منهل العطشان فی رسم احرف القرآن

منهل العطشان فی رسم احرف القرآن

مشخصات کتاب: سرشناسه : حافظ اصفهانی، طاهر بن عرب، قرن ۹ ق. عنوان و نام پدیدآور : منهل العطشان فی رسم احرف القرآن[نسخه خطی]/طاهر بن عرب بن ابراهیم اصفهانی (حافظ قاری ابوالحسن فخرالدین -) آغاز ، انجام ، انجامه : آغاز:حمد و سپاس بیحد و قیاس پادشاهی که از جنس مخلوقات نوع انسانرا بفضل و لقد کرمنا برگزید و از آن میان صنف اهل ایمانرا خلعت اصطفا پوشانید و حمله قرآن و عمله فرقانرا بتمییز ثم اورثنا مستثنی گردانید ... اما بعد چنین گوید ... طاهر حافظ اصفهانی ... که چون بتوفیق حق سبحانه و تعالی از برای مهمی ضروری از دارالامان اصبهان بدارالسلطنه هراه رحله کردم... انجام:... بر کبرا و حذّاق و استادان پوشیده نخواهد بود که آنرا بظاهر خط نمیباید خواند مثل جزاؤا الظالمین و لَاَ اوْضَعُوا و لَاَاذبَحَنَّّهُ و بِاَیْیدٍ که اگر کلمه لااذْبحنّه و لااوْضعُوا را بالفی تلفظ کنند بعد از لام الف چنانچه در رسم است معنی فاسد گردد و همچنین جزاؤا و بایْیدٍٍ و الله اعلم بالصواب ود : حواشی اوراق:اندکی حاشیه‌نویسی دارد. معرفی نسخه : نویسنده پس از ترک اصفهان و سفر به هرات، مشاهده می‌کند برخی قرآن‌ها و سی‌پاره‌های این شهر، اشتباهات بسیاری در اعراب، رسم‌الخط، شمار آیات و سرسوره‌ها و تقسیمات آیات دارد. پس از حضور در بارگاه ابوالنصر شاهرخ بهادر سلطان، این مسأله را یادآور می‌شود، و درخواست می‌کند قرآنی برای تصحیح این‌گونه اشتباهات، دراختیار او بگذارند، تا آن قرآن پس از اصلاح ، اساس استنساخ دیگر نسخه‌های قرآن قرار گیرد. قرآنی که بدین منظور در اختیار او می‌گذارند اشتباهات زیادی به‌خصوص در نقطه‌ها و شکل حروف داشته است. این قرآن را با دو روایت از قراءت عاصم، که در آن سرزمین رواج داشته اصلاح می‌کند. در این قرآن بر تمامی حروف مد، علامت سکون گذاشته شده بود. همین‌طور کتابت همزه‌ها مشوش بوده است مصحح بسیاری از این‌گونه اشتباهات را تصحیح می‌کند؛ اما چون شمار آن زیاد بوده، برخی را به همان حال باقی می‌گذارد. برای اینکه در آینده به او خرده گرفته نشود، رساله حاضر را در تشریح رسم‌الخط قرآن به شیوه مصحف عثمان تدوین می‌کند، تا خوانندگان رسم‌الخط موافق و مخالف مصحف عثمان را بشناسند، و قرآن‌هایی با این رسم‌الخط را صحیح قرائت کنند. منابع وی در نگارش این رساله کتاب مقنع حافظ ابوعمرو دانی، و عقیله اتراب القصائد ابوالقاسم شاطبی، تنزیل شیخ ابوداود، کتاب منصف، و ارجوزه مورد الظمآن ابوعبدالله شریشی است. تقسیماتی با عنوان باب و فصل دارد. عناوین یازده باب آن به قرار ذیل است: ۱٫ در ذکر آنچه جمیع مصاحف متفق اند،۲٫ در ذکر آنچه مصاحف مختلفند، ۳٫ در ذکر کلماتی که الف را در آن اثبات کرده‌اند، ۴٫ در بیان کلماتی که بسبب تعدد و اختلاف ایشان تعدد مصاحف واجب بود و آنکه هر کلمه به کدام مصحف مخصوص است، ۵٫ در ذکر آنچه حذف کرده‌اند از وی یکی از دو یا بر سبیل اختصار، ۶٫ در ذکر الفاتی که مرسوم‌اند بواو، ۷٫ در ذکر کلماتی که حذف الف از ایشان در همه مصاحف مطرد است، ۸٫ در بیان آنچه یا از آن حذف کرده‌اند و اکتفا بکسره که پیش از ویست کرده، ۹٫ دربیان همزاتی که واقعند در رسم بر غیر قیاس، ۱۰٫ در ذکر ذوات الیاء، ۱۱٫ المقطوع والموصول. پایان‌بخش نسخه خاتمه‌ای در دو باب است.