تاریخنامه طبری ترجمه تاریخ طبرى یا تاریخ الامم و الملوک به فارسی است که بلعمی آن را به فرمان منصور بن نوح در ۳۵۲ (مجمل التواریخ و القصص، ص۱۸۰)، حدود پنجاه سال پس از تألیف کتاب طبرى، ترجمه کرد.

این اثر یکى از قدیمترین آثار به نثر فارسی درى است که از لحاظ ادبى و تاریخى ارزشى ویژه دارد. افسوس که این ترجمه در طول زمان از تصرف کاتبان و حاشیه نویسان در امان نبوده، و اکنون به صورتى در آمده که گویى این اثر را چند تن نوشته‌اند. و به همین دلیل، به نوشته قزوینى (نظامى، تعلیقات، ص۲۳-۲۴) و به پیروى از او، روشن (بلعمى، ۱۳۶۶، ج ۱، مقدمه، صبیست و یک)، این ترجمه به قلم شخص بلعمى نبوده بلکه دبیران و منشیان دربار به این ترجمه اقدام کرده‌اند؛ اما براى این ادعا دلیل کافى در دست نیست. استورى (ج ۲، ص۴۲۷)، در معرفى تاریخ بلعمى، دو تحریر از آن ذکر کرده است که نخستین تحریر از بلعمى با پیشگفتارى به زبان عربى و تحریر دیگر از نویسنده‌اى ناشناس با دیباچه‌اى به زبان فارسی است.

این اثر، هر چند که شامل مطالب تاریخ طبرى است، ترجمه صرف نیست. در این ترجمه، بلعمى از ذکر روایتهاى گوناگون در یک مورد، دورى جسته و به نقل روایتى پرداخته که به نظرش درست‌تر از سایر گزارشها بوده است؛همچنین حدیثهاى تکرارى و اسنادها در ترجمه حذف شده است. افزون بر این، بلعمى گاه از طبرى انتقاد مى‌کند، مثلاًدرباره حدیث بنى اسرائیل و موسى (۱۳۵۳ ش، ج ۱، ص۴۵۱-۴۵۲)، ذو القرنین (ج ۲، ص۷۰۱) و اخبار حضرت عیسى علیه‌السّلام (ج ۲، ص۷۷۲).

اثر بلعمى داراى اضافاتى مانند، فصلى درباره پیدایش جهان (همان، ج ۱، ص۲-۱۸)، داستان کیومرث و عقاید ایرانیان در باب آغاز آفرینش آدم علیه‌السّلام (ج ۱، ص۱۱۲-۱۱۳) است و داستان بهرام چوبین را از روى مأخذ فارسی آن نقل کرده است (ج ۲، ص۱۰۷۷، پانویس ۱). تاریخ طبرى رویدادهاى تاریخى را تا ۳۰۲ ضبط کرده، اما بلعمى این رویدادها را تا ۳۵۵ نقل مى‌کند که خود پیوستى بر تاریخ طبرى است.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

تاریخنامه طبری/جلد ۴

تاریخنامه طبری/جلد ۳

تاریخنامه طبری/جلد ۲

تاریخنامه طبری/جلد۱

تاریخنامه طبری/جلد پنجم

محمد روشن (متولد ۱۳۱۲ش- رشت)، نویسنده، پژوهشگر، محقق، از مفاخر برجسته گیلان و ایران در حوزه زبان و ادب فارسی

ولادت
به سال ۱۳۱۲ش در رشت‌زاده شد.

تحصیلات
وى تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در رشت به پایان برد و بر اثر تشویق‌هاى استاد پورداود به تحصیل در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. وى دوره فوق لیسانس را در پژوهشکده فرهنگ ایران گذرانید. وى از محضر استادانى همچون استاد پورداود و دکتر محمد معین استفاده برد.

محمد روشن از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۸ به دبیرى در دبیرستان‌هاى رشت اشتغال داشت و از سال ۱۳۵۰ به هیئت علمى پژوهشکده فرهنگ ایران پیوست و در دوره‌هاى فوق لیسانس و دکتراى زبان و ادبیات فارسى و دوره فوق لیسانس رشته تاریخ و زبان‌شناسى تدریس کرد.

وى با سید محمدتقى مدرس رضوى از روزگار دانشجویى همکارى داشت. همکارى او پس از انتقال به تهران، از اسفند ۱۳۴۸ آغاز گردید و این همکارى با بنیاد فرهنگ ایران همکارى آغاز کرد که تا انقلاب اسلامى در آن مؤسسه، در بخش «فرهنگ تاریخى زبان فارسى» ادامه داشت. وى به سال ۱۳۵۰ از وزارت آموزش و پرورش به فرهنگستان ادب و هنر منتقل گشت. از سال ۱۳۵۰ به پیشنهاد استاد شادروان مجتبى مینوى در شمار ۵ تن از پژوهشگران نخستین بنیاد شاهنامه فردوسى از جمله: آقایان دکتر زریاب خویى، شفیعى کدکنى و على رواقى برگزیده شد.

وى از نخستین دوره کنگره تحقیقات ایرانى که از سوى دانشگاه تهران به سال ۱۳۴۹ بر پا گردید تا هشتمین دوره آن که هریک از سوى دانشگاه‌هاى فردوسى مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز و ملى سابق (دکتر بهشتى)، بنیاد فرهنگ ایران و فرهنگستان ادب و هنر در کرمان عضویت موثر داشت چنان که ۵ دفتر از خطابه‌هاى کنگره‌هاى بنیاد فرهنگ ایران و فرهنگستان ادب و هنر با نظارت و ویراستارى وى منتشر گردید. او همچنین در کنگره جهانى هزارمین سال تدوین شاهنامه فردوسى که از سوى یونسکو در دانشگاه تهران به سال ۱۳۶۹ بر پا گردید، عضویت داشت و براى نخستین بار خدشه‌دار بودن نسخه خطى شاهنامه فلورانس را که تاریخ مجعول ۶۱۴ دارد و خود توفیق بررسى عین نسخه را در کتابخانه ملى فلورانس یافته بود اعلام داشت.

وى در کنگره جهانى بزرگداشت نهمین سده نظامى در دانشگاه تبریز (تیرماه ۱۳۷۰) و نیز کنگره خواجوى کرمانى در دانشگاه کرمان (مهرماه ۱۳۷۰) عضویت داشت. وى در کنگره بزرگداشت استاد دکتر معین که از سوى دانشگاه گیلان در اردیبهشت ۱۳۷۰ برگزار گردید، عضو هیئت اجرائى کنگره بود و نیز در کنگره گیلان‌شناسى دانشگاه گیلان، در شهریور ۱۳۷۲ مشارکت داشت.

وى در گردآورى مقالات استاد پورداود افتخار همکارى با وى را داشت و در همان اوان، فهرست‌هاى دوازده‌گانه چهار مقاله نظامى عروضى مصحح دکتر محمد معین و «ایران از آغاز تا اسلامى» ترجمه آن روانشاد را فراهم ساخت. در تمهید مقالات «فرهنگ معین» از همکاران نخستین آن بزرگوار بود. پس از «داستان رستم و سهراب» مصحح استاد مینوى، «داستان فرود» مصحح روشن در بنیاد شاهنامه به مناسبت جشنواره طوس در ۱۳۵۴ منتشر گردید. وى پس از انتقال به تهران با مجلات ادبى و تحقیقى پیوندى نزدیک ‌تر یافت، چنان که سر دبیرى سال ۱۳ مجله «راهنماى کتاب» با وى بود و نیز ستون نقد و بررسى کتاب‌ها و مجله‌هاى دانشگاهى در مجله سخن را نیز بر عهده داشت.

آثار
تصحیح بخشى از تفسیرى کهن
تصحیح تاریخ طبرى
تفسیر سوره یوسف
جامع التواریخ
جنگ‌نامه حضرت سید جلال‌الدین اشرف
حدیقه الحقیقه سنائى
دیوان سید حسن غزنوى
شاهنامه فردوسى
شجره طیبه
مثنوى‌هاى حکیم سنائى
محضره التاج
مرزبان‌نامه
معه السراج
منشات خاقانى

Born

Death

محمد روشن

محمد روشن

Born:

محمد روشن

Author Books