تفسیر شاهی (آیات الأحکام)

تفسیر شاهی (آیات الأحکام)

آیات الاحکام جرجانی تالیف سید امیر ابو الفتح حسینى جرجانى متوفاى سنه ۹۷۶ هجرى قمرى است.نام این اثر « تفسیر شاهى» است اما به لحاظ موضوع کتاب که عهده‌دار تفسیر آیات احکام فقهى قرآن میباشد، آیات الاحکام هم نامیده میشود.این تفسیر مهمترین تفسیر فقهى قرآن مجید است که به زبان فارسى به رشته تحریر در آمده است. معرفى تفسیر نام این اثر همانگونه که مولف در مقدمه آن تصریح نموده« تفسیر شاهى» است- اما به لحاظ موضوع کتاب که عهده‌دار تفسیر آیات احکام فقهى قرآن میباشد، آیات الاحکام هم نامیده میشود. در وجه تسمیه کتاب به تفسیر شاهى گویند: چون شاه طهماسب حسینى موسوى صفوى مفسر را مأمور به تالیف چنین اثرى مى‌نماید، نام آنرا به شاه منسوب مى‌نماید. انگیزه تالیف این اثر را مفسر چنین گزارش میدهد:« شاه طهماسب صفوى بنده ابو الفتح حسینى را مأمور گردانید که آیات احکام را به لغت فارسى تفسیر نماید و در تحقیق و تدقیق الفاظ و معانى آیات مذکوره و توضیح و تنقیح وجه استنباط احکام از ایشان سعى بلیغ به تقدیم رساند تا همه کس از این تفسیر نفع یابد و چون آفتاب جهان تاب نور فیض آن بر همه کس تابد پس به موجب فرمان شروع در تفسیر مذکور نمود و حسب المقدور بدین خدمت قیام نموده در ایجاز و اطناب حد وسط رعایت شد.»تفسیر شاهى جلد ۱ صفحه ۸ ساختار کتاب ساختار این تفسیر بدین قرار است: ۱- کتاب طهارت: مشتمل بر ۱۲ آیه ۲- نماز: مشتمل بر ۴ آیه مطلق نماز, ۵ آیه نمازهاى پنجگانه, ۷ آیه قبله, ۱۲ آیه مقدمات, ۸ آیه مقارنات, ۵ آیه مستحبات, ۷ آیه احکام و ۱۱ آیه باقى نمازها. ۳- روزه: مشتمل‌بر ۵ آیه. ۴- زکات: ۴ آیه معنى زکات, ۶ آیه گرفتن زکات, ۶ آیه احکام اخراج‌زکات. ۵- خمس: ۳ آیه. ۶- حج و عمره: ۲ آیه معنى, ۱۰ آیه افعال و اقسام, ۱۰ آیه احکام. جلد اول این تفسیر حاوى ابواب بالاست و ابواب جلد دوم به شرح زیر است: ۷- کتاب جهاد: ۱۰ آیه معنى, ۱۳ آیه کیفیت. ۸- امر به معروف و نهى از منکر: ۵ آیه. ۹- مکاسب: ۶ آیه مکاسب حلال, ۵ آیه مکاسب محرمه, ۱۱ آیه بیع. ۱۰- دین و قرض و توابع آن: ۷ آیه. ۱۱- عقود: ۱۶ آیه. ۱۲- وصیت: ۱۵ آیه. ۱۳- نذر، عهد و یمین( قسم): ۷ آیه. ۱۴- عتق( آزادسازى برده): ۲ آیه. ۱۵- نکاح: ۳۷ آیه. ۱۶- فراق( طلاق): ۸ آیه مطلق طلاق, ۲ آیه خلع و مبارات. ۱۷- ظهار: ۱ آیه. ۱۸- ایلاء: ۱ آیه. ۱۹- لعان: ۱ آیه. ۲۰- مطاعم و مشارب( اطعمه و اشربه): ۳ آیه مطلق خوردن و آشامیدن, ۳ آیه محرمات, ۱۰ آیه مباحات. ۲۱- میراث: ۹ آیه. ۲۲- حدود: ۴ آیه مطلق حدود, ۲ آیه حد قذف( بهتان), ۲ آیه سرقت, ۲ آیه محاربه و جنگ. ۲۳- جنایات( دیات): ۱۰ آیه. ۲۴- قضا و شهادات: ۳۰ آیه.