دولت امویان در اندلس

دولت امویان در اندلس

در این کتاب تحولات سیاسی، علمی، فرهنگی، اجتماعی اقتصادی و نظامی دو منطقه مهم جهان اسلامی آن روز و تحلیل روابط خارجی مسلمانان با مسیحیان غرب و مسلمانان شرق به روش تبیین شده است و بخشی از تاریخ اندلس پیش از فتح اسلامی نیز آمده است. در کتاب حاضر، شرح نزدیک به چهار قرن حضور اسلام در شبه جزیره«ایبری»، از فتح اسلامی تا سقوط خلافت اموی دراین منطقه، آمده است. این کتاب چهره‌ای دقیق‌تر و شفاف‌تر از تطّور حوادث اندلس در چهار قرن نخست حضور اسلام را شامل می‌شود، این کتاب با عنایت به کتابها و تألیفات جدید در سالهای اخیر، اعم از شرق اسلامی یا غرب مسیحی تحقیق شده، تا درباره بسیاری از حوادث بزرگ اسپانیای اسلامی در آن برهه دیدگاهی نو عرضه کند. هرچند در این کتاب زندگانی سیاسی و نظامی اندلس تا پایان امارت و خلافت امویان مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، اما این، همه مطالب و نوشته‌های این اثر مفید نیست. بلکه نویسنده پرده‌های دیگری از تاریخ این سرزمین را برنمایانده است. همچنان که از تاریخ مغرب پیش از اسلام و چگونگی فتح آن به دست مسلمانان سخن گفته، تاریخ اندلس پیش از اسلام را نیز به نقد کشیده و ارزیابی کرده است. از این روی، از فرمانروایی مسلمانان، پیش از روی کار آمدن بازماندگان امویان شرق در این منطقه سخن به میان آمده و از جنگهای زمستانی و تابستانی امرای مسلمان به تفصیل بحث شده است. کتاب به این موضوع نیز اشاره دارد که چگونه مسلمانان با انگیزه تا دروازه‌های پاریس پیش رفتند، اما زمامداران مسلمان دستاوردهای آنان را اندک اندک از دست دادند و به دشمن واگذاردند. همچنین این کتاب در بررسی تاریخ پر فراز و نشیب حضور اسلام و مسلمانان اندلس، ضمن بیان گوشه‌هایی از حیات علمی و تمدنی این بخش از جهان اسلامی به تحلیل مسائل اجتماعی جامعه اندلس خصوصاً کشمکش قبایل و طوایف مختلف عرب و بربر و شورشهای مولّدان و مستعربان، و رقابتهای آشکار و پنهان آنان پرداخته است. خواننده این کتاب ضمن آگاهی از مبادلات و مناسبات سیاسی و فرهنگی اندلس با مغرب اسلامی و جهان مسیحی (فرنگ و بیزانس)، قریب به چهار قرن تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسلام در این منطقه را می‌شناسند و بر میراث از دست رفته افسوس می‌خورند. کتاب از پنج بخش تشکیل یافته است؛ بخش اول به فتوحات اسلامی در مغرب و ایبریا اختصاص یافته و در آن از موضوعاتی همچون:مغرب و اندلس پیش از فتح اسلامی، فتح مغرب و فتح ایبریا سخن به میان آمده است. بخش دوم به عصر والیان در مغرب و اندلس اختصاص یافته و در آن به مباحثی از قبیل: والیان مغرب، والیان اندلس، اسلامی کردن ایبریا، پیشروی در سرزمین گُل، نزاع عربی ـ بربری، نزاع بلدی ـ شامی و نزاع قیسی ـ یمنی می پردازد. بخش سوم به عصر امارت اموی اشاره دارد و در آن به تفصیل امارت عبدالرحمان بن‌معاویه، هشام بن عبدالرحمان(الرضا)، حکم بن هشام، عبدالرحمان دوم(اوسط) و عصر فتنه و تفرقه می‌پردازد. بخش چهارم به خلافت اموی اشاره دارد و در آن اطلاعاتی در مورد خلافت امیر عبدالرحمان سوم(الناصر)، عبدالرحمان ناصر، حکم المستنصر بالله و هشام دوم المؤید بالله به خواننده کتاب می‌دهد. بخش پنجم و پایانی نیز به پایان دولت امویان در اندلس اختصاص یافته است.