پس از آنکه کتاب یکصد و پنجاه موضوع از قرآن کریم ویژه مبلغان منتشر و مورد استقبال سروران عزیز روحانی قرار گرفت بعضی از دوستان چنین پیشنهاد دادند که مناسب بود در ذیل هر بحثی نکاتی از قرآن کریم مطرح شود که کتاب هزار یک نکته را در این راستا به فضل الهی نوشتم لکن بعد از انتشار آن برخی دیگر از دوستان پیشنهاد کردند کتابی نیز همانند یکصد و پنجاه موضوع از قرآن از احادیث اهل بیت علیهم السلام نوشته شود تا مبلغان گرانقدر و طلاب عزیز در امر ارزشمند تبلیغ از آن بهره جویند که بحمداللّه توفیق رفیق گشت و این مقصود به پایان رسید .نکته قابل توجه اینکه در ذیل موضوعات حداقل یک سخن و داستان روائی تحت عنوان اشاره مطرح شده است و از ترجمه روایات به خاطر رعایت اختصار و ویژه بودن مخاطبان پرهیز شده است .

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

یکصد و پنجاه موضوع از قرآن کریم

در این کتاب, صد و چهارده نکته درباره موضوعات مختلف از قرآن کریم درج شده است. برخی از این موضوعات عبارت‌اند از: اوصاف برتر خداوند, هدف از خلقت, سیر خلقت انسان, لزوم اطاعت از پیامبر اکرم, امامان اساس خیر, مردم و نماز, اهداف بهار, خدمت به مردم, آثار اعمال اوصاف زیبا, صبر و صابران, انواع تعهد, اوصاف خردمندان, گفتار در رفتار منافقان, انواع ظلم, و صداقت و راستگویی.

یکصد و چهارده نکته از قرآن کریم

تحلیلی بر روشهای تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی
نویسنده:
اکبر دهقان
ناشر چاپی:
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
ناشر دیجیتالی:
مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان
عناوین اصلی کتاب شامل:
پیشگفتار؛ فصل اوّل : تربیت در اسلام؛ فصل دوّم : روش هاى تربیت و تزکیه نفس؛ فصل سوّم : تربیت عقلانى؛ فصل چهارم : اهداف تربیت؛
مشخصات کتاب
نویسنده : دهقان, اکبر, ۱۳۴۴ -(پدیدآور) ناشر: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم قم : مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی ، ۱۳۸۶

تحلیلی بر روشهای تربیت نفس

یکصد و پنجاه موضوع از قرآن و احادیث »  ۱ - اگر انسان در زندگى دنیا نیازمند به الگوى معصوم است، قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام داراى عصمت و طهارت هستند و خداوند آن دو را با هم قرار داده که از یکدیگر جدا نخواهند شد .
الف - «لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه» فصلت، ۴۲
ب - امیرالمؤمنین علیه السلام مى‏فرماید: «انّ اللَّه طهّرنا و عصمنا و جعلنا شهداء على خلقه و حجته فى ارضه و جعلنا مع القرآن و القرآن معنا لا نفارقه و لا یفارقنا»  (وسائل ۱۸ / ۱۳۲)
۲ - اگر دل‏هاى انسان‏ها مرده است، به واسطه قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام زنده مى‏شود .
الف - پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم فرمودند: «لا تغفل عن قرائه القرآن فانّ القرآن یحیى القلب...» (کنزالعمال ۴۰۳۲)
ب - «انّ حدیثنا یحیى القلوب» (بحار ۲ / ۱۵۱)
۳ - اگر روح ما مریض است به واسطه قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام شفا مى‏یابد :
الف - «و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمه» اسراء، ۸۲
ب - قال امیرالمؤمنین علیه السلام: «ذکرنا اهل البیت شفاء من الوعک والاسقام» (بحار ۲ / ۱۴۵)
۴ - اگر دل‏هاى ما به واسطه گناه تاریک شده، به واسطه قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام که نور الهى هستند روشن مى‏شود .
الف - «قد جاءکم من اللَّه نور و کتاب مبین» مائده، ۱۵
ب - «قد خلقکم اللَّه انواراً» (زیارت جامعه)
۵ - اگر انسان در دنیا محتاج به مرکز خیر و برکت است که از آنجا بهره‏مند شود، قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام مظهر برکت و خیرات الهى هستند :
الف - «و هذا الکتاب انزلناه مبارک» انعام، ۹۲
ب - پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم در منزلت اهلبیت خویش مى‏فرماید: «بهم یرزق اللَّه عباده و بهم یعمر بلاده و بهم ینزل المطر من السماء و بهم تخرج برکات الارض» (بحار ۲۳ / ۱۹)
۶ - اگر انسان در دنیا مى‏خواهد قدر و منزلت خود را بشناسد و اعتقاد و اخلاق و عمل خویش را ارزیابى کند، بهترین وسیله سنجش و میزان براى شناسایى، قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام هستند، چراکه این دو به عنوان میزان معرفى شده‏اند :
الف - امام باقر علیه السلام به جابر فرمود: «اِعرض نفسک على کتاب اللَّه» (بحار ۷۸ / ۱۶۳)
ب - در روایت است: «انّ امیرالمؤمنین علیه السلام و الائمّه من ذریته هم الموازین» . (بحار ۷ / ۲۵۲)
۷ - اگر انسان در زندگى نیازمند به امام و رهبر و قائد و پیشواى معصوم است، قرآن و اهلبیت‏علیهم السلام به عنوان رهبر و پیشوا معرفى شده‏اند :
الف - قال رسول اللَّه صلى الله علیه وآله وسلم : «علیکم بالقرآن فاتّخذوه اماماً و قائداً» (کنزالعمال ۴۰۲۹)
ب - در زیارت جامعه مى‏خوانیم: «انتم قاده الامم» .
۸ - اگر انسان در زندگى نیازمند به راهنما است، قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام بهترین راهنماى انسان به سوى سعادت هستند:
الف - «هدىً للناس» بقره، ۱۸۵ «هدىً للمتّقین» بقره، ۲
ب - «انما انت منذر و لکل قوم عاد» رعد، ۷
و نمى‏توان براى رسیدن به سعادت ابدى به یکى از دو یادگار پیامبر اکتفا کرد و جهت اینکه کلمه (اطیعوا) در آیه شریفه «اطیعوا اللَّه و اطیعوا الرسول و اولى الامر منکم» تکرار شده است، براى مردود ساختن قول کسانى است که مى‏گویند (حسبنا کتاب اللَّه) و گمان مى‏کنند پیروى از احکام پیامبر که در قرآن نیست واجب نمى‏باشد. این آیه مى‏گوید سخنان پیامبر که در قرآن نیست و لکن خود پیامبر در مواقع مختلفى به مسلمان‏ها فرموده، واجب الاطاعه است و سرّ اینکه کلمه (اطیعوا) درباره اولى الامر تکرار نشده آن است که اطاعت آنان مانند اطاعت از پیامبر است .
نکته قابل توجه این است که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: براى من کاغذى بیاورید تا براى شما چیزى بنویسم که بعد از من گمراه نشوید: «ائتونى بقرطاس اکتب لکم کتاباً لا تضلّوا بعدى» (امالى شیخ مفید ۴۰۹)
در اینجا این سؤال مطرح است که مگر پیامبر چه مى‏خواست بنویسد که متأسفانه بعضى مانع شدند؟ از حدیث ثقلین استفاده مى‏شود که پیامبر مى‏خواست موضوع قرآن و اهلبیت‏علیهم السلام را بنویسد زیرا در حدیث ثقلین پیامبر فرمود اگر به قرآن و عترت تمسّک کنید هرگز گمراه نخواهید شد: «ما ان تمسّکتم بهما لن تضلّوا ابداً»
پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم خواست آن مطلب شفاهى که در خطبه خویش بیان نموده بود بطور کتبى نیز ثبت و ضبط گردد.
۹ - اگر انسان در عالم قیامت نیازمند به شفاعت و وساطت است تا از عذاب الهى رهایى یابد، قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام در صورت تمسّک به آنان شافع انسان خواهند بود :
الف - قال على علیه السلام : «علیکم بالقرآن فانّه شافع مشفّع» (بحار ۹۲ / ۱۹)
ب - حضرت رضا علیه السلام مى‏فرماید: «غفران اللَّه و رحمته بشفاعتنا اهل البیت»
(بحار ۱۰۲ / ۳۶)
۱۰ - اگر انسان در امور مادى بخواهد از قعر چاه طبیعت نجات پیدا کند، راهش آن است که به ریسمان محکمى توسل جوید که یک طرفش به دست او و سمت دیگرش به طرف بالا آویزان است، در امور معنوى نیز براى نجات از چاه تاریک هوى و هوس و غرایز حیوانى لازم است انسان به ریسمان محکمى تمسک بجوید تا بتواند از این طریق خطرناک عبور کند .
در روایات اسلامى آن ریسمان محکمى که مى‏تواند انسان را نجات دهد قرآن کریم و اهلبیت پیامبر معرفى شده‏اند :
الف - قال رسول اللَّه صلى الله علیه وآله وسلم : «انى قد ترکت فیکم الثقلین ما ان تمسّکتم بهما لن تضلّوا بعدى و احدهما اکبر من الآخر کتاب اللَّه حبل ممدود من السماء الى الارض و عترتى اهل بیتى الا و انهما لن یفترقا حتى یردا علىّ الحوض» (بحار ۲۳ / ۱۰۶)
به چند نکته در مورد این روایت توجه کنید :
۱٫ این روایت و مشابه آن با اختلاف مضامینى که دارد در چهار مورد حسّاس بیان شده است: منى در مسجد خیف، عرفات، غدیر خم، آخرین خطبه‏اى که پیامبر در مسجد مدینه ایراد فرمودند. (احقاق الحق ۹ / ۳۰۹)
۲٫ افزون بر نقل این حدیث در صحاح اهل سنت، از هشتاد و دو طریق از دانشمندان شیعه نقل شده است . (اعیان الشیعه ۱ / ۳۷۰)
۳٫ بر پایه جمله «انّى تارک» قرآن کریم و اهلبیت: ترکه و میراث گرانقدرى است که از پیامبر براى امت اسلامى به جا مانده است: زیرا پیامبر پدر امت است و همانگونه که انسان از پدر جسمى ارث مى‏برد، از پدر روحى نیز ارث مى‏برد که این مایه تأمین سعادت ابدى او مى‏گردد .
۴٫ جمله «فیکم الثقلین» دلالت بر ارزش و عظمت اهلبیت پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم مى‏کند. چون ثقل (به کسر) یعنى سنگینى و (به فتح) به معناى نفیس بودن و مهم بودن است .
۵٫ بر اساس «لن یفترقا» قرآن و اهلبیت‏علیهم السلام تفکیک ناپذیرند، زیرا کتابى که مى‏خواهد پاسخگوى نیاز مردم باشد (هدى للنّاس) احتیاج به معلّم و مفسّر دارد .
۶٫ از جمله‏ى «حتى یردا علىّ الحوض»، ابدیت قرآن کریم و اهلبیت‏علیهم السلام استفاده مى‏شود .
۷٫ از جمله «لن تضلّوا ان اتبعتموها» که در بعضى از روایات دیگر آمده است بر مى‏آید که قرآن و اهلبیت‏علیهم السلام باید معصوم باشند وگرنه پیروى از آنها انسان را به گمراهى مى‏کشاند. پس همانگونه که قرآن کریم معصوم است، «لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه»، اهلبیت‏علیهم السلام نیز معصوم هستند . فصلت، ۴۲
۸٫ اهلبیت تا روز قیامت از همه مردم بالاتر و برتر هستند زیرا پیامبر همه مسلمانان را تا قیامت دعوت به تمسّک به آنان فرمود، پس ممکن نیست کسى از ائمه اطهارعلیهم السلام در علم و عمل و اخلاق بالاتر باشد و پیامبر بگوید که به اینها متمسک شوید .
۹٫ امامت منحصر به اینهاست زیرا خطاب «ان تمسکتم» مطلق است و هیچ انسانى استثنا نشده است پس هرکس غیر از اینها ادعاى امامت داشته باشد، در حقیقت مأموم است نه امام .

یکصد و پنجاه موضوع از قرآن و احادیث ویژه مبلغان

راه رشد » بدون تردید همه انسانها در جستجوى رسیدن به کمال و سعادت هستند اما در اینکه کمال و سعادت انسان در چیست گروهى زیادى از انسانها به خاطر عدم اعتقاد به مبانى دینى سعادت خویش را در محدوده نظام مادى و دنیوى از قبیل کسب ثروت یا شهرت یا قدرت مى‏دانند که بدان اشاره مى‏شود.
برخى کمال خود را در امکانات مادى مى‏دانند مانند گروهى از قوم موسى‏علیه السلام که گفتند: «یا لیت لنا مثل ما اوتى قارون انه لذو حظّ عظیم»(۱) بعضى مانند منافقان سعادت خود را در دوستى با بیگانگان مى‏دانند. «الذین‏یتخذون‏الکافرین‏اولیاءمن‏دون‏المؤمنین‏ایبتغون‏عندهم‏العزّه»(۲)
گروهى عزّت و کمال خویش را در محور دانشهاى مادى مى‏دانند و به آن شادمانند «فرحوا بما عندهم من العلم»(۳)
عدّه‏اى شرافت خود را در ثروت فراوان و جمعیت زیاد مى‏دانند «انا اکثر منک مالاً و اعزّ نفراً»(۴)
بعضى فلاح و رستگارى خود را در محور زورگویى و برترى‏جویى مى‏دانند چنانکه فرعون مى‏گوید: «قد افلح الیوم من استعلى»(۵)
امّا از نظر اسلام بهترین و بالاترین راه سعادت تربیت و تزکیه نفس است «قد افلح من زکیّها»(۶)
و بعثت پیامبران الهى و پیشوایان دینى به همین منظور است «لقد منّ اللَّه على المؤمنین اذ بعث فیهم رسولاً من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلّمهم الکتاب و الحکمه»(۷)
جالب اینکه خود پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله وسلم به این حقیقت تصریح مى‏کند و مى‏فرماید: «انّى بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق و محاسنها»(۸)
و امام صادق‏علیه السلام به قسمتى از مکارم اخلاق و فضائل نفسانى آن حضرت اشاره مى‏کند و مى‏فرماید خداوند اوصاف برجسته انسانى را به پیامبر مرحمت نمود شما نیز خود را آزمایش کنید اگر داراى این کمالات هستید خداوند را سپاس کنید و در افزودن شدن آن رغبت بورزید. خصّ رسول‏اللَّه بمکارم الاخلاق فامتحنوا انفسکم فان کانت فیکم فاحمدوا اللَّه عزوجل و ارغبوا الیه فى الزیاده منها فذکرها عشره الیقین و القناعه و الصبّرو الشکر و الحلم و حسن الخلق و السخاء و الغیره و الشجاعه و المروّه(۹)
در قرآن کریم دستورات فراوانى که نشانه کرامت اخلاقى است وجود دارد که به نمونه‏اى از آن اشاره مى‏شود.
۱٫ با کفارى که با شما سر جنگ ندارند نیکى کنید و عدالت ورزید «لاینهاکم اللَّه عن الذین لم یقاتلوکم فى الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبرّوهم و تقسطوا الیهم»(۱۰)
۲٫ با بت پرستان به بدى و زشتى سخن نگوئید «و لا تسبّوا الذین یدعون من دون اللَّه»(۱۱)
۳٫ با اهل کتاب به طرز شایسته سخن بگوئید «قولواللنّاس حسناً»(۱۲)
۴٫ در مقام بحث و مجادله با اهل کتاب به طرز نیکو مجادله کنید «و لا تجادلوا اهل الکتاب الاّ بالّتى هى احسن»(۱۳)
۵٫ نسبت به افراد جاهل (تحمّل داشته) و از آنها اعراض کنید «و اعرض عن الجاهلین»(۱۴)
۶٫ با پدر و مادر مشرک مصاحبت نیکو داشته باشید «و صاحبهما فى الدنیا معروفاً»(۱۵)
۷٫ نسبت به بینوایان بى اعتنا نباشید و آنان را طرد نکیند «و لاتطرد الذین یدعون ربهم بالغداه و العشىّ یریدون وجهه»(۱۶)
۸٫ نسبت به افرادى که به شما محبت مى‏ورزند پاسخ بهتر بدهید. «و اذا حیّیتم بتحیّه فحیّوا باحسن منها»(۱۷)
۹٫ افرادى که با شما بدرفتارى مى‏کنند به طرز نیکو بدى آنها را از بین ببرید «ادفع بالتى هى احسن السّیئه»(۱۸)
۱۰٫ از خداوند بخواهید کینه‏اى در دل شما نسبت به برادران دینى نباشد. «و لا تجعل فى قلوبنا غلاً للذین آمنوا»(۱۹)
نکته قابل توجه اینکه این سلسله از دستورات اخلاقى و نظائر آن به منظور تربیت و تزکیه روح انسانى و تکامل یافتن در مسیر عبادت و بندگى خداوند متعال است.
موضوعاتى که در این نوشتار مطرح شده قسمتى از مسائل اخلاقى و تربیتى است که روش‏هاى تربیت وتزکیه نفس واهداف آن در ۳۰ موضوع مورد تحقیق قرار گرفته وبا الهام از آیات وروایات وبرخى از نکات جالب، با دسته‏بندى خاصى ارائه گردیده و از شرح و تفصیل زائد که ملال‏آور است پرهیز شده تا بیشتر مورد استفاده خوانندگان عزیز قرار گیرد.
لازم به ذکر است که این اثر رساله فوق لیسانس اینجانب در دوره اوّل تربیت مدرس حوزه علمیه قم بوده که در سال ۱۳۷۱ آن را به رشته تحریر درآورده و در سال ۱۳۷۹ پس از بازنگرى مجدد، برخى از مطالب را حذف و قسمتى دیگر به آن افزودم.
در پایان از «مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن» که مساعدت لازم را در نشر این کتاب نمودند، تشکر مى‏نمایم.
اکبر دهقان‏
حوزه علمیه قم‏
۱/۲/۷۹
تربیت در اسلام

۱) قصص، ۷۹٫
۲) نساء، ۱۳۹٫
۳) غافر، ۸۳٫
۴) کهف، ۳۴٫
۵) طه، ۶۴٫
۶) شمس، ۹٫
۷) آل عمران، ۱۶۴٫
۸) بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۲۸۷٫
۹) امالى صدوق، ص ۱۸۴٫
۱۰) ممتحنه، ۸٫
۱۱) انعام، ۱۰۸٫
۱۲) بقره، ۸۳٫
۱۳) عنکبوت، ۴۹٫
۱۴) اعراف، ۱۹۹٫
۱۵) لقمان، ۱۵٫
۱۶) انعام، ۵۲٫
۱۷) نساء، ۸۶٫
۱۸) مؤمنون، ۹۶٫
۱۹) حشر، ۱۰٫

راه رشد؛ تحلیلی بر روشهای تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی

عنوان کتابی است در ۳ جلد از اکبر دهقان در بیان نکاتی از قرآن کریم. این کتاب در راستای تکمیل «یک‌صدوپنجاه موضوع از قرآن کریم» نوشته شده است.

در پیشگفتار کتاب درباره آن می‌خوانیم: پس از آنکه کتاب «یک‌صدوپنجاه موضوع از قرآن کریم» ویژه مبلغان، منتشر و مورد استقبال روحانیان و مبلّغان دینى قرار گرفت، بعضى از دوستان چنین پیشنهاد دادند: مناسب بود در ذیل هر بحثِ موضوعى، نکته‌اى از قرآن کریم بیان مى‌شد. در پاسخ عرض کردم که إن‌شاءاللّه کتاب جداگانه‌اى تحت عنوان «نکته‌ها» به‌صورت موضوعى خواهم نوشت تا دسترسى به بعضى از نکات و لطایف قرآن کریم براى دوستداران فرهنگ قرآنى سهل و آسان باشد.

سرانجام تصمیم گرفتم برخى از کتب تفسیرى مانند تفسیر کبیر، کشف الاسرار، نور الثقلین، المیزان، نمونه، نور و بعضى از کتب دیگر را مطالعه کرده و نکته‌هاى لطیف آن‌ها را انتخاب و به‌صورت موضوعى تنظیم کنم که بحمد اللّه توفیق رفیق گشت و این مهم به پایان رسید[۱].

هزار و یک نکته از قرآن کریم

پیشگفتار
بدون تردید همه انسانها در جستجوى رسیدن به کمال و سعادت هستند اما در اینکه کمال و سعادت انسان در چیست گروهى زیادى از انسانها به خاطر عدم اعتقاد به مبانى دینى سعادت خویش را در محدوده نظام مادى و دنیوى از قبیل کسب ثروت یا شهرت یا قدرت مى دانند که بدان اشاره مى شود.
برخى کمال خود را در امکانات مادى مى دانند مانند گروهى از قوم موسى علیه السلام که گفتند: یا لیت لنا مثل ما اوتى قارون انه لذو حظّ عظیم (۱)
بعضى مانند منافقان سعادت خود را در دوستى با بیگانگان مى دانند. الذین یتخذون الکافرین اولیاءمن دون المؤمنین ایبتغون عندهم العزّه (۲)
گروهى عزّت و کمال خویش را در محور دانشهاى مادى مى دانند و به آن شادمانند فرحوا بما عندهم من العلم (۳)
عدّه اى شرافت خود را در ثروت فراوان و جمعیت زیاد مى دانند انا اکثر منک مالاً و اعزّ نفرا(۴)
بعضى فلاح و رستگارى خود را در محور زورگویى و برترى جویى مى دانند چنانکه فرعون مى گوید: قد افلح الیوم من استعلى (۵)
امّا از نظر اسلام بهترین و بالاترین راه سعادت تربیت و تزکیه نفس است قد افلح من زکیّها(۶)
و بعثت پیامبران الهى و پیشوایان دینى به همین منظور است لقد منّ اللّه على المؤمنین اذ بعث فیهم رسولاً من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلّمهم الکتاب و الحکمه (۷)
جالب اینکه خود پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله به این حقیقت تصریح مى کند و مى فرماید: انّى بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق و محاسنها (۸)
و امام صادق علیه السلام به قسمتى از مکارم اخلاق و فضائل نفسانى آن حضرت اشاره مى کند و مى فرماید خداوند اوصاف برجسته انسانى را به پیامبر مرحمت نمود شما نیز خود را آزمایش کنید اگر داراى این کمالات هستید خداوند را سپاس کنید و در افزودن شدن آن رغبت بورزید. خصّ رسول اللّه بمکارم الاخلاق فامتحنوا انفسکم فان کانت فیکم فاحمدوا اللّه عزوجل و ارغبوا الیه فى الزیاده منها فذکرها عشره الیقین و القناعه و الصبّرو الشکر و الحلم و حسن الخلق و السخاء و الغیره و الشجاعه و المروّه (۹)
در قرآن کریم دستورات فراوانى که نشانه کرامت اخلاقى است وجود دارد که به نمونه اى از آن اشاره مى شود.
۱٫ با کفارى که با شما سر جنگ ندارند نیکى کنید و عدالت ورزید لاینهاکم اللّه عن الذین لم یقاتلوکم فى الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبرّوهم و تقسطوا الیهم (۱۰)
۲٫ با بت پرستان به بدى و زشتى سخن نگوئید و لا تسبّوا الذین یدعون من دون اللّه (۱۱)
۳٫ با اهل کتاب به طرز شایسته سخن بگوئید قولواللنّاس حسنا(۱۲)
۴٫ در مقام بحث و مجادله با اهل کتاب به طرز نیکو مجادله کنید و لا تجادلوا اهل الکتاب الاّ بالّتى هى احسن (۱۳)
۵٫ نسبت به افراد جاهل (تحمّل داشته ) و از آنها اعراض کنید و اعرض عن الجاهلین (۱۴)
۶٫ با پدر و مادر مشرک مصاحبت نیکو داشته باشید و صاحبهما فى الدنیا معروفا(۱۵)
۷٫ نسبت به بینوایان بى اعتنا نباشید و آنان را طرد نکیند و لاتطرد الذین یدعون ربهم بالغداه و العشىّ یریدون وجهه (۱۶)
۸٫ نسبت به افرادى که به شما محبت مى ورزند پاسخ بهتر بدهید. و اذا حیّیتم بتحیّه فحیّوا باحسن منها(۱۷)
۹٫ افرادى که با شما بدرفتارى مى کنند به طرز نیکو بدى آنها را از بین ببرید ادفع بالتى هى احسن السّیئه (۱۸)
۱۰٫ از خداوند بخواهید کینه اى در دل شما نسبت به برادران دینى نباشد. و لا تجعل فى قلوبنا غلاً للذین آمنوا(۱۹)
نکته قابل توجه اینکه این سلسله از دستورات اخلاقى و نظائر آن به منظور تربیت و تزکیه روح انسانى و تکامل یافتن در مسیر عبادت و بندگى خداوند متعال است .
موضوعاتى که در این نوشتار مطرح شده قسمتى از مسائل اخلاقى و تربیتى است که روش هاى تربیت وتزکیه نفس واهداف آن در ۳۰ موضوع مورد تحقیق قرار گرفته وبا الهام از آیات وروایات وبرخى از نکات جالب ، با دسته بندى خاصى ارائه گردیده و از شرح و تفصیل زائد که ملال آور است پرهیز شده تا بیشتر مورد استفاده خوانندگان عزیز قرار گیرد.
لازم به ذکر است که این اثر رساله فوق لیسانس اینجانب در دوره اوّل تربیت مدرس حوزه علمیه قم بوده که در سال ۱۳۷۱ آن را به رشته تحریر درآورده و در سال ۱۳۷۹ پس از بازنگرى مجدد، برخى از مطالب را حذف و قسمتى دیگر به آن افزودم .
در پایان از (مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن ) که مساعدت لازم را در نشر این کتاب نمودند، تشکر مى نمایم .
اکبر دهقان
حوزه علمیه قم

تحلیلى بر روشهاى تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحى

اکبر دهقان (۱۳۴۳-۱۳۹۸ش)، پژوهشگر ستاد تفسیر، محقق مؤسسه اسراء، مدرس حوزه علمیه قم؛ دانشگاه شهید باهنر کرمان

ولادت
اکبر دهقان، در سال ۱۳۴۳ق در مشهد مقدس به دنیا آمد.

تحصیلات
بعد از کلاس پنجم ابتدایى در سال ۱۳۵۷ وارد حوزه علمیه مشهد شد و به مدت پنج سال دروس ادبیات، معالم، معانى و بیان، منطق و قسمتى از لمعتین را در نزد اساتید محترم آقایان رضوانى، واعظى، صالحى، حجت هاشمى خواند و در سال ۱۳۶۲ وارد حوزه علمیه قم شد و در مدت چهار سال قسمتى از لمعتین و رسائل و مکاسب و کفایتین را در نزد اساتید بزرگوار حضرات آیات آقایان اشتهاردى، اعتمادى، ستوده خواند.

از سال ۶۷ تا ۸۱ در دروس خارج آیات عظام آقایان شیخ جواد تبریزى، شیخ جعفر سبحانى، شیخ عبدالله جوادى آملى شرکت کرد و در کنار درس خارج به مدت هشت سال از درس تفسیر استاد گران‌قدر آیت‌الله جوادى آملى بهره‌مند شد و حدود یک سال و نیم توفیق حاصل شد در جبهه‌هاى جنگ در کنار رزمندگان دلاور اسلام بود.

در سال ۶۹ - ۷۰ در دوره تربیت مدرس شرکت کرده و به مدت سه سال دروس دانشگاهى را خوانده و موفق به اخذ مدرک فوق لیسانس شد و بعد از آن به مدت دو سال در دانشگاه شهید باهنر کرمان تدریس کرد.

از سال ۷۵ مسئول ستاد تفسیر حوزه علمیه قم از طرف حجهالاسلام محسن قرائتی گردید، او علاوه بر تدریس تفسیر در حوزه علمیه قم، در دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز تدریس می‌کرد. بیش از ۲۰۰ جلسه مباحث قرآنی و تفسیری در رادیو معارف و رادیو قرآن و رادیو جوان داشته و حدود ۲۰ کتاب نگاشت.

آثار
آیینه کمال؛
۳۱۳نکته از قرآن پیرامون حج؛
۷۲حکمت از قرآن و عترت؛
امام حسین(ع) وارث پیامبران؛
بیست و پنج سخن پیرامون حضرت مهدى(عج)؛
راه رستگارى؛
راه رشد؛
راه زندگى، پیرامون برخى از مباحث اخلاقى حجت‌الاسلام سید مهدى طباطبایى؛
زکات در اسلام؛
شباهت‌ها و تفاوت‌ها در قرآن و احادیث؛
مظهر رأفت الهى (سیرى در سیره و سنت امام رؤوف على بن موسى الرضا)؛
نخبه التفاسیر؛
نسیم رحمت (تفسیر قرآن)؛
واژه‌هاى نور: لغات گزیده قرآن با ترجمه فارسى؛
هزار و یک نکته از قرآن کریم؛
یک‌صد و چهارده نکته از قرآن کریم درباره‌ى نماز؛
یک‌صد و پنجاه موضوع از قرآن و حدیث؛
و...

وفات
او در تاریخ ۱۵اسفند ۱۳۹۸ش بر اثر بیماری کرونا درگذشت.

اکبر دهقان

Born:

Death:

اکبر دهقان

Author Books