تَذْکِرَهُ الاَوْلیاء (به معنای یاد دوستان خدا)، کتابی به زبان فارسی از عطار نیشابوری(زنده در۶۱۷ق) در شرح حال ۹۷ تن از مشایخ صوفیه است که با هدف الگوگیری از سیره عملی و گفتاری آنان تألیف شده است.

عطار سنی مذهب بوده اما ارادت خاصی به اهل بیت پیامبر اکرم(ص) داشته و کتاب خود را با شرح حال امام صادق(ع) آغاز کرده و با شرح حال امام باقر(ع) پایان برده است.

نویسنده
نوشتار اصلی: فریدالدین عطار نیشابوری

مؤلف تذکره الاولیاء، ابوحامد یا ابوطالب محمد بن ابی بکر ابراهیم بن مصطفی بن شعبان ملقب به فریدالدین، مشهور به عطار است که تاریخ دقیق تولد و درگذشتش دانسته نیست، اما چون تألیف تذکره الاولیاء در حدود سنهء ۶۱۷ق بوده است پس تا سال ۶۱۷ق زنده بوده است.

عطار سنی مذهب بوده است اما کتاب خود را با شرح حال امام ششم شیعیان آغاز و با شرح حال امام پنجم به پایان می‌برد، حکایت از ارادت او به خاندان پیامبر(ص) دارد.

اهمیت
تذکره‌، به معنای کتابی است که در آن شرح حال و آثار کسانی از یک گروه نام برده می‌شود. مانند شاعران، نویسندگان، دانشمندان و صوفیان. گفته شد که تذکره الاولیاء، کهن‌ترین و معروفترین کتابی است که زیر نام تذکره نوشته شده است.

عطار در تذکره الاولیاء، نمونه‌هایی از رفتار، کردار، افکار و گفتار هر عارفی را بیان کرده است. البته تأکید او بر گفتار است و هدفش این بوده که این گفتارها درس عملی برای دیگران باشند.[۴] او بیش از آنکه در صحت روایات دقت کند، به تأثیر تربیتی آنها توجه دارد. از این رو در برخی موارد در ضبط وقایع و صحت مطالب خالی از مسامحه نیست.

اصل کتاب و اضافات
تذکره الاولیاء، مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هریک به زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان یکی از عارفان اختصاص دارد. نخستین باب به حالات و سخنان امام صادق(ع) و آخرین باب به حسین بن منصور پارسی معروف به حلاج.

دست نویس‌های معتبر تذکره الاولیاء تا قرن دهم، شامل همین مطالب است، اما پس از قرن دهم فصل‌های دیگری با عنوان «ذکر متأخران از مشایخ کبار» بر این کتاب افزوده شده که حالات و سخنان ۲۵ تن از عارفان قرن‌های چهارم و پنجم را دربر دارد. بیشتر این پیوست از مآخذی برداشته شده که احتمالاً در دسترس مؤلف تذکره الاولیاء نیز بوده و مطالب آن به شیوه تذکره الاولیاء تألیف شده است، از این رو بسیاری از پژوهشگران معاصر، از جمله نیکلسون، آن را جزو اصل کتاب پنداشته‌اند. این ملحقات در هیچیک از نسخه‌های کهن کتاب نیست، و فهرستی هم که عطّار در آغاز کتاب آورده، شامل همان ۷۲ نام است.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

تذکره الاولیاء

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به عطار نیشابوری، شاعر و عارف فارسی‌زبان قرن ششم و هفتم قمری است. او با علوم مختلفی مانند قرآن، حدیث، فقه، تفسیر، ‌طب، نجوم و کلام آشنایی داشت. عطار اشعار بسیاری درباره فضیلت خلفا دارد که نشان می‌دهد بر مذهب اهل سنت بوده است؛ اما همچنین اشعار بسیاری در فضیلت حضرت علی(ع) و اهل بیت(ع) سروده است؛ چندان که سبب شده است کسانی او را شیعه بدانند. الهی‌نامه، اسرارنامه، خسرونامه و منطق‌الطیر از آثار منظوم عطارند و تذکره‌الاولیا تنها اثر او به نثر است. ۲۵ فروردین در تقویم ایران، روز ملی بزرگداشت عطار نیشابوری نامگذاری شده است.

زندگی‌نامه
فریدالدین محمد عطار نیشابوری، معروف به عطار و عطار نیشابوری، شاعر و عارف ایرانی قرن ششم و هفتم قمری بود. از جزئیات زندگی‌اش اطلاعات کاملی در دست نیست.  او در سال ۵۴۰ق  یا ۵۳۷ق  در منطقه کَدکَن حوالی نیشابور به دنیا آمد

پدر او داروفروش (عطار) بود و فریدالدین نیز ابتدا به شغل پدر مشغول شد. او برای کسب علم، به هند، عراق، شام و مصر مسافرت کرد. سپس به نیشابور بازگشت و تا پایان عمر در آنجا زیست.

عطار با علوم مختلفی مانند قرآن، حدیث، فقه، تفسیر، ‌طب، نجوم و کلام آشنا بود که نتیجه آن در آثارش نیز دیده می‌شود.  ۲۵ فروردین در تقویم ایران به عنوان روز ملی بزرگداشت عطار نیشابوری نامگذاری شده است و مراسم و نشست‌های مختلفی در این روز برگزار می‌شود.

گرایش عطار به عرفان
عطار نیشابوری را از عارفان بزرگ ایران می‌دانند و می‌گویند او تحولی عمیقی در عرفان اسلامی ایجاد کرده است.  مطهری او را از اکابر درجه اول عرفا دانسته است. علامه طهرانی نیز عطار را اساطین عرفا برشمرده است.  به‌گفته سعید نفیسی، عطار مرید شیخ نجم‌الدین کبری، بنیان‌گذار طریقه کبرویه، از سلسله‌های مهم تصوف در قرن ششم و هفتم قمری بوده است. جامی او را مرید شیخ مجدالدین بغدادی، عارف قرن ششم و هفتم قمری دانسته است؛  اما به‌نظر زرین‌کوب و فروزانفر، دیدار عطار با شیخ مجدالدین دلیل انتساب و ارادت او به مسلک شیخ نیست. مطهری او را از اکابر درجه اول عرفا دانسته است.

آثار

آثار عطار عبارت‌اند از:

آثار منظوم: الهی‌نامه، اسرارنامه، جواهرنامه، خسرونامه، شرح القلب، مصیبت‌نامه، منطق الطیر، دیوان اشعار، مختارنامه.
آثار منثور: یکی از معروف‌ترین کتاب‌های عطار تذکرهالاولیا است که به نثر نوشته شده است. این کتاب حکایت‌ها و گفتارهایی از اولیای الهی را از امام صادق(ع) تا منصور حلاج شامل می‌شود. و با ذکر مختصری از امام باقر(ع) پایان می‌یابد. همچنین در آن، از افرادی مانند ابوحنیفه،شافعی و احمد بن حنبل  سخن آمده است.
از ده کتاب عطار، هشت کتاب باقی مانده است و از دو اثر او، یعنی جواهرنامه و شرح‌القلب نشانی نیست.  تخلص عطار نیشابوری در اشعارش «فرید» و «عطار» است

درگذشت

وی و در حمله سربازان مغول به نیشابور، اسیر و سپس در سال ۶۱۷  یا ۶۱۸ق  و یا ۶۲۷ق کشته شد.

Born

Death

فریدالدین ابوحامد محمد (عطار نیشابوری)

فریدالدین ابوحامد محمد (عطار نیشابوری)

Born:

Death:

فریدالدین ابوحامد محمد (عطار نیشابوری)

Author Books