنع من أخبار الملوک و الخلفاء و ولاه مکه الشرفاء» است که در سال ۱۸۲۲م در روسیه چاپ شده است. ف

Born

Death

تقى‌الدین محمد بن احمد فاسىِ مکّىِ مالکى

تقى‌الدین محمد بن احمد فاسىِ مکّىِ مالکى

Born:

Death:

تقى‌الدین محمد بن احمد فاسىِ مکّىِ مالکى

Author Books