فوائد الطفیه

فوائد الطفیه

به زبان فارسى، توسط حکیم لطیف قزوینى نگاشته شده است. وى کتاب خویش را براى جویندگانى نوشته که بدون مراجعه به طبیب بخواهند از احوال بدن خود یا به عبارتى علم طب اطلاع حاصل کنند و صحت خود را برقرار نمایند؛ چنان‌که خود مى‌نویسد: «بر دانشمندان این علم لازم است که به قدر ادراک، شرحى درین باب نویسند که به معاونت برهان و قیاس کفایت کافه ناس نماید؛ بنا بر آن، حقیر بى‌بضاعت و فقیر بى‌استطاعت، لطیف قزوینى، مختصرى مسمى بر فواید الطفیه به رشته تحریر برآورده تا ناظران را از نظر بدان، بدون مراجعه به طبیب اطلاعى از احوال ابدان حاصل آید» البته در ایران نوشتن چنین کتاب‌هایى سابقه داشته و بهترین نمونه‌هاى آن توسط محمد بن زکریاى رازى (متوفى ۳۱۳ق) تألیف شده است. وى کتاب کم‌حجم و پرمحتواى «من لا یحضره الطبیب» را نگاشت. ساختار کتاب، به‌طور کلى مشتمل بر ۲ فایده است: یکى، در قواعد کلى علم طب و دیگرى، در لطایفى چند. لطیف قزوینى در این کتاب بارها از پزشکان بزرگ یاد کرده و نظریات آنان را ذکر نموده است؛ استادانى همچون بقراط، جالینوس، ابن سرابیون، ابن ماسویه، محمد بن زکریاى رازى، ابن سینا، سید اسماعیل جرجانى و... گزارش محتوا فایده اول، در لطف قواعد کلیه علم طب که به حسب قواعد علمیه تمام مى‌گردد و منفعت چند از آن حاصل مى‌شود. فایده ثانیه، ملطف و موظف است بر لطائف چند که لطیف‌طبیعتان و ظریف‌فطرتان را هریک از ملاحظه آن لطفى در طبیعت از خلقت خلاق ودود، نظر به علامت امراض و خاصیت اشیاء حاصل مى‌گردد تا معلوم شود که قادر بى‌چون چگونه این چهار عنصر مخالف آمیخته از امتزاج با هم. مؤلف، در این کتاب، در عین حال که به گفته‌هاى پزشکان پیشین تکیه دارد، به شیوه‌ها و درمان‌هاى طبیبان هم‌عصر خویش نیز توجه کرده و بر قیاس و منطق خویش تکیه دارد؛ چنان‌که مى‌نویسد: «و بباید دانست که حفظ صحت به مثل است و ازاله مرض از طریق علاج به ضد و اقسام معالجه را نیز طرق بسیار است که آن بسته به ادراک اقوال اطباى سلف و افعال اطباى عصر و قیاسات صایب معالج است» عناوین اصلی کتاب شامل: طرح چند مرکزی احیای میراث مکتوب طبّ سنتی ایران گام ششم‌؛ فهرست مطالب‌؛ [پیش گفتارها]؛ فواید الطفیّه حکیم لطیف قزوینی‌؛ [پیوست‌ها:]