<h5>اشاره</h5>
<h5>در آغاز این کتاب ده اصل کلی و اساسی را که دین مقدس اسلام روی آنها استوار و تشکیل شده است: مورد بحث و بررسی قرار دادیم. و در نتیجه پابرجا شدن و استوار و محکم بودن این اصول پایه‏های ادیان مجعوله را متزلزل و سست ساخته، و مخصوصا بطلان و ساختگی حزب بهائیت را از نوشته‏های خود آنان و با براهین روشن و عقلی آشکار می سازیم.  و عجب در اینستکه: نبوت و برقراری هر یک از این اصول ده گانه به تنهائی، در بطلان و مجعول بودن اساس و پایه‏های این حزب و هر حزب دیگری که بنام دین جعل می شود کافی خواهد بود.</h5>

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

Translated Fields

Is this post suggested?

Rate

View

Votes

محاکمه و بررسی در تاریخ و عقائد و احکام‏ باب و بهاء/ جلد ۳

محاکمه و بررسی در تاریخ و عقائد و احکام‏ باب و بهاء/ جلد ۲

محاکمه و بررسی در تاریخ و عقائد و احکام‏ باب و بهاء/ جلد ۱

شرح ابعاد «توحید» و «صفات خداوند» در خطبه‎ای منسوب به «امام رضا» (ع) به نام خطبه توحیدیه است. در این اثر ابتدا به بحث درباره خلقت انسان و جایگاه ویژه او در جهان هستی پرداخته شده سپس ضرورت معرفت خداوند و حقیقت عبودیت حق‎تعالی بیان گردیده است. آنگاه به فرازهایی از خطبه توحیدیه امام رضا که در آن صفات خداوند متعال آمده پرداخته شده است و در ابتدای خطبه موصوف نبودن خداوند به هیچ صفتی از صفات امکانی بررسی گردیده است. در ادامه نویسنده به مبانیت خداوند متعال با سایر موجودات اشاره کرده و برخی از صفات که در خداوند راه ندارد را شرح نموده است. اثبات ازلیت خداوند تفریق و تالیف موجودات نسبت به صفات خداوند، حجاب بودن خلق برای حقتعالی بیان اسباب معرفت الهی، بیان محدودیت‎هایی که در خداوند متعال راه ندارد، بررسی آثار صفات حقتعالی در جهان هستی، دلایل نفی حرکت و سکون در خداوند، ضابطه کلی در نفی تشبیه خالق به مخلوق و بیان آثار مثبت و منفی اشیا در شناخت حقتعالی از مهم‎‎ترین فرازهای خطبه مذکور است که نویسنده به شرح آن‎ها پرداخته است.
به نظر می رسد این خطبه در مجلس مامون و قبل از موضوع ولایت عهدی بیان شده است.علت ایراد این خطبه در حقیقت آزمودن امام بوده است؛ زیرا هنگامی که مامون قصد واگذاری ولایت عهدی به ایشان را داشت، با مخالفت اطرافیان روبه رو شد، چرا که از دید اینان امام تجربه حکومت داری را نداشت و تصمیم مامون را غلط می پنداشتند.اینان برای اثبات ادعای خود از مامون خواستند تا امام را فراخواند و با پرسش از امام، دانش ایشان را بیازمایند.
در این خطبه به مفاهیمی بنیادین درباره شناخت خدا و تبیین نگرش توحیدی پرداخته شده و مباحثی عقلی و فلسفی در این باره به بحث کشیده شده است. موضوعاتی چون شناخت خدا و تناسب عبادت با آن؛ نفی صفات از ذات الهی؛ راههای نادرست شناخت خدا(تشبیه ، تمثیل و ..) برداشت های شخصی غلط درباره شناخت خدا؛ راههای درست شناخت خدا(توجه به آفرینش، فطرت)؛ آسیب شناسی شناخت خدا(عادت کردن به امور مادی و ..)؛ نام های خدا؛ نتیجه گیریهای نادرست درباره شناخت خداو .. از مباحث این خطبه است.

ترجمه و شرح خطبه توحیدیه امام رضا (ع)

<h5>توضیحات و خلاصه ای از فهرست کتاب :
مجموعه قصه های شیرین مشخصات کتاب: سرشناسه : مصطفوی حسن ۱۲۹۷- عنوان و نام پدیدآور : مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی ، علمی، فلسفی، انتقادی/ نوشته حسن مصطفوی. مشخصات نشر : تهران: کتابفروشی بوذرجمهری مصطفوی) ۱۳۷۳ھ.ق‮ ۱۳۳۲ھ.ش‮ مشخصات ظاهری : ۱۲۵ص.‮ وضعیت فهرست نویسی : برون سپاری. یادداشت : چاپ دیگر: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی ۱۳۸۸٫ یادداشت : عنوان روی جلد: مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی، علمی، فلسفی، انتقادی محتوی قصه های شیرین ... عنوان روی جلد : مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی، علمی، فلسفی، انتقادی محتوی قصه های شیرین ... موضوع : داستان های کوتاه فارسی -- مجموعه ها رده بندی کنگره : PIR4227 /م۶م۳ ۱۳۳۲ رده بندی دیویی : ۸‮فا ۳/۶۲۰۸ شماره کتابشناسی ملی : ۲۴۶۲۸۲۰</h5>
<h5><strong>مجموعه قصه های شیرین</strong>
<strong>مشخصات کتاب:</strong>
سرشناسه : مصطفوی حسن ۱۲۹۷- عنوان و نام پدیدآور : مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی ، علمی، فلسفی، انتقادی/ نوشته حسن مصطفوی. مشخصات نشر : تهران: کتابفروشی بوذرجمهری مصطفوی)‌ ۱۳۷۳ھ.ق‮‌ ۱۳۳۲ھ.ش‮‌ مشخصات ظاهری : ۱۲۵ص.‮‌ شابک : ۲۰ ریال‮‌ وضعیت فهرست نویسی : برون سپاری. یادداشت : چاپ دیگر: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی ۱۳۸۸٫ یادداشت : عنوان روی جلد: مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی، علمی، فلسفی، انتقادی محتوی قصه های شیرین ... عنوان روی جلد : مجموعه قصه های شیرین: تاریخی، اخلاقی، علمی، فلسفی، انتقادی محتوی قصه های شیرین ... موضوع : داستان های کوتاه فارسی -- مجموعه ها رده بندی کنگره : ‌‌PIR4227 ‌‌‌/م۶م۳ ۱۳۳۲ رده بندی دیویی : ‌۸‮فا‌۳/۶۲۰۸ شماره کتابشناسی ملی : ۲ ۴ ۶ ۲ ۸ ۲ ۰
عناوین اصلی کتاب شامل:
قسمت اول؛ قسمت دوم؛ پی نوشتها</h5>

مجموعه قصه های شیرین

<h5><strong>نام کتاب: تفسیر روشن‏</strong></h5>
<h5>نویسنده: مصطفوى حسن‏</h5>
<h5>موضوع: اجتهادى و عرفانى‏</h5>
<h5>قرن: پانزدهم‏</h5>
<h5>زبان: فارسى‏</h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">جلد:اول تا شانزدهم </span></h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">ناشر: مرکز نشر کتاب‏ </span></h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">مکان چاپ: تهران‏ </span></h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">سال چاپ: ۱۳۸۰ ش‏ </span></h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">نوبت چاپ: اول‏ </span></h5>
<h5><span style="line-height: 1.5em;">تفسیر روشن یکی از روانترین تفاسیر موجود است که طرفداران بسیاری هم دارد و این تفسیر نوعی تفسیر تحقیقی و عارفانه بوده که به درد عموم مردم می خورد. انگیزه مفسر مؤلف در مقدمه کوتاه خود بر تفسیر روشن انگیزه خود را چنین مى نویسد: ((چون از تألیف کتاب ((التحقیق فى کلمات القرآن )) فراغت حاصل شده و تصمیم داشتم به مبناى این کتاب به تفسیرى به لغت عربى اشتغال بورزم ، متوجه شدم که تفسیر به زبان عربى بسیار نوشته شده و در دسترس همه طبقات از هر صنفى و در هر رشته اى موجود است . و متأ سفانه تفسیرى به زبان فارسى که از جهات الفاظ و معانى و نظم و تحقیق و قاطع بودن ممتاز باشد، وجود ندارد. بخصوص طبقه عموم مردم (که در اصطلاحات و علوم رسمى ، تخصصى ندارند و) قدرت استفاده از اقوال مختلف و تأویلات گوناگون و مطالب متفرقه و مباحث دور از أ فهام را ندارند. در این نیت تا حدودى تردید داشتم ، از خداوند متعال بوسیله کتاب او درخواست تکلیف نمودم ، آیه ۸۴ سوره شعراء((…و اجعل لى لسان صدق فى الا خرین …))آمد. پس براى انجام این وظیفه الهى از پروردگار متعال یارى طلبید، و از هر جهت به فیوضات و توجهات او نیازمند هستم .)) معرفى تفسیر و روش آن تفسیر روشن اثر حسن مصطفوى به زبان فارسى و شامل کل قرآن و با تفصیل و گسترده است . که شامل ۱۶ جلد مى شود. مفسر پس از تألیف ((التحقیق )) و بر اساس دیدگاههاى واژه شناسى خود و تأ کید بر غیر مجازى بودن کلمات قرآن و همچنین اهتمام به بعد تربیتى و سیر و سلوکى ، پایه هاى تفسیر روشن را پاریزى کرده است . مخاطبان این تفسیر افراد متوسط و عموم مؤ منین مى باشند. ایشان در جلد نخست کتاب ، مقدمه اى مختصر به نگارش در آورده و به خصوصیات تفسیر و اصول پذیرفته شده خود اشاره کرده است . توضیحات او در خصوصیات تفسیرش در قالب ۱۲ مقدمه به قرار ذیل بیان شده است : ۱- راجع به لغات قرآن و ترجمه آنها، ۲- لغات و معانى حقیقى ، ۳- نفى تحریف در قرآن ، ۴- اختلاف قراءات ، ۵- اعجاز قرآن ، ۶- تفسیر به رأ ى ، ۷- ترجمه آیات ، ۸- نقل اقوال ۹- احادیث مربوط به آیات ، ۱۰- ناسخ و منسوخ ، ۱۱- محکم و متشابه ، ۱۲- شأن نزول آیات . روش عمومى تفسیر وى به این گونه است که : ابتداى هر سوره فقط به ذکر نامى از آن اکتفا مى نماید و البته بندرت به ثواب تلاوت و نامهاى دیگر سوره اشاره دارد. پس از ضبط یک یا چند آیه ، لغات مشکل و غیر مشکل را معنا مى کند. ایشان در معنا و ترجمه لغات در مقدمه اول مى نویسد که : تمام ترجمه هاى لغات از کتاب ((التحقیق فى کلمات القرآن )) اخذ شده است ، و چون یکایک کلمات در آن کتاب ، بحث و تحقیق و مورد دقّت قرار گرفته است ، به کتابهاى دیگر لغت احتیاجى نداشتیم ، مگر در بعضى از موارد که لازم باشد.)) در این باره در مقدمه دوم مى نویسد: ((ما معتقدیم که : تمام کلمات در قرآن مجید به معناى حقیقیه آنها استعمال شده ، و معناى مجازى در کلام خداوند متعال نیست ، و این مطلب در کتاب ((التحقیق )) برهانا و عملا ثابت شده است ، در نتیجه اکثر آراء مخالف و اقوال مختلف و احتمالات خلاف و سست ، قهرا از میان برداشته مى شود.)) سپس آیات را ترجمه مى نماید، درباره ترجمه آیات در مقدمه هفتم مى نویسد: ترجمه کردن قرآن مجید به زبانهاى دیگر مشکل تر از تفسیر است ، زیرا لازم است که در مقام ترجمه ، تمام مقصود و منظور متکلم تفهیم شده ، و کوچکترین تحریفى در بیان مراد او پیش نیاید. و این معنا اضافه بر شرایط تفسیر، محتاج است بر تسلط کامل به جهت بیان و قلم که بتواند مفهوم آیه را بتعبیر کوتاه و مختصر و در عین حال مفید و روشن و تمام تحویل بدهد.)) ایشان معتقدند: ((ترجمه قرآن به زبان دیگر، بدون در نظر گرفتن و حفظ خصوصیات و بیان مقصود و افاده منظور، از مصادیق کامل تحریف کلام پروردگار متعال بوده ، و موجب اهانت و از بین بردن مقام قرآن و ساقط کردن آن از اعتبار گشته ، و سبب گمراه شدن افکار و تحیر افراد خواهد بود.)) در ادامه مى نویسد: ((ترجمه لفظ به لفظ آیات قرآن بهر زبانى صورت گیرد، بر خلاف حق و صلاح بوده و موجب ضلالت ، انحراف و ضعف ایمان دیگران شده ، هیچ فایده اى در بر نخواهد داشت .)) امّا چون ترجمه را ضرورت مى داند مى فرماید: ((ترجمه قرآن بهترین خدمت به حقیقت و افراد بشر است ، به شرط اینکه هیئتى از متخصصین در تفسیر جمع شده و به جاى ترجمه ، تفسیر کوتاه و مختصرى نوشته ، و حداقلّ مقاصد و مطالب قرآن را به زبان گویا و کوتاه و جامع به قلم بیاورند.)) در مرتبه سوم ، جداگانه تفسیر روشن و قاطع و بقدر امکان بزبان ساده بیان مى کنند. ایشان در زمینه تفسیر قرآن و دورى از تفسیر به رأ ى در مقدمه ششم مى نویسند: ((تفسیر به معناى بسط دادن و شرح با توضیح است ، و این معنى متوقف مى شود به فهم مراد و علم به منظور گوینده ، تا بتواند منظور او را آنطوریکه واقعیت دارد شرح و توضیح بدهد، و فهمیدن مطالب صحیح و حق قرآن مجید متوقف بر دو امر است : ۱- آشنایى کامل به کلمات و جملات و ظواهر تعبیرات آن از لحاظ ادبى ، به طوریکه خود، صاحب رأ ى و اجتهاد و یقین باشد، نه اینکه در مقام فهمیدن مطالب ، از اقوال دیگران تقلید کند. ۲- مفسر باید قلبى روحانى و پاک و باطنى نورانى داشته و با نور الهى و محیط، حقایق کلمات پروردگار را ادراک نموده ، و از معارف لاهوتى و عوالم غیبى آگاه باشد.)) بر این اساس ایشان در مقدمه کوتاه جلد ۴ تفسیر مى فرماید: ((تنها چیزى را در این تفسیر مى نویسم که خود، اطمینان و یقین پیدا مى کنم ، چه در جهت ادبیات باشد، یا در معانى لغات و ظواهر آیات کریمه . و یا از لحاظ حقایق و معارفى که استفاده مى شود.)) در مرتبه چهارم اگر حدیث معتبر و مرتبطى با آیه بود نقل مى شود و توضیح مختصرى نیز در ارتباط با آن حدیث داده شده است . با این بخش ، تفسیر روشن ، رنگ روایى مختصرى نیز به خود مى گیرد. البته ایشان در مورد احادیث نقل شده ، همه را به مثابه تفسیر نمى بیند و در مقدمه نهم مى نویسد: ((روایاتیکه مربوط به آیات ذکر و نقل مى شود، اکثر آنها در جهت تأویل و یا ذکر مصداقى از عموم معنى صادر شده است ، و بسیار کم دیده مى شود که نظر در آنها به تفسیر حقیقت آیه باشد.)) علت آن را نیز بیان کرده مى فرماید: ((زیرا این اقتضا از لحاظ مورد و یا شخص مخاطب و یا زمینه صلاح ، بندرت وجود پیدا مى کرد، و در اکثر موارد مقتضى بر شرح و تحقیق و دقت و تفسیر نبوده و اکثر مخاطبین استعداد تحقیق را نداشته اند.)) این علت سبب بى اعتبارى روایات در دیدگاه مفسر نشده و مى نویسد: ((در عین حال اگر روایت معتبر و صحیح بوده ، و بهر عنوانى که صادر شده باشد، در مقام تفسیر و تحقیق بسیار مفید است .)) با این وجود دیدگاه او نسبت به تفاسیر روایى ، مثبت مطلق نمى باشد، در این باره ، مى نویسد: ((تفاسیرى که به عنوان تفسیر روایتى نوشته شده است ، براى تحقیق و اخذ حدیث و انتخاب آن بسى مورد استفاده واقع مى شود، ولى براى افراد عمومى و غیر محقق نه تنها مورد استفاده نمى باشد، بلکه ممکن است موجبات انحراف افکار آنان نیز بشود. زیرا امثال این احادیث شریفه باید از هر جهت مورد بحث و تحقیق و شرح واقع شده و روشن گردد که آیا تفسیر است یا تأویل ، حقیقت است یا مجاز یا کنایه ، عمومیت و اطلاق دارد یا نه ، روى تقیه صادر شده است یا در آزادى ، به عنوان ذکر مصداق است یا نه ، حدیث مورد وثوق است یا ضعیف و مخاطب چه افرادى است .)) در قسمت پنجم اشاره به بعضى از جهات ترکیب و اعراب و یا لطائفى که موجود است مى شود. مفسر در این تفسیر بنا را بر عدم نقل اقوال گذاشته اند و از نقل اقوال و احتمالات در هر جهت که باشد پرهیز کرده اند تا موجب اختلاف و تردید و ابهام نشود. علت اصلى را در مقدمه هشتم خود چنین مى نگارد: ((تفسیر در صورتى که دارنده شرائط (مطرح شده ) باشد، و با قاطعیت و نورانیت باطنى و روحانیت تمام و آگاهى علمى و ادبى همراه شد، قهرا به واقعیت و حق نزدیک تر بوده ، و احتمالات و اشتباهات و اختلافات برطرف و رفع گشته ، و مفهوم واحدى باقى خواهد ماند. بطور کلى موضوعى که براى جمعى محسوس و مشاهد است ، هرگز مورد شبهه و اختلاف واقع نمى شود، ولى افرادیکه از دید کامل محروم بوده و نمى توانند به دقت و تحقیق آن موضوع را بررسى کنند، خواه و ناخواه دچار اختلاف و اشتباه گشته و در ادراک خود به ظن و شک مبتلا مى شوند. در مشاهدات معنوى نیز اینچنین است ، و شرط تقوى و نورانیت قلب براى مفسر بخاطر این است که حقیقت بین باشد، و تنها عالم بودن مخصوصا علم در رشته ادبیات آنهم بدون اجتهاد و تحقیق در مقام فهم حقایق نورانى کتاب الهى ، نتیجه بخش نخواهد شد. متأ سفانه بسیارى از مفسران اینچنین هستند، و نقل اقوال و آراء آنان جز تکثر شبهه و ایجاد حیرت و ضلالت هرگز فایده اى نخواهد داشت و ما هم در این کتاب تا ممکن بود سعى کردیم که اختلافى ایجاد نکرده و خوانندگان را به معانى حقیقى نزدیک نموده ، و در هر قسمت آنچه را که حق مى بینیم بیان کنیم .)) در بخش قراءات نیز مفسر بر این عقیده است که : ((قراءت صحیح در قرآن مجید از جهت کلمات و صیغه ها و اعراب ، همین قراءت موجود با تمام خصوصیاتیست که در همه قرآنهاى چاپى و خطى حاضر و قدیم مضبوط است . و قرائتهاى دیگر از مورد اعتبار و وثوق خارج بوده ، و احادیث مربوط به نزول قرآن بر پنج یا شش یا هفت احرف از هر جهت ضعیف مى باشند.)) ایشان معتقدند در کتاب آسمانى نباید کم و زیاد و اختلاف و تحریفى صورت گیرد، از جهت قراءت کلمات و جملات نیز نباید اختلاف نظر پیدا شده ، و تابع آراء و افکار دیگران قرار گیرد. (ج ۱ مقدمه چهارم ص ۸) مفسر گرچه کمتر به روایات شأن نزول اشاره دارد امّا بعد از شرط صحت روایت و اینکه شأن نزول هرگز مخصص یا مقید مضمون آیه نمى شود (مگر آنکه صد در صد به قرائن خارجى و به قرینه خود آیه دلالت بر تخصیص یا تقیید داشته باشد.) در مقدمه دوازدهم مى نویسد: ((بطور کلى ، اشاره و ذکر شأن نزول در مواردیکه مفید و مؤ ثر در مضمون آیه باشد، بهتر و یا لازم مى شود. و از این قبیل است متعرض شدن به مکى و مدنى بودن سوره ها یا آیه ها که در بعضى از موارد در مقام تفسیر مؤ ثر مى شود. در بحث ناسخ و منسوخ ایشان پس از بحث لغوى و اصطلاحى و اعم دانستن نسخ در تکوینیات و تشریعیات ، اطلاق ناسخ به حکم دوم که جایگزین حکم اول مى شود را ظاهرى مى داند و در نهایت مى نویسد: ((بحث کرده در موضوع نسخ پس از روشن شدن آن بى مورد است ، و آنچه قابل بحث است ، عبارت است از فلسفه و علل و جهاتى که در مورد نسخ منظور مى شود، و ما در هر کدام از موارد نسخ بجهاتیکه در آن مورد صورت گرفته است ، اشاره مى کنیم . در مورد متشابه نیز پس از بیان معناى محکم و متشابه و رسوخ و تأویل در نهایت در مقدمه یازدهم مى نویسد: ((پس تشابه به معناى ابهام یا مخفى بودن یا پوشیده شدن و مجهول گشتن نیست ، آرى لازم و نتیجه متشابه بودن این است که ، مراد و مقصود براى افرادى که ضعیف و محجوب هستند، پوشیده بوده و نتوانند منظور و مراد را دریابند. و ما در ذیل آیات مربوطه ، از خصوصیات این موضوع و از لطائف آن آیات بیارى خداوند متعال بحث خواهیم کرد.)) با بررسى گزارش مختصر فوق از تفسیر روشن پى مى بریم که بحثهاى ایشان به همراه جهت گیرى عرفانى مى باشد، و درست است که ایشان فرموده تفسیر من براى افراد متوسط و عموم مومنین نوشته شده است امّا انصافا فهم عمیق و صحیح برخى از مباحث آن نیاز به آشنایى با نظریات مختلف اندیشمندان اسلامى على الخصوص حکماء و عرفا، دارد. البته در بحثهاى لغوى نیز ایشان حاصل تلاشهاى خود در ((التحقیق )) را بیان داشته و این امر فهم آنها را، نیازمند تدبر و دقت ، کرده است . به طور کلى تفسیر ایشان براى عموم افراد، از آشنا به اصطلاحات علوم اسلامى و درس خوانده حوزه تا اساتید دانشگاهى و تا افراد متوسط اهل مطالعه ، مفید فایده بوده ، فهم آنان را نسبت به قرآن و آیات الهى عمق مى بخشد. نسخه شناسى نسخه حاضر تفسیر روشن توسط مرکز نشر کتاب در یکدوره ۱۶ جلدى به عنوان چاپ اول آن در بهار ۱۳۸۰ ش در تهران به بازار عرضه گشت . در پایان برخى مجلدات آن ، مفسر محترم تاریخ اتمام آن را ذکر کرده اند. به عنوان نمونه جلد اول آن در ربیع الاول ۱۴۰۹ ق و ۲۱ / ۷ / ۶۷ ش در قم به پایان رسیده و جلد نهم آن در ۲۵ رمضان ۱۴۱۳ مطابق با ۲۸ / ۱۲ / ۱۳۷۱ ش پایان یافته است . پایان هر جلد دو فهرست شامل فهرست مطالب متفرقه از مباحث علمى و موضوعاتى که در آن جلد مطرح کرده اند و فهرست لغات تحقیق شده در آن جلد وجود دارد. البته چند جلد اول این تفسیر قبل از چاپ دوره اى ، در سال ۱۳۶۶- ۱۳۷۴ ش توسط انتشارات سروش وابسته به سازمان صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران در ۴۰۰۰ نسخه چاپ و انتشار یافته است . </span></h5>

تفسیر روشن‏ جلد/ ۱۶_۱

مجموعه‌اى است از احادیث گوهربار امام صادق(ع) که توسط آقاى حسن مصطفوى به فارسى ترجمه شده و ذیل هر حدیثى توضیحى نیز به‌عنوان شرح ذکر شده است. مترجم، مى‌گوید: «این کتاب، به‌طور مسلم از مراکز وحى و الهام گرفته شده و به‌وسیله شخصیتى که ارتباط با عالم غیب داشته است، تألیف شده است. در این کتاب، دقائق معارف و اسرار حقایق و لطائف اخلاقیات و مراحل سیر و سلوک و خصوصیات مراتب ایمان، به اندازه‌اى دقیق و تحقیقى و عمیق ذکر شده است که کمترین نقطه ضعف و انحراف و سستى در خلال جملات و مطالب آن دیده نمى‌شود و آنچه مسلم است، این کتاب، در مرتبه فوق کتب مؤلفه متداوله علماء و محققین و عرفاء است.روى این نظر، با تأیید پروردگار متعال و توفیق او خواستم ترجمه و توضیحى از این کتاب، به اندازه فهم محدود و ضعیف خود، بیان کنم تا برادران عزیز که علاقه‌مند به این مطالب بوده و در صراط سیر و سلوک و تکمیل نفس و درک فیوضات الهى هستند، از حقایق و معارف و لطایف این کتاب شریف استفاده کنند... این مجموعه، گذشته از ترجمه و توضیح، از لحاظ تصحیح و مقابله متن کتاب نیز بر نسخه سابق در مواردى امتیاز پیدا مى‌کند و ما در مقام اختلاف نسخ آنچه را که مناسب‌تر است، متن قرار داده و عبارات و کلمات دیگر را در میان پرانتز ذکر نمودیم و هر باب را به دو یا سه قسمت تقسیم کرده و بعد از ذکر متن، ترجمه آن را توأم با مختصر توضیح، نوشته و سپس نتیجه دقیق و حاصل آن مطالب را به بیان ساده یادآور شدیم...» تألیف این کتاب شریف، در ایام مسافرت‌هاى مترجم به زیارت اعتاب مقدسه و بدون وسایل عادى صورت گرفته است و از این لحاظ از نقل روایات وارده و مطالب منقوله دیگر معذور بوده و فقط براى استشهاد و شیرین بودن، اشعار مناسبى بعدا آورده شده است. وى، شرح و تفصیل خصوصیات این کتاب و انتساب آن را به حضرت امام جعفر بن محمد صادق(ع) در مقدمه آن که در سال(۱۳۷۸)، در تهران، طبع و منتشر شده است، ذکر نموده است و ثابت کرده که این کتاب شریف، لفظ و عبارات آن حضرت نیست، بلکه بهترین و پرارزش‌ترین مجموعه‌اى است حاوى آداب و معارف و اخلاق و سنن مذهب شیعه جعفرى که یکى از بزرگان برجسته شیعه، آن را در مقابل مؤلفات مذاهب دیگر تألیف و تدوین فرموده و به تناسب این مرام، آن را به حضرت صادق(ع) که یگانه مروج و مبین أحکام و آداب این مذهب است، نسبت داده است و حقیقت این نسبت، از لحاظ معنى و حقیقت است، نه از نظر لفظ و عبارت.احتمال قوى دارد که مؤلف بزرگوار این کتاب شریف، تمام این مطالب را از روایات و أخبار منقوله از حضرت صادق(ع) استنباط و استنتاج کرده و مضامین و معانى آنها را به این‌صورت ترتیب و تنظیم کرده است.

مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهى

<strong>میرزا حسن مصطفوی</strong> مشهور به <strong>علامه مصطفوی</strong> (۱۳۳۴-۱۴۲۶ق) مفسر و فقیه شیعی قرن پانزدهم قمری است. او از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی و حجّت کوه کمره‌ای و شیخ محمّدحسین اصفهانی بود. مصطفوی مسلط به چهار زبان ترکی، عربی، فرانسوی و عبری بود که بیش از ۷۰ جلد کتاب تألیف کرد. مجموعه ۱۴ جلدی التحقیق فی کلمات القرآن الکریم و تفسیر روشن از آثار اوست.

<strong>ولادت </strong>

میرزا حسن مصطفوی در ۴ شعبان سال ۱۳۳۴ق مطابق با سال ۱۲۹۷ش در تبریز به دنیا آمد. او دورانِ کودکی را در تبریز در محضرِ پدرش آقا شیخ عبدالرّحیم زندگی کرد. شیخ عبدالرّحیم فرزند شیخ مصطفی از دانشمندانِ شهر و مشهور به زهد و تقوی بوده است.

<strong>تحصیلات </strong>

مصطفوی دوران دبستان و دبیرستان را در تبریز گذراند و در ضمن دروس مدرسه و اخذ دیپلم، شروع به دروس ادبیات عربی و علوم اسلامی نمود که در پانزده سالگی تا پایان کتاب رسائل و مکاسب را به پایان رسانیده و سپس در دانشکده الهیات تبریز (معقول و منقول) موفق به اخذ لیسانس و سپس دکترای الهیات گردید. وی سپس در قم و  در نجف اشرف به تحصیلات علوم دینی و اسلامی مشغول گشت و سپس مجدداً به قم مراجعت و به مدت یکسال به تدریس تفسیر قرآن و علوم مرسومه مبادرت فرمود و  به تهران عزیمت  نمود.

<strong>استادان</strong>

سید محمد حجت کوه‌کمری

سید ابوالحسن اصفهانی

محمدحسین اصفهانی

آقا ضیاءالدین عراقی

سید علی قاضی طباطبائی

<strong>آثار</strong>

التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۴ جلد (عربی)

تفسیر روشن (فارسی)

تصحیح و تذییل کتاب «متشابهات القرآن»

اشعه نور

خودآموز قرآن مجید

سی و دو مجلس در تفسیر سوره حشر، پیرامون معاد و روز جزا، ۲ جلد.

<strong>وفات</strong>

مصطفوی در ۱۹ جمادی‌الاول ۱۴۲۶ق مطابق با ۵ تیر ۱۳۸۴ش در تهران وفات یافت. مزارش در قبرستان باغ بهشت در قم واقع است.

Born

Death

میرزا حسن مصطفوی(علامه مصطفوی)

میرزا حسن مصطفوی(علامه مصطفوی)

Born:

Death:

میرزا حسن مصطفوی(علامه مصطفوی)

Author Books