از اصول مسلّمِ گفت و گو پیرامون مسائل اختلافى، این است که هر کدام از طرف هاى دعوا به اعتقادات مورد قبول طرف مقابل، استدلال نمایند و یا بحث و مناظره بر پایه قواعد و چارچوبى مشخص، استوار گردد که دو طرف یا همه طرف ها آن را بپذیرند.
علماى امامیه در طول تاریخ، همین روش را در برابر دیگر فرقه هاى اسلامى به کار بسته و در همه مسائل اختلافى ـ چه فقهى و چه کلامى ـ به ویژه در موضوع امامت و خلافت، از همین روش استفاده کرده و مى کنند.
در خصوص حدیث غدیر نیز ملاحظه مى شود که کتاب هاى شیعه، سرشار از روایات اهل سنّت است؛ به گونه اى که عالمان شیعه، احادیث وارده در مهم ترین کتاب هاى معتبر اهل سنّت را ـ با همان سندها و طُرق مذکور در این کتاب ها ـ نقل مى کنند و براى اثبات دلالت این احادیث بر اعتقادات خود، به سخن نام آورترین علماى آنان، استناد مى نمایند؛ تا جایى که براى تعیین معناى برخى واژه ها نیز، به دیدگاه هاى زبان شناسان اهل سنّت، استدلال مى کنند.
در عین حال، استفاده از این روش کارآمد و وزین، ممکن است برخى ساده دلان را در دام شبهه گرفتار کند و یا شمارى از متعصّبان را به نادیده گرفتن حقیقت، سوق دهد. براى مثال ابن روزبهان در پاسخ به علاّمه حلّى رحمه اللّه مى نویسد:
شگفت آن که این مرد، تنها به نقل روایات اهل سنّت مى پردازد؛ چرا که شیعیان از هرگونه کتاب، روایات و علماى مجتهد و ناقل حدیث، محروم هستند. بنابراین، وى در اثبات ادّعاهاى خود، به شدّت به کتاب هاى اهل سنّت نیازمند است.۱
نوشتار پیش رو حدیث غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام است که به اختصار به بررسى حدیث غدیر در سندهاى شیعى و کتاب هاى علماى مجتهد امامیه پرداخته است تا این نکته را به ابن روزبهان گوشزد نماید که:
شیعیان داراى کتاب، روایات و عالمان مجتهد هستند و در اثبات ادّعاهاى خود به کتاب هاى اهل سنّت نیازى ندارند.
هم چنین اهل سنّت بدانند که:
۱ . حدیث غدیر، مورد اتّفاق نظر همه مسلمانان است تا جایى که شیعه و سنّى در نقل برخى روایات آن، اشتراک نظر دارند و با سند و متن یکسان، آن را ذکر کرده اند.
۲ . ائمه اهل بیت علیهم السلام و عالمان پیروان آن ها، حدیث غدیر را مورد توجّه قرار داده و براى گسترش و تبلیغ آن، نهایت تلاش خود را به کار بسته اند.
۳ . این نوشتار داراى نکته ها و فایده هایى است که راویان اهل سنّت، از آن غافل مانده یا بدان توجّهى نکرده اند.
ما در این نوشتار با استفاده از منابع دست اول شیعه، متن احادیثى را تحت یک سرى عناوین، مى آوریم و نکاتى چند را خاطرنشان مى سازیم.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

غدیر به روایت اهل بیت علیهم السلام

کتابى که فراروى شماست به مناسبت هزاره سیّد رضى رحمه اللّه نوشته شده، این کتاب پژوهشى گذرا در نهج البلاغه براى شناخت «اهل بیت و خاندان پیامبر علیهم السلام» است؛ آن گونه که سرسلسله اهل بیت بعد از رسول اللّه، امیر مؤمنان على علیه السلام آنان را معرّفى و وصف کرده است.
نهج البلاغه شریف رضى رحمه اللّه و هر چه در آن آمده است، در واقع گزینشى از سخنرانى ها، نامه ها و سخنان دُرربار آن بزرگوار است که دربردارنده آموزه ها، اندیشه ها، و نظریه هاى آن حضرت در امور گوناگون است.
تردید در انتساب کتاب نهج البلاغه به شریف رضى رحمه اللّه، یا در انتساب این سخنان بلند مرتبه به حضرت على علیه السلام، مانند تردید در وجود خود امام و شریف رضى خواهد بود.
بر ما لازم است تا براى شناخت جایگاه و منزلت والاى «اهل بیت» علیهم السلام به نهج البلاغه مراجعه نماییم؛ زیرا امیر مؤمنان على علیه السلام بعد از پیامبر گرامى اسلام صلى اللّه علیه وآله سرور اهل بیت و داناترین مردم نسبت به مقامات و حالات آنان بوده؛ ضمن این که کلام او درباره اشخاص عین حقیقت و مطابق واقع است.
نام و یاد اهل بیت علیهم السلام به انگیزه هاى گوناگونى در موارد فراوانى از نهج البلاغه آمده است. حضرت على علیه السلام در بیشتر موارد به شیوه هاى گوناگون بر برترى همه جانبه «أهل البیت» نزد خداى بزرگ به گواهى آیات قرآن مجید و احادیث قطعى پیامبر اکرم صلى اللّه علیه وآله، و نیز به این که خدا آن ها را به جهت هدایت و رهبرى اُمّت نصب نموده، اشاره مى فرمایند.
هنگامى که به آن ویژگى ها و معانى آن ها دقت کنیم و به دلیل هاى آن ها از قرآن کریم و روایات مراجعه نماییم، درمى یابیم که افرادى که مسلمانان بر عدم عصمت آن ها اجماع دارند، تحت عنوان «آل النبى» و «اهل بیت» یا «عترت پیامبر» داخل نمى توانند باشند.

اهل بیت علیهم السلام در نهج البلاغه

مسأله امامت از مسائلى است که دیدگاه شیعه امامیه با اهل تسنّن متفاوت است.
شیعه معتقد است که منصب امامت همانند منصب نبوّت بوده و ادامه آن راه است و تعیین امام و جانشین براى پیامبر، مانند تعیین خود پیامبر، حقِّ خداوند متعال است و مردم در این امر خطیر حقّى ندارند.
اهل سنّت مى گویند: تعیین امام با مردم است.
آنان شرایط و صفاتى را در امامِ منتخبِ مردم، معتبر مى دانند. آن گاه بحث مى شود که اگر چنین باشد، آیا خلفایى را که آنان بعد از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله انتخاب نموده اند، واجد آن شرایط و صفات معتبر در امام بوده یا نه؟
بنابراین بحث در دو جهت خواهد بود و این بحث از نظر مبناى اعتقادى و مبانى مناظره صحیح، نتیجه خواهد داد; چرا که با اسقاط اصل مبنا یا اثبات واجد نبودن خلفاى آنان، آن شرایط را که خودشان معتبر دانسته اند امامت بلافصل امیرالمؤمنین علیه السلام، بلامنازِع خواهد بود و راهى جز اعتقاد به امامت و خلافت بلافصل آن بزرگوار نخواهد ماند، زیرا که از سویى براى امامت آن حضرت دلایل نقلى و عقلى فراوان وجود دارد و از سوى دیگر براى امامت دیگران دلیلى وجود ندارد.
کتابى که فرا روى شماست به این مسأله مهم اعتقادى پرداخته و از ابهامات آن پرده برمى دارد و راه را براى جست و جوگر حقیقت، مى گشاید.

جانشین پیامبر کیست؟

توضیحات
از احادیث صحیح قطعی و مشهور؛ بلکه متواتر، حدیث سدّ الأبواب است که از رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله در شأن امیرمؤمنان على علیه السلام وارد شده است، این حدیث زیبا با متن‏هاى متفاوتى در مهم‏ترین و مشهورترین کتاب‏هاى اهل سنّت نقل شده است‏ و این نوشتار به بررسی راویان آن پرداخته است.

داستان از این قرار است که همسایه‌های مسجد تازه تأسیس پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم، دری از خانه‌هایشان را به طرف مسجد باز گذاشتند تا برای نماز و اموری که در مسجد برپا می‌شد از همان در به مسجد بیایند؛ بعد از مدتی رسول خدا امر کرد که تمام درهایی که به مسجد باز شده بودند، بسته شوند جز در خانه ی امیرالمؤمنین علیه السلام.

این سخن رسول خدا در منابع اهل سنت با عبارت «سدّوا الأبواب إلاّ باب علی؛ تمام درها ـ جز در خانه على ـ را ببندید» در منابع مهم اهل سنت نقل شده است.

این حدیث دلالت بر شأن و منزلت الهی امیرالمؤمنین علیه السلام دارد، و حدیثی مشهور و متواتر است؛ اما از آنجایی که برخی از معاندین، به هنگام دیدن فضیلتی برای امیرالمؤمنین اقدام به کتمان یا تحریف فضایل آن حضرت می‌کنند، این حدیث را نیز آماج تیر کینه ی خود قرار داده‌اند.

کتاب نگاهی به حدیث سدّ الأبواب، موارد نقل این حدیث در کتابهای اهل سنت و وارونه کنندگان آن را بیان کرده است.

کتاب در چهار بخش تنظیم شده است:

در بخش اول متن حدیث به روایت ترمذى، احمد بن حنبل، حاکم نیشابورى، و نسائى آمده است.

بخش دوم، به روایت جعلی «حدیث الخوخه» می‌پردازد که وارونه حدیث سدّ الأبواب است. جعل کنندگان در این حدیث، با جعل لفظ الخوخه «دریچه» به جای باب «در» و جایگزینی نام ابوبکر به جای نام امیرالمؤمنین به وارونه کردن حدیث سدّ الأبواب پرداختند. نویسنده در این بخش ابتدا به نقل کنندگان حدیث وارونه «دریچه» اشاره کرده، آنگاه به بررسى سند حدیث «دریچه» در صحیح بخارى و صحیح مسلم پرداخته است. در این قسمت حدیث دریچه به روایت ابن عبّاس را بررسی کرده و شرح حال عِکرَمه آزاد شده ابن عبّاس را بیان کرده است. حدیث وارونه به روایت ابوسعید خُدرى و بازگویی شرح حال برخی از راویان این حدیث وارونه از جمله مالک، ابن ابى اویس، و فلیح بن سلیمان از دیگر مطالب این بخش است.

در بخش سوم، به استدلال عالمان اهل سنّت به حدیث وارونه پرداخته و تشویش و پریشانى در بیان استدلال آنان را نشان داده است.

نویسنده محترم در بخش چهارم، با بررسى نظریه صحیح در حدیث «سدّ الأبواب» دیدگاه‌های مختلف علمای اهل سنت را در چهار گروه بیان کرده است، و در ادامه به سردرگمی برخی از علمای اهل سنت در بیان حدیث سدّ الأبواب اشاره کرده است چرا که از یک طرف این حدیث با اسناد صحیح روایت شده است و از طرف دیگر حدیث دریچه، حدیثی جعلی است. از این رو برخی کوشیدند به جمع این دو روایت بپردازند.

در ادامه نویسنده به بیان دیدگاه ابن روزبهان، ابن کثیر، ابن حجر عسقلانى، ابن عراق، مبارکفورى، و حلبى پرداخته و توجیه آنها را در قبال این روایت‌ها نقل و بررسی کرده، و خاستگاه آنها را ـ که به زمان زمامداری معاویه می‌رسد ـ روشن کرده است.

&nbsp;

نگاهی به حدیث سد الأبواب

در سال ۱۴۱۰ هجرى قمرى برابر با ۱۳۶۹ هجرى شمسى، به مناسبت هزار و چهارصدمین سال برپایى واقعه غدیر به همّت برخى مؤسّسات شیعى خارج از ایران، همایش بین المللى بزرگى در لندن برگزار شد. در آن همایش اندیشمندان و صاحب نظران نامور بسیارى از کشورهاى جهان حضور داشتند. نوشتارى که اکنون پیش روى شماست; یعنى غدیر آخرین جایگاه اعلام عمومى به همین مناسبت و به منظور قرائت در این همایش جهانى نگارش یافته است.
البته متن حاضر به عنوان پیش گفتار آن پس از برگزارى همایش و خطاب به شرکت کنندگان و دست اندرکاران برپایى آن نگاشته شده است:
توفیقى حاصل شد که ما نیز در همایش بزرگ داشت غدیر حضور یابیم و پاى سخن برخى از بزرگان دانش و اندیشه نشسته و بهره اى گیریم و استفاده ببریم; از این رو لازم مى دانم پیش از هر سخن از تمام زحمات و تلاش هاى مادى و معنوى به عمل آمده در راه برگزارى این محفل فرهنگى و از استقبال و پذیرایى نیکوى برگزار کنندگان آن تقدیر و تشکر نمایم.
با این حال احساس مسئولیت مرا بر آن مى دارد که نکاتى چند را نیز پیرامون این همایش و مقالات و سخنان ارائه شده در آن متذکر شوم و امید آن دارم که به این وسیله، بارى را که بر دوش خود احساس مى کنم به مقصد رسانده و وظیفه خویش را به انجام رسانم.
چنان که نیک مى دانیم این همایش به نام «همایش امام على علیه السلام و بزرگ داشت چهاردهمین قرن برپایى غدیر» و به همین مناسبت فرخنده برگزار شد. ما نیز به این محفل دعوت شده بودیم و مقالات و سخنان خویش را نیز به همین مناسبت آماده کرده بودیم.
پرواضح است که مقصد و مقصود نهایى از برپایى چنین گفتمانى بیان و تبیین حقایق و واقعیت هایى مرتبط با واقعه عظیم غدیر خم خواهد بود.
اما متأسفانه تریبون همایش به صحنه طرح آرا و نظریاتى که جایگاه طرح آن ها زمان و مکان دیگرى بود تبدیل گشت، گرچه این نظرات نیز از حس دینى برخاسته بود; آن چنان که جناب مستطاب آقاى سید مرتضى عسگرى نیز بدان اشاره نمودند.
امّا اگر برگزار کنندگان این همایش بین المللى از تحوّل موضوع گفتمان از «غدیر خم» به «وحدت بین فرق اسلامى» آگاهى داشته اند، چگونه است که به اطلاع میهمانان و دعوت شدگان نرسانده اند تا همگى موضوع سخن و نوشتار خویش را بر اساس آن تنظیم کنند، نه آن که فقط برخى چنین کنند و اگر برگزار کنندگان نیز از این تغییر آگاه نبوده اند، چگونه و چرا چنین تغییرى صورت گرفته است؟
اینک نکاتى را پیرامون سخنان برخى فضلا و اساتید گرامى بیان مى کنیم.
در این همایش، جمعى از آقایان محترم که در سخنان خویش به مسأله وحدت بین فرقه هاى اسلامى پرداختند. برخى فقط به دعوت دیگران به این امر اکتفا نموده و راهکارى براى ارائه نداشتند و برخى نیز راهکارهایى را مطرح فرمودند که البته آن چه را که هر یک از این آقایان ارائه نمود ـ آقاى سید مرتضى عسگرى، شیخ محمّد مهدى شمس الدین و شیخ بوطى ـ با دیگرى تفاوت اساسى و مبنایى داشت.
در این میان طرح دیگرى نیز وجود دارد که اى کاش قبلاً آماده کرده و اجازه قرائت در همایش را مى یافت. این طرح را نگارنده، از جدّ عظیم الشأن مرجع بزرگ شیعه، آیت اللّه العظمى سید محمّد هادى میلانى رحمه اللّه اخذ کرده ام و اکنون در منظر دید و اندیشه شما قرار مى دهم و بر شماست که آن چه را نیکوتر است برگزینید که این فرمان خدا در کتاب عزیزش است که فرمود:
(فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ);۱
پس بندگان مرا مژده ده; همان کسانى که سخنان را مى شنوند و از نیکوترین آن ها پیروى مى کنند.

غدیر آخرین جایگاه اعلام عمومی

از حدیث هایى که همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده «حدیث غدیر» است. حدیث شریفى که در سایه اهتمام خداى سبحان، پیامبر اکرم صلى اللّه علیه وآله، ائمّه اطهار علیهم السلام و بزرگان صحابه داراى جایگاه ویژه اى بوده است. از این رو اندیشمندان اسلامى در قرون متمادى به آن پرداخته اند. در این نوشتار این حدیث شریف، از نظر سند و دلالت بررسى شده و در اختیار پژوهشگران و فرهیختگان قرار گرفته است.

حدیث غدیر، از جهات متعددى داراى عظمت و جلالت است که به برخى از آن ها اشاره مى نماییم:
۱ . شرایط خاصّى که پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله خطبه غدیر را در آن شرایط ایراد فرموده است.
۲ . سخنانى که در ضمن این خطبه از زبان پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله جارى شده است، بدون هیچ گونه شکّ و شبهه اى از نظر فنون زبان عرب دلالت بر امامت امیرالمؤمنین علیه السلام مى نماید.
۳ . آیاتى از قرآن کریم که درباره واقعه غدیر نازل شده است.
گفتنى است که عدّه بسیارى از اندیشمندان در ماندگارى و نقل و نشر این حدیث شریف متحمّل زحمات طاقت فرسایى شده اند; همان گونه که منکران آن نیز در ردّ، کتمان و بى اهمیّت جلوه دادن این حدیث از هیچ کوششى فروگذار نکرده اند.
ما در این پژوهش به طور گذرا حدیث غدیر را در سه بخش بررسى خواهیم کرد:
۱ . نگاهى به متن حدیث غدیر;
۲ . کوشش هایى در اثبات حدیث غدیر;
۳ . تلاش هایى ناکارآمد براى بى اعتبار کردن حدیث غدیر.

نگاهی به حدیث غدیر

از احادیث معروفى که در منابع شیعى و اهل تسنّن نقل شده حدیث منزلت است. در این حدیث پیامبر مکرم اسلام صلى اللّه علیه وآله به امیر مؤمنان على علیه السلام فرمود:
أما ترضى أن تکون منّی بمنزله هارون من موسى؟
آیا راضى نیستى که براى من همانند هارون نسبت به موسى باشى؟
بنا بر نقل هاى دیگر، آن حضرت فرمود:
أنت منّی بمنزله هارون من موسى.
تو براى من همانند هارون نسبت به موسى هستى.
در تعبیر دیگرى حضرتش فرمود:
علی منّی بمنزله هارون من موسى;
على براى من همانند هارون است به موسى.
ویژگى ممتاز این حدیث از بسیارى احادیث دیگر این است که آن را بُخارى و مسلم در کنار سایر محدّثان نقل نموده اند. به اصطلاح اهل تسنن این حدیث، حدیثى است که بُخارى و مسلم هر دو بر نقل آن اتّفاق کرده اند.
از طرف دیگر، همین حدیث از چند جهت بر امامت امیر مؤمنان على علیه السلام دلالت دارد. از این رو از جهات گوناگونى به این حدیث استدلال مى شود.
به همین جهت علماى ما از دیرباز به این حدیث عنایت ویژه اى داشته اند; همان طور که دیگران نیز به نقل آن با سندهاى خود و هم چنین به پاسخ دادن از این حدیث از راه هاى گوناگون اهتمام ورزیده اند.
ما در این نوشتار این حدیث شریف را از نظر سند و دلالت بررسى نموده و در اختیار پژوهشگران و فرهیختگان قرار مى دهیم.

نگاهی به حدیث منزلت

مرکز حقایق اسلامی با هدف دفاع از مذهب حقه تشیع و مساله امامت و خلافت بلافصل امیرالمومنین علیه السلام بعد از پیغمبر اکرم صلی علیه و آله و سلم تاسیس شده است.

تمامی فعالیتهای این مرکز در بخشهای مختلف معطوف و متمرکز در امر اثبات امامت و ولایت امیرالمومین علیه السلام بوده و سعی دارد این حقیقت را به بهترین شکل و به شیوه های گوناگون به ره پویان راه حقیقت معرفی نماید.

همانگونه که مشخص است عنوان مرکز حقایق اسلامی بدین جهت برای این موسسه برگزیده شده تا نشان دهد که اسلام واقعی همان تشیع است و غیر آن چیزی جز باطل و گمراهی نیست.

طرح ها و برنامه هایی که در بخشهای مختلف مرکز حقایق ساماندهی شده اند هر کدام با توجه به نیاز مخاطبین در سطوح و اقشار مختلف در نظر گرفته شده و هر یک پاسخگوی بخشی از خلأهای موجود در حوزه عقاید شیعی و بطور خاص مساله امامت میباشد و سعی دارد حقیقت را به همان شکل واقعی خود نمایان سازد و نقاب جعل و تحریف و کذب را از چهره دشمنان مکتب اهل بیت علیهم السلام کنار زده و در حد توان از منحرف نمودن و ایجاد تزلزل در عقاید (به ویژه جوانان) جلوگیری نماید.

مرکز نشر حقایق اسلامی

مرکز نشر حقایق اسلامی

Publisher Books

Contact info

Location