ناسخ التواریخ؛ حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله
ناسخ التواریخ؛ حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله
Author :
Publisher :
Publish number :
چهارم
Publication year :
1392
Number of volumes :
1
Publish location :
تهران
(0 آرا)
(0 آرا)
ناسخ التواریخ؛ حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله
بخشی از کتاب «ناسخ التواریخ» (دفتر دوم) تألیف محمدتقی لسان‌الملک سپهر (۱۲۱۶-۱۲۹۷ق) است که در موضوع زندگی‌نامه پیامبر(ص) نوشته شده است.
این کتاب که می‌توان به‌اعتباری آن را در زمره تواریخ عمومی بشمار آورد، با دستور محمد شاه قاجار به میرزا محمدتقی خان سپهر و حمایت‌های حاج میرزا آقاسی تألیف یافت. مؤلف که از حمایت‌ها، نواخت‌ها و دریافت‌های دربار بهره‌مند بوده است، در ابتدا می‌خواسته تا یک دوره تاریخی عمومی از هبوط آدم تا روزگار قاجاران بنگارد؛ لذا با این نیت و انگیزه به تألیف «ناسخ التواریخ» در دو کتاب (دو دفتر)، به شرح ذیل پرداخت:
کتاب اول (دفتر اول)، در دو مجلد، مشتمل است بر داستان هبوط آدم تا روزگار عیسی(ع) و از ظهور مسیح تا سرآغاز هجرت پیامبر(ص) و کتاب دوم از آغاز هجرت پیامبر(ص) تا روزگار خود مؤلف. این دفتر که سیر زمانی کتاب اول را می‌پیماید، مشتمل بر مجلدات شش‌گانه‌ای شد که تاریخ و سیره حضرت رسول(ص) از آغاز هجرت تا رحلت آن حضرت با ذکر اوصاف و متعلقات ایشان را در مجلد اول، تاریخ خلفای سه‌گانه و شرح حال صحابه و ایام مشهور و امثله عرب را در مجلد دوم، شرح حال علی بن ابی‌طالب(ع) را در مجلد سوم، شرح حال حضرت زهرا(س) را در مجلد چهارم، شرح حال امام حسن بن علی(ع) را در مجلد پنجم و شرح حال امام حسین(ع) را در مجلد ششم جای داده است.
میرزا محمدتقی خان سپهر که نتوانست مراد خود را در پیگیری این تألیف تا روزگار قاجاران محقق سازد، ناچار آن سیر پیشین را در پایان حیات امام حسین(ع) رها کرد و کتاب سوم (دفتر سوم) خود را بی‌هیچ ربط و نسبتی با دو کتاب پیشین، به تاریخ سلسله قاجاریه اختصاص داد.
مؤلف که مورخی شیعی بود، در نگارش تاریخ پیامبر(ص)، آراء و عقاید علمای فریقین را مورد ملاحظه قرار داده و در تألیف کتاب خود، آرایی که در باب آنها اتفاق نظر وجود داشت را بی‌کم‌وکاست نقل کرده است و آنهایی که محل اختلاف بوده، ابتدا نظرات علمای اهل سنت و سپس آرای علمای شیعی را ذکر کرده و در نهایت به بیان اختلاف آراء و عقاید پرداخته است.
سپهر برخلاف مورخان دیگر که شرح حال و حوادث ایام ائمه اطهار(ع) را ذیل حوادث ایام خلفای اموی و عباسی نگاشته‌اند، حوادث روزگار خلفای اموی و عباسی را ذیل شرح احوال ائمه(ع) آورده است و در تألیف کتاب اول و دوم خود، اکثر قریب به اتفاق کتاب‌های اهل سنت و شیعه را ملاحظه و بررسی نموده و در ضبط اسامی اشخاص و مکان‌ها دقت کافی مبذول داشته است.
نثر او در نگارش «ناسخ التواریخ» گرچه نسبت به همگنان عصر خود ساده‌تر و بی‌تکلف‌تر است، بااین‌حال مملو از کلمات و تعبیرات و اصطلاحات عربی و تا اندازه‌ای منشیانه و ترسلی است.
