افضلیت علی(ع)
مؤلف در کتاب افضلیت علی (ع) با عباراتی ساده و روان به بررسی فضائل امیر مؤمنان پرداخته و کوشیده است با روش‌های متعدد به استدلال بپردازد. شیخ مفید در این کتاب در هشت فصل، فضیلت و برتری علی بن ابیطالب(ع) را بر تمام بشر، غیر از خاتم الأنبیاء حضرت محمد(ص) به اثبات رسانده است. مسأله تفضیل امیر المؤمنین علی(ع) از مسائلی است که از قدیم میان متکلمان مسلمان مورد بحث بوده است. غیر از شیعیان گروههای دیگری از مسلمانان نیز قائل به مسأله تفضیل هستند اما در دایره شمول آن اختلاف نظر دارند. همان طور که ابن ابی الحدید در مقدمه شرح نهج البلاغه بیان داشته، میان گروههای معتزله در این مسأله اختلاف‌نظر است.
عناوین اصلی کتاب شامل: شایسته ترین؛ تقوا و عبودیت؛ زهد و پارسایی؛ سخاوت و بزرگواری و گذشت امام؛ دانش و فضایل خدادادی؛ فقاهت و قضاوت؛ پدر فصاحت و بلاغت و نحو و لغت و ادبیّات؛ شجاعت و دلیری؛ هوشیاری سیاسی و مدیریت بی نظیر؛ پاورقی
در بخشی از کتاب افضلیت علی (ع) می‌خوانیم:
او همچنین، براى فقیه ترین بودن شایسته تر است و چنین بود. امام به تمام علوم قرآن که قانون اساسى اسلام است، احاطه داشت؛ سنّت رسول خدا “ص” را بخوبى مى دانست. ملازم و همراه پیامبر “ص” بود و عملش را به چشم دیده و سخنش را از زبانش شنیده بود.
در این باره، همان چیزى که صاحب دعوت “پیامبر خدا “ص به او اختصاص داده است کفایت مى کند؛ تا چه رسد به دیگر علومى که براى دیگران از روى آنها پرده برداشته نشد. امام مى فرماید: به خدا سوگند، تبلیغ رسالتها و تکمیل وعده ها و تمام کردن کلمات به من آموخته شده است.
اینها علومى از مشاهدات غیبى و حکمت هاى نهانى بود که به کسى داده نمى شد؛ مگر اینکه نزد پیامبر “ص” شایستگى فراگیرى اسرار الهى را داشته باشد؛ گذشته از علم فقه و شریعت که براى همه ى مردم فراگیرى و آگاهى از آن جایز و مباح است.
على “ع” فقاهت در دین را از پیامبر “ص” فراگرفت و آنچه را که جبرئیل بر آن حضرت نازل کرده بود بخوبى آموخت. با آنکه برخى از صحابه در علوم شریعت اظهار وجود مى کردند، هیچ کدام آنها به پایه ى او نمى رسیدند؛ زیرا از همه ى آنان فقیه تر و در قضاوت و فتوا از همه برتر بود. هنگامى که کار دشوار مى شد و در مسائلى مى ماندند و گیر مى کردند و مى خواستند صحیح ترین نظریّه را به دست آورند، به على “ع” روى مى آوردند.
