نگاهی گذرا بر زندگانی امام جواد علیه السلام

نگاهی گذرا بر زندگانی امام جواد علیه السلام

ترجمه کتاب «وفاه الإمام الجواد»، نوشته سید عبدالرزاق موسوى مقرم (متوفی ۱۳۹۱ق) است که ترجمه این اثر توسط پرویز لولاور صورت گرفته است. درباره حضرت ابوجعفر الجواد(ع) نظم و نثر، بسیار کم گفته و نوشته شده و با توجه به آن‌که در دوران حضرتش علیه‌الصلوات‌والسلام بازار ریا و تظاهر رونق به‌سزا داشته، بر متتبعان است که مطالعات و تحقیقات جامع و کاملی درباره زندگی آن حضرت(ع) بنمایند. و این اثر برای تتبع بیشتر محققین نوشته شده است. کتاب حاضر به‌اجمال گوشه‌هایی از زندگی آن حجت و خلیفه خدای تعالی را ترسیم نموده، و با نوع بحث‌هایی که در آن آمده خود بابی از تحقیق و سؤال را برای خواننده محقق و علاقه‌مند می‌گشاید. ساختار کتاب بعد از مقدمه ناشر و مترجم دارای دو بخش است. بخش اول به زندگی و کرامات آن حضرت اختصاص یافته و در بخش دوم اشعاری درباره آن حضرت به قلم ابوالقاسم علی مدد (متوفی ۱۳۵۷ش) آمده است. گزارش محتوا در ابتدای این اثر مختصری از شرح‌حال نویسنده به معرض نمایش گذاشته شده است. نویسنده در ابتدای کتاب با توجه به روایاتی از اهل‌بیت(ع)، فراگیری و آموزش علوم آل محمد(ص) را از مصادیق احیای امر آل محمد(ص) می‌داند و از آوردن این مطلب در ابتدای کتاب چنین می‌خواهد بگوید که این کتاب در جهت احیای امر محمد و آل او صورت گرفته است. پس‌ازآن از خلقت و نور اهل‌بیت(ع) سخن به میان آورده و پس‌ازآن به شرح زندگی امام جواد(ع) پرداخته است. مادر امام جواد(ع) از خاندان «ماریه قبطیه» و نامش «سبیکه» بود که امام رضا(ع) او را «خیزران» نامید. کنیه‌اش «ام الحسن» بود. امام رضا درباره ایشان فرموده: وی دارای قداست می‌باشد و طاهر و مطهر آفریده شده است. امام رضا(ع) از تاریخ تولد فرزندش به خواهرش «حکیمه» اطلاع داده و دستوراتی نیز دراین‌باره داده بود. ایشان در دهم ماه رجب سال ۱۹۵ق در مدینه منوره متولد شد؛ و از همان اوان تولد دارای کرامات و معجزاتی بود که نویسنده به بخشی از آن‌ها اشاره نموده است. چون امامت جوادالائمه(ع) در زمانی اتفاق افتاده که آن حضرت کم سن بودند؛ لذا نویسنده بر آن بوده که دلایل امامت آن امام بزرگوار را بیان نماید که در آن بسیاری از کرامات آن بزرگوار بازگو شده است. پس‌ازآن عنوان نصایح آمده که در ذیل آن ده‌ها سخن گوهربار که عهده‌دار تأمین سعادت بشری است گنجانده شده است. اصولی که آداب اجتماعی را تقویت می‌کند و در سایه عمل به آن‌ها مردمان را به زیور ملکات فاضله آراسته می‌شوند و به مقام شامخ انسانیت در می‌آیند. نصایحی که با عمل به آن انسان را از اعمال زشت و فساد اخلاقی دور می‌کند و دلش را از آلودگی‌ها و کثافات ناپسند پاک می‌گرداند. از دیگر مباحثی که در این کتاب می‌بینیم چگونگی ازدواج جوادالائمه با ام الفضل دختر مأمون است که نویسنده به شرح آن واقعه پرداخته و از دلایل آن سخن به میان آورده است. در ادامه مباحث کتاب به سؤال یحیی بن اکثم و جواب آن حضرت و سؤال آن حضرت از یحیی بن اکثم آمده است. یحیی بن اکثم از آن حضرت پرسید: نظر شما درباره شخص محرمی که حیوانی را شکار کند و بکشد چیست که آن حضرت با طور مفصل به پاسخ آن اقدام نمود. پس‌ازآن امام این سؤال را از او کرد: چگونه می‌شود که نظر کردن مردی به یک زن، در اول صبح حرام است، در میانه روز حلال، هنگام ظهر حرام، عصر حلال، موقع غروب حرام، آخر شب حلال، نیمه‌شب حرام و هنگام طلوع فجر زن بر او حلال می‌گردد... که یحیی از پاسخ دادن به سؤال آن حضرت عاجز ماند و آثار ناتوانی بر چهره‌اش آشکار شد و زبانش به لکنت افتاد و نمی‌دانست چه بگوید و همه حاضران زبونی او را دریافتند[. در ادامه مطالب کتاب مطالبی با عنوان خبر ام جعفر، سخنی درباره محبت اهل‌بیت(ع)، اجتماع شیعیان در خانه عبدالرحمن بن حجاج، دیدار شیعیان با امام(ع) در موسم حج، مأمون و هدف‌های مغرضانه‌اش، جسارت «مخارق» به امام(ع) و جنایت ام الفضل و شهادت آن حضرت آمده است. شهادت امام جواد(ع) در سال ۲۲۰ق در زمان خلافت معتصم عباسی با سم اتفاق افتاد. نویسنده در پایان مباحث بخش اول به روایتی اشاره می‌کند که امام جواد(ع) بعد از شهادت پدرش در کوچه با کودکان مشغول بازی کردن بود. اینکه آن حضرت در آن سن و در زمانی که پیشوای شیعیان است و مشغول به بازی کردن باشد با اعتقادات شیعه در تناقض است؛ لذا به بررسی این روایت می‌پردازد. بخش دوم کتاب شامل اشعاری از ابوالقاسم علی مدد (متوفی ۱۳۵۷ش) متخلص به «قطره» درباره امام جواد(ع) است.