«ترجمه شرح نهج ‏البلاغه ابن ‏میثم» ترجمه ‏اى است فارسى به قلم قربانعلى محمدى مقدم و على‏اصغر نوایى یحیى‏زاده که در پنج مجلد منتشر شده است.
گزارش محتوا
در ابتداى کتاب مقدمه مفیدى درباره عظمت نهج‏البلاغه و پیشینه نگارش کلام امیرالمؤمنین على(ع) در کتب قبل از نگارش نهج‏البلاغه و مطالب خواندنى دیگرى آمده است که خلاصه‏اى از آن به خوانندگان عزیز ارائه مى‏شود: نهج‏البلاغه، آن دریاى ژرف و کران ناپیدایى است که از گوهر بیان امیر سخن على(ع) تبلور یافته، که شجره نبوّت و جایگاه نزول وحى و آمد و شد فرشتگان و گنجینه دانش و مخزن حکمت است. امّا افسوس که آن مجسّمه علم و تقوا، وارث علم تمام کتاب، دانش‏پژوهان حقیقت‏طلبى را نیافت که حقایق پوشیده بر جهانیان را با آن‏ها در میان گذارد و آنچه تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت انسان‏هاست روشن فرماید، لذا با اندوه فراوان خطاب به کمیل بن زیاد فرمود: «اى کمیل، اگر افراد مستعدّى مى‏یافتم، در این گنجینه سینه من دانش فراوانى است». آنچه حضرتش گفته و یا نوشته به ضرورت انجام پذیرفته است؛ با این وصف دریاى کران‏ناپیدایى از معارف و حکمت به وجود آمده است، که اندکى از بسیار آن را سیّد رضى(ره) جمع‏آورى کرده و نهج‏البلاغه نامیده است. باید گفت نه تنها دانشمندان مسلمان، به ظرافت و زیبایى سخن امام(ع) و عمق ژرفاى معناى بلند کلام حضرتش معترف و مقرّند، بلکه تمام متفکّران، اندیشمندان، سیاست‏مداران، حقوقدانان... همه و هر کس با هر کیش و آیینى، در برابر عظمت روح، بلندى همّت، اجراى عدالت و احقاق حقوق ملّت که در بیانات حکیمانه آن حضرت متجلّى است، سر تعظیم فرود آورده‏اند: شهرستانى مى‏گوید: «تعجّب و شگفتى ادبا تنها به ملاحظه نظم و هماهنگى و انسجام الفاظ نهج‏البلاغه نیست، دهشت و تحیّر دانشمندان فقط از برترى و تفوّق معانى آن که به سر حدّ اعجاز رسیده است، نمى‏باشد، بلکه علّت اصلى تحیّر و تعجّبشان به علّت تنوّع و گوناگون بودن اهداف و مقاصد این خطبه‏ها و سخنهاست: از قبیل پند و اندرز و امر به زهد و نهى از بدى‏ها و گناهان، دستورهاى جنگى، تشویق مردم به جهاد، تعلیم فنون مختلف علم و بحث‏هاى عالى در مورد هیئت آسمان‏ها، اوضاع افلاک، ابواب نجوم و اسرار جهان آفرینش و اثبات وجود خدا و بیانات متفاوت و پر تفنّن در معارف الهى و بحث‏هاى همه جانبه در توحید و خداشناسى، توصیف مبدأ و معاد و بحث‏هاى دامنه‏دار در امور کشور دارى و سیاست و اداره شهرها و زندگى مردم و بالا بردن سطح دانش مردم و آشنا ساختن آن‏ها با فضایل اخلاقى و انسانى و دینى و قوانینى اجتماعى و آداب معاشرت و مکارم اخلاق، توصیف شاعرانه پدیده‏هاى زندگى و مانند این‏ها از اهداف و مقاصد گوناگونى است که به عالى‏ترین مظاهر خود در نهج‏البلاغه آمده است». جبران خلیل متفکّر و اندیشمند مى‏گوید: «على از دنیا درگذشت؛ در حالى که شهید عظمت خود شد، از دنیا چشم پوشید؛ در حالى که نماز میان دو لبش بود، درگذشت در حالى که دلش از شوق پروردگار لبریز بود، و عرب حقیقت مقامش را نشناخت، درگذشت مانند همه پیامبران بصیر که در کشورى وارد مى‏شوند که کشور آنان نیست، به سوى مردمى مى‏آیند که مردم آنان نیستند و در زمانى نمودار مى‏شوند که زمانشان نیست. ولى پروردگارا، تو را در این حکمتى است که خود دانى». شبلى شمیل پیشواى مطلق مادیّون مى‏گوید: «امام علىّ بن ابى‏طالب بزرگ بزرگان جهان، یکتا نسخه زمان بود که جهان شرق و غرب در عالم قدیم و جدید، صورتى بسان این نسخه که مطابق اصلى باشد، به خود ندیده است». جاذبه و جامعیّت کلام امام(ع) علاقه‏مندان به دانش و حکمت را بر آن داشت که از قرن اوّل هجرى دست به کار شوند و کتبى از مجموعه بیانات امام(ع) تألیف کنند که در ذیل به برخى از آن‏ها اشاره مى‏شود: ١- خطب امیر المؤمنین على(ع)، تألیف زید بن وهب الجهنى (متوفّاى سال ٩۶ق) ٢- کتاب خطب امیرالمؤمنین(ع) نوشته ابوالفضل نصر بن مزاحم منقرى کوفى (متوفّاى سال ٢٠٢ق) ٣- خطب امیرالمؤمنین على(ع) تألیف محمّد بن عمر واقدى (متوفّاى سال ٢٠٧ق) ۴- کتاب خطب امیرالمؤمنین، نوشته یعقوب اسماعیل بن مهران محمد سکونى کوفى (متوفّاى بعد از سال ١۴٨ق) ۵- کتاب‏المسترشد، نوشته ابوجعفر محمّد بن جریر بن رستم طبرى، از معاصرین ابن‏جریر طبرى‏ ۶- کتاب خطب على(ع) نوشته ابواحمد عبدالعزیز بن یحیى بن احمد بن عیسى جلودى ازدى بصرى (متوفّاى سال ٣٣٢ق) ٧- خطب امیرالمؤمنین(ع)، تألیف قاضى نعمانى المصرى(متوفّاى سال ٣۶٣ق) البته شهرستانى در کتاب «ما هو نهج‏البلاغه» و سیّد عبدالزهرا حسینى خطیب در کتاب «مصادر نهج‏البلاغه» اسامى بیشترى را ذکر کرده‏اند که به جهت رعایت اختصار از ذکر آن‏ها صرف نظر مى‏شود. پس از جمع‏آورى خطبه‏ها و سخنان امام(ع) به وسیله سیّد رضى(ره) دانشمندان دریافتند که چه گنجینه بى‏نظیرى فراهم آمده است و در صدد بر آمدند، هر یک فراخور توان علمى خود از این خوان نعمت توشه برگیرند. از جمله دانشمندان مشهورى که بر نهج‏البلاغه شرح نوشته‏اند و از متقدّمین شمرده مى‏شوند؛ عبارتند از: بیهقى، فضل‏الله راوندى، قطب‏الدین راوندى، على بن ناصر، قاضى عبدالجبار معتزلى، علامه حلى، ابن طاوس حلى، ملامحسن خوارزمى، تفتازانى، ابن ابى‏الحدید، ابن‏میثم و.... برخى از متأخرینى هم که بر نهج‏البلاغه شرح و یا فهرست و نوشته‏اند؛ عبارتند از: مولى فتح‏اللّه کاشانى، علىّ بن حسین زورائى، علامه کرکى، سیّد حبیب‏اللّه خوئى، ملّا صالح قزوینى، محمّد عبده، محمّد نائل میرصفى، محمدتقى جعفرى و.... در میان شرح‏هایى که متقدّمین بر نهج‏البلاغه نوشته‏اند، هر چند شرح نهج‏البلاغه ابن ابى‏الحدید به لحاظ قدمت، تفصیل و نقل قول در میان کتاب‏هاى مختلفى که امروزه بر اثر مرور زمان از دسترس ما خارج‏اند، جایگاه ویژه‏اى دارد، امّا شرح نهج‏البلاغه ابن‏میثم بحرانى که در سال ۶٧٧ق نوشته شده و مورد تقدیر و ستایش خواجه نصیرالدین طوسى و ملا صدراى شیرازى و استاد علامه حلّى و سیّد عبدالکریم بن طاوس بوده، با اهمیّت و ممتاز است.
وضعیت کتاب
ترجمه یک اثر مهمّ فلسفى و برگردان آن به فارسى با عباراتى روان و زیبا کار ساده‏اى نیست. شاید دلیل این که تاکنون کسى اقدام به ترجمه این شرح نکرده، و یا حداقل یکى از ادلّه آن مشکل بودن فهم این شرح بوده است. لازم به ذکر است که در این ترجمه تنها به ترجمه شرح ابن‏میثم اکتفا نشده و توضیحات مفید و ارزشمندى نیز در پاورقى آمده است که خواننده را در فهم مطالب یارى مى‏رساند. گاه مانند خطبه شقشقیه پیش از پرداختن به ترجمه مطالبى را ذکر کرده‏اند که به عنوان مقدمه قبل از شرح آمده است.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

شرح نهج البلاغه ابن میثم

<strong>شامل:</strong> گفتارى از مترجم مقدمه چاپ دوم  ، مقدمه چاپ نخست  ، مقدمه  ، دیدگاه پیامبر اسلام (ص ) و ائمه اهل بیت (ع ) درباره دوستى  ، اهمیت دوست در زندگى  ، چه کسى را باید به دوستى برگزید؟  ، حقوق دوستى و حدود آن  ، مؤمن آیینه برادر (ایمانى ) خویش است  ، میانه روى در دوستى و دشمنى  ، انواع دوستان  ، آزمایش دوستان  ، پایه هاى دوستى  ، ۱- دید و بازدید  ، ۲- سلام و مصافحه و معانقه  ، ۳- دادن هدیه به یکدیگر  ، ۴- گشاده رویى و لبخند  ، ۵- فروتنى با دوستان  ، ۶- خوش گمانى به دوست  ، ۷- اعتماد به دوستان  ، ۸- رازدارى  ، ۹- احوالپرسى از دوستان  ، ۱۰- تصدیق دوستان  ، ۱۱- چشم پوشى از بدى  ، ۱۲- پذیرش پوزش  ، ۱۳- شاد کردن دوستان  ، ۱۴- یارى دوستان  ، ۱۵- همدردى با دوست و برآوردن حاجت او  ، ۱۶- احترام و بزرگداشت دوستان  ، ۱۷- از خود گذشتگى  ، ۱۸- اندرز  ، ۱۹- دوست را از محبت خود با خبر کردن  ، ۲۰- دعا براى دوست  ، ۲۱- گردهمایى دوستان و دیدار آنها با یکدیگر  ، ۲۲- شکر و ستایش در برابر کار نیک  ، ۲۳- نیکى در برابر بدى  ، ۲۴- حفظ برادر (دینى ) در غیاب او  ، ۲۵- نرمى و مدارا در معاشرت  ، ۲۶- تبادل دوستى میان دوستان  ، ۲۷- مداومت بر دوستى  ، ۲۸- خوب گوش دادن به سخن دوست  ، ۲۹- با دوستان به انصاف رفتار کردن  ، ۳۰- اطعام دوستان  ، ۳۱- زیادى موافقت و کمى مخالفت  ، ۳۲- اصلاح خویشتن پیش از اصلاح دیگران  ، آنچه زداینده محبت است  ، ۱- چاپلوسى  ، ۲- خیانت به دوستان  ، ۳- جدال و ستیز  ، ۴- تکلف با دوستان  ، ۵ - دورى گزیدن از دوستان  ، ۶- دشمنى دوست و دوستى دشمن  ، ۷- شماتت (سرکوفت زدن ) به دوست  ، ۸- آزار رسانیدن به دوست  ، ۹- خودپسندى  ، ۱۰- فراموش کردن دوست  ، ۱۱- طبقه بندى دوستان  ، وصیت امیرمؤمنان (ع ) به فرزندش امام حسن (ع )  ، منابع

روش دوست یابی

<h5>پدید آورنده:    العمیدی، ناصر هاشم
عنوان:    تقیه از دیدگاه مذاهب اسلامی
مترجم:    عارف، سید محمد صادق
سال نشر:    ۱۳۷۷
معرفی اجمالی:</h5>
<h5>از آنجایی‌ که‌ تقیّه‌ به‌ مذهب‌ ویژه‌ای‌ اختصاص‌ ندارد بلکه‌ همه‌ مذاهب‌اسلامی‌ بر مشروعیت‌ آن‌ اذعان‌ دارند مؤلف‌ در کتاب‌ حاضر با تأکید بر این‌دیدگاه‌ به‌ معنای‌ تقیه‌، منابع‌ تشریع‌ آن‌ از کتاب‌ و سنّت‌، دیدگاه‌ صحابه‌ و تابعان‌و آرا و دیدگاههای‌ فقیهان‌، محدثان‌ و مفسران‌ مذاهب‌ و فرقه‌های‌ مختلف‌اسلامی‌ پرداخته‌ است‌.</h5>
<h5></h5>

تقیه از دیدگاه مذاهب اسلامی

پدید آورنده:    المجدوب، احمد علی
عنوان:    اصحاب کهف در تورات ، انجیل و قرآن
مترجم:    عارف، سید محمد صادق
سال نشر:    ۱۳۸۰
صفحه:    ۲۸۸
شمارگان شومیز:    ۲۰۰۰
نوبت چاپ:    ۱
قطع:    وزیری
بها:    ۱۳۵۰۰ ریال
زبان:    فارسی  (عربی به فارسی)
موضوع:    قرآن‌
کتاب برگزیده     برگزیده سومین جشنواره کتابهای آموزشی رشد ــ ــ تهران ۱۳۸۱
معرفی اجمالی:

مؤلف‌ در کتاب‌ می‌کوشد با پیراستن‌ داستان‌ اصحاب‌ کهف‌ از اسرائیلیات‌ ونصرانیات‌ و با بهره‌گیری‌ از منابع‌ گوناگون‌ تحقیقی‌ ارزنده‌، داستان‌ اصحاب‌ کهف‌را به‌ علاقه‌مندان‌ عرضه‌ کند.

اصحاب کهف در تورات ، انجیل و قرآن

پدید آورنده:    فضل الله، محمد جواد.
عنوان:    تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع)
مترجم:    عارف، سید محمد صادق
سال نشر:    ۱۳۶۶
صفحه:    ۲۵۶
شمارگان شومیز:    ۳۰۰۰
نوبت چاپ:    ۱
قطع:    وزیری
بها:    ۷۰۰ ریال
زبان:    فارسی  (عربی به فارسی)
موضوع:    تاریخ و سیره معصومین(ع‌)، سرگذشتنامه ها
کتاب برگزیده     کتاب برگزیده در ششمین جشنواره فرهنگی هنری امام رضا (ع) - همدان و مشهد مقدس آبان ۱۳۸۷
معرفی اجمالی:

مؤلف‌ در این‌ کتاب‌ بر اساس‌ نقلهای‌ موجود، بخشی‌ از تاریخ‌ شیعه‌ را تحلیل‌کرده‌ و زندگانی‌ هشتمین‌ پیشوای‌ تشیع‌ حضرت‌ ثامن‌ الحجج‌ علی‌ بن‌ موسی‌الرضا(ع‌) و جریانهای‌ فکری‌ و سیاسی‌ عصر حضرتش‌ را به‌ نحوی‌ گویا باز گفته‌است‌.

&nbsp;

تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع)

سید محمدصادق عارف (متولد ۱۲۹۹ش-دزفول)، فرزند سید عبدالصمد، از فرهنگیان باسابقه و دارای لیسانس علوم معقول و منقول و مترجم کتب مختلفی از جمله «المهجه البیضاء».

پس از تحصیلات مقدماتی و فراگرفتن اندکی صرف و نحو عربی، در زی طلبگی که معمول خانوادگی بوده، به اهواز منتقل و متعاقباً به خدمت اداره معارف و اوقاف خوزستان درآمده و تا سال ۱۳۱۹، در اداره مذکور به کار اشتغال داشته و در این تاریخ به خدمت سربازی رفته و پس از فراغ از آن در سال ۱۳۲۱، در تهران به خدمت وزارت فرهنگ بازگشت. ازآن‌پس تا سال ۱۳۲۷، در وزارتخانه مذکور به خدمت ادامه داد. در این مدت، به اخذ مدال علمی درجه دوم موفق شد.

در سال ۱۳۲۵، که در تهران اقامت داشت، ضمن اشتغال به کار، در کنکور دانشکده معقول و منقول، شرکت و با احراز رتبه دوم، به تحصیل در رشته معقول پرداخت. سپس به مشهد منتقل شد و ضمن کار اداری، در حوزه علمیه مشهد به تحصیل پرداخت.

از اساتید ایشان در این هنگام، ادیب نیشابوری (از مدرسان معروف ادبیات عرب) و مرحوم آیت‌الله میلانی (درس خارج فقه) بودند. در دوران بازنشستگی، در سال ۱۳۵۸، از سوی بنیاد مستضعفان مشهد، به کار دعوت شد و تا سال ۱۳۶۳، عضو هیئت‌امنای آن بود[۱].

<strong>تالیفات:</strong>
فهرست کتاب‌هایی که آقای عارف، آنها را ترجمه کرده و در بنیاد پژوهش‌های اسلامی چاپ و منتشر شده است، به شرح ذیل می‌باشد:

تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)؛
شرح نهج‌البلاغه ابن میثم؛
جنبش‌های شیعی در تاریخ اسلام؛
راه روشن، ترجمه المحجه البیضاء؛
شیعه در برابر معتزله و اشاعره؛
تصوف و تشیع؛
بیت‌المال، پیدایش و تحولات آن؛

Born

Death

محمد صادق عارف

محمد صادق عارف

Born:

محمد صادق عارف

Author Books