اثر محمدعلی بن ابوطالب حزین لاهیجی (متوفی ۱۱۸۰ق) و تصحیح ناصر باقری بیدهندی، کتابى است که مؤلف در آن به ظهور و سیر تطور علم کلام در حوزه اندیشه و تفکر اسلامى که منجر به پیدایى (انشعاب مسلمانان به) فرق و نحل متفاوت همچون معتزله، اشاعره، امامیه و...شد می‌پردازد.در این نوشتار موضوع اختلافى وصایت و خلافت و احتجاجات طرفداران هر یک، نیز باورها و دیدگاه‌هاى اساسى مذهب امامیه و مذاهب اربعه مورد بحث قرار گرفته است. این اثر مشتمل بر یک مقدمه و سه فاتحه می‌باشد.فاتحه سوم خود مشتمل بر دو منهج است. در مقدمه کتاب مؤلف به دو ویژگى از ویژگی‌های جوهر انسان که یکى علم به معقولات و حقائق کلیه و دیگرى عمل خیر ناشى از اراده عقلى محض که عارى از شوائب شهوت است اشاره مى‌کند. پس از آن به بیان معناى ایمان و عمل صالح پرداخته و براى رسیدن به خداوند دو راه باطن و ظاهر معرفى مى نماید.

فاتحه اولى به بیان حقیقت علم کلام و حکمت و اختلاف دیدگاه علما در این باره اختصاص یافته است.

فاتحه ثانیه به بیان سبب پیدایش فن کلام و جدال و حدوث اشعریت و اعتزال اختصاص یافته و در آن به معرفى فن کلامى که بر نهج صواب است و نیز تفاوت آن با حکمت پرداخته شده است.

فاتحه ثالثه به بیان طریقه باطن و کیفیت سلوک این طریقه اختصاص یافته است.این فاتحه خود مشتمل بر دو منهج است:منهج اول به بیان روش حکما ومنهج دوم به بیان روش صوفیه و عرفا در این باره اختصاص یافته است.

منهج دوم این فاتحه خود مشتمل بر دو نمایش است:

نمایش اول (درتمهید مقدمات و شرائط هدایت)هشت تنبیه ذیل را در بر می‌گیرد:

۱-در تحصیل صحت نیت

۲-دنیا دار تکلیف است.

۳-عدم التفات به کثرت قوم

۴-در تبیین حال صحابه

۵-در احوال طبقه امامیه

۶-در وجوب عصمت امام و نص بر او

۷-در بیان تقیه و جواز آن

۸-در بیان مخالفت اهل سنت

نمایش دوم از این منهج به ذکر نصوص خفیه‌اى که درباره امامت حضرت امیرالمؤمنین‌ علیه‌السلام وارد شده اختصاص یافته است.مؤلف مراد خود از نصوص خفیه را آن دسته نصوص معرفى مى‌کند که براى دلالت بر مقصود به نوعى از استدلال نیازمند مى باشند.وى معتقد است این قبیل نصوص به مراتب بیشتر از نصوص جلیه‌اى است که بر امامت آن حضرت دلالت دارد و کتب عامه مملو از این قبیل نصوص است.مؤلف در این زمینه به آیاتى چون آیه ولایت و روایات متواترى چون حدیث قدیر استناد مى‌کند و به شبهات مخالفین پاسخ می‌گوید.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

فتح السبل

محمدعلى بن ابی‌طالب حزین لاهیجى (۱۱۰۳-۱۱۸۰ق)، متخلص به حزین، شاعر غزل سرا، و از آخرین شاعران سبک هندی می‌باشد، او همچنین فرزانه‌اى دانشمند مورخى ژرفکاو، منجم متکلم و فیلسوف و نویسنده چیره دست و نیز اندیشمند سیاستمدار شیعى عصر صفویه و افشاریه بود.

ولادت:
حزین به سال ۱۱۰۳ق در اصفهان متولد شد، پدرش شیخ ابوطالب زاهد گیلانى از عالمان دین بود. حزین در طول زندگی‌اش سفرهای زیادی داشته و مدتی نیز در شهر بنارس هند زندگی کرده، او در سال ۱۱۸۰ق رخت از جهان بربست و در بنارس مدفون است.

حزین از نخستین علمایى است که به زندگی‌نامه نویسى خود دست زد و زوایاى مختلف حیات پرماجراى خویش را براى دیگران به تصویر مى کشد. سرگذشت حزین آکنده از حوادث تلخ و شیرین و عبرت انگیز است.

حزین پس از درگذشت پدر زادگاه خود اصفهان را به قصد شیراز ترک کرد و پس از چندى دیگر بار به اصفهان باز گشت و در سال ۱۱۳۴ق نیز چند نوبت از اصفهان خارج شده و بار دیگر بدان جا بازگشت.در سال ۱۱۳۵ق محاصره افغانها را شکسته و با لباس مبدل در چهره روستاییان و در حال بیمارى اصفهان را ترک می‌گوید.ابتدا به خوانسار سپس به خرم آباد کوچ مى‌کند و در محل امنى پناه می‌گیرد.مدتها در شهرهاى مختلف ایران آواره بود و چون با شاه طهماسب دوم صفوى ارتباط داشته از خشم نادر در امان نبوده است لذا به سال ۱۱۴۵ق با کشتى از طریق بندرعباس به جده هجرت کرده و به زیارت خانه خدا توفیق مى یابد.پس از اتمام حج به بحرین سفر مى‌کند و از آنجا بار دیگر به بندر عباس باز مى گردد. وى سپس به شهرهاى نجف کربلا و بغداد و سند و ملتان و لاهور و دهلى و بنارس هندوستان سفر مى‌کند و در همانجا بدرود حیات می‌گوید.

اساتید:
پدرش شیخ ابوطالب، ملا محمد شیرازى، ملک حسین قارى اصفهانى، شیخ بهاء‌الدین گیلانى، مولانا محمد صادق اردستانى، هادى بن ملا محمدصالح مازندرانى، آخوند مسیحاى فسوى، مولا محسن کاشانى، سید قوام‌الدین قزوینى و....

شاگردان:
حزین در مقاطع مختلف زندگى به تدریس بسیارى از دانشهاى رایج زمان خود پرداخته است اما اطلاعات درباره شاگردان وى محدود است و جز افراد زیر نامشان در تاریخ ثبت نشده است. شیخ آیت‌الله متخلص به ثنا، خواجه یحیى متخلص به خرد و واله داغستانى.

وفات:
حزین در ۱۱ جمادی الاولی ۱۱۸۰ق در بنارس هندوستان درگذشت و در محله‌ای به نام فاطمان، به خاک سپرده شد. آرامگاه او زیارتگاه بسیاری از مردم هند و بنارس بود.

آثار:
انیس الفواد فى حقیقه الاجتهاد، الانساب، اخبار صاحب بن عباد طالقانى، اخبار ابى الطیب المتنبى، اخبار ابوتمام طائى، حبیب ابن ابى اوس و قسمتى از اشعارش، اخبار محقق طوسى، بهجه الاقران، تجوید القرآن، التعلیقات على الفصوص، تعلیقات بر کتاب نجات ابن سینا، تعلیقه بر شرح مقاصد تفتازانى، جوامع الآداب، جامع نسفى، فتح السبل، جوامع الکلم، آداب العزله، الاغاثه فى الامامه و....

https://fa.wikinoor.ir/

Born

Death

محمد علی بن ابیطالب حزین لاهیجی

محمد علی بن ابیطالب حزین لاهیجی

Born:

Death:

محمد علی بن ابیطالب حزین لاهیجی

Author Books