عاشورا در شعر فارسی

نویسنده: میرصادق سیدنژاد کاروان کربلا شیعیان دیگر هوای کربلا دارد حسین(ع) روی دل با کاروان کربلا دارد حسین(ع) از حریم کعبه جدش به اشکی شست دست مروه پشت سر نهاد امّا صفا دارد حسین(ع) می برد در کربلا هفتاد و دو ذبح عظیم بیش از اینها حرمت کوی منا دارد حسین(ع) بس که محمل ها رود منزل به منزل با شتاب کس نمی داند عروسی یا عزا دارد حسین(ع) آب خود با دشمنان تشنه قسمت می کند عزّت و آزادگی بین تا کجا دارد حسین(ع) دشمنش هم آب می بندد به روی اهل بیت داوری بین با چه قومی بی حیا دارد حسین(ع) دشمنانش بی امان و دوستانش بی وفا با کدامین سرکند؟ مشکل دوتا دارد حسین(ع) شمر گوید گوش کردم تا چه خواهد از خدا جای نفرین هم به لب دیدم دعا دارد حسین(ع) اشک خونین گو بیا بنشین به چشم شهریار کاندرین گوشه عزایی بی ریا دارد حسین(ع) استاد سید محمدحسین شهریار بیابان کربلا ... هر سال تازه خون شهیدان کربلا چون لاله می دمد ز بیابان کربلا این تازه تر که می رود از چشم ما برون خونی که خورده اند یتیمان کربلا آمد فرود و جمله به دل های ما نشست گردی که شد بلند به میدان کربلا این باغبان که بود که ناداده آب چید چندین گل شکفته ز بستان کربلا گلبن به جای گل دل خونین دهد به بار خون خورده است خاک گلستان کربلا آه از دمی که بی کس و بی یار و هم نشین تنها بماند رستم دستان کربلا داد آن گلی که بود گل دامن رسول دامن به دست خار بیابان کربلا خون خورد تیغ تیز که در یک نفس براند آبی به حلق تشنه سلطان کربلا ملاعبدالرّزاق فیّاض لاهیجی ... حسین تو است ... این لؤلؤتر و دُر گلگون حسین توست وین خشکْ لعلِ غرقه در خون حسین توست این مرکز محیط شهادت که موج خون افشاند تا به دامن گردون حسین توست این نیّری که کرده به دریای خون غروب وز شرق نیزه سرزده بیرون حسین توست این مظهر تجلّی بی چند و چون که هست از چند و چون جراحتش افزون حسین توست این مصحف حروف مقطع که ریخته اجزای او به صفحه هامون حسین توست این گوهر ثمین که به خاک است و خون دفین مانند اسمِ اعظمِ مخزونْ حسین توست این هادی عقول که در وادی غمش عقل جهانیان شده مجنون حسین توست این کشتی نجات که طوفان ماتمش اوضاع دهر کرده دگرگون حسین توست محمدحسین غروی اصفهانی خاک مشکبار بس که روح افزاست طرف لاله زار کربلا نیست یک دل کان نباشد دغدار کربلا تا فزاید آبرویش هر سحر باد صبا بر حریم کعبه افشاند غبار کربلا راحتِ جانِ نبی را همچون جان در برگرفت زیبد از این رتبه بر عرش افتخار کربلا در دل اهل جهان یکباره بار افکند غم شاه یثرب تا ز بطحا بست بار کربلا میهمان را تشنه کشتن شرط مهمانی نبود این بنا بنهاد کوفی در دیار کربلا آب بُد مهریه زهرا و خشکید از عطش بوستانش در کنار جویبار کربلا صغیر اصفهانی حیرت ستان رفته ام من پا به پای آب ها رانده ام بر جاده مرداب ها دیده ام طومار گنگ خارها خوانده ام منظومه گلزارها هر کجا حرفی ز بوی یار بود کربلا در نشئه تکرار بود هر کجا تا خواست نازد سرنوشت کربلا این خوش ترین خط را نوشت هر کجا حق در تجلی زد قدم صورت از ذات حسینی زد قدم گرچه رنگ کاستی خلقت نداشت بی حدوث کربلا «حیرت» نداشت آه بنگر حیرتستان است این کربلا، یا اوج انسانست این هان همین جا گشت حرّ از قدسیان لعنت تاریخ سهم کوفیان... عبدالعظیم صاعدی سفر سرخ سیل خون تو ز صد وادی نخجیر گذشت بر تو ای شیر چه در جنگل شمشیر گذشت شعله زد زخم تو بر خیمه خورشید و غمت نیزه ای گشت و ز قلب فلکِ پیر گذشت ای کماندار هزار آهوی شوریده عشق چون شد از دشتِ تنت قافله تیر گذشت؟ حجم توفانی خونِ تو بنازم که چه زود از سر کاخ بلند زر و تزویر گذشت سفر سرخ تو، خوش باد که در هر نفسش کاروانی دگر از جاده زنجیر گذشت من چه گویم که به درگاه عبودیت دوست وصف مشتاقی ات از عهده تقریر گذشت بهمن صالحی میدان عطش آنچه در سوگ تو ای پاک تر از پاک گذشت نتوان گفت که هر لحظه چه غمناک گذشت چشم تاریخ در آن حادثه تلخ چه دید که زمان مویه کنان از گذر خاک گذشت سیر خورشید، بر آن نیزه ی خونین می گفت که چه ها بر سر آن پیکر صد چاک گذشت جلوه ی روح خدا در افقِ خون تو دید آن که با پای دل از قلّه ی ادراک گذشت مرگ، هرگز به حریم حَرَمت راه نیافت هر کجا دید نشانی ز تو چالاک گذشت حرِّ آزاده شد از چشمه مهرت سیراب که به میدان عطش پاک شد و پاک گذشت آب شرمنده ایثار علمدار تو شد که چرا تشنه از او این همه بی باک گذشت نصراله مردانی رجعت سرخ کربلا را می سرود این بار روی نیزه ها با دو صد ایهام معنی دار روی نیزه ها نینوای شعر او از نای هفتاد و دو نی مثل یک ترجیع شد تکرار روی نیزه ها چوب خشک نی به هفتاد و دو گل آذین شده ست لاله ها را سر به سر بشمار روی نیزه ها یا بر این نیزار خون امشب متاب ای ماهتاب یا قدم آهسته تر بردار روی نیزه ها محمد علی مجاهدی (پروانه) کربلا روح القدس که پیش لسان فرشته هاست از پیروان و مرثیه خوانان کربلاست این ماتم بزرگ نگنجد در این جهان آری در آن جهان دگر نیز این عزاست کرده سیاه حلّه نور این عزای کیست خیرالنسا که مردمک چشم مصطفی است بنگر به نور چشم پیمبر چه می کند این چشم کوفیان چه بلا به چشم بی حیاست بلبل اگر ز واقعه کربلا نگفت گل را چه واقع است که پیراهنش قباست شاخ گلی شکست ز بستان مصطفی کز رنگ و بو فتاد گلستان مصطفی وحشی بافقی محرم قد آیینه ها خم شد دوباره دلم دریاچه غم شد دوباره صدای سنج و دمّام آمد از دور بخون ای دل محرم شد دوباره علیرضا قزوه ماه محرم ترا از جوهر غم آفریدند مرا از ابر، نم نم آفریدند برای گریه در سوگ حسین ست اگر ماه محرم آفریدند علیرضا قزوه خون گریه می کرد زمان بر باغبان خون گریه می کرد زمین هم بی امان خون گریه می کرد و وقتی اسب او بی صاحب آمد تمام آسمان خون گریه می کرد ابراهیم درویشی سرسبزترین بهار خونی که ز پیشانی او جاری شد سرسبزترین بهار بیداری شد آن سر که به روی نیزه ها گشت بلند آیینه روشن فداکاری شد محمدحسین امیدی ماه نیزه ها یک قافله غم ز کربلا آوردم صد شور و نوا ز نینوا آوردم بر روشنی تیره دلان کوفه یک ماه به روی نیزه ها آوردم محمود تاری (یاسری) شام غریبان امسال بنفشه را سیه پوش کنید گلخنده عیش را فراموش کنید در شام غریبان حسین بن علی(ع) هر جا که بُوَد چراغ، خاموش کنید عباس حداد کاشانی تجسّم قیام همواره تجسّم قیام است حسین(ع) در سینه عاشقان، پیام است حسین(ع) در دفتر شعر ما، ردیف است هنوز دل چسب ترین شکل کلام است حسین(ع) معصومه جمهوری حسین(ع) یا رب به رخ نشسته در خون حسین(ع) بر زخم تن از ستاره افزون حسین(ع) در جبهه حق به طاعتی دست بگیر ما را برسان به خاک گلگون حسین(ع) * * * بر کفر جهان خشم الهی است حسین(ع) در جنگ به کارِ دادخواهی است حسین(ع) بگذار به خاک پاک او روی نیاز چون رحمت حق نامتناهی است حسین(ع) استاد مشفق کاشانی ای فرات هفتاد دو حنجره به پایت می سوخت از شدت تب ز های هایت می سوخت ای جاری رو سیاه، ای شط فرات لب های حسین از برایت می سوخت گلاب اشک عمری است که راه سرخ تو می پوییم با خون حماسه های تو می روییم گردی که گرفته شش گوشه تو فردا به گلاب دیدگان می شوییم محمدرضا سهرابی نژاد حسین(ع) گلواژه شعر انقلاب است حسین(ع) بر قلب ستم تیر شهاب است حسین(ع) دانی ز چه رو ماه بر او رشک برد پرورده دامان حجاب است حسین(ع) درس وفا آنچه از درس وفا آموختیم در نوای نینوا آموختیم نغمه هیهات منّا الذِّله را از شهید کربلا آموختیم حشمت اللّه خالقی داغ هر چند قدش خمیده امّا برپاست رنگ از رخ او پریده امّا برپاست این سرو که در میان خون می بینید هفتاد و دو داغ دیده امّا برپاست. پیوسته به گوشم این ندا می آید گویی ز گلوی نی نوا می آید. آواز غریبانه هَل مِن ناصر از خنجر سرخ کربلا می آید عباس براتی پور هفتاد و دو لاله عشق تا خیمه به خون زنند در یاری عشق دارند صلای سرخ بیداری عشق در کرب و بلای عاشقان پرپر شد هفتاد و دو لاله در هواداری عشق عاشورایی الحقّ که به ما درس وفا داد حسین(ع) هر چیز که داشت بی ریا داد حسین(ع) یعنی که تأملی کنید ای یاران آن هستی خود ز کف چرا داد حسین(ع) از بهر ستیز و مرگ آماده شوید در محضر عشق دوست افتاده شوید از خون حسین(ع) بشنوید این پیغام در طول زمان همیشه آزاده شوید سید هاشم نبی زاده تیغ ستم هم «حی علی الفلاح» او خونین بود هم سجده بی سلاح او خونین بود افسوس که چند ساعتی بعد نماز پیشانی ذوالجناح او خونین بود مولا بر عاطفه ها قیام کردی مولا رو سوی سپاه شام کردی مولا حاشا که کمک بخواهی از دشمن خویش تو حجت را تمام کردی مولا علیرضا دهقانیان یاس پرپر کسی بر یک کبوتر گریه می کرد کنار یاس پرپر گریه می کرد دریغا ظهر عاشورا برادر به دستان برادر گریه می کرد گریه خون زمان بر باغبان خون گریه می کرد زمین هم بی امان خون گریه می کرد و وقتی اسب او بی صاحب آمد تمام آسمان خون گریه می کرد ابراهیم درویشی دشت کربلا بر نیزه، سری به نینوا مانده هنوز خورشید فراز نیزه ها مانده هنوز در باغِ سپیدهْ بوته بوته گل خون از رونق دشت کربلا مانده هنوز محمد پیله ور آهنگ سفر آن روز که آهنگ سفر داشت حسین(ع) از راز شهادتش خبر داشت حسین(ع) از بهر سرودن یکی قطعه سرخ هفتاد و دو واژه در نظر داشت حسین(ع) عزیزاللّه خدامی خورشید خونین گودال ز خون تو لبالب شده بود انگار که روز خواهرت شب شده بود خورشیدِ به خون نشسته کرب و بلا یک قطره ز اشک چشم زینب(س) شده بود حبیب اللّه بخشوده کربلا چیست؟ کربلا تفسیر انسانیّت است کربلا اوج خلوص نیّت است کربلا یعنی عدالت تشنه است تشنه خون عدالت دشنه است کربلا تندیس ارزش های ماست مکتب تدریس ارزش های ماست کربلا یعنی تماشای بهار نغمه ها از خیمه ها در هر کنار کربلا یک سرزمین ساده نیست خاک آن جز مخمل سجاده نیست کربلا یعنی حسین و چشم باز در میان تیر دشمن در نماز کربلا یعنی اباالفضل و حبیب آن همه مجروح و تنها یک طبیب کربلا یعنی چگونه زیستن ریسمانی سوی بال ریستن کربلا یعنی قناتی در قنوت اشک زینب نیمه شب در سکوت علی رهبر عباس چو ماه شیرازه عترت و کتاب است حسین سرچشمه عشق و انقلاب است حسین دیگر شهدا ستاره تابانند عباس چو ماه و آفتاب است حسین سید رضا مؤید خراسانی دیباچه دفتر فتوّت دیباچه دفتر فتوّت عباس سرحلقه ارباب مروّت عباس بی دست گرفت مشک را بر دندان هر چند به تن نداشت قوّت عباس محمود شاهرخی (جذبه) اسباب شفاعت عباس با دلی که پای بستِ تو بود مشتاق لقای حق پرست تو بود امروز چه کرده ای که فردا زهرا اسباب شفاعتش دو دست تو بود؟ شهاب یزدی گل های سرخ کاش می گشتم فدای دست تو تا نمی دیدم عزای دست تو خیمه های ظهر عاشورا، هنوز تکیه دارد بر عصای دست تو از درخت سبز باغ مصطفی تافتاده شاخه های دست تو اشک می ریزد ز چشم اهل دل در عزای غم فزای دست تو یک چمن گل های سرخ نینوا سبز می گردد به پای دست تو در شگفتم از تو ای دست خدا چیست آیا خون بهای دست تو؟ صادق رحمانی علمدار آنچه در سوگ تو ای پاک تر از پاک گذشت نتوان گفت که هر لحظه چه غمناک گذشت سرِ خورشید بر آن نیزه خونین می گفت که چهار بر سر آن پیکر صد چاک گذشت آب شرمنده ایثار علمدار تو شد که چرا تشنه ازو این همه بی باک گذشت نصراللّه مردانی اگر زینب نبود سرِّ نی در نینوا می ماند، اگر زینب نبود کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ پشت ابری از ریا می ماند اگر زینب نبود چشمه فریاد مظلومیّت لب تشنگان در کویر تفته جا می ماند اگر زینب نبود زخمه زخمی ترین فریاد در چنگ سکوت از طراز نغمه وا می ماند اگر زینب نبود در طلوع داغ اصغر، استخوان اشک سرخ در گلوی چشم ها می ماند اگر زینب نبود ذوالجناح دادخواهی، بی سواد و بی لگام در بیابان ها رها می ماند اگر زینب نبود در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب پشت کوه فتنه ها می ماند اگر زینب نبود قادر طهماسبی (فرید) عطش عطش از چشم اصغر خواب می برد غمش رنگ از رخ مهتاب می برد بیابان را سراسر آب می برد علی را تشنگی از تاب می برد سیدمهدی حسینی فواره خون آن طفل که بوی آب بی تابش کرد فوّاره خون گرم سیرابش کرد ناگاه ز سَمْت کوفه تیری برخاست لالاییِ گرم خواند و در خوابش کرد سیدمحمد عباسیّه (کهن) امّا خندید گل غنچه رگش گسست، اما خندید آیینه صفت شکست، امّا خندید بر شانه سلطان ولایت، اصغر تیرش به گلو نشست، اما خندید احد ده بزرگی کربلا بود و حسین علیه السلام ظهر عاشورا، زمین کربلا بود و حسین(ع) پیش خیل دشمنان، تنها خدا بود و حسین هر طرف پرپر گلی از شاخه ای افتاده بود واندر آن گلشن خزان لاله ها بود و حسین داشت در آغوش گرمش آخرین سرباز را ز آن همه یاران، علی اصغر به جا بود و حسین آخرین سرباز هم غلطید در خون گلو بعداز آن گل، خیمه ها ماتم سرا بود و حسین یک طرف جسم علمدار رشید کربلا غرقه در خون، دستش از پیکر جدا بود و حسین عون و جعفر، اکبر و اصغر به خون خود خضاب کربلا چون لاله زاران با صفا بود و حسین تیر باران شد تن سالار مظلومان (فراز) هر طرف از شش جهت تیر بلا بود و حسین سید تقی قریشی (فراز) آنان هفتاد و دو تن بودند ... میزبانان موافق میزبانان منافق نان بیعت را تبلیغ می کنند هفتاد و دو آفتاب به ادامه انتشار کهکشان از روشنای مشرق عشق برآمدند، درگذرگاه حادثه ایستادند، پیراهن خستگی ر با بلند نیزه دریدند، پیش هجوم آنان سینه دریدند. هفتاد و دو آفتاب از ایمان که قوام زمین در قیامشان نشسته بود. فرومایگان دست تقلب ر در برابر شتابناکی ایشان گشودند. اینان به اعتماد خد به اعتصام خویش نماز بردند. باید به آن قبیله دشنام داد که در راحتِ سایه نشستند و امان شکفتن در خویش را شکستند. باید به آن طایفه پشت کرد که دل خورشید را شکستند... زنده یاد سلمان هراتی بر وسیع دل ه تو! روشن ترین ستاره ی دنبال داری که برمدار زمین نشست طوفانی که بر گستره خاک گذشت و شفق پرچمی که برافراشتی ... تو با محرّم می آیی در تاسوعا به اوج می رسی و در عاشورا تکرار می شوی. چشمی که تو را نَگِرید بینا نیست و دلی که با تو نیست، تهی است. هستی، وامدار توست، شهامت از تو به اوج عظمت نشست و شهادت کرامتی که احیایش کردی و به ارث بر پسینیان واگذاشتی. آه! ای روشن ترین ستاره باید که ناشناخته بمانی آنجا که مدرن ترین ابزار بینش جز چشمِ تنگ تلسکوب نیست. تقی متقی عاشورا در میدان آه ای فرات، چگونه چون گردباد بر خود نمی پیچی از درد وقتی این گونه شمشیر، در بازوان تو می نهند؟ در کنار تو میدان در آتش عطش خاکستر می شود و تو آرام و رام فرو می ریزی و در بسترت کهکشانی از فرشته پرپر می شود و تو، نرم و سر به زیر بر پنجه پا می گریزی. چگونه لختی درنگ نمی کنی وقتی دریایی لب تشنه جامی از عطش ر از گلوی کوچک رودی به آسمانی خشک تعارف می کند؟ چگونه برخود نمی پیچی از زخم؟ چگونه در خود نمی شکنی از شرم؟ مصطفی علیپور کلید واژگان (برچسب ها): کربلاشعر فارسیعاشورا منبع: گلبرگ > فروردین ۱۳۸۰، شماره ۱۴ ، صفحه ۳۱ منابع: کلیات استاد شهریار، ج اول؛ دیوان آیت اللّه کمپانی؛ دیوان فیاض لاهیجی؛ شیرینعلی گلمرادی، آیینه در کربلا ؛ محمد علی مردانی، سوره ادبیات عاشورا؛ محمدرضا عبدالملکیان، رباعی امروز ؛ احد ده بزرگی، اشعار عاشورایی؛ علی رهبر، همسایه آفتاب؛ کیهان فرهنگی، ش ۱۵۱؛ محمد علی مجاهدی، بال سرخ قنوت؛ استاد محمد علی مجاهدی، گریه اشک