تفسیر صفى، به نظم فارسى، اثر حاج میرزا حسن اصفهانى، متخلص به صفى و ملقب به صفى‌على‌شاه است. وى، بى‌شک از بزرگ‌ترین عرفاى اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجرى قمرى است که علاوه بر مقامات معنوى، به معلومات ظاهرى نیز آراسته و داراى طبعى شیوا و قلمى توانا بوده و از خود آثارى گران‌بها به جاى گذارده است که یکى از آنها همین تفسیر منظوم است که با تأویلات عارفانه به رشته نظم کشیده شده و از شاهکارهاى عظیم دوره اخیر به شمار مى‌رود.

مؤلف، تاریخ آغاز و پایان کتاب را ۱۳۰۶ و ۱۳۰۸ بیان کرده است:

چون هزار و سى‌صد از هجرت گذشت در ششم سال ابتدا این نامه گشت
در هزار و سى‌صد و هشت این چنین گشت ختم از عون رب العالمین

ساختار
شیوه مؤلف، از آغاز تا پایان چنین است که نخست، چند آیه را ذکر مى‌کند، سپس آنها را به نثر ترجمه مى‌نماید و در آخر، شرح و تفسیر آنها را به‌صورت منظوم، در بحر رمل مسدس مقصور (وزن مثنوى مولوى) بیان مى‌کند.

این تفسیر، مشتمل بر حدود ۶۰۰۰۰ بیت است.

مؤلف، کتاب خود را چنین آغاز مى‌کند:

از پى تفسیر قرآن مجید باشد از حق عمر و توفیقم امید
تا به شکر آنکه دادم نطق و کام معنى قرآن به نظم آرم تمام
ابتدا از نام خویش اندر کتاب با رسول رحمت آمد در خطاب
باب گنج علم خود ذات قدیم کرد بسم الله رحمن الرحیم[۲]

این تفسیر، به لحاظ آنکه یگانه تفسیر منظوم فارسى شیعى است، از اهمیت فوق العاده‌اى برخوردارست؛ علاوه بر این، مشحون از تأویلات صوفیانه‌اى است که مؤلف تلاش نموده آنها را با احادیث و اسناد و مدارک، مستند و مبرهن سازد.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

تفسیر قرآن صفی  علیشاه

میرزا محمدحسن بن محمدباقر اصفهانی  (۱۲۵۱-۱۳۱۶ق)، ملقب به صفی‌‎علی‌شاه، از صوفیان بزرگ سلسله نعمت‌اللهى و از ارادتمندان رحمت‎علی‌شاه و منورعلی‌شاه بوده و کتاب «زبده الأسرار» از آثار اوست. از جمله فعالیتهای او مبارزه با شیخیه و بابیت و بهائیت بود.

ولادت
او در سوم شعبان ۱۲۵۱ هجری قمری در شهر اصفهان بدنیا آمد. پدرش محمدباقر اصفهانی بود که وی نیز لقب صفی داشت. پدرش تاجر بود، از اصفهان به یزد رفت و در آنجا مسکن گزید. وی خردسالی و نوجوانی خود را در یزد گذرانید و تا ۲۰ سالگی در این شهر بود و تحصیلات خویش را در این شهر به انجام رسانید.

وی در سن ۲۱ سالگی، و به سال ۱۲۷۲ هجری قمری به شیراز رفت و به میرزاکوچک رحمت علیشاه سر سپرد و جزو مریدان او گردید و به اصطلاح دراویش، به شرف توبه و تلقین از حضرتش مشرف گردید. وی همچنین در اوایل امر، علاوه بر شیراز، مدتی در کرمان و یزد اقامت نمود و سپس به هندوستان رفت و برای چند سال در آن دیار اقامت نمود.

صفى به‎‎ واسطه برخوردارى از دانش وسیع عرفانى و کمالات معنوى و همچنین بیان گرم و گیرا، در اواخر دوره ناصرى شمارى از ارباب حرف و صاحب‌منصبان دربارى را مجذوب خود کرد؛ از آن جمله‌اند: سلطان محمدمیرزا نوه فتحعلی شاه، میرزا نصرالله ‎خان دبیرالملک و ظهیرالدوله که وزیر تشریفات و داماد ناصرالدین ‎شاه بود. کیوان قزوینی نیز مدتی مرید صفی‎علی‌شاه بود، ولی بعد به سلطان‌علی‌شاه گنابادی پیوست.

فعالیت‎های فرهنگی
صفی در سال‎هاى اقامتش در تهران، علاوه بر تربیت شاگردان، آثارى به نظم و نثر نوشت. یکى از فعالیت‎های مهم وی، مبارزه با شیخیه و بابیت و بهائیت بود. او حتی یکى از اهداف تألیف تفسیر منظومش را از قرآن، علاوه بر ترغیب «مردم فارسی‌زبان به خواندن و فهمیدن معانى و نکات عرفانى قرآن»، مبارزه با بابیه ذکر کرده است و بر آن بود که هرکس این تفسیر را بخواند دیگر به بابیه اعتنایی نمی‌کند. صفى درویشان نعمت‌اللهى را از رفتن به مجالس وعظ شیخیه به‌شدت نهى می‌کرد و می‌گفت سخنان آنان «شهدى است آلوده به زهر (که) همه‌کس ملتفت نیست». او تا آنجا پیش می‌رفت که سفارش می‌کرد اگر درویشى، شیخى شده باشد و بخواهد دوباره برگردد و درویش شود، او را از خود برانید.

وفات
صفی در ۲۴ ذ‌ی‌قعده ۱۳۱۶ق، درگذشت. مزار وی در خانقاهی است که زمین آن را شاهزاده سلطان محمدمیرزا در ۱۲۹۴ق، اهدا کرده بود. امروزه این خانقاه در نزدیکی میدان بهارستان، جنب خیابان صفی‎علی‌شاه، است[۸].

آثار
الف)- منظوم:

زبده الأسرار؛
بحر الحقائق؛
تفسیر منظوم قرآن، مشهور به تفسیر صفی؛
دیوان اشعار؛
ب)- منثور:

عرفان الحق؛
أسرار المعارف؛
میزان ‎المعرفه.

https://fa.wikinoor.ir/

Born

Death

میرزا محمدحسن اصفهانی( صفی علیشاه)

میرزا محمدحسن اصفهانی( صفی علیشاه)

Born:

Death:

میرزا محمدحسن اصفهانی( صفی علیشاه)

Author Books