تحولات نظری درباره ترجمه قرآن کریم

تحولات نظری درباره ترجمه قرآن کریم

ترجمه به معنای انتقال معنای کلام از زبانی به زبان دیگر است، ترجمه های همواره با اهداف مترجم، کیفیت نثر متن، شرایط تاریخی و فاصله ی تاریخی و فرهنگی میان زبان را مبدأ مقصد متفاوت می شوند. ترجمه می تواند لفظ به لفظ و حرف به حرف، فنی و برابر با زبان مقصد، معنوی و محتوایی و تفسیری باشد. در زمینه ی ترجمه ی قرآن، این پرسش مطرح است که آیا فقیهان در این باره دیدگاه شخصی دارند. درباره ی جواز ترجمه ی قرآن برای تلاوت و فهم معانی، به ویژه برای غیر عرب زبانان، پیش از این سخن و تردیدی مطرح نبوده است. اما در قرن اخیر، در قلمرو دولت عثمانی و بخشهایی از کشورهای عربی، جنجالی برای جواز ترجمه ی قرآن بر پا می شود و عده ای مخالف و موافق پیدا می کند. فقهای شیعه نیز هرگز در جواز ترجمه ی قرآن تردید نکرده اند، اما مثلاً خواندن ترجمه ی قرآن را در نماز جایز ندانسته اند. برخی از قرآن پژوهان تنها ترجمه های تفسیری را جایز می دانند و ترجمه ی لفظ به لفظ و ترجمه ی معنایی را جایز نمی شمارند و عده ای نیز قائل اند که ترجمه ی قرآن نه تنها جایز، بلکه برای جهان اسلام و غیر آن واجب است. البته مخالفت با ترجمه ی قرآن بر اثر عواملی پدید آمده است. انتشار ترجمه های آشفته و مغرضانه ی اروپایی، نگرانی از به فراموشی سپردن قرآن، بی توجهی به بعد اعجاز ادبی و بیانی قرآن و وسوسه های استعماری، برخی از عوامل فکری و تاریخی مخالفت با ترجمه ی قرآن به شمار می آید. هدف ترجمه ی قرآن همواره باید نزدیک شدن به مفاهیم و آموزه های این کتاب باشد و نه کنار نهادن آن. مخالفان ترجمه ی قرآن در تحریم آن به اموری استدلال کرده اند که نیازمند بررسی است. استحاله ی ترجمه، عدم امکان تحدی در ترجمه، وجود حقایق پیچیده در قرآن، تسری حکم ترجمه به قرائت در نماز، تأکید بر عربیت قرآن، تشویق به تعلیم زبان عربی و استدلال بر عجمی نبودن قرآن، از جمله دلایلی است که مخالفان ترجمه ی قرآن اقامه کرده اند و بر آنها تأکید ورزیده اند. در مقابل، کسانی که به وجوب ترجمه ی قرآن برای جوامع غیر عربی معتقدند، دلایل دیگری برای نظریه ی خود دارند. عربیت و عدم استفاده ی عجمیان از قرآن، عمومیت پیام الهی و تساوی همه ی مردم در تبلیغ، برخی از دلایل وجوب ترجمه ی قرآن در نظر موافقان است. حکم فقهی ترجمه، با طرح دو دیدگاه رویارو آشکارتر می شود و با مقایسه ی سطح ادله و بیانها می توان نظریه ی درست تر را برگزید.برخی مطالب :«مسائل فرهنگ و جامعه‌شناسی در ترجمه»، «نقد ترجمه»، «شیوه‌های آموزش ترجمه»، «ارزشیابی ترجمه در محیط‌های آموزشی»، «شیوه‌ها و چارچوبهای نظری پژوهش در ترجمه»، «ترجمه، التقاط فرهنگی و هویت ملی» و «ترجمه و ادبیات معاصر فارسی»، با یاری خداوند تصمیم دارد همایش دیگری با موضوع «ترجمه قرآن»