اثر میرزا محمدباقر لاهیجى بن محمد، مشهور به نوّاب، کتابى است به زبان فارسى در شرح نهج‏ البلاغه سید رضى. نواب لاهیجى، این شرح را به فرمان فتحعلى‏شاه قاجار، در سال‏هاى ١٢٢۵ و ١٢٢۶ق. نوشت.
ساختار کتاب
کتاب داراى دو جلد مى‏باشد. جلد اول مشتمل بر پیش گفتار ویراستاران(آقایان: سید محمدمهدى جعفرى و دکتر محمدیوسف نیّرى)، مقدمه شارح، شرح مقدمه سید رضى است و یک صد و هشتاد خطبه از خطبه‏ هاى حضرت على علیه‏السلام مى‏باشد و جلد دوم نیز مشتمل بر پیش گفتار شارح و شرح سایر خطبه‏ها، نامه‏ها و کلمات قصار حضرت و تعلیقات ویراستاران مى‏باشد.
گزارش محتوا
در ابتدا لازم به ذکر است که در همه شرح‏ها و ترجمه‏ هایى که از نهج‏ البلاغه صورت گرفته و مى‏گیرد، نخست مقدمه سید رضى، گردآورنده سخنان على علیه‏السلام آورده مى‏شود و شارحان به شرح آن آغاز مى‏کنند، لیکن در این شرح این مقدمه نیامده است، لذا ویراستاران محترم اثر حاضر این مقدمه را از «تنبیه الغافلین و تذکره العارفین» ترجمه و شرح فارسى نهج‏البلاغه، تالیف مولى فتح الله کاشانى(م:٩٨٨ق.) ویرایش شده آقاى دکتر پهلوان که او نیز مشرب عرفانى دارد گرفته و به شرح حاضر افزوده‏اند. ویژگى شرح حاضر، مانند شرح مولى فتح‏الله کاشانى، چنان است که نخست عنوان خطبه یا کلام یا نامه یا وصیت را به عربى نقل و ترجمه تحت اللفظى و کلمه به کلمه مى‏کند، سپس اصل خطبه یا نامه و یا وصیت را به جمله‏هایى از نیم سطر تا چند سطر، به تناسب طول آن، بخش و ترجمه مى‏کند و اگر لازم ببیند، به ویژه در موضوعات کلامى و فلسفى و عرفانى به شرح مى‏پردازد و گاه نکته‏اى تاریخى را براى خواننده توضیح مى‏دهد و بر پایه رسم زمان، منبع را جز در موارد بسیار اندک و استثنایى گزارش نمى‏کند. برخى از واژگان به کار رفته در این شرح، از سده‏هاى پیش از تالیف کتاب باقى مانده است و برخى دیگر متعلق به زمان تالیف کتاب است که ویراستاران به نمونه‏هایى از آن‏ها در پیش‏گفتار کتاب اشاره نموده‏اند . برخى دیگر از اصطلاحات که چندان روشن نبوده، در پاورقى همان صفحه توضیح داده شده است. در بخش تعلیقات، با تلاش ویراستاران برخى نکات عرفانى و فلسفى و مانند این‏ها شرح داده شده است.
وضعیت کتاب
نسخ متعددى از این شرح در دست است و بار اول در سال ۱۳۱۷ق. در تهران به چاپ رسیده و در سال ۱۳۷۹ش. از سوى دفتر نشر میراث مکتوب در تهران، در سه جلد به شکل زیبا و تحقیقى، مجددا به چاپ رسیده است. نسخه حاضر در برنامه که از سوى دفتر نشر میراث مکتوب منتشر شده، مشتمل بر پاورقى‏هایى به قلم ویراستاران و نیز فهرست مطالب در ابتداى هر جلد و فهرست‏هاى ذیل در آخر جلد دوم مى‏باشد: فهرست آیات، احادیث، اعلام و قبایل، جاى‏ها و کتاب‏ها، ضرب المثل‏ها. در انتهاى جلد دوم هم کتاب‏شناسى منابع تعلیقات آمده است.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

شرح نهج البلاغه لاهیجی

محمدباقر لاهیجى بن محمد (متوفای ۱۲۴۸ق)، مشهور به نوّاب، فقیه، حکیم، محدّث و فقیه عالی‌قدر، از اکابر علمای عهد فتحعلی شاه قاجار در اصفهان و در قرن سیزدهم هجرى، وى در حکمت یدى طولا داشت و در نجوم نیز مهارتى بسزا داشته و در تفسیر قرآن واحد زمان خود بوده است.

ولادت
ولادت او در لاهیجان گیلان بوده است، اما تاریخ ولادتش مشخص نیست. وى از موطن خود لاهیجان به اصفهان مهاجرت کرد.

تحصیلات
سال‌ها در اصفهان به سر برده از درس میرزا ابوالقاسم مدرس و آقا محمّد بیدآبادی بهره گرفته است. در این زمان هم‌درس، معاشر و مصاحب ملا علی نوری فیلسوف مشهور بوده و بعداً که در دستگاه زندیه به مقاماتی رسیده، رفاقت با او را از یاد نبرده و جهت او از دولت مستمری گرفته و مزرعه‌ای جهت اعاشه او از طرف دولت به او بخشیده است.

وی در علوم زمانه خویش همچون، فقه، اصول، کلام، حدیث، ادبیات، فلسفه، نجوم و ریاضیات استاد بوده و از تالیفاتش بر می‌آید که در همه این علوم غور و تحقیق و تدقیق داشته است. او مدتى به عنوان وزیر از سوى جعفرخان زند منصوب گشت.

سبب ارتقاء او به مقامات عالیه حکومتی نیز چنین بوده که در زایجه طالع جعفرخان زند دیده بود که در فلان وقت کریم خان وفات می‌کند و جعفرخان سلطان می‌شود. پس به او خبر داد، پس مطابق آن خبر، جعفرخان به تخت سلطنت نشسته، مرحوم نواب را وزیر خود نمود.

بعد از وفات جعفرخان به تدریس علوم عقلى مشغول شد. وى به شیراز نیز مسافرت و حرم شاه چراغ را زیارت کرده است. نواب چنان که از شرح نهج‌البلاغه‌اش برمى‌آید، حکیمى عارف بوده است، زیرا در ذیل خطبه‌هایى که در توحید است، شرح کلامى و فلسفى مفصل و جالبى دارد و در سراسر خطبه‌ها مشرب عرفانى خود را نشان مى‌دهد.

وفات
وی سرانجام در اواخر عمر به طهران رفته و در ۳ شعبان ۱۲۴۸ق در سن حدود ۷۳ سالگی وفات نموده و ظاهراً در صحن آستان حضرت عبدالعظیم علیه‌السّلام در شهر ری مدفون گردیده است.

آثار
تحفه الخاقان فى تفسیر القرآن،
شرح نهج‌البلاغه به فارسی در دو جلد
ترجمه کشف الغطاء
کتابی در فقه
تعلیقه بر روضه البهیّه
حاشیه شوارق الالهام

Born

Death

محمد باقر نواب لاهیجانی

محمد باقر نواب لاهیجانی

Death:

محمد باقر نواب لاهیجانی

Author Books