ترجمه‌اى است به فارسى روان، به قلم ابوالقاسم پاینده از کتاب «التنبیه و الإشراف» تألیف ابوالحسن على بن حسین مسعودى.

ترتیب و چینش مطالب، بر اساس اصل کتاب بوده و فقط در ابتداى آن، مقدمه‌اى از مترجم افزوده شده است. در این مقدمه، ابتدا زندگى‌نامه مخصترى از مسعودى ارائه گردیده و در ادامه، از آثار او نام برده شده و در پایان، نکاتى پیرامون اصل کتاب، ذکر گردیده است.
کتابی در جغرافیا و تاریخ و نجوم به زبان عربی نوشته علی بن حسین مسعودی. این کتاب، حاوی خلاصه ای از اطلاعات همه کتابهای او و تحلیل آنها و مطالبی که یادآور «تنبیه» و منظری برای تألیفات و آثار قبلی نویسنده کتاب و متضمن مباحث تازه و تکمیلی می باشد. از نظر تاریخ علوم و ادیان نیز، اهمیت دارد و شامل مباحثی در فلسفه، نجوم، ادیان قدیم، عقاید، پزشکی و بعضی از آداب و رسوم رایج نزد اقوام و مذاهب است. التنبیه و الاشراف یکی از کتابهای مهم تاریخی است که در نیمه اول قرن چهارم هجری تالیف شده است مسعودی جهانگردی تیز بین و مورخ چیره دست حاصل مطالعات و نتیجه گیری جهانگردی خودرا همراه با تعمقی که در شیوه تفکر و زندگی اقوام کرده در این کتاب به رشته تحریر در آورده است کتاب التنبیه والاشراف از این جهت که شامل روایات داستان های ملل قدیم است از منابع معتبر تاریخ و اساطیر سلف به شمار می رود و اعتبار و حرمتی به سزادارد و از مهم ترین منابع تاریخ ایران باستان خاصه ایران دوره ساسانی و همچنین تاریخ صدر اسلام و قرون اولیه اسلامی محسوب  می شود.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

ترجمه التنبیه و الإشراف

ابوالحسن على بن حسین بن على بن عبداللّه هذلى (حدود ۲۸۷-۳۴۶ق)، متکلم، مورخ و جغرافی‌دان بزرگ اسلامى، از مهمترین آثار او مروج الذهب و معادن الجوهر و التنبیه و الإشراف

خاندان
او از نوادگان عبداللّه بن مسعود، صحابى بزرگ رسول خدا(ص)، بود و به همین دلیل به مسعودى مشهور شد. عبداللّه در زمان خلافت عثمان و همزمان با سفر بسیارى از صحابه به شهرهاى مفتوحه، به عراق آمد. در عراق منزلت بالایى یافت و به همین دلیل مردم از مواضع او در مقابل عثمان دفاع می‌کردند. برخورد خشونت آمیز عثمان با وى از عوامل انقلاب مردم عراق علیه عثمان شمرده مى‌شود.

ولادت
مسعودى در نیمه دوم قرن سوم هجرى در بغداد چشم به جهان گشود و در سال ۳۴۶ هجرى در فُسطاط (مصر) چشم از جهان بربست. دوران زندگى او همزمان با دوره دوم عصر عباسیان بود که نفوذ نژادهاى غیرعرب, بویژه ترکان, در دستگاه خلافت گسترش فراوان یافته بود.

ولادت او طبق نتیجه پژوهش کراتشکفسکى و خدابخش در آغاز سده دهم میلادى, یعنى در حدود سال ۹۰۰م, برابر با ۲۸۷ق است. این مطلب مورد پذیرش دکتر على خربوطلى نیز هست، ولى به نظر مى رسد، تاریخ ولادت مسعودى پیش از این تاریخ باشد. چرا که نخستین مسافرت او به خارج از عراق در سال ۳۰۳ ق آغاز شده و این دور از خرد است که کسى پیش از آن که به شانزده سالگى برسد براى انجام پژوهشهاى علمى و کسب آگاهى از احوال ملتها و اقوام دور دست بار سفر ببندد.

تحصیلات
مسعودی آموزشهاى نخستین خود را در بغداد فرا گرفت. بغداد آن روز یکى از بزرگترین مراکز تمدن و دانش در جهان بود و به سبب وجود ورّاقان, کتابخانه ها, فقها, قرّاء, ادبا و پیشوایان متعدّد دانش, زبانزد و شهره جهان بوده است و مسعودى از آن بهره برده است. مسعودى آن هنگام که کودک و جوان بود انواع دانشها و معارف دینى, ادبى و لغوى را از دانشمندان نامدار بغداد و بصره آموخته و به هنگامى که به سفرهاى تحقیقاتى دور و دراز دست یازید نیز از خرمن افکار و اندوخته عالمان فراوان در نقاط مختلف جهان بهره‌مند گردید.

اساتید
ابوالعباس احمد بن سریج (متوفای۳۰۶ق)
محمد بن خلف بن حیان, ملقب به وکیع (متوفای۳۰۶ق)
ابوالحسن احمد بن سعید دمشقى اموى (متوفای حدود ۳۰۷ق)
زجاج (متوفای۳۱۱ق)
ابن درید (متوفای۳۲۱ق)
ابن انبارى (م۳۲۸ه)
ابوالقاسم جعفر بن همدان موصلى (متوفای ۳۲۳ق)
قاضى عبدالله بن زبیر دمشقى
صولى (متوفای حدود ۳۳۵ق)
طاهر بن یحیى بن حسن بن جعفر بن عبدالله بن حسین بن على بن ابى طالب(ع)
ابوالحسین طوسى
سفرهاى علمى
مسعودى علاوه بر بهره‌گیرى از علوم مختلف مانند لغت، ادبیات، فقه، تاریخ، جغرافیا و فلسفه به زبان‌هاى فارسى، هندى، یونانى، رومى و سریانى آشنا شد. کسب دانش بیشتر و آشنایى بهتر با فرهنگ‌هاى مختلف، او را براى سفر به نقاط مختلف جهان علاقه‌مند کرد. با اینکه در آن زمان دولت‌هاى مستقل حکومت داشتند، ولى وحدت اسلامى همچنان بر مرزهاى سیاسى چیره بود و در مجموع مملکتى به نام «مملکت اسلام» را تشکیل مى‌دادند که هر مسلمانى مى‌توانست آزادانه در محدودۀ جغرافیایى این مملکت از نقطه‌اى به نقطۀ دیگر سفر کند.

مذهب مسعودى
شرح حال نگاران شیعه «مسعودى» را از اصحاب امامیه دانسته و به تشیع وى تصریح کرده‌اند. بحث و بررسى او در موضوع امامت نشان از اهتمام و علاقۀ ویژۀ وى بدان موضوع و بیانگر تمایلات مذهبى اوست. عناوین کتاب‌هاى وى در موضوع امامت عبارتند از:-الاستبصار فى الامامه -الانتصار فى الامامه -حدائق الاذهان فى اخبار آل محمد(ص)-مزاهر الاخبار و ظرائف الاثار للصفوه النوریه -الصفوه فى الامامه.

آثار
از کتاب‌هاى متعددى که مسعودى تألیف کرده،

کتب موجود

مروج الذهب و معادن الجوهر
التنبیه و الإشراف (آخرین کتابى است که تألیف کرده است)
بعضی، کتاب اثبات الوصیه را نوشته او می‌دانند؛ اما برخی در آن تردید کرده‌اند.

کتب مفقود
اخبار الزمان و من اباده الحدثان من الامم الماضیه و الأجیال الخالیه و الممالک الداثره
الکتاب الاوسط
فنون المعارف و ما جرى فى الدهور السؤالف
ذخائر العلوم و ما کان فى سالف الدهور
الاستذکار لما جرى فى سالف الأعصار
نظم الجواهر فى تدبیر الممالک و العساکر
الاخبار المسعودیات
وصل المجالس بجوامع الاخبار و مختلط الآثار
تقلب الدول و تغیر الآراء و الملل
راحه الأرواح
کتاب المبتدأ
المقالات فى اصول الدیانات.
خزائن‌الدین و سر العالمین.
الاسترجاع فى الکلام.
الابانه عن اصول الدیانه
الانتصار
نظم الادله فى اصول المله
نظم الأعلام فى اصول الاحکام
المسائل و العلل فى المذاهب و الملل
الواجب فى الفروض اللوازم

وفات
ایشان در جمادى‌الآخر سال ۳۴۶ق در شهر فُسطاط (قاهره قدیم) مصر در گذشت و پیکرش در قبرستان معروف آن شهر به خاک سپرده شد.

https://fa.wikinoor.ir/

Born

Death

ابوالحسن علی بن الحسین مسعودی

ابوالحسن علی بن الحسین مسعودی

Born:

Death:

ابوالحسن علی بن الحسین مسعودی

Author Books