ارزش ها و ضد ارزش ها در نهج البلاغه
ارزش ها و ضد ارزش ها در نهج البلاغه
0 Vote
87 View
نویسنده: محمدهادی سجادی امیدواری به خداوند در مشکلات و سختی ها باید به لطف و قدرت بی منتهای الهی توجه کرد و از آنها نهراسید. در این صورت، آدمی با توکل و روح امیدوار، بر همه مشکلات غلبه می کند. اما اگر تکیه گاه انسان غیرخدا باشد، به یقین سودی نمی برد. در این باره، آیت الله العظمی اراکی رحمه الله فرمود: من به سفر حج که مشرف شدم، بسیار مشتاق بودم که حجرالاسود را استلام کنم. یک روز با جمعی از دوستان همراه، برای طواف رفتیم که شاید به کمک و یاری آنان، جمعیت قدری راه دهند و ما بتوانیم برای یک بار حجر را استلام کنیم. همین که با آن همراهان و یاوران به نزدیک حجر رسیدیم و نزدیک بود استلام کنیم، ناگهان یک فشار انبوه جمعیت، چنان ما را از آنجا به کنار زد که هر کدام به گوشه ای پرتاب شدیم. این، نتیجه نبریدن از غیرخدا و اعتماد و اتکایی بود که به آن همراهان داشتیم. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «لایَرْجُوَنَّ اَحَدٌ مِنْکُمْ اِلاّ رَبَّهُ؛ هیچ کس از شما به غیر از پروردگار خود، به کسی امیدوار نباشد». باور همه اندیشمندان بر این است که امیدوار بودن، شرط اول در کسب موفقیت های بزرگ است. بدین ترتیب، با تقویت روح امیدواری، باید با هرگونه ناامیدی مبارزه کرد. بنده شایسته خدا، نیازمندی ها را با حضرت حق در میان می گذارد و راه چاره را از او می خواهد. خداوند نیز به مصلحت خویش، او را از مشکلات می رهاند؛ آن گونه که حضرت یونس علیه السلام را در قعر دریا بر اثر توجه به خدا، از شکم ماهی نجات داد. (انبیا: ۸۸) پیام متن: خداوند، تکیه گاهی مطمئن برای غلبه بر مشکلات. واقع بینی و ترک آروزهای منفی کسانی که واقع بین نیستند و منفی بافی می کنند یا به دنبال آرزوهای دراز هستند، از شخصیت پسندیده ای بهره مند نیستند. قضاوت های نادرست، آنان را در جامعه بی ارزش می کند و در میان دوستان بی اعتبار می گرداند. آدمی باید با کمک عقل و بینش صحیح خود، واقعیت ها را درک کند و آرزوهای منفی را از دل خود ریشه کن نماید؛ زیرا که آروزهای دست نیافتنی یا منفی، عقل و اندیشه فرد را ضعیف می سازد. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «وَ اَعْلَموُا أَنْ الاْءَمَلَ یُسْهِی الْعَقْلَ؛ بدانید که آرزوهای خام و منفی، عقل را دچار غفلت می سازد». آرزوهای دور و دراز در امور دنیوی، نه تنها انسان را محتاج دیگران می سازد، بلکه به تدریج معنویت از زندگی او گرفته می شود وچه بسا به پایین ترین مرتبه انسانی تنزل می یابد. آرزوی حکومت ری، عمرسعد را به سوی کربلا کشاند و سرانجام، دستش به خون حسین علیه السلام آلوده شد، به حکومت ری نرسید و روز قیامت نیز با ندای «یا وَیْلَتی لَیْتَنی لَمْ أَتَّخِذْ فُلانًا خَلیلاً» (فرقان: ۲۸) تأسف خواهد خورد که چرا با یزیدیان بیعت کرد. از علی علیه السلام ، در این باره روایت است: «مَنْ أَطالَ الاْءَمَلَ أَساءَ الْعَمَلَ؛ کسی که آرزوهایش طولانی و منفی است، به اعمال زشت و ناروا دچار می شود». پیام متن: آروزی دراز، سبب فراموشی آدمی از خدا و نیز زشتی اعمال است. اعتدال و میانه روی اعتدال و میانه روی، یعنی واقعیت ها را همان گونه که هستند بپذیریم و به دیگران بگوییم و نیز در بیان سخنان، در قضاوت ها، در اخبار و گزارش های خود اشتباه نکنیم و به حقیقت آنها بپردازیم. آنان که از این ارزش اخلاقی بی بهره اند، در رفتار و کردارشان، نظم وبرنامه ای ندارند. به سرعت به چیزی دل می بندند و ناگهان بی دلیل از همان چیز متنفر می شوند. همچنین، در بیان دیده های خود زیاده روی می کنند. بنابراین، کندرو یا تندرو بودن در کارها، می تواند بزرگ ترین ضربه روحی را از نظر فردی و اجتماعی بر ما وارد سازد. با میانه روی در هر کاری، زندگی مان به نظم خواهد شد و یقینا در رفتار و کردار خود بیشترین دقت را خواهیم کرد. امام علی علیه السلام هشدار می دهد: «لاتَری الْجاهِلَ اِلاّ مُفْرِطا أَوْ مُفَرِّطا؛ همیشه جاهل و نادان، یا افراط گراست، یا تفریط کننده». در جای دیگر نیز در تبیین بیشتر این مسئله می فرماید: ثَمَرهُ التَّفریطِ النَّدامَهُ وَ ثَمَرَهُ الْحَزْمِ السَّلامَهُ. ره آورد تفریط، پشیمانی و ثمره دوراندیشی، سلامت و رستگاری است. زیاده روی در هر کاری، خسته کننده است و انسان را به تدریج دل سرد و از آن کار باز می دارد؛ همان گونه که تفریط و سستی، ناپسند است و سود و دوامی ندارد. پیام متن: رعایت اعتدال و میانه روی در رفتار و کردار و نکوهش افراط و تفریط، در نهج البلاغه. خیرخواهی و احترام به دیگران یکی از ارزش های والای اخلاقی این است که برای دیگران خیرخواه و مهربان باشیم. در حقیقت، اصلاح امور دیگران، از عبادت های پسندیده و ارزشمند به شمار می آید. حضرت علی علیه السلام می فرماید: صَلاحُ ذاتِ الْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عامَّهِ الصَّلاهِ و الصِّیام. اصلاح بین مردم، از یک سال نماز و روزه مستحبی با ارزش تر است. یکی از راه های نفوذ در دل ها، احترام به اندیشه ها و نظرهای دیگران و پرهیز از هرگونه غرور و خودمحوری است. از امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل است: «مَنْ استَبَدَّ بِرأْیِهِ هَلَکَ؛ هر کس که استبداد در رأی داشته باشد، هلاک می شود». بسیاری از درگیری ها بر اثر خودخواهی و خودمحوری به وجود می آید. خداوند در قرآن مجید می فرماید: «خدا هیچ یک از خودخواهان و فخرفروشان را دوست ندارد». (حدید: ۲۳) مشورت کردن و احترام به آرای دیگران، در اسلام سفارش شده است. امام علی علیه السلام در توصیه به احترام به دیگران می فرماید: «هیچ پشتیبانی، بهتر و مطمئن تر از مشورت کردن نیست». آن گاه که به شما احترام گذاشتند، به بهتر از آن پاسخ بده! هرگاه دستی برای نیکی به سوی تو دراز شد، به بیش از آن پاداش بده! در عین حال، در این گونه موارد، اجر فراوان برای کسی است که در احترام و نیکی پیش دستی کرده است. پاسخ مناسب در برابر لطف، خدمت و احترام دیگران، در سیره رفتاری پیشوایان معصوم علیهم السلام رعایت می شد و اینان همواره نیکی مردم را به بهتر از آن جبران می کردند و این، همان سفارش قرآن مجید است که «وقتی کسی سلام کرد، به بهتر از آن و یا مساوی آن پاسخ گویید». (نساء: ۸۶) پیام متن: اصلاح و گره گشایی بین مردم و پرهیز از هرگونه غرور و خودمحوری و احترام به آرا و افکار دیگران، از توصیه های اخلاقی امام علی علیه السلام . تواضع و فروتنی تواضع و فروتنی یکی از ارزش های پسندیده اخلاقی است که با آن می توان بر دل های دوست و دشمن راه یافت. آنانی را که با قهر و ناسازگاری با ما رفتار می کنند، با تواضع و خوشرویی، می شود به دوستی و مهربانی واداشت و رضایت و شادمانی را بر دل ها نشاند. امام علی علیه السلام می فرماید: «وَ بالتَّواضُع تَتِمُّ النِّعْمَهُ؛ با فروتنی و خوشرویی، نعمت ها کامل می شود». همچنین، فرموده است: «کسی که متواضع باشد، دوستانش فراوان خواهند بود». در کنار این سفارش، حضرت مردم را به خطر تکبر و خودبزرگ بینی هشدار می دهد: «خدا را خدا را؛ یعنی از خدا بترسید و از آینده زشت و شوم تکبر و خودبزرگ بینی بپرهیزید». یکی از روش هایی که پیامبران به کمک آن جامعه را اصلاح کردند، به کارگیری تواضع در امر رسالت شان بود. خدای مهربان کسانی را که در برابرش خودخواهی کردند، از اوج عظمت به خاک ذلت نشانید. به ابلیس دستور داد که به آدم سجده کند، ولی او به سبب خودخواهی، از این کار سر باز زد و در نتیجه از بهشت رانده شد و تا روز قیامت به او لعن می شود. نمرود علیه ابراهیم و دستور خدا قیام کرد و طومار حکومت او به اذن خداوند با یک پشه در هم پیچید. فرعون، با آن همه عظمت وقتی به مرض خودخواهی آلوده شد، با یارانش در میان آب غرق گردید. پیام متن: تواضع، راه نفوذ در دل ها و وسیله جذب دوستان و دشمنان. عفو و گذشت آیا انتظار نداریم که دیگران اشتباه های ما را نادیده بگیرند وما را ببخشند؟ یا به ما مهلت و فرصت برای بازسازی و جبران خطاهایمان بدهند؟ به طور مسلم، این خواسته همه ماست. بنابراین، نبایددر برابر اشتباه ها و لغزش های دیگران، انتقام جویی و مقابله به مثل کرد. در واقع، در زندگی اجتماعی، عفو و گذشت لازم است و با عمل به آن دل ها به هم نزدیک تر می شود و پاداش معنوی آن را نیز خداوند بزرگ عطا خواهد کرد. امام علی علیه السلام می فرماید: «فَاعْفوُا ألا تُحِبوُّنَ أَنْ یَغْفَرِ اللّهُ لَکُمْ؛ دیگران را عفو کنید، آیا دوست ندارید خدا شما را عفو کند». خدای مهربان در قرآن مجید برای تقویت این اخلاق انسانی در جامعه چنین می فرماید: بشتابید به سوی آمرزش خدا و بهشتی که عرض آن به اندازه آسمان ها و زمین است و آماده شده برای پرهیزکاران؛ همان هایی که ثروت خویش را درهنگام آسایش وناراحتی، در راه خدا انفاق می کنند و غضب خویش را فرو می نشانند و از [خطاهای] مردم صرف نظر می کنند. خدا نیکوکاران را دوست می دارد. آدمی برای اینکه زندگی اش را با آرامش روحی بگذراند، ناگزیر است از بسیاری ناراحتی های پیش آمده چشم بپوشد و از بازخواست دیگران صرف نظر کند. حضرت علی علیه السلام در توصیه ای می فرماید: أَغْضِ عَلَی الْقَذَیَ وَ اِلا لَمْ تَرْض اَبَدا. با خار و خاشاکی که درچشم است، چشم را فرو بند؛ وگرنه هیچ گاه در زندگی خوشحال نخواهی بود. پیام متن: ۱٫ عفو کردن دیگران، بخشش الهی را به دنبال دارد؛ ۲٫ آرامش روحی و رضایت الهی، در پرتو بخشش و عفو دیگران. راستگویی و پرهیز از دروغ همه انسان ها دوست دارند که مردم به آنان سخنان راست بگویند و خود نیز از دروغ و دروغگویی بیزارند. اگر دوست داریم که دیگران به حقیقت و راستی با ما سخن بگویند، ما هم باید تلاش کنیم تا به کسی دروغ نگوییم و همواره از روی صدق و درستی رفتار کنیم و با راستگویان هم کلام شویم. امام علی علیه السلام در سفارشی به مالک اشتر می فرماید: «وَ اَلْصِقْ بِأَهْلِ الْوَرَعِ وَ الصِّدْقِ؛ با پاکان و راستگویان هم نشین باش و با آنها معاشرت ودوستی کن». در بخشی دیگر از نهج البلاغه، به زشتی و ضد ارزش بودن دروغ و دروغ پردازی اشاره کرده و فرموده است: «جانِبَا الْکِذْبَ فَاِّنَه مُجانِبٌ لِلایمان؛ از دروغ بپرهیزید، زیرا دروغ و دروغ گویی، با ایمان بیگانه است». خداوند به انسان سخن گفتن آموخت و به او قدرت بیان داد و پس از یادآوری خلقت انسان، نعمت بیان و آموختن آن را یادآور شده است. این نعمت تا زمانی با ارزش است که صاحب آن با درایت و دقت آن را به کار گیرد و نیز به سود جامعه و آخرت انسان باشد. در غیر این صورت، آثار ناخوشایند آن متوجه انسان ها می شود. با گزیدن مار و عقرب، انسانی از بین می رود، ولی چه بسا دروغ هایی که اجتماعی را از بیخ و بن نابود می سازد. با اشاره به این مضمون، حضرت علی علیه السلام می فرماید: «اَللِّسانُ سَبُعٌ إنْ خُلِّی عَنْهُ عَقَرَ؛ زبان درنده است. اگر او را رها کنی، می گزد». پیام متن: ۱٫ سفارش به هم نشینی با راستگویان و دوری از دروغگویان؛ ۲٫ توجه به آثار زیان بار فردی و اجتماعی دروغ. ترک حسادت بنابر اخلاق اسلامی، باید خیرخواه دیگران بود. آنچه را برای خود می پسندیم، برای دیگران نیز بپسندیم و از به سر بردن دیگران در نعمت و آسایش، احساس حسادت نکنیم؛ زیرا حسادت، مانند آتشی سوزان آدمی را بیمار می کند و می سوزاند. حضرت علی علیه السلام در پرهیز از این صفت زشت و ناپسند می فرماید: وَلا تَحاسَدوا فَاِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الاْیمانَ کَما تَاْکُلُ النّارُ الْحَطَبَ. بر یکدیگر حسد نورزید؛ زیرا حسد مانند آتشی که چوب را بسوزاند، ایمان شما را نابود می کند. در رهنمودی دیگر فرموده است: «صِحَّهُ الْجَسَدِ مِنْ قِلَّهِ الْحَسَدِ؛ تندرستی و سلامت بدن، از کمی حسادت ورزیدن است». بیماری های روحی و اخلاقی، بر جسم نیز اثر می گذارد و ناراحتی های گوناگونی به وجود می آورد. حسادت که مرضی اخلاقی است، انسان را نگران و ناآرام می کند و به دنبال آن، ضعف اعصاب و دیگر مشکلات جسمی و روحی به سراغ انسان می آید. این، همان نکته ای است که حضرت علی علیه السلام در بیانی زیبا، از نقطه مقابل آن یاد می کند و می فرماید: «صِحَّهُ الْجَسَدِ مِنْ قِلَّهِ الْحَسَدِ؛ سلامتی بدن، از کمی حسد است». پیام متن: آسیب های حسادت، نه تنها روحی است، بلکه بر سلامت بدن نیز تأثیر می گذارد. راز داری و حفظ آبروی دیگران ما باید در برابر لغزش ها و اشتباه های دیگران، رازدار باشیم و آبروی مردم را حفظ کنیم و از این راه، جامعه خود را از هرگونه آلودگی به دروغ و پخش شایعات مشکل ساز پاک کنیم. رازداری، اصلی ارزشمند در روابط دوستانه و برادرانه است. حضرت علی علیه السلام درباره رازداری می فرماید: فَاستُرُو العَوْرَهَ مااسْتَطَعْتَ یَسْتُرِ اللهُ مِنْکَ ما تُحِبُّ. به هر مقدار که می توانی، لغزش ها و زشتی ها را پرده پوشی کن که خداوند نیز، لغزش ها و زشتی های تو را افشا نمی کند. از آنجا که خود ما نیز دچار اشتباه و لغزش می شویم و زشتی و بدی در رفتار و کردار ما راه می یابد، شایسته نیست به عادت ناپسند غیبت و بازگو کردن زشتی های دیگران راضی شویم و سلامت وپاکی را از جامعه بگیریم. امیرمؤمنان علی علیه السلام در بیان این عیب می فرماید: اَکْبَرُ الْعَیْبِ أَنْ تَعیبَ ما فیکَ مِثْلُهُ. بزرگ ترین عیب آن است که به همان لغزش ها و زشتی هایی که در تو وجود دارد، دیگران را سرزنش کنی. از سوی دیگر، خود انسان در پنهان نگه داشتن رازهای خویش نقش اساسی دارد. البته در بعضی از مسائل زندگی، از جمله در زمینه ایمان، کارهای خیر را می توان آشکار ساخت تا دیگران نیز به رعایت آنها تشویق شوند. با این حال، برخی دیگر از ناگفته های زندگی باید در نهانخانه دل و ذهن باقی بماند تا حرمت و احترام آدمی نیز درامان باشد. از حضرت علی علیه السلام در مورد لزوم افشا نکردن اسرار نقل است: مَنْ کَتَمَ سِرَّهُ کانَتِ الْخِیرَهُ بِیَدِهِ. کسی که راز خویش را پنهان داشت، سرنوشت خود را در دست دارد. پیام متن: ۱٫ راز داری، در صورت آگاهی از لغزش ها و اشتباه های دیگران؛ ۲٫ حفظ اسرار شخصی، با دوراندیشی خود فرد؛ ۳٫ پرهیز از بزرگ نمایی عیب های دیگران، در حالی که خود فرد نیز کم و بیش همان عیب را دارد. صبر و بردباری عامل اصلی موفقیت و رستگاری، بردباری است. انسان باید در برابر ناملایمات شکیبا و صبور باشد و سختی محرومیت ها را تحمل کند و در نتیجه، مشکلات اقتصادی و اجتماعی را با تحمل و بردباری، به خوشی ها و موفقیت تبدیل سازد. در حقیقت، هرگونه شتابزدگی و بی صبری ما را به سقوط می کشاند. حضرت علی علیه السلام در اهمیت صبر می فرماید: وَ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَأِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاْیمانِ کالرَّاْسِ مِنَ الْجَسَدِ. بر شما باد که بردباری را در هر کاری پیشه کنید که صبر نسبت به ایمان، مانند سر است نسبت به تن آدمی. بی گمان، هر کسی در زندگی خود به مشکلات و ناراحتی هایی گرفتار می شود. اگر انسان در این مواقع بی تابی کند، تمرکز فکر و عمل خود را از دست می دهد و خود را به راحتی می بازد و مشکلات بزرگ تر گریبان او را می گیرد. هنگامی که حضرت یوسف علیه السلام در چاه بود، خداوند او را به خاطر صبرش نجات داد و به خانه عزیز مصر فرستاد، ولی آن گاه که از زندانی شدن که مقدمه ریاستش بود، اظهار ناراحتی کرد، خداوند وسایل آزادی اش را به تأخیر انداخت. حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده است: مَنْ عَظَّمَ صِغارَ الْمَصائِبِ اِبْتَلاهُ اللّهُ بِکِبارِها. کسی که حوادث کوچک را بزرگ بشمارد، به مصیبت های بزرگ تر گرفتار می شود. بردباری در برابر ناملایمات و تحمل مشکلات، نه تنها ثواب اخروی دارد، بلکه انسان را از نگرانی و ناراحتی دور می سازد. خداوند بندگان خویش را برای بخشیدن توفیق و امتیاز صبر می آزماید تا خود آنان نیز مقام خویش را درک کنند. در قرآن مجید آمده است: «ما شما را آزمایش می کنیم تا تلاش گران و بردباران شناخته شوند». (محمد: ۳۱) در حدیثی از امیرمؤمنان علی علیه السلام می خوانیم: الصَّبْرُ صَبْرانِ صَبْرٌ عَلی ما تَکْرَهُ وَ صَبْرٌ عَمّا تُحِبُّ. صبر دو نوع است: یک نوع در برابر ناملایمات و نوع دیگر صبر در برابر آنچه به آن تمایل داری. دوام آوردن در برابر مریضی و فقر و بیچارگی، صبر است و پاداش دارد. صبر و تحمل در برابر شهرت، ثروت، ناموس مردم و خارج نشدن از مرز شرع، عفت است که سختی های این نوع صبر، بیشتراز نوع اول است و لغزش هایش نیز فراوان تر. پروردگار مهربان در قرآن می فرماید: برای مردم، خوش گذارنی ها، زن، فرزند، پول های نقره وطلای فراوان، حیوانات زیبا و... جلوه داده می شود، اما اینها بازیچه دنیاست. (آل عمران: ۱۴) پیام متن: ۱٫ صبر، کلید گشایش سختی هاست؛ ۲٫ صبر، وسیله آزمایش بندگان برای شناسایی تلاش گران و بردباران ایشان؛ ۳٫ صبر، بر دو نوع است: صبر در برابر ناملایمات و صبر در برابر میل ها. حیا و خویشتن داری حیا و خویشتن داری، از ارزشمندترین خصلت های انسانی و نیروی کنترل کننده اعمال آدمی است که او را از ارتکاب زشتی ها بازمی دارد. افراد بی حیا معمولاً ناسپاس و بی آبرو هستند و بی پروا دست به هرگونه کار زشت و ناپسندی می زنند و البته در میان جوامع انسانی، ارزش و احترامی ندارند. در مقابل، لباس حیا و عفت، پوشش خوبی در برابر زشتی هاست. حضرت علی علیه السلام در حدیثی فرموده است: مَنْ کَساهُ الْحَیاءُ ثَوْبَهُ لَمْ یَرَالنّاسُ عَیْبَهُ. کسی که لباس حیا و عفت، او را بپوشاند، مردم عیب او را نخواهند دید. ناگفته پیداست که حیا در مورد گناه و امور ناشایست لازم است و در بیان حق و آموزش مسائل دینی، حیا جایی ندارد و بی پرده و بدون ابهام باید سخن گفت و پرسید و آموخت. پیام متن: حیا، بازدارنده انسان از زشتی هاست. خوش رویی و ترک شوخی زیاد یکی از ارزش های اخلاقی، خوشرویی وحسن خلق است که همواره باید در رفتار اجتماعی آن را مراعات کنیم و در روابط خود با اعضای خانواده، با دوستان و با استاد و مربی، باید گشاده رو و خوش اخلاق باشیم. هیچ گاه در برخورد با آنان بدخلقی و بی احترامی نکنیم و بدانیم که یکی از راه های نفوذ در دل دیگران، خوش اخلاقی است. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلْقِ؛ برترین خویشاوندی و حسب و نسب، خوشرویی و حسن خلق است». بنابر مفهوم این روایت، انسان های خوش اخلاق را همه دوست دارند و گویی همه، از خویشاوندان و آشنایان او به حساب می آیند. البته باید بدانیم که خوش اخلاقی، با شوخی زیاد و سخنان بیهوده تفاوت دارد. سخنان بی جا، بسیاری از دوستی ها را به قهر و جدایی می کشاند و روابط گرم و صمیمی خانواده را از بین می برد. دل های فراوانی را می شکند و خاطر انسان های زیادی را می آزارد. امام علی علیه السلام در توصیه ای برای ترک این رویه می فرماید: ایّاکَ اَنْ تَذکُرَ مِنَ الکلام مایکون مُضحِکا. از شوخی کردن و گفتن سخنان بی محتوا و بیهوده برحذر باش. پس در عین خوش اخلاقی، باید از شوخی های بیهوده دوری کرد. اخلاق خوش، از نظر اسلام پسندیده است، ولی شوخی ناپسند، نفی شده است و بنابر سفارش اسلام باید از مسخره کردن دیگران بپرهیزیم. پیام متن: ۱٫ خوش اخلاقی مورد پسند و تأکید اسلام، ولی شوخی زیاد و سخنان بیهوده نکوهش شده است؛ ۲٫ پرهیز از استهزا و تمسخر دیگران برای خندیدن. کلید واژگان (برچسب ها): واقع بینیتواضعگذشتعفومعاشرتحسادتراز داریصبرحیانهج البلاغه منبع: طوبی > اردیبهشت ۱۳۸۵، شماره ۵ ، صفحه ۲۱