دانشنامه شعر عاشورایی؛ انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم، تألیف مرضیه محمدزاده، دربرگیرنده زندگی شاعران عرب و غیر عرب و نمونه‌هایی از اشعار و مراثی آنان است.

<strong>ساختار</strong>
کتاب با دو مقدمه از بهاءالدین خرمشاهی و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، در دو بخش اصلی و هر بخش در چندین فصل، تنظیم شده است.

<strong>گزارش محتوا</strong>
در مقدمه نخست، به امام حسین(ع) و قیام او از منظر قرآن کریم نگریسته شده[۱]و در مقدمه دوم، به بررسی شعر و جایگاه و ارزش آن، پرداخته شده است.

نویسنده در این مقدمه می‌نویسد: اثر حاضر، در بردارنده‏ ادبیات شیعه و عقاید و احساسات و جهت‏‌گیرى شاعران عرب و پارسى‌گوى، در طول تاریخ به‌‏ویژه بر محور حادثه جان‌سوز کربلا مى‌‏‌باشد و سعى شده است در آن از ارزشمندترین آثار عاشورایى این شعرا نمونه‏‌هایى آورده شود، تا بر مبانى مذهبى و حق‏‌جویى شیعه استدلال گردد که چگونه شاعران اندیشمند از جان، مایه می‌‏گیرند تا خصلت‏هاى نیکوى آل محمد(ص) را نمودار سازند و این کار سترگ، هنر شعر و شاعرى است که حقیقت را با جلوه خاصى نشان می‌‏دهد و در دیدگاه نسل‌هاى آینده که تشنه‏ى حق‏‌جویی‌اند، قرار می‌‏دهد

وی به این نکته اشاره دارد که در زبان عربى، از همان آغاز، پس از حادثه کربلا، آن واقعه‌‏ى عظیم به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل‌بیت(ع) به سرودن مرثیه پرداختند. سپس شاعران دیگر در سال‌ها و قرون متمادى، همواره در ترسیم نهضت کربلا و بیان مصائب اهل‌بیت(ع) از سلاح شعر مدد گرفتند و در این راه هر شاعرى به فراخور زمان از سبک‏ها و روش‌هاى گوناگون بهره برده است. برخى در قالب سوزناک‏ترین مرثیه‏‌ها، عواطف را برانگیختند و به جنبه‏‌هاى عاطفى و روحى بیشتر تکیه کردند و برخى روش مقتل و واقعه‌‏نگارى و ثبت قضایا را براى شرح ماجرا در پیش گرفتند. بر همین اساس نباید انتظار داشت که شعر همه شاعران از لحاظ عمق و تأثیر یکسان باشد و یا توانایى و قدرت آنها را در خلق آثار منظوم به یکسان ارزیابى نمود

نویسنده بر این باور است که روش ائمه(ع) در ارج نهادن به شعر شاعران، توجه به شعر آنان بدون دخالت دادن شخصیت، رفتار و جهت‏گیرى سیاسى، اجتماعى و حتى مذهبى شاعران بوده است که وی نیز همین روش را مبناى کار قرار داده و به این نکته اشاره نموده است که اگر از شاعر دلسوخته‏‌اى که در رثاى سالار شهیدان(ع) سروده‏‌اى دارد، نامی‌برده نشده یا شعرى آورده نشده است، به‌خاطر عدم دسترسى به تذکره یا نمونه‏‌هاى شعر عاشورایى آنان بوده است

<strong>جلد اول</strong> دربرگیرنده زندگى شاعران عرب و نمونه‏‌هایى از بهترین اشعار و مراثى آنان و جلد دوم به همین شکل در مورد شاعران پارسى‌گوى است.

فصل‏‌بندى جلد اول بر اساس ادوار تاریخى ظهور شاعر صورت پذیرفته است؛ به‌طورى‌که شاعران عرب به پنج دوره‏ متمایز تقسیم شده‏‌اند و در آغاز هر دوره مختصات و مشخصات مرثیه در آن دوره و تغییرات مرثیه‌‏سرایى نسبت به دوره‌‏ى ماقبل تشریح گردیده است.

<strong>جلد دوم</strong> کتاب که شامل شاعران غیر عرب (اعم از ایرانى و سایر ملل) مى‌‏‌باشد، در سه فصل شاعران متقدم، متأخر و معاصر به‌تفکیک زمانى، مشخص شده‏‌اند. شاعران متقدم و متأخر بر اساس سال وفات و معاصرین بر مبناى سال ولادت طبقه‌‏بندى گردیده‏‌اند.
<h5></h5>

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

دانشنامه شعر عاشورایی: انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم/جلد ۱ و ۲

<h5><strong>علی بن موسی، امام رضا</strong>
نویسنده:مرضیه محمد زاده</h5>
«علی بن موسی امام رضا (ع)» این نام کتابی است که زندگی امام رضا(ع) از تولد تا شهادت مورد بررسی قرار گرفته است. این کتاب شامل چهار فصل است. در فصل اول با نگاهی گذرا به حکومت امویان و پیدایش عباسیان، مباحثی همچون شکل گیری نهضت عباسیان و اندیشه مهدویت در شکل گیری و تقابل با آن و فرقه کیسانیه مطرح شده و بخورد امام صادق و امام کاظم (علیهما السلام) با عباسیان بیان شده است. دومین فصل به زندگانی تاریخی امام رضا (ع) اختصاص دارد از جمله: نسب و القاب امام، نصوص و دلایل امامت، علم و دانش و روش اخلاقی امام، دعا و عبادت، بردباری و گذشت، عدم همکاری با حکومت. در این فصل ظهور فرقه واقفیه و زندگی امام در دوران هارون، امین و مامون بررسی شده است. تصمیم مامون به تبعید حضرت از مدینه به مرو و برنامه ولایت عهدی برای ایشان، اهداف مامون از این پیشنهاد، مخالفان ولایت عهدی، شهادت امام رضا (ع) و آرامگاه ایشان، کیفیت زیارت، تاریخ تشیع در ایران و اصحاب و راویان احادیث امام رضا (ع) از عناوینی است که در فصل دوم مطرح شده‌اند. فصل سوم به تبیین زندگی معرفتی و فکر هشتمین نور الهی پرداخته و نمونه‌هایی از تالیفات حضرت و مناظرات امام با ادیان و فرق و مذاهب مختلف را شرح داده است. همچنین مباحث کلامی درمورد توحید و امامت از لسان علی بن موسی الرضا (ع) نقل شده و تفسیر آیاتی چند از قرآن در کلام ثامن الائمه (ع) بیان گردیده است. فقه و احکام، جهان بینی، اخلاق و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام) از عناوین دیگر این فصل است. ادبیات در محضر امام هشتم در فصل چهارم مطرح شده است. در این فصل اشعار و اندرزهای اخلاقی اجتماعی منسوب به امام رضا (ع) آورده شده و درکنار آن، اشعار شاعران عرب و پارس در مدح و رثای ثامن الائمه (ع) ذکر شده است. در صفحه ۱۳۱ این کتاب آمده است:محمدبن ثنان می گوید:در روزگار خلافت هارون به ابالحسن الرضا(ع)عرض کردم تو در جای پدر خویش نشسته‌ای وامامت خود را آشکار و مشهود کرده ای درحالیکه خون از شمشیر هارون می‌چکد.امام فرمود: این سخن پیامبر خدا (ص) مرا به این کار جرات داده که فرموده است اگر ابوجهل بتواند مویی از سر من کم کند همه گواهی دهید که من پیامبر خدا نیستم و من نیز به شما می گویم اگر هارون مویی از سر من کم کند من امام نیستم. این کتاب در ۸۴۰ صفحه وزیری به قلم دکتر مرضیه محمدزاده تالیف شده و انتشارات دلیل ما آن را چاپ و به نشر رساند.

علی بن موسی، امام رضا(ع)

<strong> مرضیه محمدزاده</strong> (متولد ۲۸ بهمن سال ۱۳۳۷) نویسنده و پژوهشگر ایرانی است.

مرضیه محمدزاده در خانواده‌ای مذهبی در اهواز متولد شد. تحصیلات محمدزاده در رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه یافت و پایان نامه خود را با عنوان “زندگی و نقش ام سلمه در تاریخ اسلام” ارائه کرد. از سال ۱۳۷۵ کار تحقیق و پژوهش درباره زندگی امام سوم شیعیان حضرت اباعبدالله الحسین ‌(ع) را شروع کرد و در طول پنج سال این کار تحقیقی را به پایان رساند. این تحقیق در دو بخش متمایز صورت پذیرفت: بخش نخست بررسی زندگانی امام حسین (ع) از بدو تولد تا پس از شهادت با رویکردی تحقیقی و تحلیلی از وقایع هفتاد سال اول هجرت و بررسی زمینه‌ها، علل و انگیزه‌ها، فلسفه و محتوای فکری قیام عاشورا بود که در قالب کتابی با نام حسین بن علی (ع)، امام ارزش‌ها در سال ۱۳۸۱ چاپ و عرضه شد. بخش دوم زندگی منظوم امام حسین (ع) بود با نام دانشنامه شعر عاشورایی که در بردارنده ادبیات شیعه و عقاید و احساسات و جهت‌گیری شاعران عرب و پارسی‌گوی در طول تاریخ به ویژه بر محور واقعه کربلا که در قالب کتابی در دو جلد با قطع رحلی و در بیش از دو هزار صفحه توسط انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۸۳ منتشر شد. دکترای وی در رشته فیلولوژی (مردم‌شناسی) است و عنوان رساله‌اش عاشورا در شعر و فولکلور معاصر مردم ایران است. او هم اکنون مدرس "تاریخ اسلام" در دانشگاه مذاهب اسلامی است و با دانشنامه جهان اسلام و دائره المعارف تشیع نیز به عنوان مؤلف همکاری دارد.

<strong>آثار</strong>
کتابشناسی
۱. ام سلمه و نقش او در تاریخ اسلام
۲. حقیقت توبه بررسی مقوله توبه از دیدگاه عرفای اسلام
۳. حسین‌ بن‌ علی‌ (ع‌) امام‌ ارزش‌ها
۴. دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌
۵. علی بن موسی علیه‌ السلام، امام رضا این کتاب اختصاص به بررسی و تحلیل زندگانی هشتمین امام شیعیان دارد.
۶. حسن‌ بن‌ علی (ع) امام مصلح
۷. حسین‌ بن علی علیه‌ السلام امام شهدا
۸. عاشورا در شعر معاصر و فرهنگ‌ عامه

Born

Death

مرضیه محمدزاده

مرضیه محمدزاده

Born:

مرضیه محمدزاده

Author Books