صحیفه سجادیه؛ ترجمه و لغت‌نامه، نمایه

صحیفه سجادیه؛ ترجمه و لغت‌نامه، نمایه

به اهتمام احمد سجادی، کتابی است یک‌جلدی به زبان فارسی در ترجمه صحیفه سجادیه(ع). این اثر همراه با لغتنامه و نمایه درباره امام سجاد(ع) ارائه شده است. در مقدمه مترجم می‌خوانیم: صحیفه مبارکه سجادیه که به‌حق، «زبور آل محمد(ص)» نام گرفته، نیایش‌نامه امام همام زین‌العابدین علی بن الحسین(ع) است که سینه به سینه و دست به دست، با اهتمام فراوان بزرگان و اندیشمندان شیعی و راویان حدیث، به دست ما رسیده و موجب فخر و مباهات عارفان و مناجات‌کنندگان به درگاه ربوبی گشته است. زدودن غبار غربت از این اثر بی‌بدیل شیعی بر همه اندیشمندان لازم و ضروری است. لذا پس از فراغت از استخراج موضوعات این کتاب ارزشمند که با نام «فرهنگنامه موضوعی صحیفه سجادیه» توسط «مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان» در سه مجلد به چاپ رسید، در این تأمل بودم که برای آشنایی نسل جوان با کلمات صحیفه نیز گامی برداشته شود تا مفاهیم ادعیه گران‌مایه این اثر مکتوب امام، بر همگان واضح‌تر گردد. برای پی بردن به معانی کلمات، ابتدا به شرح‌هایی از صحیفه سجادیه از جمله «ریاض السالکین»، «لوامع الانوار العرشیه» و «فی رحاب الصحیفه السجادیه» مراجعه شد. سپس به فرهنگ‌واره‌هایی که در جهت ترجمه لغات صحیفه نگاشته شده بود، همچون «حل لغات الصحیفه السجادیه»، «فرهنگ صحیفه سجادیه»، «لغت‌نامه صحیفه سجادیه»، و «المعانی الجلیله فی شرح الصحیفه السجادیه» نیز رجوع شد. ولی دراین‌بین، کلماتی یافت شد که در این شرح‌ها و فرهنگ‌واره‌های لغت به آن‌ها اشاره نشده بود و یا معانی کاملی برای آن‌ها ذکر نگردیده بود. لذا جهت اتقان هرچه بیشتر و یافتن دیگر معانی چنین کلماتی، معاجم لغات بسیاری همچون «تاج العروس»، «لسان العرب»، «المصباح المنیر»، «مفردات الفاظ القرآن»، «تهذیب اللغه»، «النهایه فی غریب الاثر و الحدیث»، «اقرب الموارد»، «صحاح اللغه»، «معجم مقاییس اللغه» و «الرائد»، مشاهده و مطالعه شد.پر واضح است که در تمام کلمات، به تمامی این معاجم و فرهنگ‌واره‌ها و شرح‌ها مراجعه نمی‌شد؛ زیرا در برخی از کلمه‌ها با مراجعه به چند معجم و یا یک شرح و فرهنگ‌واره، معنا واضح گشته و برای آن کلمه بار مفهومی دیگری یافت نمی‌شد. ولی در بسیاری از کلمات به‌حسب لغت، به اکثر معاجم و شرح‌ها و فرهنگ‌واره‌ها مراجعه می‌شد. حال چنانچه آن کلمه فقط دارای یک معنا بود، آن معنا ذکر شده و چنانچه معانی متعددی داشت، تنها به معانی‌ای که متناسب با موقعیت کلمه در بند و جمله دعا بود، اشاره می‌شد و چنانچه تمام معانی، با جمله و بند مناسبت داشت، به ذکر تمامی آن معانی اقدام می‌گردید. ولی تمام معانی پرداخته شده، آورده نمی‌شد؛ زیرا بعضی از آن‌ها مناسب با جمله و بندی که کلمه در آن وجود داشت، نبود. پس از استخراج معانی متعدد، آن‌ها را با استفاده از فرهنگ‌نامه‌های لغات فارسی همچون «فرهنگ بزرگ سخن» و «برهان قاطع» ترجمه فارسی نمودیم. توجه به این نکته ضروری است که کلیه کلماتی که در متن دعا به کار رفته بود، عیناً ترجمه شده و در کلمه‌ها هیچ‌گونه دخل و تصرفی نگردیده است و تنها ضمایر مفعولی یا مجروری آن حذف گردیده و ضمایر فاعلی آن باقی مانده‌اند این کتاب در سیصد و هشتاد و چهار صفحه، ترجمه روان و سلیس و در عین حال علمى از صحیفه مبارکه سجّادیه است که مؤلف در ذیل متن دعا و ترجمه آن، اقدام به ترجمه لغات دشوار این کتاب گران سنگ نموده و در سال ۱۳۸۶ به چاپ رسید.