هجوم اوّل به روایت ابن أبی‌شیبه

هجوم اوّل به روایت ابن أبی‌شیبه

بی‌تردید، یکی از نقاط حائز اهمّیّت در روند تحوّلات سیاسی روزهای آغازین خلافت ابوبکر، ماجرای تحصّن در خانه حضرت فاطمه‌علیها‌السّلام می‌باشد. موضوعی که در کتاب‌های سیره، تاریخ، صحاح، مسانید، کلام و ... به حدّ تواتر، روایت شده است؛ ولی چون نویسندگان کتب مزبور، خوش نداشتند از همه اتّفاقاتی که بین متحصّنان و حزب پیروز رخ داده، پرده بردارند، به جز آن مقدار که ناخودآگاه از قلمشان تراوش کرده است، چیزی به دست نداده‌اند. در این میان، یکی از قابل توجّه‌ترین حوادث این ماجرا، عکس‌العمل و واکنش نظام حاکم، به شکل‌گیری این اعتراض سیاسی از سوی مخالفین بیعت با ابوبکر می‌باشد. واکنشی که در اکثر نقل‌های حاکی از تحصّن، بدان اشاره شده و به هجومی اوّلیّه به خانه حضرت فاطمه‌علیهاالسّلام برای شکستن این تحصّن، منجر شده است. یکی از منابع کهن حدیثی اهل سنّت که به ثبت این ماجرا پرداخته است، کتاب المصنَّف نوشته عبدالله بن محمد بن ابراهیم بن ابی‌شیبه ، مشهور به ابوبکر بن ابی‌شیبه ـ از حدیث‌نگاران اهل سنّت در قرن سوم ـ می‌باشد. نویسنده کتاب پیش روی، تحقیقات خود را بر نقل ابن ابی‌شیبه متمرکز کرده است. وی ابتدا به معرّفی ابن ابی‌شیبه و تنها کتاب باقی‌مانده از او ـ که ماجرای هجوم نیز در آن ثبت شده است ـ، پرداخته؛ سپس، جزئیّات ماجرا را از آن نقل کرده و در نهایت، به تحلیل این نقل دست یازیده است. نویسنده در ابتدای تحلیل خود، روش علمی بازخوانی حوادث تاریخی صدر اسلام را تبیین کرده و خود با به کارگیری همین روش، به ترسیم فضای حاکم بر ماجرای هجوم اوّل پرداخته است. وی در ادامه تحلیل، به توضیح عبارات کلیدی درج شده در نقل ابن ابی‌شیبه پرداخته و با جمع‌آوری قرائن متعدّد و بررسی آن‌ها، در نهایت نتیجه گرفته است که: حضرت زهراعلیهاالسّلام از مخالفت سیاسی تحصّن‌کنندگان با نظام حاکم در پایان سومین روز تحصّن، ابراز رضایت نموده و متحصّنین، بنا به فرمایش ایشان و به جهت حفاظت از جان امیرالمومنین‌علیه‌السّلام، از ادامه تحصّن دست برداشته‌اند. بخش پایانی این کتاب حاوی مطالبی در جهت معرّفی ابن ‌قتیبه دینوری و ابن ابی‌الحدید معتزلی از دیگر ناقلان حوادث هجوم اوّل می‌باشد.