روش های تاویل قرآن

روش های تاویل قرآن

اثر دکتر محمد کاظم شاکر، پیرامون معناشناسی و روش تأویل آیات در سه حوزه روایی، باطنی و اصولی نوشته شده است. مؤلف که یکى از قرآن پژوهان معاصر مى‌باشد و در زمینۀ علوم قرآن تألیفات فراوانى دارد، در این کتاب مسالۀ تاویل را از زوایاى مختلف مورد بررسى قرار داده است.وى در فصل اول کتاب پس از تعریف تاویل به سیر تحول آن در آیات و روایات پرداخته و رابطۀ بین تاویل و تفسیر را شرح مى‌دهد.در فصل دوم به توضیح معناى تاویل، تنزیل و تفسیر در اخبار پرداخته رابطۀ بین این واژه‌ها را بررسى مى‌کند.در فصل سوم عوامل مؤثر در فهم تاویل قرآن را بیان و آگاهان به تاویل که پیامبر(ص) و ائمه(ع)مى‌باشند، را ذکر مى‌نماید. در فصل چهارم مسالۀ جرى و تطبیق قرآن بر اهل‌بیت(ع) را مورد بررسى قرار داده اخبارى که در روایات تفسیرى وجود دارد دسته بندى نموده مى‌گوید تطبیق دو قسم است تطبیق صحیح و مقبول و تطبیق باطل و غیر مقبول و دربارۀ هر کدام روایاتى را ذکر مى‌نماید. در فصل پنجم تاویل قرآن در مذهب باطنیه را شرح داده نمونه‌هاى از تاویلات آنان را ذکر و در پایان دیدگاه آنان را نقد و بررسى مى‌کند. در حقیقت مطالب کتاب را مى‌توان به دو قسمت بحث مفهومى و مصداقى تقسیم نمود یعنى در ابتدا مفهوم تاویل شرح داده شده و در ادامه مصادیق تاویل را بررسى نموده‌اند و با استفاده از آیات و روایات روش تاویل را نیز شرح داده‌اند. وى براى فهم تاویل قرآن شرائطى را قائل است و مى‌گوید تا دانش‌هاى لازم براى تاویل قرآن وجود نداشته باشد نمى‌توان قرآن را تاویل نمود و از آنجا که‌پیامبر(ص) و امامان علیهم‌السلام داراى دانش لازم براى تاویل قرآن مى‌باشند، لذا تاویل تمام قرآن اختصاص به آنها دارد، گر چه انسه‌گانهاى دیگر نسبت به علومى که دارند مى‌توانند از دانش تاویل قرآن بهره‌مند باشند، ولى تاویل آنها ناقص مى‌باشد. وى مصحف حضرت على(ع) را یکى از منابع مهم تاویل قرآن مى‌داند که توسط ائمۀ(ع) تاویلاتى از آن پیرامون قرآن نقل شده است.