ره توشه سالکان سه اثر شیخ عباس قمی در یک کتاب ـ نزهه النواظر، شرح صد کلمه قصار امیر مؤمنان(ع) و المقامات العلیه فی موجبات السعاده الابدیه (خلاصه معراج السعاده)، عنوان سه اثر از مرحوم حاج شیخ عباس قمی است که در مجموعه ای با نام ره توشه سالکان گرد‌آوری شده است.
اولین کتاب این مجموعه نزهه النواظر است. اصل این کتاب عربی و عنوان آن معدن الجواهر است که مرحوم حاج شیخ عباس قمی آن را به فارسی ترجمه کرده است. مترجم در مورد کتاب و مؤلف آن می‌نویسد: «کتاب معدن الجواهر تألیف شیخ عالم جلیل و ثقه و فقیه بی بدیل ابوالفتح محمد بن علی الکراچکی [متوفی ۴۴۹ ه.ق] تلمیذ شیخ مفید و علم الهدی رضوان الله علیهم اجمعین است.
این نسخه شریف در زمان‌های سابق در نزد علمای سابق و لاحق بوده و از آن نقل نموده اند، چنانچه شیخ شهید(رحمه الله علیه) در ضمن اجازه محمد بن نجده از آن نقل نموده، و علامه مجلسی (رحمۀ الله علیه) مکرر در بحار الأنوار از آن نقل کرده، و جناب آقا سید محمد باقر اصفهانی در روضات الجنات گفته: نسخه ای از آن نزد من است.»
این کتاب مشتمل بر ده باب است. باب اول در خصالی که متعلق به لفظ واحد و یک است. باب دوم در خصال اثنین است. باب سوم در خصال ثلاثه، و هکذا تا باب دهم که درخصال عشره است. و در هر بابی ابتدا می شود به کلمات و مواعظ حضرت رسالت پناه صلی الله علیه و آله، و بعد از آن روایت ائمه اطهار علیهم السلام، پس از آن از حکماء راسخین و علمای شامخین و غیر هم نقل می شود، و در اواخر هر بابی وصیت جامعه از حکیمی به فرزند خود ذکر می شود.
کتاب بعدی شرح صد کلمه قصار امیر المؤمنین علیه السلام است. شیخ عباس قمی این صد کلمه را جمع نموده و شرح مختصری به فارسی بر این کلمات ذکر کرده است. غالبا در ذیل کلمات یکی دو کلام از کلمات حکمیه نافع که غالب آنها از خود آن حضرت است ذکر کرده و هرجا به مناسبتی یکی دو سه شعر از اشعار عربی یا فارسی نگاشته است.
در بخشی از این کتاب آمده است: «کلمه ۱۵: اِعقِلُوا الخَبَرَ إذاَ سَمِعتُمُوهُ عَقلَ رِعَایۀٍ لَا عَقلَ رِوَایَۀٍ، فَإنَّ رُوَاۀَ العِلمِ کَثِیرٌ، وَ رُعَاتَهُ قَلیِل.
دریابید خبر را چون بشنوید آن را به دریافت رعایت که آن تدبر در فهم معنی آن است نه دریافتن روایت که مجرد نقل لفظ باشد بدون تدبر معنی « مانند قرائت قرآن اکثر مردمان، همانا راویان علم بسیارند و مراعات کنندگان آن کم.
فرموده اند: حدیث تدریه خیر من الف ترویه
یعنی یک حدیث که بفهمی و بدانی معنی آن را، بهتر است از هزار حدیث که روایت آن کنی و معنی آن را ندانی.»
کتاب بعدی المقامات العلیه فی موجبات السعاده الابدیه (خلاصه معراج السعاده) است. مرحوم شیخ عباس قمی در مورد این کتاب می فرماید: «از جمله کتب مصنفه در این فن [فن اخلاق] که منظور نظر انام و مقبول بین الخاص و العام است، کتاب شریف معراج السعادۀ است که از قلم دُرر بار عالم عامل و عارف واصل و حکیم کامل و فقیه فاضل؛ جناب حاجی ملا احمد نراقی قدس سره بیرون آمده و الحق کتابی بهتر از آن در این فن شریف به زبان فارسی تألیف نشده و بر طالبان مراتب سعادت لازم است که در همه حال آن کتاب مستطاب را با خود داشته باشند، و از فوائد آن بهره مند شوند؛ و لکن چون آن کتاب شریف کثیر الحجم و پر وزن است، و همراه داشتن آن در همه حال خصوص از برای غالب مردم متعسر بلکه متعذر است لهذا این بنده، غالب مطالب آن را به طریق اختصار در این رساله در ضمن چند مقامات در آوردم تا آن که حمل و نقل آن از برای هر کسی سهل و آسان باشد، و نامیدم آن را به المقامات العلیۀ فی موجبات السعادۀ الابدیۀ
و مرتب گردانیدم آن را بر یک مقدمه ، دو باب و یک خاتمه و من الله تعالی ارجو التوفیق و الاعانۀ.»
در بخشی از این کتاب آمده است: «و بدان که احادیث کثیره در فضیلت تصدق کردن آب وارد شده، و در خبر است که اول چیزی را که در آخرت ثواب می دهند آب است.
و در حدیث دیگر است که هر که آب دهد کسی را در جایی که آب باشد مثل کسی است که بنده ای آزاد کرده باشد و در جایی که آب یافت نشود مثل کسی ماند که نفسی را زنده کند و هر که یک تن را زنده کند مثل آن است که همه خلق را زنده کرده باشد.»

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

ره توشه سالکان

کتابی است در مقتل حضرت اباعبدالله علیه السلام به عربی! این کتاب را مؤلف محترم آن در مصیبت حضرت سیدالشهداء نوشته و از بهترین و معتبرترین مقاتلی است که تاکنون به رشته تحریر درآمده است. کتاب از ولادت حضرت شروع شده، سپس در مناقب حضرت و آنگاه تمام وقایع بیعت تا مرحله شهادت حضرت از اول تا به آخر را شرح می دهد. کتاب را عالم بزرگوار "حاج میرزاابوالحسن شعرانی" و همچنین آیت الله محمد باقر کمره ای ترجمه نموده اند .
ساختار اجمالی کتاب
کتاب یک مقدمه، چندین باب و یک خاتمه دارد.
مقدمه آن در مورد ولادت حضرت سیدالشهداء علیه السلام و داستان فطرس ملک است.
باب اول: در مناقب امام حسین، ثواب گریه بر حضرت، لعن بر قاتلان حضرت و اخباری که در شهادت حضرت وارد شده است.
باب دوم: در ذکر وقایع بعد از بیعت مردم با یزید تا زمان شهادت حضرت! این باب خود بر چند فصل است. این فصول از زمان واقعه مرگ معاویه، بیعت گرفتن یزید از مردم، فرمان یزید بر بیعت امام حسین، خروج امام حسین از مدینه و ورود به مکه، جریانات کوفه و دعوت کوفیان از امام، اعزام مسلم بن عقیل به کوفه، شهادت مسلم بن عقیل، هانی بن عروه و عده ای دیگر از یاران امام قبل از واقعه کربلا (از قبیل میثم تمار، رشید هجری و ...)، خروج امام از مکه به طرف عراق و کوفه، ملاقات با حر و ممانعت او از حرکت امام به سوی کوفه، ورود امام به سرزمین کربلا، وقایع مکالمات عمرسعد با امام حسین علیه السلام، جریانات قبل از عاشورا، شب عاشورا، شروع جنگ در روز عاشورا و شهادت ۷۲ نفر از لشگر حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و شهادت حضرت را شامل می شود.
باب سوم، در وقایع بعد از شهادت حضرت امام حسین علیه السلام است که خود، چند فصل را داراست: غارت حرم حضرت حسین علیه السلام، ذکر وقایع عصر عاشورا، بردن اهل بیت از کربلا به کوفه، دفن حضرت اباعبدالله الحسین و سایر شهداء، ورود اهل بیت به کوفه و مجلس عبیدالله بن زیاد و خطبه حضرت زینب و امام زین العابدین علیه السلام، وقایع کوفه از فصل دهم، خبر شهادت امام در مدینه و فرستادن اهلبیت و سرهای شهداء به شام و ذکر وقایع شام و مجلس یزید و شهادت حضرت رقیه و بازگشت آنان از شام به مدینه.
باب چهارم، ناله ملائکه و گریستن آسمانها و زمین و اهل آن، بعد از شهادت حضرت را بیان می کند. آنگاه مرثیه و شیون جنیان بر حضرت و شرح حال دعبل و مرثیه های اوست.
باب پنجم، ذکر فرزندان و تعداد زوجات اباعبدالله الحسین علیه السلام، فضیلت زیارت حضرت، ظلم و ستم خلفا بر قبر شریف اوست که خود، شامل چند فصل می باشد.
کتاب خاتمه ای دارد که در آن شرح حال توابین، خروج مختار و کشتن قاتلان امام حسین به دست او، بیعت مردم با مختار، کشته شدن عبیدالله بن زیاد و آخرین مطلب عاقبت یزید و عاقبت کار مختار است.

در کربلا چه گذشت

برگزیده منتهی الآمال تلخیص کتاب «منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل» یکى از آثار  مرحوم شیخ عباس قمی است که در زمان خود از کتب ارزشمند درباره زندگى چهارده معصوم علیهم‌السلام بوده و همچنان ارزش خود را حفظ کرده است؛ زیرا مؤلف به تفصیل از زندگى آن بزرگواران سخن گفته و مطالب خود را بر اساس منابع معتبر و فراوان تدوین نموده است.

تألیف رضا استادی، کتاب منتهی الآمال حاوی یک دوره زیست‌نامه چهارده معصوم به زبان فارسی است که به خاطر جامعیت و فارسی بودن، بارها به چاپ رسیده است، ولی به خاطر مفصل بودن، مطالعه آن خارج از حوصله عموم مردم است.

از این رو، از سوی آقای رضا استادی آن را تلخیص و بخش‌هایی از مطالب منتهی الآمال که حذفش به اصل مطالب ضرر نمی‌رسانده، و نیز مطالب غیر لازم و شبهه ناک، حذف شده و عنوان‌های جدید و ترجمه مطالب عربی افزوده شده و جمله‌های ناقص نیز، تکمیل گردیده و پاره‌ای از کلمات مبهم، آوانگاری شده است.

متن کتاب همانند اصل آن، روان و به زبان فارسی امروزی نیست. بنابراین، مطالعه آن برای خوانندگان کم مایه، دشوار است.

کتاب، شامل زیستنامه چهارده معصوم(ع) است. در همه فصل‌های کتاب نام، القاب، مکارم اخلاقی، معجزات و کرامت‌ها، موعظه‌ها، شهادت، فرزندان و نوادگان معصومین(ع) گزارش شده است.

برگزیده منتهی الآمال

&nbsp;

یکی از روش های اطمینان به صحت وقوع حوادث، جمع آوری اسناد حاکی از «بازگویی یک حادثه، از زبان شاهدان عینی» می باشد. همین امر موجب گردیده تا افرادی که در پی انکار مصایب حضرت زهرا (س) هستند، با اتکا به این نکته که «جو خفقان حاکم در دوران خلفا و پی آمدهای فرهنگی ۲۳ سال غصب خلافت در میان مسلمانان» مانع بزرگی در مسیر بازگویی حوادث هجوم به بیت فاطمه (س) بوده است؛ روش زیرکانه ای را برای دست یابی به اهدافشان تعقیب نمایند.

نگارنده در نوشتار حاضر، نخست به نقل مواردی می پردازد که حاکی از بازگویی حوادث هجوم، در زمان حضرت علی (ع) می باشند و پس از آن، موارد یادآوری حوادث هجوم به بیت فاطمه (س) را از زبان حضرت علی (ع) عرضه می نماید.

رنج ها و فریادهای فاطمه ترجمه بیت ‏الاحزان

کتاب «منتهی الآمال» تألیف شیخ عباس قمی ـ رحمه الله ـ است که به حالات، سیره و سنت چهارده معصوم اطهر ـ علیهم السلام ـ پرداخته است. این اثر به طور مؤجز و خلاصه، تاریخ زندگانی چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ و مصایب آنان را با قلمی روان به نگارش در آورده است. این فقیه و نویسنده بزرگ، در طول عمر با برکت خود کتاب های بسیاری را در شرح و زندگانی و کلام معصومین ـ علیهم السلام ـ تألیف کرده است. که کتاب حاضر نمونه ای از آن هاست.  جلد اول این مجموعه به شرح حالات، سیره، معجزات، فضایل، بقایع و نحوه شهاددت پج تن از آل عبا ـ علیهم السلام ـ پرداخته است. در جلد دوم این مجموعه به شرح حالات، سیره، کرامات، فضایل، وقایع و نحوه شهادت امام سجاد ـ علیه السلام ـ تا مهدی ـ عج الله ـ پرداخته است.

منتهی الآمال/ جلد۲

کتاب «منتهی الآمال» تألیف شیخ عباس قمی ـ رحمه الله ـ است که به حالات، سیره و سنت چهارده معصوم اطهر ـ علیهم السلام ـ پرداخته است.
این اثر به طور مؤجز و خلاصه، تاریخ زندگانی چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ و مصایب آنان را با قلمی روان به نگارش در آورده است.
این فقیه و نویسنده بزرگ، در طول عمر با برکت خود کتاب های بسیاری را در شرح و زندگانی و کلام معصومین ـ علیهم السلام ـ تألیف کرده است. که کتاب حاضر نمونه ای از آن هاست.
در جلد اول این مجموعه به شرح حالات، سیره، معجزات، فضایل، بقایع و نحوه شهاددت پج تن از آل عبا ـ علیهم السلام ـ پرداخته است.
در جلد دوم این مجموعه به شرح حالات، سیره، کرامات، فضایل، وقایع و نحوه شهادت امام سجاد ـ علیه السلام ـ تا مهدی ـ عج الله ـ پرداخته است.

منتهی الآمال/ جلد۱

نگاهی بر زندگی چهارده معصوم علیه‌السلام : ترجمه انوارالبهیه
مشخصات کتاب:
سرشناسه : قمی، عباس، ۱۲۵۴ - ۱۳۱۹٫
عنوان قراردادی : انوار البهیه فی تواریخ الحجج الالهیه.
عنوان و نام پدیدآور : نگاهی بر زندگی چهارده معصوم علیه‌السلام : ترجمه انوارالبهیه / عباس قمی؛ ترجمه محمد محمدی‌اشتهاردی.
مشخصات نشر : قم: ناصر، ۱۳۷۲٫
مشخصات ظاهری : ۶۱۶ ص.
شابک : ۴۸۰۰ریال ؛ ۱۵۵۰۰ ریال (چاپ دوم) ؛ ۲۴۰۰۰ ریال (چاپ سوم) ؛ ۵۰۰۰۰ ریال: چاپ چهارم ۹۷۸۹۶۴۶۶۸۳۵۰۱ :
یادداشت : چاپ دوم: ۱۳۷۶٫
یادداشت : چاپ سوم :۱۳۸۰ .
یادداشت : چاپ چهارم: ۱۳۸۶٫
یادداشت : عنوان عطف: چهارده معصوم علیهم‌السلام.
یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.
عنوان عطف : چهارده معصوم علیهم‌السلام.
موضوع : چهارده معصوم
موضوع : ائمه اثناعشر
شناسه افزوده : محمدی اشتهاردی، محمد، ۱۳۲۳-، مترجم
رده بندی کنگره : BP36/ق‌۸الف‌۹۰۴۱ ۱۳۷۲
رده بندی دیویی : ۲۹۷/۹۵
شماره کتابشناسی ملی : م‌۷۲-۱۳۹۸
عناوین اصلی کتاب شامل:
پیشگفتار؛ مقدّمه مؤلّف‌؛ معصوم اوّل [پیامبر گرامی اسلام ص]؛ معصوم دوّم [: حضرت فاطمه زهرا س]؛ معصوم سوّم [حضرت علی ع]؛ معصوم چهارم [: امام دوّم؛ سبط اکبر حضرت امام حسن مجتبی ع]؛ معصوم پنجم: [حضرت امام حسین ع]؛ معصوم ششم [: حضرت امام علی بن الحسین ع]؛ معصوم هفتم [: حضرت امام باقر ع]؛ معصوم هشتم: [جعفر بن محمّد، حضرت صادق ع]؛ معصوم نهم: [حضرت موسی بن جعفر ع]؛ معصوم دهم: [حضرت علی بن موسی الرّضا ع]؛ معصوم یازدهم: [حضرت امام جواد ع]؛ معصوم دوازدهم: [حضرت امام هادی ع]؛ معصوم سیزدهم: [حضرت امام حسن عسکری ع]؛ معصوم چهاردهم [: حضرت امام زمان ع]؛ فهرست مطالب:

نگاهی بر زندگی چهارده معصوم علیه‌السلام

شیخ عباس قمی معروف به محدث قمی (۱۲۹۴–۱۳۵۹ ه‍.ق برابر ۱۲۵۴–۱۳۱۹) است، از محدثان شیعی پرکار قرن چهاردهم هجری و گردآور کتاب مفاتیح‌الجنان است.

معروف‌ترین کتاب وی مفاتیح‌الجنان، منتخبی از دعاها و اعمال است که در کتاب‌های مختلف حدیث، از پیامبر اسلام و امامان شیعه نقل شده و قمی آن‌ها را به صورت موضوعی دسته‌بندی کرده‌است.

زندگی‌نامه
شیخ عباس قمی در سال ۱۲۹۴ قمری (۱۲۵۴ خورشیدی) در قم متولد شد. در بیست و دو سالگی به نجف رفت و شش سال آنجا ماند. پس از آن دوباره به ایران برگشت و تا آخر عمر، یعنی تا شصت و پنج سالگی در قم درس خواند و درس داد. (البته مدفن وی در نجف عراق در کنار حرم علی بن ابی‌طالب است) پدرش محمدرضا، آگاه به احکام دین اسلام بود چنان‌که مردم برای آگاهی از فروع فقهی و وظایف مذهبی خویش به وی رجوع می‌کردند.

تحصیلات
عباس قمی پس از فراگیری بخشی از علوم دینی مقدمات و سطح در نزد علمای عصر خویش، در حوزه علمیه قم سرانجام در سال ۱۳۱۶ ه‍.ق برای تکمیل تحصیلات در سطوح عالی فقه و اصول به حوزه علمیه نجف رهسپار شد و چون در علوم نقلی به ویژه حدیث استعداد داشت از فقیه و محدث آن عصر حسین بن محمدتقی طبرسی معروف به محدث نوری بیشتر کسب فیض کرد. وی در سال ۱۳۱۸ ه‍.ق به زیارت خانه خدا رهسپار گردید و سپس به سوی قم مراجعت کرد، اما پس از دیدار با والدین و خویشان دوباره به نجف مراجعت و به مجلس محدث نوری وارد شد. محدث نوری در سال ۱۳۲۰ ه‍.ق درگذشت. محدث قمی نیز پس از درگذشت استادش، حدود ۲ سال در شهر نجف ماندگار شد.

محدث قمی و تجدید حوزه علمیه قم
در سال ۱۳۴۰ قمری (۱۳۰۰ خورشیدی) یعنی یک سال پس از تصرف تهران توسط رضاشاه پهلوی، عباس قمی به دعوت عبدالکریم حایری یزدی - که به خواهش علمای عصر خویش برای تجدید مرکزیت حوزه علمیه قم، در این شهر ماندگار شده بود - برای تدریس به حوزه علمیه قم فراخوانده شد و در همین ایام یعنی سال ۱۳۴۴ قمری،  مهم‌ترین کتاب حدیثی ایشان یعنی سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار - که فهرست موضوعی تفصیلی برای احادیث کتاب بیش از صد جلدی بحار الانوار تألیف علامه مجلسی است - پس از سالها تلاش شبانه‌روزی مؤلف در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت و به این ترتیب می‌توان گفت او به کتاب بحار الانوار حیات مجدد بخشید.
از جمله شاگردانی که از وی اجازه روایی گرفتند عبارتند از:

سید عبدالاعلی سبزواری
روح‌الله خمینی
سید محمدهادی میلانی
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
سید مرتضی مرعشی نجفی
سید میر میلاد پیروزمند
سید موسی جعفرنژاد
آثار
از محدث قمی کتابهای بسیاری - که در مجموع به ۶۳ جلد می‌رسد - در رشته‌های رجال، اخلاق، فقه، کلام، لغت، ادعیه و تاریخ و به ویژه حدیث باقی‌مانده‌است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

مفاتیح‌الجنان، مجموعه‌ای از ادعیهٔ منتخب چهارده معصوم. (مشهورترین کتاب وی نیز می‌باشد)، با ترجمه حسین انصاریان به زبان فارسی.
منازل الآخره، دربارهٔ روایات و حکایت‌های مرگ و جهان پس از مرگ نگاشته شده‌است.
منتهی الآمال، دربارهٔ تاریخ چهارده معصوم نگاشته شده‌است.
سفینه البحار و مدینه الحکم و الآثار، فهرستی ارزشمند و گرانبها از کتاب بحارالانوار و تدوین موضوعی و تلخیص آن
نفس المهموم، دربارهٔ وقایع کربلا
مقامات العلیه، خلاصه کتاب معراج السعاده (اثر ملا احمد نراقی)
الانوار البهیه، دربارهٔ تاریخ چهارده معصوم نگاشته شده‌است.
تتمهه المنتهی، در تاریخ خلفای راشدین، اموی و برخی از خلفای عباس
تحفهالاحباب، در علم رجال.
شرح الوجیزه، درعلم حدیث.
الکنی و الاقاب، که زندگینامه بسیاری از علمای شیعه و سنی و برخی شاعران، ادیبان، عارفان و امیران است.
ترجمه مصباح المتهجد، مجموعه‌ای از ادعیهٔ منتخب چهارده معصوم.
سبیل الرشاد، در عقاید شیعه به ویژه مبدأ و معاد.
ذخیره الابرار، که تلخیص کتاب انیس التجار، تألیف مولی مهدی نراقی و در موضوع فقه است.
فوائد الرضویه
کلمات لطیفه، (در علم اخلاق)
الدر النظیم فی لغات القرآن العظیم
کحل البصر فی سیره سید البشر
فیض العلام فی وقایع الشهور و الایام (دربارهٔ وقایع ماه‌ها و روزها)
بیت الاحزان فی مصائب سیده النّسوان با ترجمه فارسی غم خانه فاطمه الزهرا، سید محمد رضا حسن‌زاده طباطبایی

شیخ عباس قمی

Born:

Death:

شیخ عباس قمی

Author Books