تحفه خانی

تحفه خانی

تحفه خانى تنها اثر بازمانده از محمد بن عبدالله بن عبیدالله بن محمود است که وى آن را پس از بازگشت از شیراز به هند تألیف نموده است. نثر مؤلف نیز نثرى گویا و روان است و استفاده آن را براى دانش‌پژوهان آسان مى‌سازد. ساختار کتاب مشتمل است بر چهار باب و یک فصل به عنوان خاتمه است. هر باب نیز خود مشتمل بر چندین مقاله است. مباحث مطرح شده در ابواب کتاب به ترتیب به این شرح است: در بیان قسم علمى و عملى از این فن. در بیان امراض مختصه به اعضاى انسان. در بیان امراض مختصه به مردان و زنان. در بیان امراض عامه که اختصاص به مرد و زن ندارد. خاتمه نیز در بیان پاره‌اى از ادویه مفرده و مرکبه و خواص بعضى حیوانات و مضرات و درمان آن است. باب اول و دوم این کتاب بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده به گونه‌اى که مجموع حجم باب سوم و چهارم و نیز فصل خاتمه کتاب تقریباً به اندازه نیمى از حجم باب دوم است. عناوین اصلی کتاب شامل: فهرست مضامین تحفه خانی‌؛ [مقدمه]؛ باب اول در بیان قسم علمی و عملی‌؛ باب ثانی در امراض مختصه باعضای انسان و این باب مشتمل بر مقالاتست‌؛ باب سوم در امراض اعضائی که بعضی مختص برجال است و بعضی مختص به نسوانست‌؛ باب رابع در امراض عامّه‌