ترجمه کتاب سلیم بن قیس است که پیرامون تاریخ سیاسى اسلام نوشته شده است. کار این ترجمه توسط آقاى محمودرضا افتخارزاده صورت پذیرفته است. در ابتداى کتاب، مقدمه‌اى از مترجم کتاب، درباره سلیم بن قیس، ابان ابن ابى‌عیاش و کتاب سلیم بن قیس نوشته شده است. در ادامه مقدمه‌اى از ابان ابن ابى عیاش قید شده، سپس ترجمه متن کتاب و در انتها، فهارس کتاب ذکر گردیده است. کتاب سلیم در مجموع، اسناد حقانیّت یک نهضت است و آنچه بر آن گذشته و ادامه آن در تاریخ و تجلى جریان غصب در سرنوشت نهضت‌هاى تاریخى اسلام، که توسط صاحبان و وارثان اصلى نهضت ارائه شده است، گزارشى مستند و متواتر از چگونگى شکل‌گیرى توطئه نخبگان علیه نهضت که راوى آن خود معاصر و شاهد و درگیر حوادث آن بوده و از زبان شاهدان، معاصران، صاحبان، وارثان، غاصبان، دشمنان و اضداد نهضت گزارش کرده است. تعبیر دقیق، منسوب به پیشواى معصوم ششم اسلام امامت از کتاب سلیم به اسرار آل محمّد صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم و این که هر کس آن را نبیند و نخواند از آنچه بر نهضت اسلام رفته چیزى نمى‌داند و اصولا حقیقت و واقعیت را نمى‌تواند، بشناسد و تشخیص دهد و بفهمد، به معناى سرّى بودن و ممنوع بودن این اسناد و گزارش‌هاست که از آغاز کودتا و در طول خلافت غصب و رژیم‌هاى اموى - عباسى و دوران اقلیت و محکومیت و ممنوعیت اسلام امامت، هماره خطرناک و مرگ آفرین بوده و دستگاه‌هاى سیاسى - اطلاعاتى - امنیتى، خلافت غصب و رژیم‌هاى وابسته به آن در جستجوى این اسناد بوده تا نابودشان سازند. بنابراین بر خلاف پندار شایع و عامیانه، اسرار آل محمّد صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم سوگنامه کلاسیک یا غمنامه و مرثیه نیست، بلکه به معناى اسناد سرّى و ممنوعه نهضت اسلام است، اسناد توطئه و خیانت نخبگان و سران به نهضت و آرمان اسلامى و ایده‌آل مسلمانان که براى شناخت حقیقت نهضت و واقعیت توطئه و سیر تحوّل فلسفه غصب در تاریخ سیاسى اسلام، باید به این اسناد دست یافت. مترجم در آغاز دهه شصت با کتاب سلیم آشنا شده و در طول دهه گذشته آن را بارها خوانده است.از همان لحظه آشنایى، کتاب سلیم را در ردیف متون دست اوّل ادبیات سیاسى نهضت اسلام یافته و آن را آن گونه که شایسته است، در جامعه اسلامى ندیده و بر این باور است که مثلاًسخنان امام على(ع) را باید کسى ترجمه کند که پیش از هر چیز على‌شناس باشد و یا کتاب سلیم را باید کسى ترجمه و معرّفى نماید که در تاریخ سیاسى نهضت اسلام حضور داشته باشد و با صدر و ذیل این تاریخ احساس خویشاوندى روحى و همدردى کند.عناوین اصلی کتاب شامل:
مقدّمه مترجم ؛ مقدّمه ابان بن ابی عیّاش؛؛ ۱ آموزه های عقیدتی ؛ ۲ علی شناسی ؛ ۳ مبانی امامت علی و آل علیهم السّلام ؛ ۴ سرشت و سرنوشت تاریخی نهضت انسانی اسلام ؛ ۵ کودتای سیاسی سقیفه علیه نهضت اسلام ؛ ۶ دشمنان تاریخی نهضت انسانی اسلام ناکثین، قاسطین، مارقین ؛ ۷ سرنوشت تاریخی اسلام امامت ؛ برخی منابع مورد استناد در تحریر مقدّمه و پاورقی های کتاب ؛ فهرست اعلام «۱»

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

تاریخ سیاسی صدر اسلام

اسرار آل محمد علیهم السلام:

ترجمه کتاب سلیم بن قیس هلالی ، اولین کتاب حدیثی و تاریخی از قرن اول هجری
مشخصات کتاب:
سرشناسه : سلیم بن قیس هلالی، ۲ قبل از هجرت - ۷۶؟ق.
عنوان قراردادی : کتاب سلیم بن قیس الهلالی .فارسی
عنوان و نام پدیدآور : اسرار آل محمد علیهم السلام: ترجمه کتاب سلیم بن قیس هلالی ، اولین کتاب حدیثی و تاریخی از قرن اول هجری/ تالیف ابوصادق سلیم بن قیس هلالی عامری کوفی؛ ترجمه اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی .
مشخصات نشر : قم: دفتر نشر الهادی، ۱۳۷۵٫
مشخصات ظاهری : ۷۶۶، [۴] ص.
یادداشت : پشت جلد به انگلیسی:Asrar -e ale Mohammad: a Persian version of kitab-e Solaim Ibn Qays al-Helali.
یادداشت : چاپ سوم: ۱۳۷۷
یادداشت : چاپ پنجم: :۱۳۷۸
یادداشت : کتابنامه: ص. [۷۳۰] - ۷۴۴؛ همچنین به صورت زیرنویس
عنوان دیگر : کتاب سلیم بن قیس. فارسی
موضوع : علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، ۲۳ قبل از هجرت - ۴۰ق. -- اثبات خلافت
موضوع : احادیث شیعه -- قرن ۱ق.
موضوع : اسلام-- تاریخ -- قرن۱ ق.-- احادیث
موضوع : شیعه -- دفاعیه ها و ردیه ها -- متون قدیمی تا قرن ۱۴
شناسه افزوده : انصاری زنجانی خوئینی، اسماعیل، ۱۳۱۲ - ۱۳۸۸٫، مترجم
رده بندی کنگره : BP223/5/س ۷۸ک ۲۰۴۱ ۱۳۷۵
رده بندی دیویی : ۲۹۷/۴۵۲
شماره کتابشناسی ملی : م ۷۵-۶۶۱۰
عناوین اصلی کتاب شامل:
[مقدمه]؛ بخش اوّل متن کتاب سلیم ؛ بخش دوّم تتمه متن کتاب سلیم ؛ بخش سوّم مستدرکات کتاب سلیم

اسرار آل محمد علیهم السلام

سُلَیْم بن قِیْس هِلالی، از اصحاب خاصّ چهار امام نخست شیعه(ع) که محضر امام باقر(ع) را هم درک کرده است. او از قدیم‌ترین علمای شیعه و بزرگان اصحاب ائمه(ع) و مورد وثوق آنان بوده و نزد ایشان از محبوبیت خاصّی برخوردار بوده است. کتابی نیز به او منسوب است (کتاب سلیم بن قیس هلالی) که در آن از فضایل اهل بیت و حوادث پس از رحلت پیامبراکرم سخن گفته است. بسیاری از عالمان شیعه در مدح و ثنای او سخن گفته‌اند. با این حال دیدگاه‌های متفاوتی نیز درباره شخصیت سُلَیم وجود دارد، به گونه‌ای که برخی از محققان وجود تاریخی چنین شخصیتی را انکار کرده‌اند.

ولادت و نسب
نام او سلیم، پدرش قیس و کنیه‌اش ابا صادق است. سلیم از طایفه بنی هلال بن عامر است که گویند از فرزندان حضرت اسماعیل بن ابراهیم خلیل الله(ع) بوده و در نواحی حجاز سکنی داشته و بعدها به شام و عراق آمده‌اند.

ولادت سلیم دو سال قبل از هجرت در منطقه کوفه بوده و او هنگام وفات پیامبر(ص) دوازده سال داشته است.

سلیم در زمان حیات پیامبر(ص) و نیز بعد از آن حضرت در زمان حکومت ابوبکر در مدینه نبوده، و در جریانات سقیفه و شهادت حضرت زهرا(س) شخصا حضور نداشته است.

زندگانی سلیم
دوران نوجوانی و جوانی
او در سنین نوجوانی که در حدود پانزده سال داشته در اوائل حکومت عمر و قبل از سال شانزدهم هجرت وارد مدینه شده است.

در سن ۲۵ سالگی به سفر حج رفت و خطابه ابوذر را در کنار خانه خدا شنید و آن را نوشت. سپس به مدینه باز گشت و در مدینه بود تا زمانی که ابوذر را در سال ۳۴ هجری به ربذه تبعید کردند. او به عنوان عیادت ابوذر، به ربذه رفت و در آنجا مطالبی از ابوذر پرسید و جواب‌های او را در کتابش ثبت کرد.

سلیم در زمان عثمان
در سال ۲۳ قمری، عثمان به حکومت رسید. در این زمان، سلیم از اصحاب خاص امیرالمؤمنین علی(ع) به شمار می‌رفت و پنهانی به برنامه خود در ثبت حدیث و تاریخ ادامه می‌داد، در حالی که ممنوعیت‌های قبلی همچنان ادامه داشت و شدّت یافته بود.[نیازمند منبع]

در زمان عثمان، سلیم همچنان ارتباط قوی با ابوذر و مقداد داشت در حالی که سالها بین او و سلمان جدایی افتاده بود، چه آنکه از سال ۱۶ هجری سلمان به مدائن رفته و در آنجا از دنیا رفته بود.[نیازمند منبع]

در این سال‌ها، سلیم به همراه ابوذر در سفر حجّ حاضر شد و خطابه او در کنار کعبه را ثبت کرد و همراه او به مدینه بازگشت. همچنین در سال ۳۴ هجری که ابوذر به ربذه تبعید شد، سلیم در آنجا به دیدن او رفت.[۳]

سلیم در زمان امیر المؤمنین(ع)
در سال ۳۵ هجری امیر المؤمنین(ع) خلافت را که به دست گرفت، سلیم همچنان که با قلم به یاری حقّ مشغول بود، جهاد خود را با شمشیر تکمیل نمود و شخصا در میدانهای جنگ حضور یافت و در صف اوّل مبارزین به عنوان «شرطه الخمیس» که فدائیان امیرالمؤمنین(ع) بودند به جنگ و جهاد پرداخت، و در همان حال آنچه در میدان‌های جنگ دید در کتابش ثبت نمود.

سلیم در جنگ جمل
سلیم بن قیس بهمراه علی(ع) از مدینه به بصره آمد و از اوّل تا آخر جنگ جمل به عنوان یکی از پنج هزار فدائی امیرالمؤمنین(ع) در صفّ اوّل میدان جنگ شمشیر زد. او در کتابش تعداد افراد لشکر در جنگ جمل، و خصوصیات افراد و کیفیت جنگ و آنچه بعد از آن در بصره اتفاق افتاد و حتّی خطابه امیر المؤمنین(ع) بعد از جنگ را ثبت کرد.

سلیم در جنگ صفین
در اواسط سال ۳۶ هجری، سلیم بهمراه امیرالمؤمنین(ع) از بصره به کوفه آمد و از آنجا در طلیعه لشکر آن حضرت عازم صفین شد، و تا سال ۳۸ که جنگ صفین ۱۷ ماه ادامه داشت حاضر در جنگ بود. همچنین در جنگ «یوم الهریر» که شدیدترین و آخرین روز جنگ صفین بود و در یک شبانه روز بیش از هفتاد هزار نفر به قتل رسیدند، سلیم شخصا حضور داشت و حدودا چهل سال از عمر او می‌گذشت.[نیازمند منبع]

او در کتابش، مکاتبات علی(ع) با معاویه را به دقت ثبت کرد و خطابه‌های آن حضرت در جنگ را نوشت. همچنین کیفیت جنگ هریر و داستان حکمیت و بر نیزه نمودن قرآن‌ها را در کتابش نوشت. در بازگشت از صفّین هم در قضیه راهبی که مسلمان شد و کتابهای حضرت عیسی(ع) را به امیرالمؤمنین(ع) تحویل داد حاضر بود و تمامی جریان را در کتابش نوشت.[نیازمند منبع]

او در اواخر سال ۳۸ به ملاقات امام سجّاد(ع) مشرّف شد که در سنّ شیرخوارگی در محضر امام علی(ع) بود. در همین ایام به مدائن رفت و در آنجا با حذیفه ملاقات کرد.

سلیم در جنگ نهروان تا شهادت امیر المؤمنین(ع)
سلیم در جنگ نهروان شرکت داشت و مطالبی از آن واقعه را در کتابش ثبت کرد.[نیازمند منبع] پس از آن، سلیم در کوفه به همراه امیرالمؤمنین(ع) برای جنگ تازه‌ای با معاویه آماده می‌شد که در ماه رمضان همان سال شهادت آن حضرت پیش آمد.[نیازمند منبع]

او که از اولیای امیر مؤمنان(ع) بود در سه روز آخر عمر آن حضرت ملتزم حضور بود، و وصیت نامه امام علی (ع) را به نقل از آن حضرت نوشت.

سلیم در زمان امام حسن مجتبی(ع)
پس از شهادت علی(ع)، سلیم از اصحاب وفادار امام مجتبی(ع) بود. هنگامی که معاویه برای صلح وارد کوفه شد سلیم حاضر بود و خطابه آن حضرت در مقابل معاویه را ثبت کرد.

در طول حکومت معاویه، سلیم، فعّالیت علمی خود را ادامه داد و بدعت‌ها و جنایات معاویه و نیز اقدامات او در وضع و تحریف احادیث را به دقّت در کتابش ثبت کرد.

سلیم در زمان امام حسین(ع)
پس از شهادت امام حسن(ع)، سلیم از ملتزمین و خواصّ اصحاب حضرت سیدالشهداء بود و سن او در این هنگام حدود ۵۰ سال بود.

از سال ۴۹ هجری که زیاد از طرف معاویه حاکم کوفه شد سلیم توانست با تقیه کامل، خود را از شر او حفظ کند و حتّی با ایجاد ارتباط مخفیانه، نامه سرّی معاویه را استنساخ کرد و آن را به عنوان یک سند تاریخی مهم ثبت کرد که احدی غیر از سلیم بر آن دست نیافته است.

در سال ۵۰ هجری که معاویه به بهانه حج به مدینه آمده بود، سلیم هم از کوفه به مدینه آمد و گزارشی از سفر معاویه به مکه و مدینه و اقدامات او بر علیه شیعه تهیه کرد.[نیازمند منبع]

در سال ۵۸ هجری (دو سال قبل از مرگ معاویه)، امام حسین(ع) در منا بیش از ۷۰۰ نفر از صحابه و تابعین را جمع کرد و برای آنان خطابه‌ای بر علیه معاویه ایراد کرد. سلیم در آن مجلس حضور داشت و فرمایشات حضرت را بطور کامل در کتابش نوشت. در این ایام بیش از شصت سال از عمر سلیم می‌گذشت.

در سال ۶۱ هجری که شهادت امام حسین(ع) اتّفاق افتاد، در صفحات تاریخ مطلبی از احوال سلیم دیده نمیشود. به احتمال قوی او هم از زندانیان ابن زیاد بوده است که نتوانستند امام(ع) را یاری کنند.

سلیم در زمان امام زین العابدین و امام باقر(ع)
پس از شهادت حضرت سیدالشهداء(ع) سلیم از اصحاب امام سجّاد(ع) گردید و در حضور آن حضرت، خدمت امام باقر(ع) را هم که در سنین هفت سالگی یا بیشتر بود درک کرد.[نیازمند منبع]

در این سال‌ها که در حجاز، جریان ابن زبیر و در عراق جریان مختار ادامه داشت، در کتاب سلیم و تاریخچه زندگی او مطلبی دیده نمی‌شود ولی ظاهرا تا زمان حجاج در کوفه بوده است.

سلیم در زمان حجّاج
در سال ۷۵ هجری، حجاج بن یوسف ثقفی از طرف عبدالملک بن مروان حاکم عراق شد و وارد کوفه گردید. از اوّلین کسانی که حجاج سراغشان را گرفت سلیم بن قیس بود، چرا که سابقه او با امیر المؤمنین(ع) روشن بود. به همین جهت با ورود حجاج، سلیم بن قیس از عراق فرار کرد و به سمت ایران آمد تا در سرزمین فارس در نزدیکی شیراز به شهری بنام «نوبندجان» رسید. سلیم در این تبعید ناخواسته هفتاد و هفت سالگی عمر خود را می‌گذراند.

ارتباط سلیم با ابان بن ابی عیاش در ایران
در شهر نوبندجان، سلیم با جوانی که ۱۴ سال از عمرش می‌گذشت و نامش «أبان» بود ملاقات کرد. البته جنبه آشنایی بین سلیم و ابان مشخص نیست ولی به هر حال سلیم در خانه پدری ابان بن ابی عیاش اقامت کرد.

ابان درباره مدّتی که با سلیم معاشرت داشته چنین می‌گوید: او پیرمردی اهل عبادت بود و چهره‌ای نورانی داشت. بسیار پر تلاش، صاحب نفسی بزرگوار و حزنی طولانی بود. او دور از جماعت بودن را دوست می‌داشت و از اشتهار پرهیز می‌کرد. سلیم هم درباره ابان گفته است: «من با تو معاشرت داشتم و جز آن گونه که دوست می‌داشتم چیزی ندیدم.»[

زندگانی علمی سلیم

کتاب سلیم بن قیس هلالی
سلیم بن قیس به عنوان یک مؤلف، از آن جهت مورد توجّه خاص است که در اکثر مطالب کتابش شخصا حضور داشته و یا از کسانی که شخصا حضور داشته‌اند نقل کرده است و در نقل خود جز موثّقین به کسی اعتماد نکرده است.[۱۳] از سلیم روایات چندی به جز آنچه در کتابش آمده، روایت شده است.

کتاب سلیم بن قیس
مقالهٔ اصلی: کتاب سلیم بن قیس هلالی
این اثر اولین کتاب شیعه در زمان امیرالمؤمنین علی(ع) است. کتاب سلیم بن قیس هلالی حاوی روایاتی درباره فضایل اهل بیت، امام‌شناسی، اخباری درباره حوادث پس از رحلت رسول خدا(ص) و... است. درباره انتساب و عدم انتساب کتاب به سلیم بن قیس بین علمای شیعه مباحث بسیاری در گرفته است. این کتاب با عنوان اسرار آل محمد(ص) به فارسی ترجمه شده و مورد اقبال زیادی قرار گرفته است.

روحیات و اخلاقیات سلیم
اوّل: کتمان و اجتناب از شهرت
با توجّه به اینکه سلیم فقط در پنج سال حکومت امیرالمؤمنین(ع) آزاد بوده و قبل و بعد از آن در شرایط اختناق بسیار شدیدی به سر می‌برده، پیداست که جز با حالت کتمان نمی‌توان چنین کتابی را تألیف کرد. در حکومت عمر و عثمان که تدوین حدیث به هر صورتی ممنوع بود، سلیم نه تنها کتابی تدوین کرد بلکه مطالب آن هم بر ضد حکومت وقت بود، که اگر از کار او مطلع می‌شدند هم خود او و هم کتابش را نابود می‌کردند.

بعد از شهادت امیر المؤمنین(ع) که بار دیگر اختناق شدید اجتماعی علیه شیعیان در دوران معاویه و یزید و مروانیان حاکم شد، سلیم آن‌قدر در کتمان کار خود با مهارت عمل کرد که توانست اضافه بر حفظ کتاب خود و ادامه تدوین آن، از اسرار معاویه هم اطلاع پیدا کند و آنها را در کتاب خود ثبت کند. نامه محرمانه معاویه به زیاد از نمونه‌های آن است.

دوّم: دقّت و جستجو در ثبت مطالب
سلیم هنگام یادگیری مطالب، سؤالاتی را که احتمالا به ذهن خطور می‌کند شخصا مطرح می‌کرد و جواب آنها را نیز می‌گرفت. از سویی زمان روایت و مکان آن و شرایطی که در آن اتّفاق افتاده همه را ثبت می‌نمود. او برای اطمینان و محکم کاری، مطالب را بر ائمه(ع) عرضه می‌کرد تا یک بار دیگر از صحت آن اطمینان حاصل کند.[نیازمند منبع]

سلیم برای بدست آوردن جزئیات بیشتر قضایا، یک جریان را از چند نفر سؤال کرده و به مسافرت‌هایی اقدام می‌نمود. او سؤالات مهمّی در جنبه‌های عقیدتی از ائمه(ع) پرسیده و جواب آنها را ثبت کرده است. حتّی گاهی از دشمنان اهل بیت(ع) درباره کارها و بدعت‌های‌شان سؤال کرده و از زبان خودشان اقرار می‌گرفت.[نیازمند منبع]

هر گاه سلیم متوجّه یک واقعه مهم در بلاد اسلامی می‌شد، سعی می‌کرد شخصا حاضر شود تا دقیقا آنچه اتفاق می‌افتد ثبت نماید. حضور او در سفر معاویه به مدینه از نمونه‌های آن است.[۱۶]

وفات
در اواخر سال ۷۶ هجری، سلیم در شهر نوبندجان فارس در سن ۷۸ سالگی بدرود حیات گفت و ظاهرا در همان شهر به خاک سپرده شد. برخی نیز سال وفات او را در ۹۰ هجری می‌دانند.[۱۷]

Born

Death

سلیم بن قیس هلالی

سلیم بن قیس هلالی

Born:

Death:

سلیم بن قیس هلالی

Author Books