سه گونه اسلام

سه گونه اسلام

کتابى که پیش روى شماست از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول شامل گفتارى از شهید آیت‏اللّه دکتر بهشتى با عنوان «سه گونه اسلام» است که در سال ۱۳۵۷ ه.ش در اتریش و در جمع دانشجویان عضو اتحادیه انجمن‏هاى اسلامى دانشجویان در اروپا ایراد شده است. این دیدار در خلال سفرى چندماهه در بهار و تابستان آن سال به اروپا و آمریکا و در پى ضرورت سامان‏بخشى به حرکت‏هاى سیاسى مبارزان مسلمان خارج از کشور و با توجه به ورود نهضت اسلامى مردم ایران به مرحله‏اى جدید صورت گرفت. دکتر بهشتى در این گفتار به تحلیل جامعه‌‏شناختى نهضت اسلام، موضع آیات قرآن نسبت به گروه‏هاى گرونده به آن، و پیامدها و دستاوردهاى این بحث تاریخى براى کاربست در شرایط آن روز نهضت اسلامى ایران مى‏‌پردازد. بخش دوم کتاب نیز شامل گفتارى از ایشان است که در همین زمینه و در سال ۱۳۴۷، در زمان اقامت ایشان در آلمان به عنوان مسئول مرکز اسلامى هامبورگ، در شهر هانوفر با عنوان «مراحل اساسى یک نهضت» ایراد شده است. در حالى که در گفتار نخست به طور عمده بر گونه‏شناسى هویتى مسلمانان تاکید شده است، گفتار دوم، این گونه‏شناسى را به مراحل تاریخى نهضت‏هاى مسلکى متصل مى‌‏سازد و به تشریح مراحل پنجگانه آن مى‌‏پردازد. هرچند تحلیل تاریخى و محتوایى این دو گفتار با توجه به زمینه زمانى ـ مکانى و نیز اندیشه و شخصیت دکتر بهشتى به مثابه یکى از رهبران انقلاب اسلامى و معماران جمهورى اسلامى بحث مبسوطى است که در این مختصر نمى‌‏گنجد، اما توجه به دو نکته حایز اهمیت است. نخست، شیوه نگاه وى به قرآن، سنت و برخى مسائل تاریخى صدر اسلام به عنوان منابع جهت‏دهنده به زیست مسلمانى در دنیاى امروز که دین را از متنى تاریخمند به متنى تاریخ‏ساز تبدیل مى‏کند. نکته دیگر، نگرش منظومه‏اى به دین و معارف برخاسته از آن که در تلاشى موفقیت‏آمیز، دست به تألیف مؤلفه‏هاى گوناگون زده، عرفان و عبادات را به صحنه عمل اجتماعى مى‏کشاند و میان ایمان و زیسمت مصلحانه پیوندى استوار برقرار مى‏سازد. امیدواریم کتاب حاضر بتواند نسل جوان ما را با ریشه‏‌هاى انقلاب اسلامى آشنا کرده و ابزار مناسب براى تحلیل زمانه در اختیار آنها قرار دهد.