صلح امام حسن (ع) پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ

صلح امام حسن (ع) پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ

"نرمش قهرمانانه" ، یاد آور کتابی است که خود آیت الله خامنه ای در ۳۰ سالگی (سال ۱۳۴۸ خورشیدی) ترجمه کرده اند. کتاب «صلح الحسن» نوشته « راضی آل یاسین»- متولد ۱۸۶۹ و متوفی به سال ۱۹۵۳میلادی- که در فارسی اول بار توسط روحانی جوان و مبارزی به نام «سید علی خامنه ای» ترجمه شد. مترجم به سبب باورهای شیعی ترجیح داد عنوان کتاب را به «صلح امام حسن» ترجمه کند و ذیل آن نیز عبارت « پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ» را بیاورد. جالب این که متن ترجمه مفصل تر از اصل عربی است به این خاطر که مترجم ذوق ادبی و علاقه خود به استفاده از واژه های فاخر در زبان فارسی را نیز به کار گرفته است. ۵ سال بعد یک خراسانی دیگر (فخرالدین حجازی) نیز باز این کتاب را ترجمه کرد و تفاوت آن دو در وهله نخست در همان عبارت « پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ» است. وی در مقدمه کتاب، انگیزه خویش را این گونه بیان می کند: «اینک که با فراهم آمدن ترجمه‏ این کتاب پرارزش و نامى، جامع‌ترین و مستدل‌‏ترین کتاب درباره‏ «صلح امام حسن» در اختیار فارسى زبانان قرار می گیرد، این جانب یکى از آرزوهاى دیرین خود را برآورده می ‏یابم و جبهه‏ سپاس و شکر بر آستان لطف و توفیق پروردگار می ‏سایم. پیش از اینکه به ترجمه این کتاب بپردازم، مدتها در فکر تهیه‏ نوشته‌اى در تحلیل موضوع صلح امام حسن بودم و حتى پاره‌اى یادداشت‌هاى لازم نیز گرد آورده بودم؛ ولى سپس امتیازات فراوان این کتاب مرا از فکر نخستین بازداشت و به ترجمه‏ این اثر ارزشمند وادار کرد ... مگر که جامعه‏ فارسى زبان نیز چون من از مطالعه‏ آن بهره گیرد و هم براى اولین بار درباره‏ این موضوع بسى با اهمیت، کتابى از همه‏ رو جامع، در معرض افکار جویندگان و محققان قرار گیرد.» کتاب، فراهم‌آمده فکری منظم، مبتکر و قوی است. هماهنگی و پیوستگی‌اش آن‌را به‌صورت جویباری سرشار و لبریز از اندوخته‌های عقلی و نقلی درآورده و به واحدهایی به‌هم پیوسته و به‌نهایت غنی و کامل- از همه جهاتی که با موضوع متناسب است و موجب ارزش تمام- همانند ساخته است. پیراستگی‌اش همراه با جامعیت و روشنی‌اش همراه با عمق و نقد تحلیلی‌اش، نقطه مرکزی این ممیزات است. و اما مؤلف اعلی‌الله مقامه؛ خواننده می‌تواند خصال برگزیده‌اش را در زیبایی‌های این کتاب مشاهده کند و من اگر او را ندیده‌بودم، بی‌گمان می‌توانستم چهره او را با الهام از مطالب کتاب، ترسیم کنم. اینک این اثر اوست که او را با چهره‌ای باز، سیمایی درخشنده، ‌سخنی شیرین، طبعی هموار و آرام، سینه‌ای گشاده، خویی نرم، ذهنی سرشار و دانشی فراوان، اطلاعی وسیع، انشایی زیبا، نکته‌سنجی شیرین، کنایه‌پردازی لطیف، استعاره‌ای نغز با گفتاری حکمت‌آموز و منطق و رفتاری دانش‌آفرین، اخلاقی به‌نهایت بزرگوارانه و فطرتی به‌نهایت سلیم، دریای مواجی از دانش آل‌محمد، دانشمندی محقق... دانای اسرار اهل‌بیت و روشنگر معضلات و شناسای سره از ناسره آن... با این صفات بارز و سَماتی دیگر، به خواننده بازمی‌شناساند. ... هیچ‌یک از بزرگان دین درمورد این موضوع مهم، کوششی را که او در فراهم‌آوردن این کتاب منحصربه‌فرد و بی‌نظیر مبذول داشت، به‌کار نبرده است؛ و اینک این کتاب اوست، با این اوج و سطح بلند که در کتابخانه اسلام، خلأیی را که امت اسلامی سخت نیازمند پر شدن آن بود، پر می‌کند...» کتاب با گفتاری نسبتاً مفصل از علامه عبدالحسن شرف‌الدین، رهبر شیعیان لبنان در نیمه دوم قرن گذشته هجری قمری و پیشگفتار کوتاه نویسنده درباره تحقیق و کتابش آغاز می‌شود و پس از پرداختی کوتاه به زندگی‌نامه و سیره و سیمای حضرت امام حسن علیه‌السلام به سراغ محور اصلی بحث یعنی زندگی سیاسی پرفراز و نشیب ایشان می‌رود.در بخش‌های دوم و سوم که پیکره اصلی تحقیق را شکل می‌دهند، سخن از موقعیت سیاسی ویژه آن روزگار و چرایی و چگونگی صلح و پیامدهای آن است؛ نویسنده با نگاهی ژرف به تحلیل داده‌های تاریخی و مدارک و اسناد معتبر پرداخته و تصویر روشن و منسجمی از موضوع ارائه نموده است. در بخش پایانی نیز مقایسه‌ای کوتاه و فشرده میان شرایط زمانه امام حسن با روزگار امام حسین علیهما‌السلام صورت گرفته است. بی‌شک کتاب حاضر از بهترین آثاری است که تاکنون به این موضوع مهم پرداخته و شاید هنوز هم در نوع خود بی‌مانند باشد.