ترجمه کتاب الکامل فی التاریخ(وقایع قبل و بعد از اسلام)

ترجمه کتاب الکامل فی التاریخ(وقایع قبل و بعد از اسلام)

کتاب تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه الکامل فی التاریخ یا کامل التواریخ شامل وقایع از آغاز خلقت تا سال ۶۲۸ هجرى قمرى است که ابوالحسن عزالدین ابن‌ اثیر مورخ بزرگ اسلامى در قرن ششم نوشته است. این کتاب توسط عباس خلیلى و ابوالقاسم حالت به فارسی با عنوان تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران ترجمه شده است. اثر مهم ابن اثیر، چنانکه گفتیم، تاریخ بزرگ او به نام «الکامل فی التاریخ» است که به کامل ابن اثیر معروف است. این مورخ بزرگ، چون همزمان با استیلاى مغول بوده، مى‌توان گفت از لحاظ زمانى نخستین مورخى است که وقایع عصر مغول را نسبتا به تفصیل آورده، مخصوصاً وقایع زمان قراختاییان و خوارزمشاهیان تا اواخر ایام سلطنت جلال‌الدین منکبرنى را ضبط کرده و در گردآورى مواد کتاب نیز نهایت دقت را به کار برده است به همین جهه کتاب او یکى از منابع مهم تاریخ مغول شمرده مى‌شود. ساختار متن عربى تاریخ «کامل» ابن‌ اثیر سیزده مجلد قطور است که آخرین مجلد آن به اعلام تخصیص یافته است. هر مجلد از این تاریخ در حدود هفتصد صفحه دارد و هر صفحه آن که به فارسی برگردد، تقریبا شامل سه صفحه از صفحاتى مى‌شود که در این کتاب ملاحظه مى‌فرمایید. از این جا مى‌توان پى برد که تاریخ ابن‌ اثیر تا چه اندازه بزرگ و مفصل است و چرا ترجمه یازده مجلد آن در فارسی بیست و هفت مجلد شده که هر مجلد نزدیک به چهارصد صفحه دارد. چون مرحوم خلیلى کار خود را از مجلد دوم شروع کرده، نخستین مجلد ترجمه فارسی آن به عنوان «جلد اول» از چاپ در آمده و همین طور به ترتیب ادامه یافته تا جلد بیست و هفتم که آخرین قسمت از تاریخ ابن‌ اثیر است و ترجمه تا پایان کتاب مى‌باشد. بنابراین، چاره‌اى نبود جز این که ترجمه فارسی مجلد اول کتاب، به عنوان «قسمت قبل از اسلام» چاپ شود و مجلدات فارسی آن - هر چند جلد که مى‌شود - مجددا از یک به بعد شماره بخورد.