نهج البلاغه موضوعی

نهج البلاغه موضوعی

«نهج‏ البلاغه موضوعى»، تألیف عباس عزیزى به زبان فارسى است. در این اثر خطبه ‏ها، نامه‏ ها و کلمات قصار در قالب موضوعات گوناگون، به‏ گونه‏اى که قابل استفاده براى نسل جوان باشد، گردآورى شده است. ساختار: کتاب به هفت فصل تقسیم و هر فصل نیز از داراى بخش‏هاى متعدد مشتمل بر موضوعاتى است که آن‏ها نیز به نوبه خود از ریز موضوعاتى تشکیل شده است. شیوه نگارش کتاب بدین ترتیب است که موضوعات از میان خطبه‏ ها، نامه‏ ها و حکمت‏ها گزینش شده و در ذیل هر ریز موضوع تنها یک بخش از کلام حضرت آمده است. گزارش محتوا: موضوعاتى که در فصول مختلف کتاب آمده است، به ترتیب عبارت است از: ١- اصول دین: در این فصل هر یک از اصول دین در ضمن بخش‏هاى متعددى از نهج‏البلاغه استخراج شده است. به عنوان مثال در بخش اول «توحید» عناوین کلى توصیف صفات خداوندى، قضا و قدر، توصیف فرشتگان، خلقت و آفرینش خداوند آمده است. ٢- فروع دین: در ذیل نه عنوان از فروع دین؛ یعنى نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر، دوستى و دشمنى مطلب ذکر شده و تنها عنوان «خمس» که نویسنده مطلبى پیرامون آن نیافته نیامده است. مهم‏ترین موضوع این فصل «نماز» است که در ذیل آن، موضوعات فلسفه نماز، اهتمام و توصیه به نماز، احکام نماز فرادى و جماعت، وقت نماز، نماز شب و شب زنده‏دارى مورد بررسى قرار گرفته است. ٣- توصیف دنیا: نعمت خداوندى، فتنه و آزمایش الهى، پند و عبرت، وصف فقر، وصف دنیا و دنیاطلبان عناوینى است که این فصل از کتاب را به خود اختصاص داده است. ۴- عبادت: مطالب مختلفى مانند اطاعت از خدا و غیر خدا، قرآن، توبه، ذکر، دعا، صدقه در این فصل ذکر شده است. از زیباترین بخش‏هاى این فصل شمه‏اى از نیایش‏هاى حضرت على(ع) و درد دل امیرالمؤمنین با خدا و راهنمایى خواستن حضرتش از خداوند است که در بخش هفتم آمده است. ۵- فضایل اخلاقى: صله رحم، عیب پوشى، صبر و بردبارى، امانت دارى، قناعت، تقوا، زهد، عفت، گذشت، اعتدال و میانه‏روى از جمله فضایلى که امیر بیان پیرامون آن سخن گفته است. اگرچه خواننده متوقع است که در ذیل عناوین ریز عنوان‏هایى با موضوع فضیلت ذکر شود، اما نویسنده بهتر دیده است که سخنانى که در حقیقت ناظر به رذیلت است؛ ولى به تبیین مطلب کمک مى‏کند را در ذیل همین عنوان ذکر کند؛ به عنوان نمونه در ذیل عنوان تجلى دل موضوعاتى؛ مانند بیمارى دل و نتیجه سنگدلى نیز ذکر شده است. ۶- رذائل اخلاقى: این فصل در ٢١ بخش اهم رذائل اخلاقى؛ مانند: حسد، طمع، بخل، غیبت، عیب‏جویى را مورد بررسى قرار داده است. عناوینى دیگرى نیز؛ مانند زنا در این بخش دیده مى‏شود که در واقع باید تحت محرمات الهى ذکر مى‏شد و به جهت اینکه ناشى از رذیلت اخلاق است، در ذیل این بخش آمده است. ٧- فصول دیگرى از نهج‏البلاغه: عناوین مختلفى؛ مانند: دین اسلام، ایمان، حزب شیطان، حق و باطل، عمل به علم، بیمارى و متفرقات در این فصل از کتاب گنجانده شده است.