اثر میرزا محمدباقر لاهیجى بن محمد، مشهور به نوّاب، کتابى است به زبان فارسى در شرح نهج‏ البلاغه سید رضى. نواب لاهیجى، این شرح را به فرمان فتحعلى‏شاه قاجار، در سال‏هاى ١٢٢۵ و ١٢٢۶ق. نوشت.
ساختار کتاب
کتاب داراى دو جلد مى‏باشد. جلد اول مشتمل بر پیش گفتار ویراستاران(آقایان: سید محمدمهدى جعفرى و دکتر محمدیوسف نیّرى)، مقدمه شارح، شرح مقدمه سید رضى است و یک صد و هشتاد خطبه از خطبه‏ هاى حضرت على علیه‏السلام مى‏باشد و جلد دوم نیز مشتمل بر پیش گفتار شارح و شرح سایر خطبه‏ها، نامه‏ها و کلمات قصار حضرت و تعلیقات ویراستاران مى‏باشد.
گزارش محتوا
در ابتدا لازم به ذکر است که در همه شرح‏ها و ترجمه‏ هایى که از نهج‏ البلاغه صورت گرفته و مى‏گیرد، نخست مقدمه سید رضى، گردآورنده سخنان على علیه‏السلام آورده مى‏شود و شارحان به شرح آن آغاز مى‏کنند، لیکن در این شرح این مقدمه نیامده است، لذا ویراستاران محترم اثر حاضر این مقدمه را از «تنبیه الغافلین و تذکره العارفین» ترجمه و شرح فارسى نهج‏البلاغه، تالیف مولى فتح الله کاشانى(م:٩٨٨ق.) ویرایش شده آقاى دکتر پهلوان که او نیز مشرب عرفانى دارد گرفته و به شرح حاضر افزوده‏اند. ویژگى شرح حاضر، مانند شرح مولى فتح‏الله کاشانى، چنان است که نخست عنوان خطبه یا کلام یا نامه یا وصیت را به عربى نقل و ترجمه تحت اللفظى و کلمه به کلمه مى‏کند، سپس اصل خطبه یا نامه و یا وصیت را به جمله‏هایى از نیم سطر تا چند سطر، به تناسب طول آن، بخش و ترجمه مى‏کند و اگر لازم ببیند، به ویژه در موضوعات کلامى و فلسفى و عرفانى به شرح مى‏پردازد و گاه نکته‏اى تاریخى را براى خواننده توضیح مى‏دهد و بر پایه رسم زمان، منبع را جز در موارد بسیار اندک و استثنایى گزارش نمى‏کند. برخى از واژگان به کار رفته در این شرح، از سده‏هاى پیش از تالیف کتاب باقى مانده است و برخى دیگر متعلق به زمان تالیف کتاب است که ویراستاران به نمونه‏هایى از آن‏ها در پیش‏گفتار کتاب اشاره نموده‏اند . برخى دیگر از اصطلاحات که چندان روشن نبوده، در پاورقى همان صفحه توضیح داده شده است. در بخش تعلیقات، با تلاش ویراستاران برخى نکات عرفانى و فلسفى و مانند این‏ها شرح داده شده است.
وضعیت کتاب
نسخ متعددى از این شرح در دست است و بار اول در سال ۱۳۱۷ق. در تهران به چاپ رسیده و در سال ۱۳۷۹ش. از سوى دفتر نشر میراث مکتوب در تهران، در سه جلد به شکل زیبا و تحقیقى، مجددا به چاپ رسیده است. نسخه حاضر در برنامه که از سوى دفتر نشر میراث مکتوب منتشر شده، مشتمل بر پاورقى‏هایى به قلم ویراستاران و نیز فهرست مطالب در ابتداى هر جلد و فهرست‏هاى ذیل در آخر جلد دوم مى‏باشد: فهرست آیات، احادیث، اعلام و قبایل، جاى‏ها و کتاب‏ها، ضرب المثل‏ها. در انتهاى جلد دوم هم کتاب‏شناسى منابع تعلیقات آمده است.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

شرح نهج البلاغه لاهیجی

دقائق التاویل و حقائق التنزیل تالیف أبوالمکارم محمود بن محمدحسنى است.
«دقائق التاویل» تفسیر نامه‌ای فراگیر نیست و به بیانی تفسیر همه آیات قرآن کریم نمی‌باشد و بحث و تحقیق و روشنگری مصنف در این کتاب، مربوط می‌شود به برخی از آیات کلام الله مجید.
به گواهی اسناد موجود، زبان پارسی نخستین زبانی بود که توفیق یافت تا در ترجمه قرآن کریم به کار گرفته شود و این از بختیاری پارسی زبانان بود که پس از تازی گویان- که متن گرامی قرآن، برترین شاهکار هنری و ادبی در زبان ایشان بشمار می‌رود-، توانستند با معانی بلند این کتاب آسمانی آشنا گردند.
در گنجینه ناپدید کرانه نگارش‌های پارسی، ترجمه‌ها و تفسیرهای کهنه و نوی فراوانی یافت می‌شود که نشان دهنده رویکرد خامه بر کفان پارسی دان به گسترش دانش‌های قرآنی در میان پارسی زبانان است
از جمله این نگارش‌های قرآن پژوهی، یکی «دقائق التاویل و حقائق التنزیل»، تفسیر نامه‌ای است گرانسنگ، نگاشته دانشی مردی شیعه .
مصنف «دقائق التاویل»، ابو المکارم محمود بن محمد حسنی واعظ از دانشمندان شیعی سده هفتم هجری می‌باشد که در فارسی می‌زیسته است. فرزند وی نیز که به ظاهر از علما بوده، ابو المفاخر علی نام داشته است و تنها دستنوشت «بلابل القلاقل» (اثری دیگر از ابو المکارم، محفوظ در کتابخانه مرحوم آیه الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی- رضوان الله تعالی علیه-) که عکسی از آن نزد حقیر موجودست، به خط او نگاشته آمده است. ظاهرا این دستنوشت، تنها دستنوشت «بلابل القلاقل» باشد
مع الاسف درباره ابو المکارم حسنی آگاهی‌های زیادی نداریم. از آثار وی غیر از «دقائق التاویل» - که در این گفتار به اجمال بدان می‌پردازیم- یکی، «بلابل القلاقل» است که در سطور پیشین نامش آمد.
ر «دقائق التاویل» می‌خوانیم:
«رسول- صلی الله علیه و آله- فدک و عوالی فدک بفاطمه داد- علیها السلم-، و سه سال در عهد رسول- علیه السلم- در تصرف فاطمه بود. بعد از وفاه رسول- علیه السلم- ابوبکر از فاطمه- علیها السلم- قطع کرد و میان فاطمه سلام‌الله‌علیهم و ابوبکر ماجری بسیار رفت و فاطمه- علیها السلم- بر ابوبکر خشم گرفت و این قصه در کتاب بلابل القلاقل و کتاب هدایه العوام فی عقاید الانام مستوفی بیان کرده‌ایم» (ص ۷۳۳ از عکس دستنوشت).
به هر حال جز «دقائق التاویل»، «بلابل القلاقل»، «هدایه العوام» و «رسایل کلامی» (به شرطی که جز «هدایه العوام» باشد) نشان اثر دیگری از ابو المکارم حسنی واعظ دانسته نیست و شاید اصلا اثر دیگری نداشته باشد. در اینجا از همه دانشورانی که آگاهی جدیدی درباره ابو المکارم حسنی و جایگاه آثار خطی دیگر وی دارند درخواست می‌کنیم، برای تسهیل شناخت این دانشور پارسی نویس شیعی و احیای میراث مکتوب وی ما را با اطلاعات جدید و کارآمد یاری دهند
ساختار کتاب
مصنف آیه یا آیات گرامی مورد بحثش را پس از عبارت «قوله تعالی» می‌آورد، آنگاه جزء جزء ترجمه می‌کند و توضیحاتش را درباره عبارات شریف قرآنی می‌آورد.
برای آشنایی بیشتر با شیوه نگارش مصنف، بریده‌ای از بخش مربوط به سوره مبارکه یوسف نبینا و آله و علیه‌السّلام   می‌آوریم:
سوال- چی حکمتست کی این قصه را احسن القصص خواند؟
جواب- زیرا کی مشتمل است بر ذکر حاسد و محسود و مالک و مملوک و عاشق و معشوق و شاهد و مشهود و حبس و اطلاق و سجن و خلاص و فراخی نعمت و قحط و جز آن یعجز عن بیانها طوق البشر یعنی از بیان آن حالات، بشر عاجز شود».
← بررسی های ادبی
مصنف به بررسی‌های «نحوی» و نیز «صرفی» و «لغوی» در کتاب خویش، بی رغبت نیست. نمونه بحث لغوی او، سخنش از «اذ» و «اذا» یا بررسی اش درباره «ملائکه» و «ملک» است .
← ارائه مباحث کلامی
نیز مشتاق بحث‌های کلامی است. باید گفت هم از گریزهای متکلمانه اش در «دقائق التاویل» و هم از رسایل کلامی اش که بنابر گفته استاد دانش پژوه در کتابخانه ملی ملک نگاهداری می‌شود، می‌توان حدس زد که به مقولات کلامی دلبستگی ویژه‌ای داشته است.
در همین «دقائق التاویل» ذیل توضیح درباره آیه سی‌ام از سوره مبارکه بقره می‌خوانیم:
«اینجا نکته بشنو، رسول- صلی الله علیه و آله- در حدیث صحیح فرموذکی «احفظونی فی عترتی» یعنی مرا نگاه داریذ در عترتم... بعد از رسول محافظت اهل بیت وی مطمئن نیستیم که واژه «وی» را از عکس دستنوشت درست خوانده باشیم. نکردند پس چون خلیفه عبارتست از کسی کی امضاء امر کسی کنذ کی پیش از وی بوده باشد و امضاء امر نکردند در حق عترت رسول- علیهم السلم- پس امر خلافت از ایشان صحیح نبوذ»
← ارائه مباحث تاریخی
در ادامه همین بحث، مقداری جلوتر، می‌خوانیم:
«... مخالف و موافق متفق‌اند کی عمر خطاب حکمهاء ناحق بسیار کرد و امیر المؤمنین- علیه السلم- تقریر آن نپسندیذ و آن احکام بر وی رد کرد و بعدل حکم فرموذ تا عمر می‌گفت: «لو لا علی لهلک عمر» پس روشن شذ کی عمر شایسته خلافت نبوذ زیرا کی حکم از مخالف کتاب خذا و سنت مصطفی بوذ و...» (ص ۱۰ از عکس دستنوشت).
با توجه به چنین مباحثی، بررسی «دقائق التاویل»، نه فقط از دیدگاه قرآن پژوهی صرف، بلکه برای مطالعات و بررسی‌های مربوط به تاریخ مباحثات کلامی شیعه با اهل سنت هم دارای اهمیت است.
ادب پیشگی ابو المکارم در این دو نمونه‌ای که از گریزهای کلامی اش آوردیم، به هنگام رد نظر مخالف، حقیقتا نگریستنی و نمودار مشی و منش یک عالم متکلم مفسر شیعه در سده هفتم هجری است.
بظاهر خطبه «دقائق التاویل» دربرگیرنده آگاهی‌های ارزشمندی بوده که ما را با چند و چون پی ریزی کتاب و شیوه مصنف در کارش تا حدودی قابل توجه، آشنا می‌ساخته است.

دقائق التاویل و حقائق التنزیل

اثر محمدعلی بن ابوطالب حزین لاهیجی (متوفی ۱۱۸۰ق) و تصحیح ناصر باقری بیدهندی، کتابى است که مؤلف در آن به ظهور و سیر تطور علم کلام در حوزه اندیشه و تفکر اسلامى که منجر به پیدایى (انشعاب مسلمانان به) فرق و نحل متفاوت همچون معتزله، اشاعره، امامیه و...شد می‌پردازد.در این نوشتار موضوع اختلافى وصایت و خلافت و احتجاجات طرفداران هر یک، نیز باورها و دیدگاه‌هاى اساسى مذهب امامیه و مذاهب اربعه مورد بحث قرار گرفته است. این اثر مشتمل بر یک مقدمه و سه فاتحه می‌باشد.فاتحه سوم خود مشتمل بر دو منهج است. در مقدمه کتاب مؤلف به دو ویژگى از ویژگی‌های جوهر انسان که یکى علم به معقولات و حقائق کلیه و دیگرى عمل خیر ناشى از اراده عقلى محض که عارى از شوائب شهوت است اشاره مى‌کند. پس از آن به بیان معناى ایمان و عمل صالح پرداخته و براى رسیدن به خداوند دو راه باطن و ظاهر معرفى مى نماید.

فاتحه اولى به بیان حقیقت علم کلام و حکمت و اختلاف دیدگاه علما در این باره اختصاص یافته است.

فاتحه ثانیه به بیان سبب پیدایش فن کلام و جدال و حدوث اشعریت و اعتزال اختصاص یافته و در آن به معرفى فن کلامى که بر نهج صواب است و نیز تفاوت آن با حکمت پرداخته شده است.

فاتحه ثالثه به بیان طریقه باطن و کیفیت سلوک این طریقه اختصاص یافته است.این فاتحه خود مشتمل بر دو منهج است:منهج اول به بیان روش حکما ومنهج دوم به بیان روش صوفیه و عرفا در این باره اختصاص یافته است.

منهج دوم این فاتحه خود مشتمل بر دو نمایش است:

نمایش اول (درتمهید مقدمات و شرائط هدایت)هشت تنبیه ذیل را در بر می‌گیرد:

۱-در تحصیل صحت نیت

۲-دنیا دار تکلیف است.

۳-عدم التفات به کثرت قوم

۴-در تبیین حال صحابه

۵-در احوال طبقه امامیه

۶-در وجوب عصمت امام و نص بر او

۷-در بیان تقیه و جواز آن

۸-در بیان مخالفت اهل سنت

نمایش دوم از این منهج به ذکر نصوص خفیه‌اى که درباره امامت حضرت امیرالمؤمنین‌ علیه‌السلام وارد شده اختصاص یافته است.مؤلف مراد خود از نصوص خفیه را آن دسته نصوص معرفى مى‌کند که براى دلالت بر مقصود به نوعى از استدلال نیازمند مى باشند.وى معتقد است این قبیل نصوص به مراتب بیشتر از نصوص جلیه‌اى است که بر امامت آن حضرت دلالت دارد و کتب عامه مملو از این قبیل نصوص است.مؤلف در این زمینه به آیاتى چون آیه ولایت و روایات متواترى چون حدیث قدیر استناد مى‌کند و به شبهات مخالفین پاسخ می‌گوید.

فتح السبل

کتاب، با مقدمه‌ای ارزش مند با عنوان «کاشانی نامه» آغاز شده است که در آن شرح حال این شخصیت و گزارش اجمالی و تفصیلی آثار او به قلم «مجید هادی زاده» آمده است. رساله‌های او در دو بخش مجزای فارسی و عربی تدوین شده که در هر بخش ۹ نامه و مقاله ذکر شده است.
این کتاب، تصحیحی است از مجموعه رساله ها و دست نوشته های (عبدالرزاق بن جلاالدین عبدالرزاق کاشی) ـ عارف قرن هشتم ـ که با این موضوعات به طبع رسیده است : کاشانی نامه، زیست نامه کمال الدین عبدالرزاق کاشانی، رساله مبدا و معاد، رساله ای مختصر پیرامون مبدا و معاد، رساله تشریقات، تحفه الاخوان فی خصائص الفتیان، رساله فی القضا، و القدر، الرساله المعادیه و نظایر آن .برخی از رساله ها به زبان فارسی و برخی دیگر به عربی است.

این کتاب مشتمل بر هیجده رساله فلسفی ـ عرفانی اوست که شماری از آنها عبارتند از: «مبدأ و معاد، تشریقات، تحفهالإخوان فی خصائص الفتیان، و شرح حدیث الحقیقه». نیز از دیگر آثار اوست: تأویلات القرآن الکریم، شرح فصوص الحکم، لطائف الإعلام فی اشارات اهل الإلهام، اصطلاحات الصوفیه.

مجموعه رسائل و مصنفات

این کتاب؛ مشتمل است بر شش رساله، از رسائل فارسى میرزا حسن لاهیجى که در موضوع کلام، حکمت و فقه نگاشته شده است.
رساله‌هایى که در این مجموعه آمده، عبارتند از:
آئینه حکمت
اصول دین یا اصول خمسه
تزکیهالصحبه یا تألیف‌المحبه
درّ مکنون (شبهۀ معترضین)
سرّمخزون یا اثبات‌الرجعه
هدیه المسافر

رسائل فارسى

جذوات و مواقیت، از مهم ‌ترین آثار فلسفی میرداماد (۹۷۰ـ۱۰۴۱)، به فارسی. نام این اثر، به تصریح مؤلف و در کتابهایی چون نِبْراسُ الضیاء، القبسات و شرح میرسیداحمد علوی بر دو بیتی «عینان عینان»، جذوات و مواقیت است که گاه در برخی منابع برای اختصار یا از باب تسمیه کل به جزء، با عنوان جذوات نیز از آن یاد شده است.
جذوات جمع «جَذْوه» به معنای پاره آتش و مواقیت جمع «میقات» به معنای وعده گاه است، که ناظر بر فصول کتاب و متأثر از اصطلاحات حکمت اشراق هستند.
میرداماد با الهام از آیه شریفه ۹۹سوره قصص و تحت تاثیر شدید حکمت اشراق شیخ شهاب‌الدین سهروردی نام ۱۲ فصل آغازین کتاب حاضر را جذوه نهاده است .جذوات در واقع پاسخ‌نامه میرداماد به این پرسش علمای هند است که 'چرا هنگام تجلی حضرت حق, کوه طور بسوخت, اما پیکر حضرت موسی علیه‌السلام نسوخت .'این کتاب, در عین حال تفسیری حکمی بر آیه شریفه ۱۴۳سوره اعراف و نیز اثری مبسوط در علم حروف و اعداد به شمار می‌آید .زیرا در نیمه پایانی کتاب میرداماد از رابطه حروف و اعداد با عوالم هستی و اسرار و لطایف حروف برای حل شبهه یاد شده بهره برده است .ملمع نویسی, تقدیم فعل بر فاعل, تطابق صفت و موصوف در تانیث و تذکیر, و تطویل از جمله ویژگی‌های این کتاب است .مهم‌ترین مباحث جذوه‌ها عبارت‌اند از :مراتب طولی و عرضی موجودات دو جهان هستی, اولیت و آخریت واجب تعالی, اسامی عالم مجردات و عالم جسمانیات, وحدت واجب الوجود, کیفیت و ترتیب صدور عقول, ترکیب مراتب صدور, دیدگاه‌های گوناگون درباره مثل, اسمای حسنی, ویژگی‌های نبوت, حقیقت مرگ, حقیقت زهد و عبادت, و مانند آن .

جذوات و مواقیت

راحه الارواح: در شرح زندگانی، فضائل و معجزات ائمه اطهار
مشخصات کتاب:
سرشناسه : شیعی سبزواری، حسن‌بن حسین، قرن ق‌۸
عنوان قراردادی : [راحه الارواح و مونس الاشباح]
عنوان و نام پدیدآور : راحه الارواح: در شرح زندگانی، فضائل و معجزات ائمه اطهار/ تالیف ابوسعید حسن‌بن حسین شیعی سبزواری؛ به‌کوشش محمد سپهری، با همکاری دفتر نشر میراث مکتوب
مشخصات نشر : تهران: اهل قلم: دفتر نشر میراث مکتوب، ۱۳۷۵٫
مشخصات ظاهری : ۲۹۸ ص.نمونه
فروست : (میراث مکتوب؛ ۵۰٫ علوم و معارف اسلامی‌۲۹)
(سلسله انتشارات اهل قلم؛ ۲۳٫ معارف اسلامی‌۴)
شابک : ۹۶۴-۵۵۶۸-۱۱-۰۷۵۰۰ریال ؛ ۹۶۴-۵۵۶۸-۱۱-۰۷۵۰۰ریال
وضعیت فهرست نویسی : فهرستنویسی قبلی
یادداشت : ص. ع. به‌انگلیسی:(may peace be upon them all)AbuSaid Hasan ibn Hosay sabzvari. Rahat Al -arwah: life, virtues and miracles of the holy Apostle, her Holiness Fatima al-Zahra and the holy Imams .
یادداشت : چاپ دوم: (بهار ۱۳۷۸): ۱۴۰۰۰ ریال
یادداشت : کتابنامه: ص. [۲۹۷] - ۲۹۸؛ همچنین به‌صورت زیرنویس
عنوان دیگر : راحه الارواح و مونس الاشباح
موضوع : چهارده معصوم -- سرگذشتنامه
موضوع : نثر فارسی -- قرن ق‌۸
شناسه افزوده : سپهری، محمد، ۱۳۴۴ - ، مصحح
شناسه افزوده : دفتر نشر میراث مکتوب
رده بندی کنگره : BP36/ش‌۹۴ر۲
رده بندی دیویی : ۲۹۷/۹۵
شماره کتابشناسی ملی : م‌۷۶-۵۲۱۲
عناوین اصلی کتاب شامل:
[تصدیر]؛ فهرست مطالب‌؛ [مقدمات پژوهش]؛ باب اوّل در ذکر احوال مهتر عالم و بهتر بنی آدم، شاه عرب و عجم، ماه یثرب و حرم، سیّد انبیاء [و خواجه اصطفا] «۱»، محمّد مصطفی- صلّی اللّه علیه و آله.؛ باب دویم در آنچه رفته بود بعد از وفات حضرت رسول- صلّی اللّه علیه و آله و سلّم- در کار خلافت‌؛ باب سیّم در ذکر احوال فاطمه- علیها السّلام.؛ باب چهارم در ذکر امام اوّل و وصیّ افضل، اسد اللّه الغالب، صاحب المناقب و المراتب، سیّد الموحدین، امیر المؤمنین، علیّ بن ابی طالب- علیه السّلام.؛ باب پنجم در ذکر امام دویم و سبط اوّل، سیّد جوانان اهل بهشت، حسن بن علی- علیهما السّلام.؛ باب ششم در ذکر امام سیّم و سبط دویم سیّد شهید ابو عبد اللّه الحسین- علیه السّلام.؛ باب هفتم در ذکر امام چهارم امام زین العابدین علی بن الحسین- علیهما السّلام.؛ باب هشتم در ذکر امام پنجم ابو جعفر محمّد بن علی الباقر- علیه السّلام.؛ باب نهم در ذکر امام ششم ابو عبد اللّه جعفر بن محمّد الصّادق- علیه السّلام.؛ باب دهم در ذکر امام هفتم ابو الحسن [۱۱۵- پ] موسی بن جعفر الکاظم- علیه السّلام.؛ باب یازدهم در ذکر امام هشتم علی بن موسی الرضا- علیه السّلام.؛ باب دوازدهم در ذکر امام نهم ابو جعفر محمّد بن علی التقی- علیه السّلام.؛ باب سیزدهم در ذکر امام دهم ابو الحسن علی بن محمّد النقی- علیه السّلام.؛ باب چهاردهم در ذکر امام یازدهم ابو محمّد الحسن بن علی الزکی- علیه السّلام.؛ باب پانزدهم در ذکر امام دوازدهم محمّد مهدی، حجّت خدای، خلف صالح، صاحب الزمان [مظهر اسرار انبیا و اولیا] «۱» صلوات اللّه علیه و علیهم اجمعین.؛ منابع و مآخذ

راحه الارواح

احیای حکمت
مشخصات کتاب:
‏سرشناسه : علیقلی‌بن قرچغای‌خان، ۱۰۲۰؟ - ق.
‏عنوان و نام پدیدآور : احیای حکمت/ علیقلی‌بن قرچغای‌خان؛ با مقدمه غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ تصحیح و تحقیق فاطمه فنا
‏مشخصات نشر : تهران: احیاآ کتاب: دفتر نشر میراث مکتوب، ۱۳۷۷٫
‏مشخصات ظاهری : ۲ ج.نمونه
‏فروست : (میراث مکتوب؛ ۳۴٫ علوم و معارف اسلامی‌۹)
‏شابک : ۹۶۴-۵۸۴۴-۲۱-۵۵۵۰۰ریال(دوره‌دوجلدی) ؛ ۹۶۴-۵۸۴۴-۲۱-۵۵۵۰۰ریال(دوره‌دوجلدی) ؛ ۹۶۴-۵۸۴۴-۲۱-۵۵۵۰۰ریال(دوره‌دوجلدی) ؛ ۹۶۴-۵۸۴۴-۲۱-۵۵۵۰۰ریال(دوره‌دوجلدی) ؛ ۱۹۶۴-۵۸۴۴-۲۷-۴ ؛ ۲۹۶۴-۵۸۴۴-۲۸-۲
‏وضعیت فهرست نویسی : فهرستنویسی قبلی
‏یادداشت : ص. ع. لاتینی‌شد:Aliqoli ibn Qaracagayxan, Ehya -ye hekmat.
‏یادداشت : کتابنامه
‏مندرجات : ج. ۱٫ مشتمل بر طبیعیات .-- ج. ۲٫ مشتمل بر الهیات
‏موضوع : فلسفه اسلامی -- متون قدیمی تا قرن ۱۴
‏موضوع : مشائیان -- متون قدیمی تا قرن ۱۴
‏موضوع : نثر فارسی - قرن ق‌۱۱
‏شناسه افزوده : فنا، فاطمه، ۱۳۳۸ - ، مصحح
‏شناسه افزوده : ابراهیمی دینانی، غلامحسین، ۱۳۱۳ - ، مقدمه‌نویس
‏شناسه افزوده : دفتر نشر میراث مکتوب
‏رده بندی کنگره : ‏BBR1125‏/الف۳ ۱۳۷۷
‏رده بندی دیویی : ۱۸۹/۱
‏شماره کتابشناسی ملی : م‌۷۷-۶۳۷۸
عناوین اصلی کتاب شامل:
مقدمه؛ فهرست مطالب‌؛ پیشگفتار؛ مقدمه مصحح‌؛ مقدمه مصنّف‌؛ فن اوّل در طبیعیات‌؛ فهرستها

احیای حکمت

ترجمه فرحه الغری:تعیین قبر حضرت علی(ع) با حدیث و تاریخ
مشخصات کتاب:
سرشناسه : ابن‌طاوس، عبدالکریم‌بن احمد، ق‌۶۹۳ - ۶۴۸
عنوان قراردادی : [فرحه الغری فی تعیین قبر امیرالمومنین علی علیه‌السلام. فارسی]
عنوان و نام پدیدآور : ترجمه فرحه الغری/ از محمدباقر مجلسی(ره)؛ پژوهش جویا جهانبخش

درباره کتاب:

مدفن حضرت امیر المؤمنین(ع) از همان آغاز بر عده ای پوشیده بود و تنها فرزندان و شیعیان خاص امامان معصوم(ع)، از محل آن با خبر بودند؛ تا اینکه در زمان هارون الرشید ـ در نمیۀ دوم قرن دوم ـ محل مدفن بر همگان آشکار شد.

پوشیده بودن محل قبر در ابتدا منازعه ای در بین مورخان بر انگیخت که ممکن است نجف محل دفن امیر المؤمنین(ع) نباشد، برخی از منازعان به دلایل تاریخی و برخی به اغراض دیگر در پی اثبات این امر بودند تا اینکه در قرن هفتم هجری غیاث الدین عبدالکریم بن طاووس (م ۶۹۳ ق) به طور مستقل کتابی در این باره تألیف کرد و به دلایل عقلی و نقلی اثبات کرد که محل دفن حضرت امیر المؤمنین(ع) در نجف اشرف است.

غیاث الدین که کتابش را به درخواست برخی از اشخاص فاضل و مشهور نگاشته، آن را در دو مقدمه و پانزده بخش تدوین کرده است:

مقدمه اول در دلایل عقلی وجود مضجع شریف حضرت در نجف اشرف؛

مقدمه دوم در سبب اخفای مضجع شریف؛

فصل اول در آنچه که از رسول خدا صلی الله علیه وآله در این باره نقل شده است؛ استناد به روایتی است که رسول خدا به امیر المؤمنین(ع) محل قبرش بیان می کند.

فصل دوم در آنچه که از امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(ع) در این باره نقل شده است؛

فصل سوم در آنچه که از امام حسن و حسین علیهما السلام در این باره نقل شده است؛ از جمله روایات این بخشی روایتی است که از امام حسن(ع) می پرسند که کجا حضرت را دفن کردید؟ و ایشان در پاسخ نجف اشرف را نام می برد.

فصل چهارم تا فصل یازدهم در آنچه که از امام زین العابدین(ع) تا امام حسن عسکری(ع) در این باره نقل شده است؛

فصل دوازدهم در آنچه که از زید شهید در این باره نقل شده است؛

فصل سیزدهم در آنچه که از دو خلیفه (منصور و هارون الرشید) در این باره نقل شده است؛

فصل چهاردهم در آنچه که از جماعتی از بنی هاشم و دیگر علما و فضلا در این باره نقل شده است؛

فصل پانزدهم در کراماتی است که نزد ضریح مطهر ظهور پیدا کرده و براهینی بر منکران است. در این بخش ماجراهایی نظیر قصه ابی البقا، قصه مرد اعرابی با شحنه نجف، قصه شمشیر دزدی ، قصه ابو جعفر کتاتیبی و ... آمده است.

این بحث اگر چه از نظر شیعیان، تمام شده و همه شیعیان معتقدند که قبر حضرت امیر(ع) در نجف اشرف است، اما برخی از اهل سنت تلاش دارند مکان های دیگری را به عنوان مزار امیر المؤمنین(ع) معرفی کنند.

منابع فرحه الغری

برخی از منابع وی امروزه در دسترس نیستند و در حوادث روزگار از میان رفته اند. وی در نقل روایات منابع خود را ذکر می کند و گاه به وصف نسخه می پردازد، از جمله: «نقلت هذا من نسخه صحیحه مقروءه علی جعفر بن محمد بن احمد الدوریستی سنه ستٍ وأربعین وأربع مائه».

برخی از منابع وی عبارتند از: کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، کتاب الأنوار فی تاریخ أئمّه الأطهار ابو بکر اسکافی، کتاب المزار محمد بن مشهدی، مناقب ابن شهرآشوب، کتاب المشیخه حسن بن محبوب بن سرّاد، کتاب ابو یعلی جعفری، مقتل امیر المؤمنین ثقفی که تاریخ کتابتش ۳۵۵ بوده است، التعجب کراجکی، کتاب حسن بن حسین بن طحال مقدادی، فضل الکوفه محمد بن علی علوی حسنی، کتاب جعفر بن مبشر، لباب المسرّه سید رضی الدین علی بن طاوس و ... ؛

چند نکته

این کتاب اگرچه در پاسخ به سؤالی در تاریخ نوشته شده، اما فواید رجالی و نسخه شناسی و ... هم دارد از جمله:

به اختلاف روایت بعضی زیارتها اشاره دارد مثل آنچه که مشهدی نقل کرده با روایت محمد بن مسلم در زیارت هفدهم ربیع الاول؛

از ابن مشهدی تعبیر به عمّ السعید می کند.

به وصف علما می پردازد: قرأت بخط ابی یعلی الجعفری صهر الشیخ المفید والجالس موضعه، فی سنه ثلاث و ستّین واربع مائه.

از کتاب لباب المسرّه ابن طاوس نام می برد؛ جز وی کسی این کتاب را به ابن طاوس نسبت نداده است.

تلخیص فرحه الغری

علامه حلی این کتاب را با عنوان الدلائل البرهانیه فی تصحیح الحضره الغرویه خلاصه کرد. وی در خلاصه اش اسانید و مطالب تکراری فرحه الغری را حذف کرد. این کتاب به تصحیح ثامر کاظم الخفاجی چاپ شده است.

ترجمه فرحه الغری:

علامه مجلسی این کتاب را ترجمه و شرح کرده است که چندین بار چاپ شده است از جمله:

تصحیح جویا جهانبخش، میراث مکتوب، ۱۳۸۴ش، تهران؛
تصحیح جلال برنجیان تبریزی، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۷ش.
چاپهای فرحه الغری

تصحیح ثامر کاظم الخفاجی با عنوان فرحه الغری بصرحه الغری، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۹۱ش / ۱۴۳۳ق، قم؛ مصحح در تصحیح از چهار نسخه خطی بهره برده که کتابت یکی از آنها به سال ۶۸۸ یعنی در زمان حیات مؤلف بوده است.
تصحیح تحسین آل شیب موسوى با عنوان فرحه الغری فی تعیین قبر امیر المؤمنین(ع)، مرکز الغدیر، ۱۳۷۸ش / ۱۴۱۹ق؛
تصحیح محمد مهدی نجف با عنوان فرحه الغری فی تعیین قبر امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۳۱ق/ ۲۰۱۰م، بخش فرهنگی حرم مقدس امیر المؤمنین(ع)، نجف. مصحح از هشت نسخه برای تصحیح استفاده کرده است.

عناوین اصلی کتاب شامل:
پیشگفتار پژوهنده‌؛ ترجمه رساله فرحه الغری‌؛ تعلیقات‌

ترجمه فرحه الغری(تعیین قبر حضرت علی(ع) با حدیث و تاریخ)

جغرافیاى حافظ ابرو اثر فارسى جغرافیدان و مورخ عصر تیموری، شهاب‌الدین عبداللّه بن لطف‌اللّه بن عبدالرشید، مشهور به حافظ ابرو، (متوفای ۸۳۳ق)، در زمینه جغرافیا و گوشه‌اى از تاریخ ایران و برخى از بلاد اسلامى است که در زمان شاهرخ و به نام وی تألیف شده است.

در سال ۸۱۷ق، یک کتاب جغرافیاى عربى به دست شاهرخ رسید و حافظ ابرو که از قبل تصمیم داشت کتابى در این زمینه تألیف کند، پیشنهاد کرد آن را به فارسى برگرداند و با استفاده از منابع دیگر آن را تکمیل نمود.

کتاب براى اطلاع از نام و نشان و مضمون بعضى آثارى که از منابع نویسنده بوده و اینک در دست نیست، بسیار مهم است.

ساختار
کتاب با مقدمه مؤلف در بیان سبب تألیف کتاب، آغاز و مطالب در سه جزء و هر جزء در چندین بخش تدوین شده است.

در برخى موارد منابع مورد استفاده مؤلف ذکر نشده، ولى از سبک تنظیم مطالب معلوم مى‌شود که وى از آثار مکتب کلاسیک بلخى اصطخرى بهره گرفته است. وى در کتاب خود پس از توصیف پدیده‌هاى طبیعى جهان اسلام، شرح سرزمین عربستان را آغاز کرده و سپس به شرح ممالک اسلامى پرداخته است که از مغرب آغاز و به بلاد کرمان ختم مى‌شود.

گزارش محتوا
حافظ ابرو در جلد اول کتاب پس از مقدمه‌اى درباره جغرافیا و مقدمه دیگرى درباره تاریخ، به کیهان‌شناسى و وصف شکل زمین، اقالیم سبعه، دریاها، دریاچه‌ها، رودها و کوه‌ها و دیار عرب (عربستان) پرداخته و سپس سرزمین‌ها را از مغرب (ولایت مغرب و اندلس) به مشرق (کرمان و فارس) توضیح داده و نام شهرها و مسافات را ذکر کرده است.

ذکر مؤلف از شهرهاى مغرب و اندلس، جزایر دریاى روم (مدیترانه)، شهرهاى مصر، شام، ارمنستان، عراق، خوزستان، لرستان، فارس و کرمان گاه با شرح مختصرى از تاریخ آنها همراه است.

جلد دوم درباره جغرافیا و تاریخ خراسان بزرگ (خراسان و ماوراءالنهر) بوده و مؤلف در آن به شرح ولایات هرات، قهستان، نیشابور، مرو، بلخ، بیهق، طوس، مشهد و شهرها و قراى آنها پرداخته است.

جلد سوم مشتمل بر جغرافیاى تاریخى کرمان و هرموز مى‌باشد. نویسنده بحث درباره تاریخ کرمان و فارس را اساساً از دوره اسلامى آغاز کرده و تاریخ سلسله‌هاى سیاسى متضمن وقایع مهم آن ولایت را به ترتیب زمان عرضه مى‌کند.

جغرافیای حافظ ابرو/ جلد ۳_۱

علی نامه منظومه ای شیعی و بازمانده از سده پنجم هجری است که شاعری به نام یا تخلّص «ربیع» آن را در سال ۴۸۲ ه.ق سروده است. از سراینده آگاهی زیادی در دست نیست. وی در سال ۴۲۰ ه.ق زاده شده و این منظومه را احتمالا در خراسان سروده و به علی بن طاهر عریضی، حاکم سبزوار تقدیم کرده است.

منظومه حماسی علی نامه در دو دفتر فراهم آمده و سراینده ماجراهای جنگ جمل و صفّین را در این دو دفتر به نظم کشیده است.

این اثر هم از نظر تاریخ شعر فارسی و حماسی و هم از نظر تاریخ شعر شیعی و حماسه های شیعی و تاریخی ارزش و اهمیت زیادی دارد و می تواند از جنبه های گوناگون مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد.

علی نامه

<h5>جامع التواریخ، تاریخ بنی اسرائیل
مشخصات کتاب:
سرشناسه : رشید الدین فضل الله، ۶۴۸؟ - ۷۱۸ق.
عنوان قراردادی : جامع التواریخ. برگزیده.
عنوان و نام پدیدآور : جامع التواریخ: تاریخ بنی اسرائیل/تالیف رشید الدین فضل الله همدانی؛ تصحیح و تحشیه محمد روشن.
مشخصات نشر : تهران: میراث مکتوب ، ۱۳۸۶٫
مشخصات ظاهری : چهل ، ۴۴۸ ص.: مصور ، نمونه .
فروست : میراث مکتوب ؛ ۱۵۰٫ تاریخ و جغرافیا ؛ ۲۷ .
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : ص.ع لاتینی شده : Rashid al-din fazl Allah hamidani . Jami al-tavarikh (history of Bani Israil).
یادداشت : نمایه.
موضوع : یهودیان -- تاریخ.
شناسه افزوده : روشن، محمد، ۱۳۱۲ - ،مصحح و حاشیه نویس.
رده بندی کنگره : DS117 /ر۵۳ج۲ ۱۳۸۶
رده بندی دیویی : ۹۰۹/۰۹۷۴۹۲۴
شماره کتابشناسی ملی : ۱۰۲۵۹۵۰</h5>
<h5>عناوین اصلی کتاب شامل:
فهرست مندرجات ؛ [مقدمه ها]؛ [متن فارسی تاریخ بنی اسرائیل]؛ معرّب تاریخ بنی اسرائیل</h5>

دفتر نشر میراث مکتو's Books

کتاب های دفتر نشر میراث مکتوب