دکتر مجید ملک محمدی

امروزه روشن شده است که "امید به بهبودی" چه در مورد بیماری های جسمی و چه روانی، می تواند نقشی حتی موثرتر از درمان های ارائه شده توسط پزشکان، ایفا کند. چرا که دیده شده است در مواردی پزشک، در تجویز دارو به بیمار خود، دچار اشتباه گردیده است، اما بیمار به شکل غیر منتظره ای بهبود یافته، زیرا نسبت به بهبودی خود، امید کامل داشته است! به این ترتیب بسیاری از منابع علمی، اشاره کرده اند که: هر نوع درمانی، چه به صورت تجویز یک قرص یا شربت باشد و چه به شکل هر نوع دیگری از شیوه های درمانی، همیشه حاوی یک نیروی درونی به نام "امید به بهبودی" است. رنگ و مزه یک ترکیب دارویی گاه از طریق این نیرو تاثیر بیشتری دارد تا ترکیب واقعی دارویی آن!^(۱) در این مورد خاطره ای از روستای آباء و اجدادی ام(روستای باصفای گوغر، از توابع شهرستان بافت از استان کرمان) به یاد می آورم، که ذکر آن در این جا، خالی از لطف نیست: "چند سال پیش، پیرزنی در روستای "گوغر" زندگی می کرد که دائما از درد شدید زانو و پا نالان بود، طوری که نوه ها و نبیره های او، از دست ناله های این پیرزن دردمند، خواب خوش نداشتند! تا این که شبی از شب ها، یکی از نبیره های این پیرزن که شاید این نبیره، دانشجوی سال اول پزشکی هم بود و از این جهت پیرزن اطمینان بسیاری به او داشت، برای  مادربزرگ پیرش، یک پماد سفید رنگ تجویز کرد که درد پا و زانوی او را برای همیشه ساکت کرد، طوری که مادر بزرگ دائما به جان نبیره خیر خواهش، دعای خیر می نمود و می گفت: تا کنون هیچ دارویی، تا این اندازه در درمان درد پای او موثر نبوده است! این در حالی بود که آن نبیره به خوبی می دانست که آن پماد، چیزی جز یک عدد "خمیر دندان" نبوده است و خود نیز از این درمان اسرارآمیز سخت در تعجب بود." غرض از این خاطره این است که امید به بهبودی، به طور قطع در همه درمان های پزشکی و روانپزشکی و حتی جراحی، می تواند در کنار سایر روش ها و حتی موثرترین آن ها، نقش مهمی ایفا نماید. برخورد خیرخواهانه پزشک، لبخند پرستار، بوی مواد ضد عفونی کننده در بیمارستان، رنگ و مزه دارو، همه و همه می توانند از طریق "امید به بهبودی" نقش عمده ای در افزایش شانس بهبودی بیمار بازی کنند.^(۲)  اما باید به این موارد و حتی قبل از همه آن ها، تاثیر اعتقادات مذهبی و امید به شفابخشی الهی را اضافه نمود. شخص نمازگزار به جای اطمینان صرف به پزشک، به وسیله نماز خود به رحمت خداوند اطمینان پیدا می کند و ایمان دارد که اگر خدا بخواهد، ابزار مادی در درمان او موثر خواهند بود و با این امیدواری، "امید به بهبودی" را در مؤثرین شکل خود، به کار می اندازد و از آن در پیشرفت درمان های پزشکی مربوط به بیماری خود، بهره می برد. البته از ابعاد دیگری نیز می توان، از تاثیر نماز بر بهبود بیماری ها سخن گفت. امروزه به اثبات رسیده است که یک عامل مهم در عدم پیشرفت درمان های دارویی و بروز اشکال در کنترل بیماری ، همکاری ضعیف بیمار، در طی درمان است.^(۳) یکی از جنبه های مهم این همکاری ضعیف می تواند به شکل نامنظم مصرف کردن داروها باشد که چه بسا بر اثر فراموش کاری بیماران یا در خواب بودنآن ها در زمان مصرف دارو، اتفاق بیفتد. اما شخص نمازگزار از آن جا که خود را ملزم به انجام فرایض واجب یومیه به شکل کاملا منظم می بیند، از امکان تطبیق دادن زمان مصرف داروهای خود، با زمان نماز برخوردار است که این امر به نوبه خود می تواند در پیشرفت درمان های دارویی موثر باشد. اما زمانی که به این نکته اشاره می نمودم، باز هم خاطره ای از همان مادر بزرگ با صفای گوغری(که در این مقاله به او اشاره شد) بی اختیار به خاطرم آمد و آن این که او همیشه، پاکت داروهای خود را کنار سجاده نماز خود می گذاشت، تا هیچ وقت خوردن داروهای خود را فراموش نکند. آری! زندگی با نماز، زندگی ای است سرشار از برکت و سلامتی و طول عمر. پی نوشت ها: ۱- روانپزشکی لینفورد ـ ریس ، مقاله روان درمانی ، ترجمه دکتر احمد محیط صفحه ۳۸۸ ۲- روانپزشکی لینفورد ـ ریس ، مقاله روان درمانی ، ترجمه دکتر احمد محیط صفحه ۳۸۸ ۳- طب داخلی واشنگتن ـ ترجمه فارسی ۴۹۴