المراقبات

"المراقبات" یا "اعمال السنه" یکی از تالیفات گران‌سنگ آیت حق و عرفان مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی است که آن را به راه و روش سلف صالح و عظمای اصحاب امامیه تالیف نموده و از احادیث صحیح و گهر بار ائمه علیهم السلام، ادعیه و اوراد مخصوص به ایام و لیالی و ماه و سال از منابع موثق در آن گردآوری نموده است.  
<h5>این کتاب که به منظور مراقبت از اوقات شریف و قابل استفاده در طول سال نوشته شده است، همراه نکات مفید دیگر و تذکرات اخلاقی مؤلف که از ضمیر روشن و پاک او برمی‌خیزد، حلاوتی به کام خواننده می‌چشاند که در سایر کتب، کمتر تجربه می‌کند. مرحوم مؤلف، پس از مقدمه‌اى، در دوازده فصل به هر کدام از ماه‌های قمری (از محرم تا ذیحجه) می‌پردازد و در خاتمه با تذکراتی اخلاقی کتاب را به پایان می‌برد.
بزرگان اخلاق و عرفا این کتاب را بسیار سفارش کرده اند. خضوصا در ماه مبارک رمضان بخش مرتبط با این ماه حتما مطالع شود. وقت کمی ازمون می گیرد ولی در ازاء آن راهکارهای زیادی را برای طی طریق به ما می دهد</h5>

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

المراقبات

رساله لقاء الله، از آثار ارزنده عارف بزرگ معاصر، آیت‌الله میرزا جوادآقا ملکى تبریزى (درگذشته ۱۳۰۴ش) است که در آن یکى از مهم‌ترین و شورانگیزترین مباحث عرفانى؛ یعنى لقاء الله و دیدار با حضرت حقّ را مورد بحث و بررسى قرار داده است. انتخاب اسم «لقاء اللّه» براى این کتاب از آیت‌الله میرزا خلیل کمره‌اى است که از شاگردان برجسته مؤلف بوده است وگرنه خود مؤلف نامى بر آن ننهاده بود و در بعضى منابع و شرح حال‌ها از این کتاب با عنوان «سیر و سلوک» نام برده‌اند.

هرچند این کتاب به زبان فارسى نوشته شده، ولى عبارات و جملات عربى در آن بسیار است؛ به‌طورى‌که باید زبان آن را فارسى - عربى شمرد.

آقاى صادق حسن‌زاده به امر تحقیق این کتاب همت گمارده است.

ساختار
کتاب لقاء الله میرزا جوادآقا ملکى تبریزى که در برنامه حاضر مورد استفاده قرار گرفته، نسخه‌اى جدید است که در آن رساله مذکور همراه با چهار ضمیمه (رساله لقاء الله امام خمینى، رساله لقاء الله علامه فیض کاشانى، نامه عرفانى میرزا جوادآقا ملکى تبریزى به علامه کمپانى و قصیده لقائیه استاد حسن‌زاده) در یک مجلد منتشر شده است. بخش اصلى؛ یعنى رساله ارزنده لقاء الله آیت‌الله ملکى تبریزى، ساختار و تقسیم‌بندى روشن و منسجمى ندارد و بلکه حتى نویسنده محترم مطالب را عنوان‌گذارى نیز نکرده و مصحح براى هر مطلب عنوانى از جانب خود برگزیده و در درون کروشه قرار داده است.

گزارش محتوا
در این اثر دلکش، در مقدمه درباره معناى لقاء الله و نظرات علماى شیعه درباره آن بحث شده است. نویسنده با بیان این نکته که در قرآن مجید و همچنین در تعبیرات انبیاء و ائمّه(ع) بیشتر از بیست مورد عبارت لقاء اللّه و نظر بر خداوند وارد شده و از سوى دیگر هم در اخبار، در تنزیه حقّ - جلّ و علا - کلماتى وارد شده که ظاهرش تنزیه صرف است از همه مراتب معرفت، تصریح کرده که مذاق علماى شیعه - رضوان‌اللّه‌علیهم - در این باب مختلف است و عمده آن دو مذاق است:

تنزیه صرف حتّى اینکه منتهاى معرفت همان فهمیدن این است که باید خداوند را تنزیه صرف نمود و آیات و اخبارى که در معرفت و لقاء اللّه وارد شده است، آنها را تأویل نمود؛ مثلاًتمام آیات و اخبار لقاء اللّه را معنى مى‌کنند بر مرگ و لقاء ثواب و عقاب.
جمع بین تنزیه و تشبیه است به این صورت که اخبارى که در تنزیه صرف وارد شده است باید جمع میان آنها و اخبار تشبیه و اخبارى که ظاهر در امکان معرفت و وصول است، به این‌طور نمود که: اخبار تنزیه صرف را حمل کرد به معرفت به طریق رؤیت به این چشم ظاهر و به معرفت کنه ذات اقدس الهى و اخبار تشبیه و لقاء و وصول و معرفت را حمل کرد به معرفت اجمالى و معرفت اسماء و صفات الهى و تجلّى مراتب ذات و اسماء و صفات حقّ تعالى، به آن میزان که براى ممکنات، امکان دارد[

رساله لقاء الله

چهار صد و چهل کلمه در سلوک الى الله از حاج میرزا جواد آقا ملکى تبریزى می باشد. برگزیده‌ای از سه کتاب "رساله‌ی لقاءالله"، "اسرارالصلوه" و "المراقبات" را تحت عنوان "باده‌ی گلگون" ــ معروف است که میرزا در قنوت نماز شب می‌خوانده است:زان پیشتر که عالم فانی شود خراب ما را ز جام باده‌ی گلگون خراب کن. این مجموعه راه گشا که در زمان تدوین، مورد پی گیری و تشویق عارف واصل، آیت الحق مرحوم حاج شیخ علی آقا پهلوانی تهرانی‌(سعادت پرور)(ره) قرار داشت، پس از چاپ نخست، به سرعت مورد توجه علاقه‌مندان معارف توحیدی قرار گرفت و در سال ۱۳۸۷ به عنوان کتاب ِکنگره بزرگداشت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا ملکی تبریزی(ره) در شهر تبریز انتخاب، و به تمامی میهمانان کنگره به عنوان بهترین تحفه فرهنگی اهداء گردید. عناوین این کتاب به این شرح می باشد:

سخن آغازین
موازنه دنیا و آخرت
ضرورت تلاش جدّی سالک برای بدست آوردن منافع اخروی
تا فرصت داری، توشه‌ای برگیر
تا کِی مسامحه و سهل‌انگاری؟!
سالک همّ و غمی جز خدا ندارد
کلید خوبی‌ها
تحصیل علم افضل است یا تهجّد و نماز شب؟!
بدون شب ‌زنده‌داری انسان به جایی نمی‌رسد
طریقه حل مشکلات علمی
مؤثرترین عامل پیشرفت علمی
شناخت باطن و حقیقت گناه
لزوم تحصیل ایمان
پاداش خاصّان درگاه الهی
انسانیت انسان

&nbsp;

باده گلگون: چهارصد و چهل کلمه در سیر و سلوک الی الله

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (۱۲۷۴ ه‍.ق تبریز– ۱۳۴۳ ه‍.ق  قم) از علمای معاصر فقه، اصول، اخلاق، حکمت و عرفان اسلامی بوده‌است. میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در قرن سیزدهم هجری قمری در تبریز به دنیا آمد. او کودکی را نزد پدرش حاج میرزا شفیع و مادرش طی کرد.

میرزا جواد آقا در تبریز و نجف علوم دینی را نزد بزرگانی چون میرزا حسین نوری، حاج آقا رضا همدانی، آخوند خراسانی و آخوند ملا حسینقلی همدانی فرا گرفت. او در قم ساکن شده و به سیر و سلوک، بیان درس اخلاق و تربیت شاگردان پرداخت که امام خمینی را از شاگردان او شمرده‌اند. او از اساتید بزرگ فقه و اخلاق و حکمت و عرفان اسلامی بشمار می‌رود. کتاب المراقبات، اسرار الصلاه و رساله لقاء الله از آثار اوست. میرزا جواد سرانجام در روز یازدهم ماه ذی حجه سال ۱۳۴۳ قمری در قم درگذشت و در قبرستان شیخان قم دفن شد و امروزه قبرش محل زیارت مردم است.

 تحصیلات

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی صرف، نحو،‌ منطق، معانی، بیان و دروس مقدّماتی دیگر را در تبریز فرا گرفت و پس از مدّتی «سطح» را به پایان رساند، سپس برای ادامه تحصیل راهی نجف اشرف شد. او در درس محدّث میرزا حسین نوری، آیت الله حاج آقا رضا همدانی، آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و آخوند ملا حسینقلی همدانی شرکت کرد.

میرزا جواد آقا در سال ۱۳۲۱ قمری / ۱۲۷۰ ش. آهنگ رجعت به ایران کرد و به زادگاهش تبریز وارد شد. به سبب جاذبه معنوی ایشان دانش‌پژوهان و مردم دور او جمع شده و بهره علمی و معنوی می‌بردند. در این سال‌ها بود که واقعه مشروطه پدید آمد و ارتش روسیه بخشی از آذربایجان را اشغال کرد، مردم بی‌پناه آن خطه به خاک و خون کشیده شدند و شهر تبریز محاصره گردید. راهی غیر از ترک دیار باقی نماند. از این‌رو حاج میرزا جواد آقا به دور از چشم متجاوزان رو به سوی تهران گذارد و از آنجا به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) شتافت، سپس به قم مهاجرت کرد و این شهر را وطن دوم خویش قرار داد.

 تدریس و تهذیب در قم

سال ۱۳۲۹ق. قم پذیرای وجود حاج میرزا جواد آقا شد. در آن ایّام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز حوزه علمیه تأسیس نشده بود. این عارف اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل اخلاق برپا کرد. درس «فقه» که متن آن مفاتیح فیض کاشانی بود و در پی آن درس «اخلاق و عرفان» برای عموم مردم که در مدرسه فیضیه تشکیل می‌شد. درس دیگری برای بعضی از خواص در منزل حاج میرزا برقرار می‌شد که اخلاق و عرفان موضوع آن بود. علاوه بر این، نماز جماعت در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه (علیهاالسلام) نیز از سوی ایشان اقامه می‌گردید، که امام خمینی و آیت الله سید رضا بهاء‌الدینی از جمله افرادی بودند که در نماز حاج میرزا جواد آقا شرکت می‌کردند.

شاگردان

برخی از شاگردان مرحوم ملکی (ره) عبارتند از:

۱. امام خمینی (قدس‌سره‌الشریف)

امام خمینی در کتاب «معراج السالکین»، چون سخن از عرفان می‌شود، استاد خود را «شیخ جلیل القدر» لقب داده و «عارف بالله» می‌خواند و علاقه‌مندان به تهذیب و وارستگی را به مطالعه کتاب‌های ایشان راهنمایی می‌نماید.  و در کتاب «چهل حدیث»، بیدار دلان را به «رساله لقاء الله» آن برزگوار رهنمون می‌شود.  و در جای دیگر که از قم و قبرستان شیخان سخن به میان می‌آید خطاب به استاد شهید مطهری می‌فرماید: «در قبرستان قم یک مرد خوابیده است و او حاج میرزا جواد آقا تبریزی است.»

۲. حاج آقا حسین فاطمی قمی؛

۳. آخوند ملا علی همدانی؛

۴. حاج شیخ عباس تهرانی؛

۵. سید محمود مدرسی؛

۶. حجه الاسلام سید محمود یزدی؛

۷. محمود مجتهدی؛

۸. شیخ اسماعیل بن حسین «تائب»؛

۹. حاج میرزا عبدالله شالچی؛

آثار

۱. اسرار الصلاه: کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار نماز است و بسان استاد اخلاق برای انسان‌های آماده خودسازی محسوب می‌شود. برخی از اسرار طهارت و عبرت و تفکّر را گوشزد می‌کند و به معانی وسوسه و الهام می‌پردازد. با بحث از گناهان کبیره اشاره‌ای به توبه نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‌دهد.

۲. المراقبات یا اعمال السنه: در این اثر، مقدّمه‌ای کوتاه پیرامون دعا و راز و نیاز به چشم می‌خورد و سپس با قلمی زیبا و گویا، اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است.

۳. رساله لقاء الله: کتابی است برای پیمودن راه تهذیب و وارستگی. معنای «لقاء الله» و آیات مربوط به آن را توضیح داده، از اسم اعظم گفتگو می‌کند و سپس راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‌نماید.

۴. کتابی در فقه؛

۵. رساله‌ای در حج؛

۶. حاشیه فارسی بر غایه القصوی.

وفات

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در روز یازدهم ذیحجه سال ۱۳۴۳ قمری (۱۱ تیر ۱۳۰۴ خورشیدی) درگذشته است. آرامگاهش در قبرستان شیخان شهر قم قرار دار

Born

Death

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

Born:

Death:

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

Author Books